A1. TOEGEPASTE WISKUNDE 1 ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 40 Lector(en): Gert Appels Vakverantwoordelijke: Gert Appels BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: kan rekenkundige bewerkingen uitvoeren kan algebraïsch rekenen kan machten en wortelvormen correct uitvoeren kan eerste- en tweedegraadsvergelijkingen en ongelijkheden opstellen, interpreteren en oplossen weet in welke context complexe getallen toegepast worden en kan elementaire bewerkingen met complexe getallen uitvoeren kan lineaire stelsels oplossen met de substitutiemethode, de combinatiemethode, de gelijkstellingsmethode, de grafische methode en m.b.v. determinanten LEERINHOUDEN 1. Algebraïsche basisbewerkingen Getallen Rekenkundige bewerkingen Rekentoestellen en kommagetallen Exponenten Wetenschappelijke notatie Machten en wortelvormen Optellen en aftrekken binnen vergelijkingen Vermenigvuldigen binnen vergelijkingen Delen binnen vergelijkingen Oplossen van vergelijkingen 2. Complexe getallen Betekenis van het getal j (i) Complex getal in cartesiaanse notatie Andere vormen van complexe getallen Het toegevoegde van een complex getal Bewerkingen met complexe getallen 3. Lineaire vergelijkingen Lineaire vergelijkingen Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 1
Grafische voorstelling van een lineaire functie Grafisch oplossen van twee lineaire vergelijkingen met twee onbekenden Oplossen van twee lineaire vergelijkingen met twee onbekenden m.b.v. de substitutiemethode Oplossen van twee lineaire vergelijkingen met twee onbekenden m.b.v. de combinatiemethode Oplossen van twee lineaire vergelijkingen met twee onbekenden m.b.v. determinanten Oplossen van drie lineaire vergelijkingen met drie onbekenden m.b.v. de combinatiemethode Oplossen van drie lineaire vergelijkingen met drie onbekenden m.b.v. determinanten STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Hoorcollege en het maken van oefeningen tijdens de les EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Examen tijdens de examenperiode Tweede examenkans Indien geen 10/20 gehaald wordt als eindcijfer na de eerste examenkans dient het examen opnieuw afgelegd te worden. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 2
A2. TOEGEPASTE WISKUNDE 2 ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 40 Lector(en): Gert Appels Vakverantwoordelijke: Gert Appels BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: kan een probleem meetkundig analyseren kan eenvoudige begrippen meetkundig voorstellen kan reële functies analyseren en grafisch voorstellen kan logaritmische en exponentiële functies analyseren kan gebruik maken van limieten en afgeleiden berekenen kan het onderscheid maken tussen bepaalde en onbepaalde integralen en kan integralen aanwenden om een elektronisch probleem op te lossen LEERINHOUDEN 1. Meetkunde Lijnen en hoeken Driehoeken Functies Trigonometrische functies Vector rekenen 2. Exponentiële en logaritmische functies De exponentiële en logaritmische functies Grafische voorstelling Eigenschappen van logaritmische functies 10-delige logaritme Natuurlijke logaritme Exponentiële en logaritmische vergelijkingen Grafieken op logaritmisch en half logaritmisch papier 3. Afgeleiden Limieten De helling van raaklijnen Afgeleiden Afgeleiden van functies d.m.v. het deltaproces 4. Integralen Differentieel vergelijkingen Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 3
De onbepaalde integraal De betekenis van een integraal De bepaalde integraal STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Hoorcollege en het maken van oefeningen tijdens de les EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Examen tijdens de examenperiode Tweede examenkans Indien geen 10/20 gehaald wordt als eindcijfer na de eerste examenkans dient het examen opnieuw afgelegd te worden. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 4
A3. BASIS ELEKTRICITEIT ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 40 Lector(en): Gert Appels Vakverantwoordelijke: Gert Appels BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: kan de basiswetten van de elektriciteit reproduceren kan de basisgrootheden opnoemen kan het begrip weerstand en de gelijknamige component in de verschillende schakelingen gebruiken kan afgeleide eenheden benoemen en omschrijven (arbeid, vermogen en rendement) kan het verschijnsel magnetisme beschrijven en verklaren kan elektromagnetische inductie verklaren kan de afzonderlijke delen van een gelijkstroomkring kwalitatief en kwantitatief analyseren kan een gelijkstroomkring theoretische en numeriek oplossen kan de basisbegrippen van wisselstroom omschrijven en wiskundig bepalen kan een wisselstroomkring analyseren begrijpt de basisregels van driefasige systemen kan berekeningen maken in driefasige kringen LEERINHOUDEN 1. Gelijkspanning en gelijkstroom Bouw van de stof: geleiders en niet-geleiders De elektrische stroomkring Het SI-stelsel in de elektrotechniek Hoeveelheid elektriciteit Wet van Faraday Wet van Ohm Vermogen, arbeid en rendement Schakelen van verbruikers: serieschakeling van weerstanden Schakelen van verbruikers: parallelschakeling van weerstanden Schakelen van verbruikers: gemengde schakeling Schakelen van verbruikers: complexe kringen en netwerktheorie 2. Magnetisme Magnetisme Elektromagnetisme Opbouw van een magnetische keten Praktische gebruik van het elektromagnetisme Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 5
