Voorloper Onderwerp Initiatiefvoorstel Duurzaam Druten Datum presidium 31 augustus 2015 Behandelend fractie Akkoord 94 Deadline Uiterlijke datum raadsbesluit 24 september 2015 (Financiële en / of juridische) n.v.t. gevolgen van niet halen deadline Bijlagen Digitaal beschikbaar en ter inzage Raadsbesluit van 24 september 2015 Overige bijlagen: Bijlage 1: Samenvatting Gelders Energieakkoord Bijlage 2: Technische informatie - overzicht Druten en regiogemeenten Bijlage 3: Addendum technische informatie Bijlage 4: Windvisie Gelderland 2014 Bijlage 5: De Volkskrant 26 augustus 2015 Urgenda Bijlage 6: Memo De urgentie van duurzaamheidsbeleid De bovenstaande bijlagen zijn digitaal beschikbaar op www.druten.nl (bestuur > gemeenteraad > agenda s) en liggen ter inzage in de Raadskamer op het gemeentehuis
Onderwerp Initiatiefvoorstel Duurzaam Druten Voorstel: 1. Opstellen van een energietransitie-programma 2016-2020 voor de gemeente Druten; 2. Jaarlijkse monitoring van de ontwikkeling en de uitvoer van het beleid; 3. Bij de voorjaarsnota 2016 een nadere invulling geven aan de benodigde middelen. Samenvatting: In het collegeprogramma 2014-2018 Grensverleggend is opgenomen dat er op praktische wijze wordt bijgedragen aan een duurzaam Druten. In het voorjaar 2015 heeft de gemeente Druten het Gelders Energieakkoord ondertekend. Door het ondertekenen van dit akkoord committeert de gemeente zich aan een pakket maatregelen om de provincie te verduurzamen en te komen tot een energie neutrale gemeente in 2050. Middels dit initiatiefvoorstel wordt deze doelstelling nader uitgewerkt. Inleiding Aanleiding In september 2013 sloten meer dan veertig organisaties het Energieakkoord voor duurzame groei (SER, Energieakkoord voor duurzame groei, september 2013). Dit nationale energieakkoord bevat bindende afspraken over energiebesparing, duurzame energieopwekking en duurzame groei. In het akkoord is opgenomen dat het energieverbruik jaarlijks met gemiddeld 1,5% omlaag moet. Daarnaast wordt ingezet op een stijging van het aandeel duurzame energie: voor 2015 een stijging van 4%, voor 2020 een stijging van 14% en voor 2023 16%. Het einddoel is om in 2050 100% van de energie duurzaam op te wekken. In het voorjaar 2015 heeft de gemeente Druten het Gelders Energieakkoord ondertekend (bijlage 1). Met het ondertekenen van het Gelders Energieakkoord handelt de gemeente in lijn met hetgeen is opgenomen in het collegeprogramma 2014-2018 Grensverleggend. Daarin staat dat er op praktische wijze wordt bijgedragen aan een duurzaam Druten door onder andere het stimuleren van duurzame energie en het continueren van het vooruitstrevende afvalbeleid (Grensverleggend, collegeprogramma gemeente Druten 2014-2018, pag. 14). 1
Eerder genomen besluiten Datum Korte omschrijving eerder genomen (raads-)besluiten juli 2013 Het Groene Akkoord: De nieuwe uitdaging in duurzaam bouwen collegebesluit december 2013 Verordening Duurzaamheidsleningen Druten 2014 raadsbesluit mei 2014 Subsidieverordening woningisolatie 2014 raadsbesluit september 2014 Vaststelling collegeprogramma 2014-2018 raadsbesluit november 2014 Collectieve energie-inkoop collegebesluit maart 2015 Deelname Gelders Energieakkoord collegebesluit Probleemstelling Duurzaamheid is een veelomvattend begrip. Alles wat te maken heeft met maatschappelijk verantwoord leven, milieu, ecologie en toekomstgericht denken kan er worden onder geschaard. Door de World Commission on Environment and Development (commissie Brundtland 1987) van de Verenigde Naties wordt in het rapport Our Common future de volgende definitie voor duurzaamheid geformuleerd: Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen. In een duurzame omgeving zijn mens, milieu en economie met elkaar in evenwicht en wordt onder uitputting voorkomen. Een belangrijk onderdeel van duurzaamheid is energie- en CO2-neutrale situatie. Bij de prestaties van een gebouw (ontwerp en de inrichting) gebruikt men de term energieneutraal. Het gaat om de Mega Joules in de vorm van gas, elektriciteit en warmwater. De term CO2-neutraal wordt gebruikt voor