Inhoudsopgave Voorwoord onderzoeksverslag 2005 3 Programma Vraagstukken van vermogensrecht 9 Deelprogramma Constitutionalisering, transnationalisering, en de eenheid van Nederlands vermogensrecht 11 Deelprogramma Europees en vergelijkend ondernemingsrecht 31 Programma Geschillenbeslechting institutioneel en processueel kader 39 Deelprogramma Het institutionele en rechtsstatelijke kader van de rechtspleging 43 Deelprogramma Procesrecht en mediation 53 Programma Securing the rule of law in a world of multilevel jurisdiction: coherence, institutional principles and fundamental rights 63 Deelprogramma Vorming en handhaving van het internationale recht en de regulering van het internationaal economisch verkeer in een situatie van multilevel jurisdiction 67 Deelprogramma Trias Europea: De betekenis van de ontwikkeling van het Europese constitutionele recht voor de institutionele balans tussen de overheidsmachten in de relatie Nederland-EU en de EU-instellingen onderling 89 Deelprogramma De bescherming van fundamentele rechten in een integrerend Europa 101 1
Programma Sociale cohesie en de rol van het recht 123 Deelprogramma Sociale cohesie, multiculturalisme en globalisering 127 Deelprogramma Sociale cohesie en sociaal-economische vraagstukken 133 Deelprogramma Sociale cohesie: recht, bestuur en ontwikkeling 141 Programma Grenzen van fiscale soevereiniteit 149 Deelprogramma Internationale en supranationale grenzen aan fiscale soevereiniteit 153 Deelprogramma Grenzen aan de uitoefening van fiscale soevereiniteit 161 Programma Veiligheid en recht 175 Deelprogramma Rechtsstaat, organisatie en veiligheid 179 Deelprogramma Dynamiek van criminaliteit en regelovertreding 185 Deelprogramma Forensische expertise 193 De niet-programmagebonden publicaties 201 Overzicht boeken verschenen in de facultaire Meijers-reeks 213 Promoties 2005 217 2
Voorwoord onderzoeksverslag 2005 Het verheugt ons u het onderzoeksverslag van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid 2005 aan te bieden. In het verslag treft u een overzicht aan van de belangrijkste opbrengsten van het onderzoek van het afgelopen jaar. Het merendeel van het onderzoek wordt uitgevoerd binnen de onderzoeksprogramma s van het E.M. Meijers Instituut, het facultaire onderzoeksinstituut. Binnen die programma s wordt door de onderzoekers (fellows) uit de faculteit vaak grensoverschrijdend en soms multidisciplinair samengewerkt aan de beantwoording van maatschappelijk relevante en wetenschappelijk belangwekkende onderzoeksvragen. Gedurende 2005 werd binnen het E.M. Meijers Instituut aan de volgende zes onderzoeksprogramma s en deelprogramma s gewerkt: 1. Vraagstukken van vermogensrecht (programmacoördinator prof. mr. J.H. Nieuwenhuis) - Deelprogramma 1: Constitutionalisering, transnationalisering, en de eenheid van Nederlands vermogensrecht - Deelprogramma 2: Europees en vergelijkend ondernemingsrecht 2. Geschillenbeslechting institutioneel en processueel kader (programmacoördinator prof. mr. J.L. de Wijkerslooth) 1 - Deelprogramma 1: Het institutionele en rechtsstatelijke kader van de rechtspleging - Deelprogramma 2: Procesrecht en mediation 1 Per 1 oktober 2005 volgde prof. de Wijkerslooth prof. Brenninkmeijer op als programmacoördinator. 3
3. Securing the rule of law in a world of multilevel jurisdiction: coherence, institutional principles and fundamental rights (programmacoördinator prof. dr. R.A. Lawson) - Deelprogramma 1: Vorming en handhaving van het internationale recht en de regulering van het internationaal economisch verkeer in een situatie van multilevel jurisdiction - Deelprogramma 2: Trias Europea: De betekenis van de ontwikkeling van het Europese constitutionele recht voor de institutionele balans tussen de overheidsmachten in de relatie Nederland-EU en de EU-instellingen onderling - Deelprogramma 3: De bescherming van