3. Wisselspanning en wisselstroom Opwekken van een sinusvormige wisselspanning Vectoriële voorstellingen Complexe rekenwijze Enkelvoudige wisselstroomketens Samengestelde ketens op wisselspanning aangesloten: serieschakeling Samengestelde ketens op wisselspanning aangesloten: parallelschakeling Samengestelde ketens op wisselspanning aangesloten: gemengde schakeling Vermogen en arbeidsfactor van een sinusoïdale wisselstroom Driefasenet STUDIEMATERIAAL Verplicht studiemateriaal: - Leerpakket elektriciteit, leerboek A-1, ISBN 978 90 455 1426 5, Uitgeverij de Boeck - Leerpakket elektriciteit, leerboek A-2, ISBN 978 90 455 1942 5, Uitgeverij de Boeck - Leerpakket elektriciteit, leerboek A-3, ISBN 978 90 455 2018 6, Uitgeverij de Boeck WERKVORMEN Hoorcollege en het maken van oefeningen tijdens de les EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Examen tijdens de examenperiode Tweede examenkans Indien geen 10/20 gehaald wordt als eindcijfer na de eerste examenkans dient het examen opnieuw afgelegd te worden. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Verplicht studiemateriaal: 61,10 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 6
A4. BASIS ELEKTRONICA ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 40 Lector(en): Herlinde Van de Water Vakverantwoordelijke: Herlinde Van de Water BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: verwerft inzicht in basisschakelingen met weerstanden, verschillende typen van dioden, condensatoren en transistoren kan signaalverlopen tekenen en interpreteren kan de karakteristieken van de verschillende componenten tekenen en verduidelijken kan het nut van de verschillende basiscomponenten omschrijven evenals de functie van deze componenten verduidelijken in praktische schema s kan spanningen, stromen en weerstandswaarden van de verschillende basisschakelingen berekenen kan simulaties interpreteren en de gesimuleerde waarden koppelen aan de theorie kan zelf een eenvoudig schema ontwerpen toont interesse, een positieve arbeidsattitude en inzet werkt actief mee tijden de lessen LEERINHOUDEN 1. Lineaire weerstanden Kleurcode en tolerantie van weerstanden Opmeten van een weerstandslijn Belastingslijn en werkingspunt 2. Niet-lineaire weerstanden Niet-lineaire weerstanden NTC-weerstanden PTC-weerstanden Magneetafhankelijke weerstanden Lichtafhankelijke weerstanden 3. Condensatoren Laagdoorlaatfilter Hoogdoorlaatfilter 4. Spoelen Gedrag van een spoel op gelijkspanning 5. De diode Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 7
Opmeten van de diodekarakteristiek Analyse van een diodeschakeling Interpretatie van een datasheet 6. De zenerdiode 7. Clipping en clampingschakelingen 8. Gelijkrichting Enkelzijdige gelijkrichting Dubbelzijdige gelijkrichting Afvlakschakelingen Spanningsvermenigvuldigers 9. Unipolaire transistor 10. Werking van de JFET 11. Toepassingen 12. Schema-analyse STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo Niet-verplichte literatuur: - Microelectronic Circuit Design, Richard C. Jaeger, Uitgeverij McGraw-Hill WERKVORMEN Hoorcollege en het maken van oefeningen tijdens de les EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Examen tijdens de examenperiode Tweede examenkans Indien geen 10/20 gehaald wordt als eindcijfer na de eerste examenkans dient het examen opnieuw afgelegd te worden. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 8
A5. LAB ELEKTRICITEIT/ELEKTRONICA ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 40 Lector(en): Gert Appels Vakverantwoordelijke: Gert Appels BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: kan werken met basisapparatuur uit de elektrometrie en de elektronica kan toelichting geven omtrent de nauwkeurigheid van een meting kan rekening houden met de inwendige weerstand van een meettoestel kan bij metingen in een gelijkstroomkring de theoretische wetmatigheden verifiëren kan bij metingen in een wisselstroomkring de theoretische wetmatigheden verifiëren kan de nauwkeurigheid van een meting bepalen kan schakelingen met diodes analyseren kan de werking van de schakelingen proefondervindelijk vaststellen kan schakelingen opbouwen kan informatiebronnen zoals datasheets gebruiken LEERINHOUDEN 1. Werking van een voeding, functiegenerator, voltmeter en oscilloscoop 2. Opbouw en werking van een oscilloscoop en een multimeter (inwendige weerstand) 3. Foutberekening: bepalen van de nauwkeurigheid van een meting 4. Voltmeting, ampèremeting en weerstandsmeting 5. Wetten van Kirchhoff, superpositie 6. Wetten van Thévenin 7. Brug van Wheatstone 8. Opmeten van wisselspanningen met de oscilloscoop en de voltmeter (frequentiegebied) 9. Opstellen van impedantiekrommen en resonantiekrommen 10. Opmeten van de diodekarakteristiek m.b.v. de multimeter en m.b.v. de oscilloscoop 11. Opmeten van transistorkarakteristieken STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Praktische werkzaamheden in het lab Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 9
EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Enkel permanente evaluatie De permanente evaluatie bestaat uit een beoordeling op de laboverslagen, alsook op de aanwezigheid, de kennis en de medewerking tijdens het lab Tweede examenkans De permanente evaluatie vindt enkel plaats tijdens het lab, bij een tweede examenperiode worden deze punten overgedragen. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 10