de prestaties van een organisatie. De term CO2-neutraal is breder en dekt onderwerpen als energiebesparing in gebouwen, CO2-reductie met betrekking tot mobiliteit, inzet van duurzame energie en CO2-compensatie. Dit initiatiefvoorstel beoogt het zorgvuldig omgaan met beschikbare grondstoffen en materialen en het terugdringen van het energieverbruik en richt zich daarmee op een energie- en CO2-neutrale situatie. Dit vraagt om een zogenaamde energietransitie. Om een concrete energietransitie te realiseren dienen concrete stappen te worden gezet. Inspanningen op het gebied van energiebesparing en hernieuwbare energieopwekking zijn noodzakelijk. Onderzoek heeft uitgewezen dat dit alleen gerealiseerd kan worden als alle ter beschikking staande duurzame energiebronnen worden aangesproken, zoals zonne-energie, windenergie en bodemenergie. De huidige energiecijfers wijzen uit dat nu 1% van het totale elektriciteitsverbruik in Druten opgewekt wordt uit zon en wind (zie bijlagen 2 en 3 Technische informatie). Op dit moment wordt in de gemeente Druten al het een en ander op het gebied van duurzame energie. Het betreffen veelal individuele, ad hoc projecten, waarbij de samenhang ontbreekt. De gemeente Druten heeft op dit moment geen eigen energietransitie-beleid en is afhankelijk van beleidsontwikkeling uit de regio. Een eigen missie, visie en doelstelling ontbreken. Een eigen kader is noodzakelijk, zie hiervoor ook de Windvisie Gelderland 2014 (bijlage 4). 2
Argumenten Energietransitie klinkt groot. Ongrijpbaar. Dat maakt dat het complex lijkt om lokaal een visie te formuleren. Er zijn veel argumenten te noemen om de thematiek toch te omarmen en om de handschoen op te pakken. Een energie- en CO2-neutraal Druten levert, naast dat het onontkoombaar en noodzakelijk is, de gemeenschap vooral veel op. Beleid & Regelgeving Omtrent energie- en CO2-neutraliteit is er reeds een velerlei van landelijke regelgeving. Daarnaast heeft Druten ook zelf in het collegeprogramma Grensverleggend opgenomen dat het gebruik van duurzame energie wordt gestimuleerd. Door het tekenen van het Gelders Energieakkoord voor een energie neutrale gemeente in 2050 wordt die intentie nog versterkt. Dat dit geen willekeurige stip is op de horizon wordt bevestigd door de uitspraak die is gedaan in de zaak van klimaatbeweging Urgenda. Urgenda heeft bij de rechter afgedwongen dat de Nederlandse regering meer moet doen tegen klimaatverandering (bijlage 5). Gezien de klimatologische ontwikkelingen is het bovenal vooral noodzaak om uitvoering te geven de intenties. Het klimaatbeleid moet geïntensiveerd worden om in 2020 een reductie van CO2 uitstoot van ten minste 25% te realiseren. Politieke afspraken daarover scheppen verplichtingen. Kans Nu gaan samenwerken met de provincie en gemeenten in de regio op het gebied van energietransitie levert kennis en expertise op. De gemeente ontvangt procesondersteuning en kan aan de voorkant meebepalen. Kostenreductie Kostenreductie wordt bereikt doordat de opbrengst de investering (nog verder) overstijgt. Dit gebeurt door een besparing van het (energie-)verbruik, waardoor de beheerskosten dalen. Kostenreductie kan onder meer gerealiseerd worden door het installeren van zonnepanelen, isolatie van gebouwen, elektrisch vervoer, LED-verlichting et cetera. Kans Als de gemeente Druten de panden in eigendom voorziet van zonnepanelen, levert dat een behoorlijke besparing op van de beheerskosten. Mocht deze maatregel genomen bij basisscholen dan is een bijkomstig voordeel dat het (milieu-)bewustzijn van de kinderen wordt vergroot. Verminderd energieverbruik Door een verminderend gebruik van fossiele energie wordt de milieubelasting gereduceerd. De mens is de belangrijkste oorzaak van het broeikaseffect en versnelde klimaatverandering. De temperatuur op aarde stijgt doordat steeds meer fossiele brandstoffen worden gebruikt. Het gevolg is dat het klimaat verandert. De zeespiegel stijgt en planten en dieren verdwijnen. Door over te stappen van fossiele brandstoffen op duurzame energiebronnen, zoals wind- en zonne-energie, wordt de uitstoot van broeikasgas verminderd. Dit is winst voor het milieu. Dat in de gemeente Druten waarde wordt gehecht aan milieu blijkt uit de manier waarop inwoners omgaan met afvalscheiding. Provinciaal scoort de gemeente in de top drie. Daarnaast zijn fossiele brandstoffen zijn eindig en schaars. De voorraad raakt op. Kans Door een reductie van de milieubelasting wordt de prettige groene leefomgeving in Druten gehandhaafd. Druten als het groene hart van het Land van Maas en Waal is een nobel streven. 3
