INHOUD NEDERLAND-VLAANDEREN IN EUROPESE WATERSTOFKOPGROEP VERBINDING NEDERLANDSE EN CALIFORNISCHE EV-PIONIERS VAKTIJDSCHRIFT BENELUX DECEMBER 2012 SPANNING STIJGT: NADERENDE BEKENDMAKING E-AWARD URBAN ARROW STEEKT NEDERLANDSE FIETSTRADITIE IN MODERN ELEKTRISCH JASJE GEDEPUTEERDE BERT PAULI: LEIDENDE POSITIE BRABANT GEKEND EN HERKEND VERENIGING DOET: GELEIDELIJKE OVERGANG VAN PUBLIEKE NAAR PRIVATE FINANCIERING LAADPUNTEN TKI SMART GRIDS KEURT EERSTE ZES PROJECTEN GOED
INHOUD www.twitter.com/emobility_solar Vereniging DOET pleit voor geleidelijke overgang van publieke naar private financiering van laadpunten 10 Column Elliot Wagschal - Kosten reduceren van de publieke laadinfrastructuur 13 PowerMatching City II moet smart grid definitief vormgeven 14 Succesvolle missie naar Baden-Württemberg rond thema Innovatie in elektromobiliteit 15 Leidende positie van Brabant gekend en herkend 17 TKI Switch2SmartGrids keurt als eerste zes projecten goed 18 Creëren van tegenstelling waterstof versus elektro-auto onwenselijk 20 Rijksoverheid jaagt waterstofeconomie aan 22 Regio Nederland-Vlaanderen in kopgroep Europees waterstofpeloton 23 Spanning stijgt bij naderende bekendmaking winnaar E-Award 25 Urban Arrow steekt Nederlandse fietstraditie in modern jasje 26 Column Jan-Willem Tolkamp - Laden met je eigen duurzame stroom... 27 Technolution integreert techniek in smart grids 29 Verbinding tussen Nederlandse en Californische ev-pioniers 30 Column Tijmen de Groot - Gas explodes, you know! 33 Stevig projectmanagement biedt elektrisch vervoer meer kansen 35 E-Mobility vernieuwt: van smart grids tot waterstof en elektrische voertuigen Voor het eerst moet ik voor u als lezer door het stof. De afgelopen twee jaar dat u het magazine E-Mobility ontvangt, hebben wij namelijk iets fout gedaan. Dit kwam pas recent aan het licht in de jaarlijkse evaluatie op onze redactie. Waar wij de indruk hadden dat het voor u als lezer meer dan duidelijk was dat wij iedere editie (ook) aandacht smart grids, bleek dit niet het geval. In ons lezersonderzoek kwam duidelijk naar voren dat velen van u zelfs niet eens wisten dat wij over smart grids schrijven. Wij hebben dan ook naar u als lezer geluisterd en hebben ons magazine kritisch onder de loep genomen en daar waar nodig vernieuwd een aangescherpt. Zo kunt u vanaf nu per pagina door middel van een kleur zien (zie ook de legenda op pagina 4) welk thema behandeld wordt: van smart grids tot elektrisch rijden op energie uit een batterijpakket of elektrisch rijden via energie opgeslagen in waterstof. Want als er één ding belangrijk is in het verhaal van elektrisch vervoer, is dat het vermijden van het creëren van tegenstellingen door een tweestrijd te creëren tussen de elektroauto en waterstofauto. Het creëren van een tegenstelling zou ook feitelijk onjuist zijn. Want welke hoogleraar of automotive expert u het ook vraagt, allen zullen zij u uitleggen dat de waterstofauto ook een elektrische auto is. Het enige verschil is dat bij een auto die gebruikt maakt van waterstof, waterstof de energiedrager is in plaats van het batterijpakket. In deze laatste editie van het kalenderjaar treft u een grote hoeveelheid artikelen aan over alle onderwerpen die ik zojuist met u besproken heb. Zo vertelt het innovatieve Technolution een van Nederlands koplopers op het domein van smart grids welke invloed elektrische voertuigen op het Nederlandse elektriciteitsnet hebben, spraken wij met diverse stakeholders over de opvolger van e-laad (het door de markt in het leven geroepen eviolin) en spraken wij met Adwin Martens, voorzitter van het grensoverschrijdende innovatienetwerk WaterstofNet. En natuurlijk wens ik u nu de maand december al weer halverwege is, fijne feestdagen toe en hoop ik u in januari op een van de vele nieuwjaarsborrels te treffen! Edwin van Gastel, hoofdredacteur E-Mobility
European Electric Mobility Center geopend Op de Helmondse AutomotiveCampus- NL is eind oktober het European Electric Mobility Center (EEMC) geopend. De officiële openingshandeling werd verricht door burgemeester Fons Jacobs van Helmond en Victor Elsendoorn, directeur TNO Companies. Het EEMC is een nieuw test- en expertisecentrum op het gebied van elektrische en hybride voertuigen, inclusief batterijen aandrijftechnologie, dat wordt geëxploiteerd door TASS International. De nieuwe faciliteiten zijn deels geïntegreerd met die van TNO en bevinden zich ook fysiek op het TNO-terrein op de Campus. Vanaf 1 januari 2013 zal het European Electric Mobility Center volledig operationeel zijn. Met de opening van het EEMC is het eerste