fundamentele rechten in een integrerend Europa 4. Sociale cohesie en de rol van het recht (programmacoördinator prof. dr. P.B. Cliteur) - Deelprogramma 1: Sociale cohesie, multiculturalisme en globalisering - Deelprogramma 2: Sociale cohesie en sociaal-economische vraagstukken - Deelprogramma 3: Sociale cohesie: recht, bestuur en ontwikkeling 5. Grenzen van fiscale soevereiniteit (programmacoördinator dr. H. Vording) - Deelprogramma 1: Internationale en supranationale grenzen aan fiscale soevereiniteit - Deelprogramma 2: Grenzen aan de uitoefening van fiscale soevereiniteit 6. Veiligheid en recht (programmacoördinator dr. W. Huisman) - Deelprogramma 1: Rechtsstaat, organisatie en veiligheid - Deelprogramma 2: Dynamiek van criminaliteit en regelovertreding - Deelprogramma 3: Forensische expertise. 4
De faculteit en het onderzoeksinstituut kijken met tevredenheid terug op het jaar 2005: het was een bijzonder productief jaar op alle fronten van het onderzoek. Zo werden er in 2005 19 congressen, seminars en symposia georganiseerd, waaronder 8 internationale. In de facultaire Meijersreeks kwamen 2 internationale publicaties tot stand. De onderzoeksproductiviteit consolideerde zich op het hoge niveau van 2004: er konden in 2005 448 wetenschappelijke publicaties (waarvan 144 internationale) worden bijgetekend, en 572 vakpublicaties. Het jaarverslag van 2004 laat 498 wetenschappelijke publicaties zien, een hoger aantal, maar daar dient bij te worden aangetekend dat in 2004 meer onderzoeksinzet beschikbaar was. Het aantal dissertaties is in 2005 flink gestegen. Er waren 25 promoties aan de faculteit, ten opzichte van de 11 in 2004. De promoties worden ook steeds internationaler: 30% van de dissertaties is in een andere taal dan het Nederlands. Met dit aantal van 25 is de facultaire doelstelling van 15 promoties per jaar ruimschoots gehaald. Onze faculteit staat in 2005 bovenaan aan de landelijke lijst van promoties aan juridische faculteiten. De faculteit beleefde ook een goed jaar op het terrein van het verwerven van tweede- en derdegeldstroomsubsidies en opdrachten. Er werden, een NWO Vidi subsidie en drie NWOonderzoekssubsidies voor promotieonderzoek uit de Open Competitieronde Maatschappij- en Gedragswetenschappen toegekend, twee NWO Mozaïeksubsidies (een subsidie voor promotieonderzoek van getalenteerde allochtone wetenschappers), en nog enkele andere NWOprojecten. Ook op het front van derde geldstroomprojecten, met name door de forse subsidie voor het project Hervorming Sociale Zekerheid, maar ook enkele WODC-projecten werden uitgevoerd. In 2005 werden twee EU-subsidies verkregen, hetgeen het totaal aantal lopende projecten verdubbelde (4 stuks). De toename van deze tweede- en derde geldstroomprojecten en subsidies is deels te danken aan de vernieuwingsgelden die het College van Bestuur ter beschikking heeft gesteld ten behoeve het schrijven van aanvragen, en deels aan de kwaliteitsbewakingprocedure die bij het voorbereiden van de aanvragen geldt. 5
Niet alleen de onderzoeksproductiviteit ontwikkelde zich in 2005 gunstig, ook de programmabinding van het onderzoek nam verder toe (95,2% van de totale output komt op het conto van de programma s). Een belangrijke ontwikkeling op het terrein van het onderzoek betreft de oprichting van de facultaire Graduate School for Legal Studies, per 1 september 2005. In die School zijn de promovendiopleiding en een onderwijstraject voor talentvolle Masterstudenten (Talentprogramma) ondergebracht. De Graduate School is als het ware het opleidingenhuis voor zowel de PhD-fellows als een selecte groep talentvolle Masterstudenten. Het nieuwe Talentprogramma binnen de Graduate School beoogt voor talentvolle studenten in één van de studierierichtingen van de Leidse rechtenfaculteit de kans extracurriculair een aantal onderzoeksgerelateerde vakken en vaardighedentrainingen