A6. TOEGEPASTE INFORMATICA ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 40 Lector(en): Herlinde Van de Water Vakverantwoordelijke: Herlinde Van de Water BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: kan Office en een simulatiepakket gebruiken voor verslaggeving en presentaties kan werken met applets kan vakgerelateerde multimediatoepassingen gebruiken kan een technisch verslag schrijven kan schema s met elektronische componenten tekenen kan de basisprincipes van LabView toepassen kan datasheets lezen en nuttig gebruiken kan simulaties uitvoeren en de gesimuleerde waarden juist interpreteren en koppelen aan de theorie en de praktijk van de basiselektronica kan opdrachten inleveren met een verzorgde layout kan opdrachten op tijd inleveren toont een positieve werkattitude en inzet LEERINHOUDEN 1. Kleurcode van weerstanden bepalen met applets 2. Belastingslijn en weerstandslijn tekenen met Excel 3. Formules schrijven met de Equation Editor 4. Op- en ontladen van een condensator simuleren en het signaalverloop importeren in Excel 5. De belangrijkste tools van Word gebruiken nodig om een technisch document te schrijven 6. Een technisch verslag schrijven 7. Multimediatoepassingen voor presentaties 8. LabView Werken met LabView Customizing Analyse en opslaan van signalen Basisbouwstenen en toepassingen Structures: loops, shift registers, case structures, sequence structures Arrays en clusters Charts en graphs 9. Herhalingsopdrachten Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 11
STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Praktische werkzaamheden met de computer in het lab EVALUATIE Evaluatievorm Enkel permanente evaluatie Berekening van het eindcijfer Aanwezigheid en inzet (30% van het puntentotaal) Ingeleverde opdrachten (70% van het puntentotaal) Tweede examenkans De permanente evaluatie vindt enkel plaats tijdens het jaar, bij een tweede examenperiode worden deze punten overgedragen. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 12
Ba1. ANALOGE BASISSCHAKELINGEN ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 80 Lector(en): Herlinde Van de Water Vakverantwoordelijke: Herlinde Van de Water BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica Het is aangewezen data de leerstof van de module A4. Basis elektronica wordt beheerst Elementaire kennis van rekenen met integralen, differentialen en complexe getallen EINDCOMPETENTIES De student: verwerft inzicht in schakelingen met OPAMPS, FET, MOSFET en passieve RC-filters kan eenvoudige basisberekeningen maken zodat o.a. versterkingsfactoren bepaald worden, amplitude- en fasediagrammen getekend kunnen worden kan simulaties uitvoeren en de gesimuleerde waarden juist interpreteren en koppelen aan de theorie en praktijk kan schema s met opamps en transistoren analyseren en de verschillende signaalverlopen verduidelijken kan een gestructureerd technisch verslag schrijven kan datasheets lezen en nuttig gebruiken kan zelfstandig en/of in groep schema s bouwen en metingen uitvoeren kan schema s aanpassen zodat er wordt gestreefd naar de meest optimale oplossing kan op een eenvoudige en overzichtelijke manier analoge schema s, eenvoudige voedingen en passieve filters bouwen kan een technische werkmethode hanteren toont een positieve werkattitude en inzet LEERINHOUDEN Theoretisch gedeelte 1. De OPAMP De ideale OPAMP De OPAMP-voeding Stroomzin en vermogendissipatie Saturatiespanning 2. OPAMP-schakelingen De niet-inverterende versterker De inverterende versterker De inverterende stroomversterker De verschilversterker Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 13
De instelbare verschilversterker De instrumentatieversterker Negatieve terugkoppeling Vermindering van niet-lineaire vervorming Het effect van terugkoppeling op storingen en ruis De differentiator De integrator De gecompenseerde integrator 3. De FET en MOSFET De JFET Karakteristieken De JFET als stroombron De JFET als schakelaar De MOSFET Karakteristieken De MOSFET als stroombron De MOSFET als schakelaar 4. De voeding Gestabiliseerde voeding De driepuntsregelaars: de 78xx- en de 79xx-reeks Regelbare voeding 5. Analyse en synthese van passieve analoge filters Impedanties en complexe getallen Transferfunctie van een filter Opstellen van een Bodeplot Decibel, decade en octaaf Het 3dB-punt en de kantelfunctie Bodeplot van een laagdoorlaat filter Bodeplot van een hoogdoorlaat filter Opstellen van een Bodeplot vertrekkende van een complexe transferfunctie Praktisch gedeelte 1. Praktische proeven in het lab De inverterende versterker De niet-inverterende versterker De verschilversterker De integrator en differentiator Simulatietechnieken met MultiSim Ontwerp van een voeding Passieve analoge filters Gelijkrichters met OPAMP MOSFET-schakelingen STUDIEMATERIAAL Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 14
Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo Niet-verplichte literatuur: - Microelectronics, Jaco Millman & Arvin Grabel, Uitgeverij McGraw-Hill - The analysis and design of lineair circuits, Roland E. Thomas & Albert J. Rosa, Uitgeverij John Wily & Sons - Design with operational amplifiers and analog integrated circuits, Sergio Franco, Uitgeverij McGraw-Hill WERKVORMEN Hoorcollege en het maken van oefeningen tijdens de les Praktische werkzaamheden in het lab EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Hoorcollege: examen (50% van het puntentotaal) Practicum: permanente evaluatie (25% van het puntentotaal) en ingeleverde laboverslagen (25% van het puntentotaal) Tweede examenkans De permanente evaluatie vindt enkel plaats tijdens het lab, bij een tweede examenperiode worden deze punten overgedragen. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 92 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 15
Ba2. VERSTERKERTECHNIEKEN ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 80 Lector(en): Luc Bienstman Vakverantwoordelijke: Luc Bienstman BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: kan het ontstaan van een analoog signaal verklaren en de bouw en werking van de nodige apparatuur bespreken kan transistorversterkers analyseren, synthetiseren en realiseren kan de werking van de schakelingen proefondervindelijk vaststellen kan de werking van volledige schakelingen zoals voorversterkers, vermogenversterkers, instrumentele versterkers, hoogfrequentversterkers en oscillatoren theoretisch verklaren en proefondervindelijk vaststellen kan een PCB van een analoge schakeling ontwerpen LEERINHOUDEN Theoretisch gedeelte 1. Algemene versterkingstechniek Elektronische versterkers Transferfunctie van een versterker Frequentiereponsie 2. Versterkingstechniek met bipolaire transistors en FET s De transistor als versterker De gemeenschappelijke collector- en basisschakeling De transistor met belasting Versterkers met unipolaire transistors 3. Vermogenversterkers Inleiding Klasse A-vermogenversterkers Klasse B-vermogenversterkers Klasse AB-vermogenversterkers Klasse C-vermogenversterkers Grenswaarden van vermogentransistors 4. Oscillatoren Algemene werkingsprincipes van oscillatoren OPAMP RC-oscillatoren Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 16
LC- en kristaloscillatoren Timer IC: 555 5. HF-versterkers 6. Breedbandversterkers 7. Wireless versterkers Praktisch gedeelte Praktische proeven in het lab STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Hoorcollege en het maken van oefeningen tijdens de les Praktische werkzaamheden in het lab EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Hoorcollege: examen (50% van het puntentotaal) Practicum: permanente evaluatie (50% van het puntentotaal) De punten van de permanente evaluatie worden bepaald door de medewerking, niveau en aanwezigheid tijdens de labs, alsook op de laboverslagen Tweede examenkans De permanente evaluatie vindt enkel plaats tijdens het lab, bij een tweede examenperiode worden deze punten overgedragen. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 92 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 17
Ba3. VERMOGENSELEKTRONICA ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 80 Lector(en): Herlinde Van de Water Vakverantwoordelijke: Herlinde Van de Water BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica Het is aangewezen dat de leerstof van de module A4. Basis elektronica wordt beheerst EINDCOMPETENTIES De student: verwerft inzicht in verschillende vermogensschakelingen kan uitgangsspanningen berekenen van een gestuurde gelijkrichter kan simulaties uitvoeren en de gesimuleerde waarden juist interpreteren en koppelen aan de theorie en praktijk kan als toepassing van driefasige gelijkrichting en DC-AC omvormer, de frequentieregelaar aanhalen en zowel de schema s uitleggen als de praktische instellingen van de frequentieregelaar en aansluitingen met de asynchrone motor realiseren kan praktische toepassingen aanhalen van de beschouwde schakelingen kan een gestructureerd technisch verslag schrijven kan datasheets lezen en nuttig gebruiken kan zelfstandig en/of in groep schema s bouwen en metingen uitvoeren kan schema s aanpassen zodat er wordt gestreefd naar de meest optimale oplossing kan een technische werkmethode hanteren toont een positieve werkattitude en inzet LEERINHOUDEN Theoretisch gedeelte 1. Principe vermogencontrole 2. Niet-gestuurde gelijkrichters Resistief belast Inductief belast Bruggelijkrichter Driefasen-brugschakeling 3. Gestuurde schakelcomponenten Controle van thyristorschakelingen: ontsteekpulsen, schema s Triacsturing met Diac GTO 4. Gestuurde gelijkrichter Enkelzijdige éénfase-schakeling, ohms belast Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 18
Enkelzijdige éénfase-schakeling, ohms-inductief belast Eénfasige vermogencontrole Harmonischen in het geval van een fase-aangesneden sinusoïde Distorsievermogen Volgestuurde B2-mutator, ohms-inductief belast Volgestuurde B6-mutator, ohms belast Volgestuurde B6-mutator, ohms-inductief belast 5. Hakkers Werkingsprincipe Soorten sturingen Ohms en ohms-inductief belaste chopper 6. DC-DC convertoren Basisprincipe De Buck convertor De Boost convertor Flyback convertor Switched capacitor convertor 7. Driefaseninvertoren Spanning- en stroombroninvertor 108 -type invertor Pulsbreedtemodulatie PBM-strategieën 120 -type invertor Gebruikte schakelaars bij invertoren Stuurketen voor een driefasen-invertorbrug van het 180 -type invertor 8. Snelheids- en koppelregeling van de driefasen asynchrone motor Driefasen asynchrone motor Elektronische controle van een inductiemotor Frequentieregelaar 9. Andere vermogencomponenten 10. Praktische toepassingen EMC Omvormers zonnepanelen Elektrische wagen Praktisch gedeelte 1. Praktische proeven in het lab Thyristorschakelingen op DC Thyristorschakelingen op AC Parametreren van een frequentieregelaar en snelheidsregeling van een 3-fasige motor Vermogencontrole op AC Gelijkrichting Inductieve kringen 3-Fasige gelijkrichters en mutatoren Hakker Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 19