onderdeel van het Automotive Facilities Brainport (AFB) programma gerealiseerd. Naast het EEMC worden binnen AFB ook het Driving Guidance Lab, het Manufacturing & Process Lab, het Test & Education Lab en het Automotive Accelerator & Incubatorcenter ontwikkeld. Het complete programma wordt in september 2013 opgeleverd. DNV KEMA inventariseert wereldwijd smart grid demonstratieprojecten In opdracht van brancheorganisatie Netbeheer Nederland heeft energiekennisbedrijf DNV KEMA Energy & Sustainability een studie gemaakt van de wereldwijd lopende smart grid demonstratieprojecten. In deze studie is zowel naar de technische aspecten als naar beleidsmatige, regulatorische en sociale aspecten gekeken. De netbeheerders gebruiken de leerpunten uit deze studie in de huidige en toekomstige smart grid projecten NIEUW! Legenda E-Mobility in Nederland. Intelligente energienetten zijn een belangrijke randvoorwaarde om de energietransitie mogelijk te maken. De Nederlandse netbeheerders investeren jaarlijks circa anderhalf miljard euro per jaar in de vervanging en uitbreiding van hun netten. Tot 2050 moet in Nederland tussen de twintig en zeventig miljard euro extra worden geïnvesteerd om de energienetten aan te passen en intelligenter te maken. Bij de verschillende artikelen in dit magazine treft u onderaan de pagina een gekleurde balk met aan. Deze kleuren refereren aan het thema waarover de artikelen gaan. De balken symboliseren de volgende thema s: = Smart Grids = Elektrisch rijden op waterstoftechnologie = Elektrisch rijden op batterijtechnologie Amsterdam deelnemer Europees programma voor schoon vervoer De gemeente Amsterdam is lid geworden van HyER, een Europese organisatie die kennisdeelt over slim en schoon vervoer. HyER. HyER staat voor Hydrogen, fuel cells and electro-mobility in European Regions. Deze organisatie richt zich op het monitoren en ontwikkelen van emissievrije mobiliteit en heeft recent van de Europese Commissie de opdracht gekregen een monitoringsprogramma op te zetten voor elektrisch rijden op basis van batterij- en waterstoftechnologie. Europa verwacht veel van deze monitoring en zal de uitkomsten en bijbehorende aanbevelingen gebruiken voor haar beleid voor duurzame mobiliteit in de komende jaren. E-mobility nieuwe speerpunt tijdens succesvolle beurs Energie 2012 In de Brabanthallen s-hertogenbosch vond van 9 tot en met 11 oktober Energie 2012 plaats. De vakbeurs was het toneel van de laatste trends, nieuwe producten en innovaties in de energiebesparing, maar ook in de nieuwe speerpunten e-mobility, solar en passief bouwen. Grote en kleine bedrijven presenteerden tal van oplossingen en nieuwe producten. Daarnaast konden bezoekers deelnemen aan een uitgebreid seminarprogramma. Het aanbod op Energie 2012 was groot en divers: van duurzaam bouwen tot elektrische mobiliteit en van warmtepompen tot biomassa. Extra aandacht ging uit naar zonne-energie: het aanbod in solar was met circa vijftig exposerende bedrijven aanzienlijk groter dan voorheen. Ook vond dit jaar voor het eerst het Passief Bouwen Event plaats. Dit alles viel bij de bezoekers in goed aarde: uit onderzoek blijkt dat eenennegentig procent van de bezoekers tevreden was met het beursaanbod. Om het belang van innovatie te onderstrepen, werden op de eerste beursdag de Spirit of Innovation Award uitgereikt, de prijs voor exposanten van de vakbeurs met een energiebesparende innovatie. De Award is gewonnen door exposant Ceramic Fuel Cell met de BlueGen brandstofcel. Deze brandstofcel op groengas (of aardgas) voor thuis of op kantoor heeft een zeer hoog elektrisch rendement van zestig procent. Energie 2013 vindt plaats van dinsdag 24 tot en met donderdag 26 september in de Brabanthallen in s-hertogenbosch. Meer informatie over Energie is te vinden op de website www.energievakbeurs.nl Waterstofregio behaalt finale van de Regiostars Awards De Waterstofregio Vlaanderen-Zuid-Nederland heeft de finale bereikt van de Regiostars Award van de Europese Commissie. De Regiostar Awards worden toegekend aan originele en innovatieve voorbeeldprojecten die inspirerend zijn voor andere regio s. Ze maken deel uit van het programma Regions for economic change. Half oktober heeft de regio zich gepresenteerd voor de jury. De awards zelf worden uitgereikt op 7 februari 2013. Benteler Engineering Services wint ecartec Award Benteler Engineering Services en MAN Truck & Bus hebben gezamenlijk de ecartec Award 2012 gewonnen met de hybride vuilniswagen Metropolis in de categorie Nutzfahrzeuge Elektrofahrzeug. Heiko Vieweg (Managing Director Benteler Engineering