te volgen. Niet alle Masterstudenten kunnen deelnemen. Geïnteresseerde studenten worden, na een interview met de dean van de Graduate School, de promovendi-decaan en de opleidingscoördinator van de Graduate School, geselecteerd op basis van kwaliteit (studieresultaten, aanleg) en motivatie. Het programma gaat draaien vanaf 1 september 2006. De Graduate School staat onder leiding van de onderzoeksdirecteur van het Meijers Instituut, prof. Voermans. Inmiddels is ook een coördinator voor de opleidingen in de Graduate School aangetrokken, dr. Smith. Het jaar 2005 stond verder in het kader van de voorbereiding van de visitatie van het onderzoek. In 2006-2007 zal het onderzoek uit de periode 2001-2005 door een externe visitatiecommissie worden beoordeeld. Die visitatie volgt op de onderwijsvisitatie een aansluitende accreditatie van de opleidingen door het NVAO en de accreditatie van de advanced LLM-opleidingen, die beide in 2006 plaatsvonden. De gelegenheid van de visitatie van het onderzoek zal ook worden aangegrepen als oriëntatiepunt voor de toekomst van de onderzoeksprogramma s. Het meeste onderzoek van de faculteit vindt tegenwoordig plaats binnen onderzoeksprogramma s. Daarom is er dit jaar voor gekozen om niet langer de onderzoeksoutput per programma én per departement te presenteren, maar te volstaan met de presentatie van de output per onderzoeksprogramma. Het onderzoeksverslag laat maar een klein gedeelte zien van de activiteiten van de onderzoekers van de Leidse juridische faculteit. Wie meer wil weten over het onderzoek kan 6
aanvullende informatie vinden op de in 2005 geheel vernieuwde Meijers-website (www.law.leidenuniv.nl/onderzoek). Het faculteitsbestuur bedankt de medewerkers binnen de departementen en afdelingen, de fellows en promovendi, de programmacoördinatoren en het E.M. Meijers Instituut, voor hun bijdrage in het facultaire onderzoek en voor het tot stand brengen van dit verslag. Het faculteitsbestuur Leiden, september 2006 7
8
Programma Vraagstukken van vermogensrecht Prof. mr. J.H. Nieuwenhuis, programmacoördinator 9
10
Deelprogramma: Constitutionalisering, transnationalisering, en de eenheid van Nederlands vermogensrecht Coördinator: prof. mr.j.h. Nieuwenhuis Centrale onderzoeksvraag Het Nederlands vermogensrecht wordt overstroomd met direkt en indirekt werkende regelgeving van supranationale en internationale aard. De kwaliteit en de inpassing van die regelgeving in ons Nederlands vermogensrecht laten dikwijls zeer te wensen over. De coherente wettelijke regeling waarin door het Burgerlijk Wetboek van 1992 werd voorzien, dreigt uiteen te vallen in een samenstel van grote en kleinere eilanden. Bijzonder interessante problemen van transnationale aard vloeien voort uit de onmiskenbare constitutionalisering van het vermogensrecht. Steeds vaker worden fundamentele rechten, verankerd in transnationale documenten als het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM) en het komend Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie, ingeroepen binnen een traditioneel vermogensrechtelijk discours. Hoe valt deze ontwikkeling te waarderen? Welke transformaties zullen hiervan het gevolg zijn? Het deelprogramma is erop gericht de diverse lijnen met elkaar te verbinden en aldus versnippering van het vermogensrecht te voorkomen. Achtergrond Sinds de invoering van het nieuwe BW in 1992 zijn op vermogensrechtelijk terrein vele richtlijnen verschenen: oneerlijke contractsbedingen, koop van timeshares, e-commerce, consumentenkoop. Door de wetenschap wordt daarop vaak te laat ( reactief ) gereageerd. Op transnationaal niveau wordt 11