DC-DC convertoren STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo Niet-verplichte literatuur: - Elektronische vermogencontrole, Jean Pollefliet, Uitgeverij Nevelland WERKVORMEN Hoorcollege en het maken van oefeningen tijdens de les Praktische werkzaamheden in het lab EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Hoorcollege: examen (50% van het puntentotaal) Practicum: permanente evaluatie (25% van het puntentotaal) en ingeleverde laboverslagen (25% van het puntentotaal) Tweede examenkans De permanente evaluatie vindt enkel plaats tijdens het lab, bij een tweede examenperiode worden deze punten overgedragen. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 92 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 20
Bb1. DIGITALE COMBINATORISCHE SCHAKELINGEN ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 80 Lector(en): Gert Appels Vakverantwoordelijke: Gert Appels BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: kan Boole-algebra toepassen begrijpt basispoorten en kan ze toepassen begrijpt combinatorische schakelingen kan combinatorische schakelingen toepassen en ontwerpen begrijpt een FPGA (combinatorisch) kan een FPGA-programma simuleren kan op een elementair niveau gebruik maken van een tekenpakket en een simulatiepakket om digitale componenten te tekenen en te simuleren LEERINHOUDEN Theoretisch gedeelte 1. Analoog en digitaal 2. Talstelsels 3. Digitale codes 4. Logische functies 5. Basispoorten 6. Afgeleide poorten 7. Algebra van Boole 8. Karnaugh-Veith diagrammen 9. Ontwerp van combinatorische schakelingen 10. Realisatie van combinatorische schakelingen 11. Programmeerbare logica 12. Technologie 13. Rekenschakelingen 14. Comparatoren 15. Pariteitsschakelingen 16. Encoders 17. Decoders 18. Codeomvormers 19. Multiplexers Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 21
20. Demultiplexers Praktisch gedeelte 1. Praktische proeven in het lab Opmeten van IC-parameters Ontwerpen en toepassen van combinatorische schakelingen Programmeren van een FPGA Simuleren van digitale componenten STUDIEMATERIAAL Verplicht studiemateriaal: - Digitale technieken 2 de graad, ISBN 90 5751 208 4, Uitgeverij Die Keure - Digitale technieken 3 de graad, ISBN 90 5751 309 9, Uitgeverij Die Keure WERKVORMEN Hoorcollege en het maken van oefeningen tijdens de les Praktische werkzaamheden in het lab EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Hoorcollege: examen (60% van het puntentotaal) Practicum: permanente evaluatie (40% van het puntentotaal) De permanente evaluatie bestaat uit de beoordeling van de laboverslagen, alsook aanwezigheid, kennis en medewerking tijdens het lab Tweede examenkans De permanente evaluatie vindt enkel plaats tijdens het lab, bij een tweede examenperiode worden deze punten overgedragen. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 92 Verplicht studiemateriaal: 53 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 22
Bb2. DIGITALE SEQUENTIËLE TECHNIEKEN ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 80 Lector(en): Luc Bienstman Vakverantwoordelijke: Luc Bienstman BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: begrijpt de werking van flip-flops begrijpt tellers en registers en kan schakelingen met tellers en registers ontwerpen kan sequentiële schakelingen in PLD (Programmable Logic Device) programmeren begrijpt schakelingen met ADC (Analoog Digitaal Convertor) en DAC (Digitaal Analoog Convertor) kan een PCB (Printed Circuit Board) van een digitale schakeling ontwerpen LEERINHOUDEN Theoretisch gedeelte 1. Flip-flops (FF) Reset/set FF Gepporte RS-FF Data-latch Flankgestuurde D-FF Flankgestuurde JK-FF JK master slave FF 2. Schmitt-triggers Eigenschappen De 74LS14 en 74LS13 Nut 3. Monostabiele multivibratoren Algemeen De 74121 De 74LS122 4. Astabiele multivibratoren Spanningsgestuurde oscillatoren Astabiele multivibrator met 2 MMV s Astabiele multivibratoren met poorten 5. De 555 Algemeenheden Schmitt-trigger met de 555 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 23
AMV met de 555 6. Registers Registerbouwstenen Bufferregister Schuifregister Universeelregister De 74LS194 Ringteller Johnsonteller Nut 7. Asynchrone tellers Asynchrone binaire opteller Modulo-tellers met resetsturing Modulo-tellers met extra kipsignaal Nut 8. Synchrone tellers 10-opteller met gepoorte J- en K-ingangen 10-opteller met gepoorte klokingangen De 74LS191 De 74LS192 Modulo-tellers Nut 9. Ontwerpen van tellers Ontwerpregels 10-opteller met gepoorte klokingangen 10-opteller met D-FF 4-bits ringteller met D-FF 10. Frequentie-tijdmeter Principe Frequentiemeter Tijdmeter 11. Programmeerbare logica Overzicht Uitgangscel Ontwerpvoorbeelden Programmeren 12. Halfgeleidergeheugens Soorten Opbouw Operatiecycli Statische RAM Dynamische RAM Masker ROM PROM Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 24