Services) en Bernd Maierhofer (Director R&D MAN Truck & Bus) hebben de award uit handen van staatsecretaris Katja Hassel mogen ontvangen tijdens de ecartec beurs die eind oktober plaatsvond in München. De Metropolis met als basis een MAN TGS 26t is in een consortium van deskundigen ontwikkeld en volledig bij Benteler Engineering Services in Helmond gebouwd. Deze plug-in hybride vuilniswagen is in staat om CO2-vrij en bijna geluidloos zware transporten uit te voeren in aan te wijzen gebieden. Benteler Engineering Services bundelde in dit project een indrukwekkend aantal nieuwe en bestaande technologieën en innovaties. Smart grid centrum Watt connects geopend DNV KEMA, Liander, TenneT en TCN hebben het smart grid inspiratie- en demonstratiecentrum Watt connects geopend. Watt connects heeft als doel om bedrijven, overheden en kennisinstellingen interactief kennis te laten maken met intelligente energienetten en deze partijen in een inspirerende omgeving met elkaar te verbinden. Watt connects is gevestigd op Energy Business Park Arnhems Buiten in elektriciteitsstad Arnhem. Het initiatief is mede mogelijk gemaakt door de gemeente Arnhem en dankzij financiering van de Provincie Gelderland. Event Slimme Energie Infrastructuur viert lustrum Het evenement Slimme Energie Infrastructuur is het enige smart gridsplatform van Nederland en viert op 4, 5 en 6 maart 2013 haar jubileum. De conferentie heeft zich ontwikkeld tot het platform voor het uitwisselen van kennis en ervaring met betrekking tot de verduurzaming en de decentralisatie van onze energievoorziening. Maar liefst veertig sprekers geven acte de présence. Natuurlijk wordt opnieuw de IIR Smart Grids Innovation Award uitgereikt. Deze keer aan het meest geslaagde project dat, in lijn met het thema van dit jaar, de eindgebruiker centraal stelt. Meer informatie verkrijgbaar via de website www.iir.nl/energy/event/ slimme-energie-infrastructuur/ Rotterdam krijgt waterstoftankstation Als onderdeel van het Europese Hydrogen Infrastructure for Transport (HIT-)project krijgt Rotterdam een waterstoftankstation. Doel van het project is een uniforme uitrol van waterstof tankstations te ontwikkelen. Hiervoor wordt samengewerkt met partnerlanden Zweden, Denemarken, Frankrijk, Duitsland en Engeland. Er is in totaal voor dit Europese project bijna vier miljoen euro aan Europese subsidie verkregen. INTERNATIONAAL Nissan en Ecotricity bouwen Brits snellaadnetwerk Autofabrikant Nissan en mobiliteitsprovider Ecotricity zijn gestart met de bouw van een snellaadnetwerk door Groot- Brittannië. De vijftig snelladers komen op strategische posities langs belangrijke wegen. Elektromobilisten kunnen er gratis en volledig duurzaam opladen terwijl zonnepanelen de stroom leveren. Elektrische auto niet altijd beter voor het milieu Elektrische auto s zijn in veel gevallen vuiler dan benzine- en dieselauto s, zo blijkt uit een onderzoek van het Norwegian University of Science and Technology. Zo vergt de productie twee keer zoveel energie als die van een conventionele auto. Tijdens het rijden maakt het voertuig vanwege de lage CO2-uitstoot veel goed. Hoe schoon de elektrische auto is hangt af van de herkomst van de gebruikte stroom. Lithium-ion accu laadt sneller op door algoritme Wetenschappers van de University of California in San Diego hebben een algoritme ontwikkeld waardoor lithiumion accu s twee keer zo snel kunnen opladen. Een gemiddelde lithium-ion accu is zo in vijftien minuten op te laden. In plaats van zich te richten op voltages en stroom kijken de onderzoekers naar de elektrochemische processen. Aziatische merken kiezen samen voor waterstofauto Nissan gaat met Toyota, Honda en Hyundai waterstofauto s ontwikkelen. De overeenstemming tussen de Aziatische autobouwers heeft als doel tussen 2014 en 2017 elektrische brandstofcelvoertuigen (FCEV s) op de markt te brengen. Het is de bedoeling dat de waterstofauto s eerst in Noorwegen, Zweden, IJsland en Denemarken worden getest. fonts Audi: F12 is basis voor onze elektrische auto s Audi rondt na drie jaar zijn onderzoek naar een nieuwe elektrische aandrijflijn af. Als onderdeel van dit e-performance traject is de volledig elektrische Audi F12 ontwikkeld. Volgens de Duitsers de basis voor alle toekomstige elektrische auto s Lettercountouren van het merk. Samen met toeleverancier Bosch en de onderzoekers van RWTH Lettercountouren No pay off Aachen University, heeft Audi 36 miljoen euro gestoken in het vernieuwende elektrische concept. BYD levert vijftig elektrische taxi s aan Londen Het Chinese BYD levert vijftig volledig