veelal een regeling getroffen voor één bepaalde groep gevallen. Vervolgens rijst de vraag of de nieuwe regeling restrictief moet worden geïnterpreteerd of zich juist leent voor extrapolatie naar belendende situaties. Als de consument geen ingebrekestelling meer behoeft uit te brengen, waarom zou die eis dan nog wel gelden voor een kleine (of grotere) ondernemer? Het onderzoek naar dit type vragen raakt tegelijk de positie van de burger en de systematiek van het vermogensrecht. De positie van de burger in het systeem van het vermogensrecht komt zeer specifiek aan bod als hij de fundamentele rechten ontdekt als grondslag voor een vordering tot schadevergoeding. De waarden waarop de Unie berust, zijn eerbied voor de menselijke waardigheid, vrijheid, gelijkheid, de rechtsstaat en eerbiediging van de mensenrechten. (art. I-2 Europese Grondwet i.o.). Ontegenzeglijk is binnen het civielrechtelijk discours de articulatiegraad van waarden fors gestegen. Mogen de opvoedingskosten van een kind dat door een (sterilisatie-)fout van een arts kerngezond ter wereld is gekomen, worden aangemerkt als schade? Is dit in strijd met de waardigheid van het kind als mens? (Duitse Bundesverfassungsgericht: ja. Nederlandse Hoge Raad: nee). Betekent toekenning van smartengeld aan een ernstig gehandicapt kind dat niet zou zijn geboren als de arts geen fout zou hebben gemaakt, een devaluatie van gehandicapt leven? Varkenshouders ondekken dat hun door de overheid gekorte varkensrechten kunnen worden opgewaardeerd tot Rechten van de Mens (property rights als bedoeld in art. 1, eerste Protocol EVRM). Op de voet van de jurisprudentie van het Straatsburgse Hof hebben sommige varkenshouders recht op compensatie (indien in hun geval sprake is van een individual and excessive burden) en anderen niet. Welke gezichtspunten van verdelende rechtvaardigheid geven hier de doorslag? Deze kleine greep uit een reeks grote vragen biedt perspectief op een fundamentele herbezinning op de grondslagen van het vermogensrecht. 12
Wetenschappelijke publicaties Monografieën Bezemer, C.H. Pierre de Belleperche. Portrait of a legal puritan (Studien zur europäischen Rechtsgeschichte, 194). Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann. Kooij, P.A.C.E. van der & Mulder, S.J.A. Hoofdzaken intellectuele eigendom (Hoofdzaken Handelsrecht). Deventer: Kluwer. Visser, D.J.G., Spoor, J.H. & Verkade, D.W.F. Auteursrecht (Recht en Praktijk, 42). Deventer: Kluwer. Dissertaties Bovenberg, J.A. (9 december) Property Rights in Blood, Genes & Data: Naturally Yours? Universiteit Leiden. pp. 213. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers. Promotoren: prof. dr. G.J.B. van Ommen & prof. dr. mr. D.J.G. Visser. Es, P.C. van. (5 oktober) De actio negatoria, een studie naar de rechtsvorderlijke zijde van het eigendomsrecht. Universiteit Leiden. pp. 357. Nijmegen: Wolf Legal Publishers. Promotor: prof. mr. W.J. Zwalve. Houben, I.S.J. (19 mei) Contractdwang. Universiteit Leiden. pp. 384. Deventer: Kluwer. Promotor: prof. mr. Jac. Hijma. Kerpestein, G.M. (22 juni) Huur en verhuur van bedrijfsruimte. 13
Universiteit Leiden. Promotor: prof. mr. Jac. Hijma. Out, C. (26 mei) Vormen van Accessoriëteit. Universiteit Leiden. Promotoren: prof. mr. W.J. Zwalve & prof. mr. C.J.H. Jansen. Reurich, L. (30 juni) De articulatie van gedragsnormen. Deel II. Vaagheid van normen. Universiteit Leiden. pp. 210. Deventer: Kluwer. Promotor: prof. mr. Jac. Hijma. Teuben, K. (26 januari) Rechtersregelingen in het burgerlijk (proces)recht. Universiteit Leiden. pp. 393. Promotor: prof. mr. H.J. Snijders. Artikelen in niet-gerefereerde tijdschriften Breedveld, C.G. De koop van een woning via e-mail. Maandblad voor Vermogensrecht, pp. 30-34. Hebly, J.M. & Straatman, M. Enkele aanbestedingsrechtelijke observaties bij het ontwerp van de Grondexploitatiewet. Vastgoedrecht, pp. 174-180. Huijgen, W.G. De reikwijdte van artikel 7:3 BW. WPNR, pp. 763-766. Janssen, J.F.M. Heroriëntatie op de ingebrekestelling. NTBR, pp. 353-366. Janssen, J.F.M. Revival van de zekerheidsoverdracht? WPNR, pp. 133-144. Janssen, J.F.M. Zaaksvervanging en gemeenschap. Tijdschrift voor Antilliaans recht-justicia, pp. 16-28. Nieuwenhuis, J.H. Open normen in een open samenleving. In Nederland levende rechtsovertuigingen. Trema, pp. 262-265. Snijders, H.J. Algemene beschouwingen bij het Voorontwerp tot herziening van de Nederlandse arbitragewetgeving, Special. Tijdschrift voor Arbitrage, pp. 1-9. 14