EPROM Seriële geheugens 13. Digitaal/analoog omzetters Basistechnieken van een DAC Conversietechnieken Unipolaire en bipolaire DAC s Bijzondere DAC s 14. Analoog/digitaal omzetters Parameters Parallel ADC Opeenvolgende benaderings-adc Dubbele hellings-adc Praktisch gedeelte 1. Praktische proeven in het lab Ontwerp van schakelingen met tellers en registers Programmeren van sequentiële schakelingen m.b.v. FPGA s Ontwerpen van een PCB van digitale schakelingen Simuleren van digitale sequentiële schakelingen STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Hoorcollege en het maken van oefeningen tijdens de les Praktische werkzaamheden in het lab EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Hoorcollege: examen (50% van het puntentotaal) Practicum: permanente evaluatie (50% van het puntentotaal) De punten van de permanente evaluatie worden bepaald door de medewerking, niveau en aanwezigheid tijdens de labs, alsook op de laboverslagen Tweede examenkans De permanente evaluatie vindt enkel plaats tijdens het lab, bij een tweede examenperiode worden deze punten overgedragen KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 92 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 25
Bb3. MICROCONTROLLERS ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 80 Lector(en): Bart Voet Vakverantwoordelijke: Bart Voet BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: begrijpt de interne opbouw van microcontrollers begrijpt de interne opbouw van geheugens kan de werking van microcontrollersystemen analyseren kan specifieke software voor een microcontroller ontwikkelen LEERINHOUDEN Theoretisch gedeelte 1. Opbouw van een microprocessorsysteem 2. Seriële communicatieprotocols zoals UART, ISP en I²C 3. Studie van de Arduino-bordjes en van de AVR-microcontroller Praktisch gedeelte 1. Basis Studie van de programmeertaal C en embedded C Programmeren van een Arduino en van een professionele AVR controller in embedded C: aansturen LED s, inlezen schakelaars 2. Uitbreiding Aansturen van een 7-segment display Aansturen van een toetsenbord Uitlezen van een thermometer ADC/DAC realiseren Uitlezen gyroscoop Aansturen motor (PWM) Aansturen OLED display STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Hoorcollege en het maken van oefeningen tijdens de les Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 26
Begeleide zelfstudie van C Uitwerken van praktische proeven in het lab EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Permanente evaluatie De punten van de permanente evaluatie worden bepaald door de medewerking en aanwezigheid tijdens de labs, het behaalde niveau alsook de labotest tijdens de laatste zitting Tweede examenkans De permanente evaluatie vindt enkel plaats tijdens het lab, bij een tweede examenperiode worden deze punten overgedragen. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 92 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 27
Cb1. COMPUTERTECHNIEK ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 80 Lector(en): Gert Appels - Thierry Debaene Vakverantwoordelijke: Gert Appels BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: kan de terminologie van de computertechniek functioneel gebruiken begrijpt de samenhang van de hardware van een computer, de bussystemen, het besturingssysteem en de randapparatuur begrijpt de werking van de diverse I/O-interfaces en kan ze gebruiken begrijpt de werking van computernetwerken en datacommunicatie begrijpt de werking en de opbouw van het internet en afgeleide netwerken kan de klassieke testfuncties in de discipline van de computertechniek omschrijven LEERINHOUDEN Theoretisch gedeelte 1. Computertechnologie De Von Neumann architectuur Moderne architecturen De Von Neumann instructiecyclus Registers, ALU en bussen 2. Data opslag RAM, SRAM, DRAM, DDRRAM Magnetische geheugens Optische geheugens: CDROM, CDR, CDRW, DVD, BlueRay Flash SSD RAID 3. Communicatie Systeembus Seriële verbindingen: RS232, RS422, RS485 Parallelle poorten: centronics USB FireWire VGA DVI Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 28
HDMI 4. Randapparatuur Toetsenbord, muis, joystick Schermen: LCD, LED, OLED Printers: thermische, matrix, inktjet, laser, kleurenlaser, 3D 5. Data transport OSI-referentiemodel met o.a. protocol stack (layers), PDU s, encapsulation TCP/IP protocol stack, MAC- en IP-adressering en subnetting LAN-architectuur en apparatuur: NIC, HUB, switch WAN-architectuur en apparatuur: router WWW: opbouw en werking Studie van de WLAN IEEE802.11 (WiFi) standaard groep Praktisch gedeelte 1. Praktische werkzaamheden in het lab Schrijven van enkele papers Maken van een presentatie Opbouw van een LAN en de werking praktisch toetsen Opbouw van een WAN en Wireshark gebruiken om problemen te analyseren Opzetten van een WiFi-netwerk met debietmeting en site survey STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Hoorcollege, werkcollege, praktische werkzaamheden in het lab, het geven van een presentatie, gastcolleges EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Hoorcollege: examen (50% van het puntentotaal) Practicum: permanente evaluatie (50% van het puntentotaal) De permanente evaluatie bestaat uit de evaluatie van de papers en de presentaties alsook de evaluatie van de gerealiseerde netwerken in het lab Tweede examenkans KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 92 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 29