elektrische taxi s aan Green Tomato Cars uit Londen. Het taxibedrijf voegt deze BYD-voertuigen toe aan het wagenpark van driehonderd auto s. De vijftig elektrische BYD e6 taxi s gaan rijden vanaf het tweede kwartaal van 2013. Formule E koopt elektrische raceauto s Het team achter het FIA Formula E Championship heeft aangekondigd tweeënveertig elektrische raceauto s te hebben aangeschaft. Het Amerikaanse Spark Racing Technology (SRT) levert de elektrische auto s, die in 2014 voor het eerst aan de start verschijnen. General Motors gaat voor leidende rol plug-in markt General Motors focust zich in de toekomst op het bouwen van stekkervoertuigen met range-extender en de volledig elektrische auto. De Amerikanen zien geen toekomst meer in hybride auto s. Mary Barra, productmanager bij General Motors: Het doel is om in 2017 maar liefst vijfhonderdduizend elektrisch aangedreven auto s per jaar te produceren. Dat is ongeveer vijf procent van onze wereldwijde productie van negen miljoen auto s. Markt oplaadstations groeit tot 930 miljoen euro in 2020 De wereldwijde markt voor oplaadstations heeft de potentie om tot 2020 te groeien naar een omzet van 930 miljoen euro. Dat blijkt uit cijfers van het Amerikaanse onderzoeksbureau Lux Research. Markt oplaadstations. Wereldwijd zijn er in 2012 circa honderdtwintigduizend oplaadstations verkocht, in 2020 moeten dat er 1,3 miljoen zijn. De omzet van de gehele markt zal in 2020 zijn gestegen naar 930 miljoen euro, in 2012 is dat nog 108 miljoen euro. In 2020 moeten er in de Europese landen 480.000 stuks van eigenaar wisselen. De rubriek Internationaal bevat publicaties van: 4 5
ecomobiel 2012: kwaliteit voorop bij groeiende netwerkbeurs In Ahoy Rotterdam vond op dinsdag 9 en woensdag 10 oktober de duurzame mobiliteitsbeurs ecomobiel plaats. Het evenement kende een succesvolle vierde editie met een groei in aantal en kwaliteit van bezoekers. De beursvloer toonde het volledige spectrum aan alternatieve brandstoffen van honderd procent elektrisch tot waterstof met de nieuwste auto s, trucks, e-scooters en fietsen. Daarnaast werden de thematische lunchsessies rond fleetmanagement, duurzaam transport en slim werken en reizen zeer goed bezocht. Directeur Gerben Bierbooms van beursorganisator 54Events blikt zeer tevreden terug op de beurs. De kwaliteit van de bezoekers was goed, dat hebben we ook van onze deelnemers terug gekregen. Met 5.263 bezoekers werd een absolute groei behaald van vier procent in vergelijking tot de vorige editie. We hebben het echter letterlijk over een veel grotere groei van zo n dertig procent, omdat bij de vorige beurs in 2011 zo n vijfhonderd consumenten en zeshonderd studenten deel uitmaakten van het bezoek. Dit jaar hebben we geen consumentenopening gehad en ook het aantal studenten is sterk teruggelopen. ecomobiel 2013 vindt plaats op dinsdag 8 en woensdag 9 oktober 2012, meer informatie is te vinden op www.ecomobiel.nl Samenwerking ALFEN en ChargePoint Network ALFEN levert sinds kort laadpunten die geschikt zijn voor het ChargePoint Network. De laadpunten bieden volledige ondersteuning voor het Open Charge Point Protocol (OCPP) 1.5, een wereldwijde standaard voor de communicatie tussen laadpunten en netwerkdiensten. ALFEN presenteerde de laadpunten met het ChargePoint Network op ecomobiel 2012. ALFEN biedt met de levering van ChargePoint Network-geschikte laadstations een totaaloplossing, welke vanaf nu verkrijgbaar is in heel Europa. Het biedt elektrische rijders en eigenaren van laadvoorzieningen belangrijke functionaliteiten, zoals afrekenmogelijkheden, real-time beschikbaarheid van laadpunten en uitgebreide controle over de laadinfrastructuur. Het partnerschap met ChargePoint, dat meer dan 2.800 laadpunten door Europa heeft geïnstalleerd, maakt het mogelijk dat klanten deel uit kunnen maken van het grootste netwerk voor laadpunten ter wereld. De samenwerking tussen ALFEN en ChargePoint duurt al meer dan een jaar en heeft geresulteerd in de integratie van het ChargePoint netwerk en ALFEN ICU oplaadpunten op de Europese markt. Wereldmarktleider ChargePoint biedt ons de mogelijkheid om onze service uit te breiden en onze klanten meer mogelijkheden te bieden. We zijn daarom erg blij hun team te mogen versterken, aldus Jerry van Zundert, commercieel directeur bij ALFEN. Alle laadpunten van ALFEN, waaronder de nieuwe ICU EVe, ICU Twin, ICU Tube en ICU Tulip voor zowel publieke als private toepassingen, zijn voorbereid op koppeling met het ChargePoint Network. Succesvolle ledenvergadering AutomotiveNL AutomotiveNL eerder dit jaar ontstaan uit de