Sütö, V.J.A. Nieuw vermogensrecht en rechtsvergelijking - reconstructie van een wetgevingsproces. Nijmegen: Ars Aequi Juridische Uitgeverij, 2, pp. 101-107. Woensel, C.P.L. van. Führer Wines at your Local Store: Legal Means against Commercial Exploitation of Intolerable Portrayals. European intellectual property review, pp. 37-42. Bundels Hoogervorst, E.M., Houben, I.S.J., Memelink, P., Nieuwenhuis, J.H., Reurich, L. & Verburg, G.J.M. (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. (BWKJ-reeks, 21). Deventer: Kluwer. Lindenbergh, S.D. Personal Injury Compensation in Europe Series: Fatal Accidents & Secondary Victims. St. Albans: XPL Publishing. Artikelen in bundels Bezemer, C.H. & Chorus, J.M.J. Authenticae bij Boek 1-3. In: J.E. Spruit, Corpus iuris civilis. Tekst en vertaling VII Codex Justinianus 13. pp. 617-642. Amsterdam: Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Bezemer, C.H. Van houten huis tot stacaravan: het wezen van de zaak. In: E.M. Hoogervorst, I.S.J. Houben, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis, L. Reurich & G.J.M. Verburg (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. pp. 141-151. Deventer: Kluwer. Delfos-Roy, Y.L.L.A.M. & Mulder, S.J.A. Eenheid in de rechtsbijstandverzekering? In: E.M. Hoogervorst, I.S.J. Houben, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis, L. Reurich & G.J.M. Verburg (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. pp. 121-138. Deventer: Kluwer. 15
Esch, R.E. van. Het sanctiecomplex in de aanpassingswet elektronische handel. In: E.M. Hoogervorst, I.S.J. Houben, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis, L. Reurich & G.J.M. Verburg (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. pp. 205-224. Deventer: Kluwer. Hebly, J.M. & Koten, T.I. van. Het grensgebied van werken, leveringen en diensten. In: E.M. Hoogervorst, I.S.J. Houben, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis, L. Reurich & G.J.M. Verburg (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. pp. 49-64. Deventer: Kluwer. Hijma, Jac. Inpassing van Europese consumentenkoopregels. In: E.M. Hoogervorst, I.S.J. Houben, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis, L. Reurich & G.J.M. Verburg (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. pp. 97-112. Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. De eenheid van het recht, bezien vanuit notarieel perspectief. In: E.M. Hoogervorst, I.S.J. Houben, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis, L. Reurich & G.J.M. Verburg (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. pp. 113-120. Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Het nieuwe (versterf-) erfrecht van enige afstand bezien. In: Stichting LNSC Amsterdam (Ed.), Time-out in het nieuwe erfrecht. pp. 1-12. Deventer: Kluwer. Janssen, J.F.M. De invloed van art. 1, eerste protocol EVRM op het Nederlandse recht. In: E.M. Hoogervorst, I.S.J. Houben, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis, L. Reurich & G.J.M. Verburg (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. pp. 329-383. Deventer: Kluwer. Kooij, P.A.C.E. van der. Rechtsverwerking wegens gedogen in het intellectuele eigendomsrecht. In: E.M. Hoogervorst, I.S.J. Houben, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis, L. Reurich & G.J.M. Verburg (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. pp. 245-259. Deventer: Kluwer. Lindenbergh, S.D. The protection of secondary victims: a comparative overview. In: M. Bona, Ph. Mead & S.D. Lindenbergh (Eds.), Personal Injury Compensation in Europe: Fatal Accidents and Secondary Victims. pp. 405-438. St. Albans: XPL Publishing. 16