Cb2. AUDIO- EN VIDEOSYSTEMEN ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 80 Lector(en): Gert Appels Vakverantwoordelijke: Gert Appels BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: kan voorstellingen in het tijdsdomein en het frequentiedomein analysern begrijpt de compressie-algoritmes voor audio en video kan audio- en videostandaarden analyseren begrijpt de opname- en weergavetechnieken voor audio en video begrijpt de werking van de verschillende beeldweergevers begrijpt de werking van zend- en ontvangsttechniek voor audio en video begrijpt de werking van breedbandnetwerken voor audio en video LEERINHOUDEN Theoretisch gedeelte 1. Verband tussen tijdsdomein en frequentiedomein 2. Compressie-algoritmes 3. Audio- en videostandaarden 4. Opname- en weergavetechnieken voor audio Algemene begrippen Microfoon Geluidsverwerking Luidsprekers 5. Opname- en weergavetechnieken voor video Algemene begrippen Beeldopnemers Beeldverwerking Beeldweergave 6. Breedbandnetwerken ADSL Coaxiale netwerken 7. Zend- en ontvangsttechnieken Audio Video Praktisch gedeelte Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 30
1. Praktische werkzaamheden in het lab Bouwen van een AM/BAM-modulator en demodulator Gastcollege audio (indien mogelijk) Gastcollege video (indien mogelijk) Schrijven van enkele papers over diverse onderwerpen STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Hoorcollege, groepswerk, praktische werkzaamheden in het lab, gastcolleges en bedrijfsbezoeken EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Hoorcollege: examen (60% van het puntentotaal) Practicum: permanente evaluatie (40% van het puntentotaal) Het resultaat van de permanente evaluatie wordt bepaald door de kwaliteit van de papers, de presentaties en het laboverslag Tweede examenkans De permanente evaluatie kan enkel plaatsvinden tijdens de geplande sessies voor deze module en bij een tweede examenperiode wordt dit behaalde resultaat overgedragen KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 92 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 31
Cb3. LAB MULTIMEDIA ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 120 Lector(en): Sven Gulikers Vakverantwoordelijke: Sven Gulikers BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: kan logische systemen opbouwen m.b.v. LabView kan logische schakelingen opbouwen in VHDL kan multimedia gerelateerde elementen modelleren in een FPGA beheerst de technische achtergrond op een VGA-scherm aan te sturen kan een digitaal multimedia systeem bouwen rond een microprocessor m.b.v. een FPGA LEERINHOUDEN 1. Opstarten van een project a.d.h.v. LabView 2. Interne structuur van een FPGA 3. VHDL Entity en architecture Process synchrone logica Hiërarchische structuren 4. Embedded multimedia systeem VGA-standaard PWM als geluid Microprocessoren als softcore Interactiviteit en communicatie tussen processoren 5. Implementatie spelconcept STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Praktische werkzaamheden in het lab EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Enkel permanente evaluatie Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 32
Tweede examenkans De permanente evaluatie vindt enkel plaats tijdens het lab, bij een tweede examenperiode wordt deze punten overgedragen KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 138 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 33
Cb4. PROJECTWERK MULTIMEDIA ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 120 Lector(en): Gert Appels en Luc Bienstman Vakverantwoordelijke: Gert Appels BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica Het is wenselijk dat de student een voldoende heeft behaald voor de modules die handelen over het domein waarbinnen het project zich situeert EINDCOMPETENTIES Met het projectwerk bewijzen de studenten dat zij in staat zijn om een concreet probleem of onderwerp in een reële bedrijfscontext te onderzoeken en tot een oplossing te brengen. De student: kan een probleem zowel in zijn praktische als theoretische dimensie vatten kan een bepaald onderwerp bestuderen en becommentariëren kan de informatie hiervoor nodig verzamelen en analyseren kan de meest geschikte oplossingsmethode kiezen, correct hanteren en zowel de keuze als het gebruik ervan verantwoorden kan hierbij projectmatig te werk gaan kan het project op een professionele manier communiceren in een schriftelijk rapport en een mondelinge presentatie voor een jury LEERINHOUDEN Naast de begeleiding door de promotor (vanuit de school) en een copromotor (vanuit het bedrijf) wordt voorzien in extra begeleiding m.b.t. de communicatieve aspecten en de projectmatige aanpak van het ondernemingsproject. Tijdens de daarbij horende infosessies komen volgende onderwerpen aan bod: 1. Communicatieve aspecten van het ondernemingsproject Communicatie en teamwork Vergaderen en conflicthantering Rapporteren en schrijven Mondelinge presentatie 2. Projectmatig werken Projectdefintie: wat wil je bereiken en waarom? WBS of Work Breakdown Structure: hoe kom je van start tot einde? De Gantt chart: wat moet wanneer uitgevoerd worden? STUDIEMATERIAAL Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 34