Door een verminderd energieverbruik wordt de leveringszekerheid van energie in de gemeente Druten verhoogd. Economische kansen Een energietransitie stimuleert de economie en creëert werkgelegenheid. Het prikkelt bedrijven te innoveren. Kansen op het gebied van economie zijn tweeledig. Enerzijds krijgt het bedrijfsleven een impuls door de aanleg en het onderhoud van schone technologieën. Anderzijds gaan inwoners mee participeren in duurzame projecten. Zij doen kleinschalige investeringen, die zij bij succesvol gebruik terugverdienen. Actueel is het windmolenproject in Nijmegen. Kans De zonnepanelen op basisschool de Octopus in Horssen is een initiatief van een groep van gemotiveerde vrijwilligers die de transitie naar energie- en CO2- neutraal Maas en Waal willen bevorderen. Energie is hot Energietransitie is geen vrijblijvend onderwerp meer. Het staat op zowel de politieke als publieke agenda. De samenleving is er klaar voor. Dit komt onder meer tot uiting in de particulieren en kleinschalige initiatieven. Dit zal de komende jaren een hoge vlucht nemen. Vergelijk het met de digitale ontwikkeling. Het is een thematiek die ons allemaal raakt. Dit is het moment om gezamenlijk een visie te formuleren. Kans In de gemeente Druten liggen 3300 zonnepanelen (bron: klimaatmonitor). Er is in de gemeente ruimte voor 330.000 zonnepanelen. Kans Het ontwerpen van beleid vindt nu plaats. Doe je mee dan kun je meebepalen. Voor meer achtergrondinformatie, mogelijkheden en kansen zie bijlage 6 Memo De urgentie van duurzaamheidsbeleid. Doel/meetbaar effect Het doel van voorliggend initiatiefvoorstel is een eerste stap te maken naar een energie- en CO2-neutraal Druten. Deze eerste stap omvat een aantal zaken: a. Een nulmeting van de huidige situatie en het in kaart brengen van het huidige interne en externe energietransitie-beleid; b. Doelen formuleren; c. Een duurzaamheidsprogramma tot 2020, uitgewerkt in thema s met daarin opgenomen het stimuleren van duurzaamheidsinitiatieven; d. Een communicatieprogramma naar inwoners en bedrijven. Financiën Voor 2015 is 120 uur beschikbaar voor duurzaamheidsbeleid en uitvoering. Voor de uitvoering van een duurzaamheidsprogramma is uitbreiding van uren noodzakelijk. Deze urenuitbreiding kan enerzijds gerealiseerd worden door het maken van andere keuzes (minder uren besteden aan andere taken), anderzijds door extra budget beschikbaar te stellen. Het benodigde budget kan bijvoorbeeld onttrokken worden uit de reserve Egalisatie vuilafvoer en vuilverwerking. Bij de voorjaarsnota 2016 dient rekening gehouden te worden met de uitrol van het duurzaamheidsprogramma. (Financieel) voordeel kan er behaald worden door aansluiting te zoeken bij overleggen van het Gelders Energieakkoord (GEA-tafels). Expertise en capaciteit komt daarmee beschikbaar. 4
Uitvoering Planning Het voorstel behelst een plan van aanpak voor de periode 2016-2020 met een doorkijk naar 2050. Onderstaand tijdspad is hierbij leidend. januari 2016: juni 2016: september 2016: Nulmeting en in kaart brengen interne en externe duurzaamheidsbeleid Formuleren doelen Opstellen duurzaamheidsprogramma 2016-2020 Opstellen communicatieplan, in contact treden samenleving Start uitrol duurzaamheidsprogramma Evaluatie/controle De gemeenteraad wordt, naast de geijkte momenten, jaarlijks geïnformeerd over de ontwikkeling en voortgang van de opgestelde programma s en bereiken van de geformuleerde (tussen-)doelen. Druten: Wij steken er energie in! Akkoord 94; fractievoorzitter, raadslid, D.C.M. Uitdehaag-Meesters H.A. Linthorst 5