Lindenbergh, S.D. Schending en schade. Over aantasting van fundamentele rechten en eenheid in het schadevergoedingsrecht. In: E.M. Hoogervorst, I.S.J. Houben, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis, L. Reurich & G.J.M. Verburg (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. pp. 305-327. Deventer: Kluwer. Memelink, P. Rechtseenheid en het onderscheid tussen roerende en onroerende zaken. In: E.M. Hoogervorst, I.S.J. Houben, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis, L. Reurich & G.J.M. Verburg (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. pp. 65-96. Deventer: Kluwer. Nieuwenhuis, J.H. Eenheid der wet. In: E.M. Hoogervorst, I.S.J. Houben, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis, L. Reurich & G.J.M. Verburg (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. pp. 25-47. Deventer: Kluwer. Nieuwenhuis, J.H. From here to Tokyo. In: W.G.J. Remmelink (Ed.), Journal of the Japan-Netherlands Institute. pp. 11-16. Tokyo: the Japan-Netherlands Institute. Nieuwenhuis, J.H. Wat is waarheid? Waarheidsvinding en privacy in het letselschaderecht. In: D.H.M. Peeperkorn (Ed.), Waarheidsvinding en privacy. pp. 83-95. Den Haag: Sdu Uitgevers. Polak, M.V. & Bomhoff, J.A. De constructie van een Europees begrip "privaatrecht": drie decennia "burgerlijke en handelszaken" in het Europese internationaal privaatrecht. In: E.M. Hoogervorst, I.S.J. Houben, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis, L. Reurich & G.J.M. Verburg (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. pp. 153-179. Deventer: Kluwer. Snijders, H.J. Pathologische geschilbeslechtingsclausules. In: R.J.C. Flach e.a. (Eds.), Amice (bundel aangeboden aan prof. mr. G.R. Rutgers o.r.v. R.J.C. Flach e.a.). pp. 315-319. Deventer: Kluwer. Sütö, V.J.A. De invloed van het Europese Spoorrecht op de contractvrijheid tussen spoorgoederenvervoeders en de railinfrastructuurbeheerder. In: E.M. Hoogervorst, I.S.J. Houben, P. 17
Memelink, J.H. Nieuwenhuis, L. Reurich & G.J.M. Verburg (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. pp. 225-244. Deventer: Kluwer. Sütö, V.J.A. Het spoorgoederenvervoer, de gebruiksvergoeding en privaatrechtelijke verhoudingen. In: R. den Boer e.a. (Eds.), De droomjurist. pp. 225-236. Tjepkema, M.K.G. Nadeelcompensatie bij handhaven en gedogen. In: T. Barkhuysen, W. den Ouden & J.E.M. Polak (Eds.), Recht realiseren. Bijdragen rond het thema adequate naleving van rechtsregels. pp. 237-279. Deventer: Kluwer. Zippro, E.J. Communautaire eenheid en nationale verscheidenheid bij de privaatrechtelijke handhaving van het mededingingsrecht? In: E.M. Hoogervorst, I.S.J. Houben, P. Memelink, J.H. Nieuwenhuis, L. Reurich & G.J.M. Verburg (Eds.), Rechtseenheid en vermogensrecht. pp. 181-203. Deventer: Kluwer. 18
Vakpublicaties Monografie Hijma, Jac. & Olthof, M.M. Compendium van het Nederlands Vermogensrecht. Deventer: Kluwer. Bundel Snijders, H.J. Gerretsen, R.B. & Rueb, A.S. (Eds.). Burgerlijk procesrecht, 8e druk. Deventer: Kluwer. Artikelen Boer, M.B. de. Bewaarneming. In: Bijzondere Overeenkomsten (losbladig werk; 116 bewerkte pagina's, 54 nieuw geschreven pagina's). Deventer: Kluwer. Breedveld, C.G. Titel 7, Afdeling 3 en Titel 8 Boek 1 BW. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Burgerlijk Wetboek: de tekst van de boeken 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 en 8 van het BW voorzien van commentaar. pp. 148-204. Deventer: Kluwer. Es, P.C. van. Het voortzettingsbeding in het nieuwe Wetsvoorstel. WPNR, pp. 93-94. Es, P.C. van. Schuldigerkenning uit vrijgevigheid (opeisbaar bij overlijden) als quasi-legaat. WPNR, pp. 179-180. Es, P.C. van. Vergoeding van de kosten van tuchtrechtprocedures. JBN, december 2005, pp. 9-10. Hebly, J.M. Integraal procesmanagement: what's in a name? een reactie. Tender Nieuwsbrief, pp. 3-5. Hebly, J.M. Wachtwoord: transparantie... en het MKB? Tijdschrift Aanbestedingsrecht, pp. 195-196. Hebly, J.M. & Brokkaar, B. Les IX Aandachtspunten voor de aanbestedende dienst. In: Bewerking Schriftelijke leergang Overheidsaanbestedingen (losbladig werk). Eindhoven: Euroforum. 19
