Ministerie van Verkeer en Waterstaat jklmnopq Dienst Weg- en Waterbouwkunde Quick Scan Monitoring Vervoer Gevaarlijke Stoffen WIM-NL 12 februari 2004 Een quick scan naar de mogelijkheid voor het monitoren van het vervoer van gevaarlijke stoffen met behulp van het Weigh-in-Motion-systeem van het Rijkswaterstaat.
............................................................................................. Colofon Uitgegeven door: Rijkswaterstaat, Dienst Weg en Waterbouwkunde Informatie: H. van Saan Telefoon: (015) 2518 345 Fax: (015) 2518 555 Uitgevoerd door: R. Jautze, RWS-DWW H. van Saan, RWS-DWW N. Venema, Technolution BV in opdracht van RWS-DWW Versie: v1.0 definitief Datum: 12 februari 2004 Quick Scan Monitoring Vervoer Gevaarlijke Stoffen WIM-NL 2
Inhoudsopgave............................................................................................. Inhoudsopgave 3 Samenvatting 4 1 1.1 Inleiding Achtergrond en projectbeschrijving 5 5 1.2 Probleemstelling 1.3 Doelstelling 5 6 1.4 Resultaat 6 1.5 Afbakening 6 1.6 Relatie met andere projecten 6 2 Resultaat 2.1 Het WIM-NL-netwerk 8 8 2.2 Techniek 9 2.3 Eindproduct 9 2.4 Kosten 10 2.5 Dataset 10 2.6 Beperkingen 10 2.7 Conclusie 10 Gerelateerde documenten...11 Quick Scan Monitoring Vervoer Gevaarlijke Stoffen WIM-NL 3
Samenvatting............................................................................................. Directie Zuid-Holland van Rijkswaterstaat heeft behoefte aan het automatisch monitoren van het vervoer van gevaarlijke stoffen op het hoofdwegennet in Zuid-Holland. De Dienst Weg- en Waterbouwkunde van Rijkswaterstaat is functioneel beheerder van het Weigh-in-Motion-systeem van Rijkswaterstaat. Dit is een systeem voor dynamisch aslastmetingen en bestaat momenteel onder andere uit een zestal weegpunten. In de tweede helft van 2003 heeft de afdeling Verkeers- en Vervoersbeleid (VIB) van Rijkswaterstaat, Directie Zuid-Holland aan de Dienst Weg- en Waterbouwkunde gevraagd door middel van een quick scan te onderzoeken of het mogelijk is dat het Weigh-in-Motion-systeem informatie kan leveren over het vervoer van gevaarlijke stoffen op de locaties waar een weegpunt is geïnstalleerd. Tevens dienen eventuele voorwaarden en een indicatie van de kosten te worden gegeven. Op basis van een quick scan kan geconcludeerd worden dat het Weigh-in- Motion systeem in principe geschikt is voor het leveren van data voor het automatisch monitoren van het vervoer van gevaarlijke stoffen. Een eventuele pilot kan naar verwachting in 2005 worden uitgevoerd. Kosten voor het uitbreiden van het Weigh-in-Motion-netwerk met functionaliteit voor het monitoren van het vervoer van gevaarlijke stoffen zijn in deze quick scan gecalculeerd op 230.000 eenmalige ontwikkelkosten en 60.000 per weegpunt. Op verzoek van Directie Zuid-Holland is een globale prijsindicatie gegeven van een door de eindgebruiker aan te schaffen systeem (OCR) voor de conversie van een foto van het herkenningsbord gevaarlijke stoffen zoals het Weigh-in- Motion-systeem deze levert naar een digitale string met de UN-code. Monitoring van het vervoer van gevaarlijke stoffen met behulp van het Weighin-Motion-systeem lijkt een goede keuze. Met name omdat de infrastructuur en Backoffice reeds aanwezig zijn. Hierdoor worden gegevens over het vervoer van gevaarlijke stoffen op eenvoudige wijze via V&W-intranet toegankelijk voor V&W-medewerkers op hun werkplek. Het ligt voor de hand dat de op deze wijze ontsloten informatie tevens waardevol is voor andere V&W- en RWS-diensten. Quick Scan Monitoring Vervoer Gevaarlijke Stoffen WIM-NL 4
1 Inleiding............................................................................................. 