fusie van het Automotive Technology Centre, het innovatieprogramma High Tech Automotive Systems en de High Tech Automotive Campus heeft haar eerste ledenvergadering achter de rug. De leden en andere genodigden werden ontvangen in het Automotive House op de AutomotiveCampusNL waar iedereen op het marktplein kon kennismaken met de teams binnen AutomotiveNL. Na het ontvangst verhuisden de gehele groep van zo n honderd personen naar de congresruimte voor het officiële gedeelte. Het businessplan 2013-2015 werd door Fred Welschen, directeur AutomotiveNL, toegelicht en vervolgens goedgekeurd door de aanwezige leden. Chevrolet verlengt samenwerkingscontract met EV-Box voor Chevrolet Volt Chevrolet heeft haar samenwerkingscontract met EV-Box verlengd. In Nederland zijn inmiddels ruim driehonderd Chevrolets Volt verkocht en dat aantal zal in de nabije toekomst alleen nog verder groeien. Lukas Knol, Marketing Manager van Chevrolet Nederland: Vanaf de marktlancering hebben wij de grootste zorg besteed aan de mogelijkheid van een goed laadstation voor zowel privé als zakelijke rijders. Waarom EV-Box? Gezien de hoogwaardige kwaliteit van hun product en de goede aanvullende diensten die ze leveren, waarbij de klant door EV-Box geheel ontzorgd wordt. Dit is nodig omdat er altijd vragen en onduidelijkheden zijn voor mensen die zich oriënteren op en overgaan tot de aanschaf van een elektrische laadpaal. Huub Rothengatter van EV-Box vult aan: Uiteraard zijn we zeer verguld met het feit dat we als preferred supplier van Chevrolet de oplaadstations mogen leveren aan de Volt-rijders in Nederland. Zelf rijden wij met volle tevredenheid ook een Chevrolet Volt. Werkgroep Waterstof Automotive moet Nederland klaarstomen De werkgroep Waterstof Automotive moet Nederland klaarstomen voor een toekomst in waterstof. Oprichters van de werkgroep zijn Het Platform Elektrische Mobiliteit (PEM) van RAI Vereniging, de Nederlandse Waterstof Vereniging (NWV)/DutchHy en het ministerie van Infrastructuur & Milieu. De werkgroep ziet het als taak om duurzame mobiliteit en met name waterstof verder te stimuleren. Op dit moment zet Nederland voorzichtig de eerste stappen om auto s met brandstofcellen te faciliteren. Om ervoor te zorgen dat er in de periode 2012-2015 enkele tientallen tot honderden waterstofauto s in ons land rondrijden. Zo zijn er plannen voor een grote waterstoffabriek en -tankstation in Rotterdam. Ook in Arnhem staat een groot full service Shell waterstof-tankstation, gebouwd door VéBé van Steijn. Om ervoor te zorgen dat er in 2012 2015 enkele tientallen tot honderden waterstofauto s in ons land rondrijden, wil Nederland een rol vervullen in het Europese project Hydrogen Infrastructure for Transport (HIT). 6 7
Lidl lanceert eigen oplaadpunten en oplaadpas in Vlaanderen In haar Vlaamse filialen in Mariakerke en Sint- Niklaas heeft supermarktketen Lidl haar eerste eigen laadpunten voor elektrische wagens en fietsen in gebruik genomen. Beide laadpalen zijn gekoppeld aan zonnepanelen op de daken. Het jaarlijks volume groene stroom die de panelen genereren, laat toe tien keer CO2-neutraal de wereld rond te reizen, oftewel vierhonderdvijftigduizend elektrische kilometers. Met een Lidl-oplaadpas van vijf euro kan de klant tot eind 2015 vrij stroom tanken. Lidl is de eerste retailer in België die zelf intelligente laadpunten met eigen oplaadpassen aanbiedt. De Lidl-laadpunten worden in een groter Europees netwerk geïntegreerd. Daarvoor werkt het bedrijf we samen met partner Blue Corner. Concreet betekent dit dat klanten de oplaadpas via Blue Corner kunnen upgraden om van vijftienhonderd andere punten in het Europees netwerk gebruik te maken. Tenslotte treedt Lidl ook tot het EVA-platform van de Vlaamse overheid toe. Dat houdt onder meer in dat Vlaamse universiteiten de data van de laadpunten kunnen gebruiken voor verdere studies over elektromobiliteit. Europcar België voegt Nissan Leaf toe aan portfolio Europcar voegt in België de Nissan Leaf toe aan haar vloot van huurauto s. Europcar vindt elektrische auto s belangrijk voor duurzame mobiliteit en wil een bijdrage leveren aan een snellere expansie. We zijn blij met een samenwerking met Nissan om onze klanten een zo groen mogelijke mobiliteitsoplossing te bieden, aldus Rafael Girona, Chief Operating Officer van Europcar. Na een proefperiode in Parijs, Londen en Amsterdam is de Nissan Leaf een aanvulling op de Peugeot ion die in België al verhuurd wordt. Federauto waarschuwt voor keuze batterij elektrische fiets Branchevereniging Federauto waarschuwt voor de razzia die gehouden wordt