De nodige informatie is beschikbaar op Toledo en op het extranet WERKVORMEN Zelfstandig werk onder begeleiding van een docent van de opleiding (de promotor) en een begeleider van het bedrijf (copromotor) EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Voor de evaluatie van het ondernemingsproject wordt volgende werkwijze gehanteerd: Beoordeling van de werkzaamheden van de student bij de voorbereiding enerzijds (o.a. het respecteren van het tijdschema, het naleven van de afspraken) en de inhoud van het ondernemingsproject anderzijds, zoals zij tot uiting kwamen bij de promotor en de copromotor (50%) De beoordeling van de projectverdediging door de jury (50%) bestaande uit: o Beoordeling van het eindrapport (1/3), vooral naar inhoud maar ook naar rapporteringswijze o De kwaliteit van de uiteenzetting (1/3) o De kwaliteit van de verdediging, m.a.w. de bevraging door de jury (1/3) Tweede examenkans Idem KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 138 Onkosten gevraagde rapporten Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 35
D1. BEDRIJFSORGANISATIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 40 Lector(en): Jaak Trips Vakverantwoordelijke: Jaak Trips BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: heeft inzicht in de organisatie van een bedrijf begrijpt de rechten en plichten in de arbeidswereld begrijpt de relaties tussen werkgever en werknemer heeft inzicht in de voornaamste bedrijfsprocessen en organisatiestructuren heeft inzicht in de verantwoordelijkheid en de taken van de directie LEERINHOUDEN Theoretisch gedeelte 1. Inleiding Economie arbeidsproductiviteit Onderneming en bedrijf Historisch overzicht van de organisatie 2. Algemene organisatie Van eenmanszaak tot onderneming Organisatiestructuur en organogram Organisatieprocedures Organisatievormen Rechten en plichten in de arbeidswereld De individuele relaties tussen werkgever en werknemer 3. Bedrijf en bedrijfsprocessen Leidinggevende taak in een bedrijf Procesmodel van een bedrijf Het commerciële proces: de marketing en verkoopfuncties De inkoopfunctie Het technische omvormingsproces: de fabricage, research en ontwikkelingsfunctie Het personele proces Het financiële proces 4. Taak van de directie: zorg voor besluitvorming, planning, informatievoorziening en communicatie in een bedrijf Directie, raad van commissarissen en ondernemingsraad Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 36
Besluitvorming als centrale taak in het leiding geven Beleidsbepaling en planning Budgettering naar bedrijfsafdelingen en bedrijfsfunctionarissen Project- of netwerkplanning Informatievoorziening in het bedrijf Communicatie in het bedrijf Praktisch gedeelte Bedrijfssimulatie en oefeningen op de theorie STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Hoorcollege, groepswerk, bedrijfssimulatie en bedrijfsbezoeken EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Hoorcollege: examen (50% van het puntentotaal) Permanente evaluatie (50% van het puntentotaal) De punten van de permanente evaluatie worden bepaald door de kwaliteit van de papers, de presentaties, het teamwerk en de groeps- en thuisopdrachten Tweede examenkans De permanente evaluatie vindt enkel plaats tijdens het jaar, bij een tweede examenperiode wordt deze punten overgedragen KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 37
D2. ZORGSYSTEMEN ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Elektronica Lestijden: 40 Lector(en): Jan Stevens Vakverantwoordelijke: Jan Stevens BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Elektronica EINDCOMPETENTIES De student: heeft inzicht in de verschillende soorten zorgsystemen die in de bedrijfswereld toegepast worden begrijpt het nut en de toepassing van systemen voor kwaliteitsbeheer, IKZ, ISO 9000, EFQM, veiligheid- en milieubeheer heeft inzicht in de toepassing van zorgsystemen bij projecten en meer bepaald bij het ondernemingsproject heeft inzicht in presentatietechnieken, schriftelijke communicatie gericht op technische communicatie en solliciteren LEERINHOUDEN Deel 1. Zorgsystemen 1. Integrale kwaliteitszorg Kwaliteit Integrale kwaliteitszorg Kwaliteitsbeheersing Probleemoplossing Kwaliteitsmotivatie 2. Veiligheid Inleiding Oorzaken van ongevallen Wet van Heinrich Gevaarlijke toestanden en handelingen Voorkomen van ongevallen Het ARAB Het comité VGV 3. Milieu Inleiding Milieuzorgsysteem ISO 14001 Deel 2. Zorg m.b.t. ondernemingsproject 1. Projectmatig werken Blokschema van het project Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 38
Uitwerken van een tijdschema en opvolging WBS, Gantt-charts, CPM, Pert 2. Presentatietechniek Wat is presentatietechniek Last van spreekangst en plankenkoorts Hoe mijn toespraak voorbereiden en houden Het gebruik van audio-visuele middelen 3. De schriftelijke communicatie De soorten rapporten De delen van een rapport Het schrijven van de tekst Deel 3. Het solliciteren 1. Inleiding 2. De sollicitatiebrief 3. Het sollicitatiegesprek STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Hoorcollege, groepswerk, bedrijfssimulatie en bedrijfsbezoeken EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Hoorcollege: examen (50% van het puntentotaal) Permanente evaluatie (50% van het puntentotaal) De punten van de permanente evaluatie worden bepaald door de kwaliteit van de papers, de presentaties, het teamwerk en de groeps- en thuisopdrachten Tweede examenkans De permanente evaluatie vindt enkel plaats tijdens het jaar, bij een tweede examenperiode wordt deze punten overgedragen KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Elektronica 39