Hebly, J.M. & Veen, B.R. van. Les VI Bouwstoffen, voorschriften en voorwaarden. In: Bewerking Schriftelijke leergang Bouwrecht (losbladig werk). Eindhoven: Euroforum. Hebly, J.M. & Palm, J.E. Les VII Overheidsopdrachten in de nutssector. In: Bewerking Schriftelijke leergang Overheidsaanbestedingen (losbladig werk). Eindhoven: Euroforum. Hebly, J.M. & Boer, E.T. de. Les XI Opleveren. In: Bewerking Schriftelijke leergang Bouwrecht (losbladig werk). Eindhoven: Euroforum. Hijma, Jac. Dwaling (art. 6:228 BW). In: Verbintenissenrecht (losbladig werk; 50 bewerkte pagina's, 10 nieuw geschreven pagina's). Deventer: Kluwer. Hijma, Jac. Wilsgebreken (art. 3:44 BW). In: Vermogensrecht (losbladig werk; 10 bewerkte pagina's, 2 nieuw geschreven pagina's). Deventer: Kluwer. Hoogervorst, E.M. Art. 49 t/m art. 55. In: Vermogensrecht (losbladig werk, 80 bewerkte pagina's). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Aansprakelijkheid van juridische beroepsbeoefenaren en overigen. In: C.J.J.M. Stolker (Ed.), Onrechtmatige daad. (losbladig werk; 110 bewerkte pagina's). Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Erfrecht bij versterf. In: W.G. Huijgen, J.E. Kasdorp, B.E. Reinhartz & J.W. Zwemmer (Eds.), Compendium Erfrecht. pp. 1-37. Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Erfrecht, algemene bepalingen. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek. pp. 1645-1655. Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Duidelijkheid over klachttermijn bij non-conformiteit. JBN, pp. 52-53. 20
Huijgen, W.G. Kettingbeding inzake grondgebruik niet eenvoudig te wijzigen. JBN, pp. 3-5. Huijgen, W.G. Kroniek erfrecht. NTBR, pp. 324-329. Huijgen, W.G. Naschrift inzake: (on)gemeenschap; verdeling of verrekening? JBN, pp. 8-8. Huijgen, W.G. Tropisch hardhout-verbod in strijd met artikel 3:14 BW. JBN, pp. 11-12. Huijgen, W.G. Uitleg van erfstelling ten behoeve van ex-partner. JBN, pp. 12-14. Huijgen, W.G. Wie zit er op de nieuwe huwelijksgemeenschap te wachten? NJB, pp. 2317. Huijgen, W.G. Naamloze vennootschappen en Besloten vennootschappen. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek. pp. 719-1020. Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Rechten van pand en hypotheek. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Tekst & Commentaar Burgerlijk Wetboek. pp. 1511-1557. Deventer: Kluwer. Huijgen, W.G. Inleiding op 2000 jaar eigendom en beperkte rechten. In: W.G. Huijgen (Ed.), 2000 jaar eigendom en beperkte rechten. pp. 1-5. Deventer: Kluwer. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. De Europese Commissie in actie. Tijdschrift Aanbestedingsrecht, 2, pp. 79-80. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Raad van Arbitrage voor de Bouw. Tijdschrift Aanbestedingsrecht, 1, pp. 27-31. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Raad van Arbitrage voor de Bouw. Tijdschrift Aanbestedingsrecht, 2, pp. 67-71. 21
Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Raad van Arbitrage voor de Bouw. Tijdschrift Aanbestedingsrecht, 3, pp. 112-118. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Raad van Arbitrage voor de Bouw. Tijdschrift Aanbestedingsrecht, 4, pp. 176-181. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Raad van Arbitrage voor de Bouw. Tijdschrift Aanbestedingsrecht, 5, pp. 249-253. Klaauw-Koops, F.A.M. van der. Raad van Arbitrage voor de Bouw. Tijdschrift Aanbestedingsrecht, 6, pp. 291-293. Kooij, P.A.C.E. van der. Enkele opmerkingen over het kwekersrecht in de nieuwe Zaaizaad- en Plantgoedwet. Agrarisch Recht, pp. 12-22. Kooij, P.A.C.E. van der. 145 artikelen verspreid in Tekst & Commentaar. In: Ch. Gielen & D.W.F. Verkade (Eds.), Tekst & Commentaar Intellectuele Eigendom. Deventer: Kluwer. Kooij, P.A.C.E. van der. Diverse, verspreid over het boek voorkomende stukken, in het bijzonder op pp. 30, 110-111, 343-344 en 435-436. In: P. Dahm, W.M. Kleijn, W.G.Ph.E. Wedekind & J.H.M. Willems (Eds.), Jaarboek Rechtspraak Burgerlijk Wetboek 2004. Deventer: Kluwer. Lindenbergh, S.D. Nawoord bij "Wetsvoorstel vergoeding affectieschade kan veel simpeler". Nederlands Juristenblad, pp. 1296-1296. Lindenbergh, S.D. Schaderegelingsmanagement. Maandblad voor Vermogensrecht, pp. 18-21. Lindenbergh, S.D. Werkgeversaansprakelijkheid bij burnout. Nijmegen: Ars Aequi Juridische Uitgeverij, pp. 722-724. 22
Lindenbergh, S.D. Wetsvoorstel vergoeding affectieschade kan veel simpeler. Nederlands Juristenblad, pp. 841-843. Lindenbergh, S.D. Bewerking losbladige Schadevergoeding; Inleiding, art. 6:95, art. 6:96, art. 6:97, art. 6:100, art. 6:106 en art. 6:110. In: Schadevergoeding (losbladige; ca. 542 bewerkte pagina s). Deventer: Kluwer. Lindenbergh, S.D. Titel 3. Afdeling 1, art. 6:162-168. In: J.H. Nieuwenhuis, C.J.J.M. Stolker & W.L. Valk (Eds.), Burgerlijk Wetboek, boeken 5, 6, 7 en 8. Tekst & Commentaar. pp. 2317-2344. Deventer: Kluwer. Lindenbergh, S.D. & Knigge, M.W. Werkgeversaansprakelijkheid. In: C.J. Loonstra & W.A. Zondag (Eds.), Commentaar Arbeidsrecht. pp. 483-513. Den Haag: Sdu Uitgevers. Nieuwenhuis, J.H. Appels en peren. NTBR, pp. 481. Nieuwenhuis, J.H. Waartoe is het recht op aarde? Rechtsgeleerd Magazijn Themis, pp. 179-180. Nieuwenhuis, J.H. Drions rode draad. In: A.R. Bloembergen (Ed.), Van, over en met Huib Drion. pp. 221-229. Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Polak, M.V. & Schagen, E. van. IPR en e-commerce: bijzonder of gewoon? In: A. van Staden ten Brink, M. Goudkade & T. Elseman (Eds.), E-commerce: Juridische knelpunten praktisch belicht. Bundel naar aanleiding van het gelijknamige Mordenate congres. pp. 131-135. Nijmegen: Ars Aequi Juridische Uitgeverij. Snijders, H.J. Pathologische geschilbeslechtingsclausules, Redactioneel. Tijdschrift voor Arbitrage, pp. 1-3. 23
Snijders, H.J. Wetgever, heb mededogen met ons BW, ook bij financiële zekerheidsovereenkomsten. NTBR, pp. 91-91. Snijders, H.J. Bijwerking en aanvulling van modellen inzake boeken 3, 6, 7 en 7A BW plus boek 4 Rv. In: Modellen voor de rechtspraktijk (losbladig werk, 175 bewerkte pagina's). Deventer: Kluwer. Snijders, H.J. Hoofdstuk 9. In: H.J. Snijders, Burgerlijk procesrecht, 8e druk. pp. 187-193. Deventer: Kluwer. Snijders, H.J. Hoofdstukken 4-5. In: H.J. Snijders, Burgerlijk procesrecht, 8e druk. pp. 55-125. Deventer: Kluwer. Sütö, V.J.A. Altijd stápels boeken bij mijn kamer. Vraaggesprek met Huib Drion. In: A. Bloembergen e.a. (Eds.), Van, over en met Huib Drion. pp. 251-260. Den Haag: Boom Juridische uitgevers. Verburg, G.J.M. Fatal accidents and secondary victims compensation in the Netherlands. In: M. Bona, P. Mead & S. Lindenbergh (Eds.), Personal Injury Compensation in Europe Series: Fatal Accidents & Secondary Victims. pp. 279-309. St. Albans: XPL law. Visser, D.J.G. Beperking art. 15b Aw juist wel een goed idee. Mediaforum, pp. 332. Visser, D.J.G. De Auteurswet gewijzigd. Artikel 15a Aw (citaatrecht). AMI, pp. 132-134. Visser, D.J.G. Geschikt voor Sensor en Senseo. Bijblad bij De Industriële Eigendom, pp. 131-132. Visser, D.J.G. Have a break! Bijblad bij De Industriële Eigendom, pp. 311-312. Visser, D.J.G. Kroniek van de Intellectuele Eigendom. NJB, pp. 503-509. Zippro, E.J. Ars Aequi Katern Burgerlijk Recht. Nijmegen: Ars Aequi Juridische Uitgeverij. 24