op alle promotieaanbiedingen om de elektrische fiets op de voorgrond stellen. Zowel in het noorden als in het zuiden van het België is het enthousiasme voor de elektrische fiets ongekend groot, maar niet alle spelers bieden volgens Federauto de juiste kwaliteit van de fietsonderdelen. Welke batterij is dan een goede keuze? Federauto geeft verdeelt de batterijen voor elektrische fietsen onder in vijf categorieën: lood- of gelbatterijen, nikkel-metaalhydridebatterijen, lithium-ionbatterijen en tot slot lithium-ijzerfosfaatbatterijen. Federauto adviseert potentiële afnemers zich te laten adviseren door leden van FederProCycle een dochterorganisatie van Federauto voor de keuze die het beste bij hun gebruikersprofiel past. Inverto bouwt magneetvrije elektrische motor Stad Gent koopt honderdtal elektrische wagens De stad Gent wil de komende vier jaar honderd elektrische voertuigen kopen om haar bestaande wagenpark te vervangen. Het nieuwe raamcontract omvat vijf types voertuigen, waaronder veertig kleine personenwagens (Peugeot ion), twintig voertuigen uit de kleine middenklasse (Nissan Leaf), zestien bestelwagens met lang chassis in de personenversie (Renault Kangoo Maxi), zestien bestelwagens lang chassis met een gesloten vrachtruimte (Renault Kangoo) en zestien bestelwagens met kort chassis (Renault Kangoo Express). Met de gunning kunnen de komende vier jaar, naargelang de vraag en de budgettaire ruimte, een honderdtal voertuigen aangekocht worden zonder dat bestekken telkens door de gemeenteraad moeten worden goedgekeurd. De stad Gent is in Vlaanderen al langer een pionier op het vlak van milieubewuste en innovatieve voertuigen. In het kader van het Europese CIVITAS-programma rijden momenteel al dertien elektrische wagens van de stad rond en kocht Gent als eerste overheid ook een hybride vrachtwagen. 8 Voorzitterswissel binnen Smart Grids Flanders themagroep Grid Intelligence De Smart Grids Flanders-themagroep Grid Intelligence, die voornamelijk de focus legt op het intelligenter maken van elektriciteitsnetten, heeft een nieuwe voorzitter. Ward Gommeren, één van de pioniers binnen het Smart Grids Flandersplatform, geeft de fakkel door aan Stefaan Mensaert. De nieuwbakken voorzitter over zijn aanstelling: Ik zie enkele grote thema s die ik graag verder vorm wil geven. Eerst en vooral is het belangrijk dat we ons netwerkplatform blijven uitbouwen in functie van de diverse spelers die actief zijn binnen grid intelligence. Daarnaast heb ik ook enkele aanvullende thema s die ik op termijn graag op de agenda wil zetten zoals power quality, energy storage, smart grids versus smart metering en het ganse gebeuren rond power line communication. Inverto heeft een magneetvrije motor ontwikkeld voor de elektrische automobielindustrie. De allereerste nieuw geschakelde magneetvrije reluctantiemotor bestaat enkel uit koper en motorblik. De motor wordt getest in een Range Rover Evoque binnen een proefproject van Flanders DRIVE. In klassieke motoren zijn magneten nodig, een stof die meer en meer zeldzaam wordt, waarbij alleenontginner China productiequota oplegt en waarvan de prijzen op korte tijd verzevenvoudigden, schets Peter Besard, voorzitter van de raad van bestuur van Inverto, het probleem. Het principe van de magneetvrije motortechnologie bestaat al langer, maar Inverto optimaliseerde die als eerste voor toepassingen op elektrische voertuigen. De nieuwe motoren zijn performanter bij hoge snelheden en betrouwbaarder, bij problemen wordt in neutraal geschakeld. De optimalisatie is ook klaar voor industriële nichetoepassingen. De ontwikkeling en productie gebeurt in het Oost-Vlaamse Evergem. Holiday Inn Express Gent biedt gasten gratis oplaadbeurt Holiday Inn Express Gent biedt haar gasten een gratis oplaadbeurt voor elektrische voertuigen aan. In samenwerking met EcoPlug probeert het hotel zo haar imago als milieuvriendelijkste onderneming in de toeristische sector te versterken. Klanten kunnen elektrisch tanken op basis van honderd procent groene energie, gebaseerd op waterkracht. Renault en Nissan: België geeft elektrische auto geen kans Het gaat niet goed met de verkoop van de elektrische auto in België. Tenminste dit stellen de Belgische woordvoerders van Renault en Nissan. Volgens hen komt dit doordat de regering geen financiële maatregelen treft om elektrisch rijden aantrekkelijk te maken. In 2013 zullen er in België naar verwachting driehonderd elektrisch aangedreven auto s op de weg rijden. Woordvoerder Karl Schuybroek van Renault: Vlaanderen is nagenoeg de enige regio in West-Europa die geen maatregelen neemt om de elektrische auto een kans te geven. Particulieren die een elektrische auto kopen krijgen geen financiële of fiscale tegemoetkoming, daar waar die in de ons omringende landen kan oplopen tot achtduizend euro. Schuybroek is wel lovend over de initiatieven van de Belgische minister Lieten van Innovatie, maar helaas komt er maar weinig van die voornemens terecht. Lieten steunt projecten die onderzoek doen naar alternatieve aandrijfsystemen, maar haar collega s in de Vlaamse regering zijn niet bereid om kopers van een elektrische auto een steuntje in de rug te geven. Voor 2013 zou het gaan volgens Schuybroek om hooguit twee miljoen euro subsidiegeld. Maar de politieke wil is volgens hem niet aanwezig. Dan moet je ook niet klagen dat de auto-industrie in Vlaanderen achteruitgaat. Ook Marie-Louise Van Dyck, de Belgische woordvoerster van Nissan, wijst erop dat subsidies nodig zijn om elektrisch rijden van de grond te krijgen. De Noorse regering heeft elektrische auto s vrijgesteld van btw, belastingen en tolgeld. Bovendien mogen elektrische auto s in Noorwegen rijden op busbanen en gratis parkeren en opladen op gereserveerde parkeerplaatsen. Die maatregelen gelden zeker tot 2018 en zorgen ervoor dat elektrisch rijden in Noorwegen flink in de lift zit. Een Nissan-dealer in Oslo heeft bijvoorbeeld al duizend Nissans Leafs verkocht. VLAANDEREN 9
Andere ev-prominenten over naderend einde e-laad Vereniging DOET pleit voor geleidelijke overgang van publieke naar private financiering van laadpunten In het kalenderjaar 2009 zag de stichting e-laad het levenslicht. De organisatie werd opgericht door de Nederlandse netbeheerders om voor een periode van drie jaar elektrisch rijden te stimuleren door het plaats van laadpunten in de publieke ruimte. In de afgelopen periode heeft de stichting ruim tweeduizend laadpunten geplaatst in zo n tweehonderdvijftig gemeenten. Deze zomer besloot de minister echter dat het uitrollen en beheren van de publieke laadinfrastructuur geen taak is van de netbeheerders. Het gevolg? Stichting e-laad stopt ermee en de overheid wil dat de markt de taak van e-laad overneemt. De stichting e-laad heeft de afgelopen drie jaar een grote rol gehad in het op de kaart zetten van elektrisch vervoer, dat staat buiten kijf, stelt een woordvoerder van Vereniging DOET. De zekerheid van het verkrijgen van een publiek laadpunt heeft het vertrouwen in elektrisch rijden aanzienlijk vergroot. De stichting heeft bovendien een wezenlijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van interoperabiliteit en dat in samenwerking met een groot aantal marktpartijen. Na diverse successen volgde afgelopen zomer het besluit van de minister om het verzorgen van een publieke laadinfrastructuur voorlopig niet op te nemen in het gereguleerde takenpakket van de netbeheerders. De stichting e-laad heeft het plafond van haar budget bereikt en handelt alleen nog de lopende aanvragen af. Voor de al geplaatste laadpunten zal e-laad nog wel in 2013 en 2014 de exploitatie verzorgen. DOET: Het opschorten van de aanvragen is een acuut probleem. Mensen die nu een elektrische auto kopen en een laadpaal in de publieke ruimte willen, krijgen er geen. Elke dag worden er daardoor auto s niet verkocht, omdat mensen zeggen ik krijg geen laadpaal. Als marktpartijen willen wij graag voor de langere termijn deze rol verzorgen en willen daar ook in investeren, maar voor de komende tijd kan de markt de onrendabele top niet alleen fi- nancieren. Deze vergt in de overgangsperiode nu eenmaal een publieke investering. Volgens DOET is de realisatie van een publieke laadinfrastructuur van groot belang omdat een groot deel van de Nederlanders niet op eigen terrein kan parkeren. Bovendien vergroot het laden in de publieke ruimte de zichtbaarheid van elektrisch rijden, stelt de DOET-woordvoerder. Een derde argument is de vergroting van de actieradius. Tegelijkertijd is het realiseren van publieke laadpunten relatief duur omdat er dure netmeters in de palen zitten, de palen vandalismebestendig moeten zijn en allerlei intelligente functies moeten hebben zoals de mogelijkheid tot afrekenen. In feite is het publieke laadpunt het duurste in vergelijking met bijvoorbeeld een wandbox waarmee mensen thuisladen en kent deze een onzekere bezettingsgraad. Zo weet je van een publiek laadpunt niet hoe vaak het gebruik gaat worden, maar is de materie ook complex omdat veel verschillende partijen betrokken zijn. Van netbeheerder, tot energieleveranciers, gemeenten en berijders. Al die partijen komen samen bij een publiek laadpunt en met hen allemaal moet je afspraken maken. Al deze punten in ogenschouw nemende, is het in de huidige markt onmogelijk om publieke laadpunten op de korte termijn terug te verdienen. Er is dus een onrendabele top. Meerdere sporen Na de voorgaande constatering rijst de vraag hoe je met die tijdelijke onrendabele top omgaat, vervolgt de woordvoerder. Het omslaan over alle Nederlanders via de netkosten is met het besluit van de minister onmogelijk geworden. Een andere optie is het laten oppakken door de markt waarbij deze tijdelijk steun krijgt om de onrendabele top te dekken. Dit zien wij bijvoorbeeld bij de grote vier Nederlandse steden. Zij hebben aanbestedingen georganiseerd voor het realiseren van publieke laadinfrastructuur en kunnen de komende drie jaar nog laadpunten realiseren. Deze gemeenten financieren de onrendabele top vanuit hun budget voor luchtkwaliteit. Hier ligt ook een kans voor andere gemeenten of provincies door het creëren van een fonds van publieke partijen waarmee voor een vastgestelde tijd de onrendabele top gedekt kan worden. Via het fonds kunnen alle partijen die een publiek belang hebben bij de groei van elektrisch vervoer van het Rijk tot gemeenten en netbeheerders via e-laad samenwerking zoeken met marktpartijen, een soort publiek-privaat samenwerkingsverband. Een tweede denkrichting is volgens DOET het tijdelijk doorvoeren van wijzigingen in de wet om publieke laadpunten goedkoper te maken. Elk laadpunt telt nu bijvoorbeeld als een individuele kleinverbruikaansluiting. Je zou toe moeten naar een model waarbij je honderd laadpunten als één grootverbruikaansluiting ziet. Ook een aanpassing van de aansluitcategorie, nu gebaseerd op een huishouden, en aanpassing van de bemetering kunnen de kosten van laadpunten flink drukken. Als daarbij de laadpunten door opschaling uiteindelijk zo n vijftienhonderd euro gaan kosten, ontstaat een rendabele business case. Tegelijkertijd wordt nu de nood hoog is de creativiteit gestimuleerd, zo zijn er plannen om publieke laadpunten aan te sluiten op de netaansluiting van een naastgelegen woning of bedrijf. Of een elektrisch rijder die een publiek laadpunt aanvraagt, betaalt mee aan zijn publieke laadpaal. Er zijn al met al nog vele oplossingen voorhanden. Het gaat al goed met de private laadpunten en met de snellaadpunten. Nu is het zaak met alle partijen aan de slag te gaan om ook de publieke laadpunten te realiseren zodat elektrisch vervoer ook in 2013 snel vooruit kan! Michel Bayings, business manager Duurzaam Transport & Mobiliteit bij TNO: Los van het feit dat het ontzettend jammer is dat de stichting e-laad moet stoppen, zijn er een paar mogelijkheden om toch publieke laadpunten te plaatsen. Zo heeft een groot reclamebureau al eens aangegeven dat ze gratis palen willen plaatsen en deze maandelijks willen schoonmaken als ze ergens in de stad billboards mogen plaatsen. Dat hoeft dus niet bij de palen te zijn of reclame op de palen. De inkomsten van de billboards wegen ruim op tegen de kosten van de laadpalen. Verder kunnen lokale overheden laadpalen combineren met andere voorzieningen zoals bijvoorbeeld prullenbakken of lantaarnpalen. Beiden worden dan wel iets duurder, maar dat is nog altijd minder dan dat je ze afzonderlijk moet plaatsen. Tenslotte kunnen parkeerbeheerders door een gemeente worden verplicht om op parkeerplaatsen waar je moet betalen voor het parkeren ook een aantal laadpunten neer te zetten. Kortom er zijn best wat mogelijkheden. Maarten Linnenkamp, lid van de Taskforce Formule E-team: Ik zie een rol voor de taskforce om te bekijken wat wij kunnen ondernemen om het voorlopige gat op te vullen, bijvoorbeeld door samen een aanbesteding uit te schrijven. Aanknopingspunten om het gat van e-laad op te vullen zie ik in de aanpak van de luchtkwaliteit en de samenwerking met netbeheerders. Wij moeten niet gaan zitten wachten, maar samen dingen doen. Ingrid Post, lid van de Taskforce Formule E-team: Dankzij e-laad zijn er ruim tweeduizend openbare laadpunten. Nederland is met zijn laadinfrastructuur koploper in Europa. De stichting heeft dus goed werk verricht, maar nu moeten initiatieven uit de markt de ruimte krijgen. Het Rijk staat een rolverdeling voor ogen, waarin gemeenten en provincies verantwoordelijk zijn voor de concessies en aanbestedingen. De netbeheerders zorgen alleen voor de aansluiting op het net. De markt neemt de plaatsing, beheer en dienstverlening over. De markt is er wel, maar wij zitten eerst nog met een onrendabele top. De uitdaging is om een verdienmodel te vinden waarmee we die kosten kunnen terugverdienen. 10 11