1.1 Achtergrond en projectbeschrijving Het Verkeer en Waterstaat-beleidsveld "Externe Veiligheid" is pas in de laatste 10 jaren tot wasdom gekomen. Politiek gezien heeft dit onderwerp grote prioriteit gekregen. Op dit moment is er veel aandacht gericht op een goede wettelijke verankering van het beleid, herijking van de risicoberekeningsmethodiek voor alle vervoermodaliteiten, calamiteitenbestrijding en informatieplicht naar de burger. In 1993 zijn voor de eerste maal landelijke tellingen verricht van alle transporten met gevaarlijke stoffen voor de modaliteit weg. De data zijn daarbij verzameld op basis van afspraken die zijn vastgelegd in een protocol. Het uitgangspunt dat dit protocol hierbij hanteert is dat z.g. 8- uurs-tellingen worden opgehoogd naar jaartotalen. Ook bij alle tussentijdse nieuwe tellingen ten behoeve van planstudies, projecten en bouwplannen is gebruik gemaakt van deze methodiek. In 2002 zijn er in het kader van een nieuwe landelijke inventarisatie van knel- en aandachtspunten opnieuw uitgebreide tellingen verricht. Voor het overgrote deel van de weginfrastructuur geven de nieuwe tellingen een goed actueel beeld maar bij een aantal wegvakken zijn ten opzichte van eerdere tellingen onverklaarbare verschillen geconstateerd. Onduidelijk is of dit te maken heeft met menselijke fouten of de systematiek van het afgesproken protocol. De Dienst Weg- en Waterbouwkunde van Rijkswaterstaat (DWW) is functioneel beheerder van het Weigh-in-Motion-systeem (WIMS) van Rijkswaterstaat. Primaire functie van dit WIMS is het fungeren als tool voor de (1) preventieve en (2) repressieve handhaving op overbelading door het vrachtverkeer op het hoofdwegennet en het (3) aan RWS verschaffen van informatie over de belasting van het hoofdwegennet door het vrachtverkeer. Voor deze functies maakt het WIMS registraties van alle passerende vrachtvoertuigen (m > 3500 kg, l > 7 m). Wanneer een vrachtvoertuig zwaarder is dan wettelijk toegestaan, worden naast o.a. het vastleggen van de snelheid, lengte en asdrukken, ook foto's van het vrachtvoertuig gemaakt. Dit betreft een overzichtsfoto, kentekenfoto en een foto van het herkenningsbord gevaarlijke stoffen (HGS) indien aanwezig. 1.2 Probleemstelling Als infrabeheerder heeft Rijkswaterstaat Zuid-Holland (RWS-ZH) met het oog op een veilige invulling van ruimtelijke plannen behoefte aan betrouwbare gegevens omtrent het vervoer van gevaarljike stoffen op het hoofdwegennet. In principe bestaat deze behoefte niet alleen binnen RWS-ZH, maar ook bij andere directies van RWS en bij de Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW). Tot op heden is RWS aangewezen op visuele handmatige tellingen die uitgevoerd worden door werkstudenten. RWS-ZH wil deze gegevens graag op een geautomatiseerde wijze verwerven en bewerken. RWS-ZH wil echter eerst in de vorm van een pilot inzicht krijgen in de benodigde financiële middelen en de technische uitvoerbaarheid. Op termijn kan uiteraard gekeken worden naar een bredere toepasbaarheid en uitbreiding van de functionaliteiten van het systeem. Quick Scan Monitoring Vervoer Gevaarlijke Stoffen WIM-NL 5
1.3 Doelstelling Deze studie dient aan te tonen of het al dan niet mogelijk is door middel van automatische registratie met behulp van het WIMS de vervoersstromen van gevaarlijke stoffen op een wegvak op een betrouwbare wijze (semi)permanent te detecteren. Wanneer het antwoord positief is, dient ook een indicatie van kosten te worden gegeven. 1.4 Resultaat Het resultaat van dit project bestaat uit 2 delen: 1. Een dataset van WIM-NL-registraties. Aan de hand van deze dataset is RWS-ZH in staat om te onderzoeken of het principe van registratie van vrachtvoertuigen met een HGS een bijdrage kan leveren aan de monitoring van het vervoer van gevaarlijke stoffen. 2. Een quick-scan waarin de DWW aangeeft of het technisch mogelijk is om het huidige WIM-NL-netwerk aan te passen zodat dit systeem van alle passerende vrachtvoertuigen met een HGS een registratie maakt waarin een foto van het HGS is opgenomen. 1.5 Afbakening Binnen dit project worden geen modificaties aan het WIM-NL-systeem uitgevoerd. Het WIMS maakt alleen opnames van het HGS dat op de voorzijde van een vrachtvoertuig is bevestigd. Van HGS'en die op de achterzijde of de zijkant zijn bevestigd worden geen opnames gemaakt. 1.6 Relatie met andere projecten Dit project heeft een relatie met de volgende projecten: Het project Overbelading van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat waarvan het project WIM-NL een onderdeel is. Een van de partners van RWS in dit project is IVW. RWS levert aan IVW registraties van alle door het WIMS als 'mogelijk overbeladen' aangemerkte vrachtvoertuigen. Deze registratie bevat onder andere een foto van het HGS, wanneer dit op een vrachtvoertuig aanwezig is. Het project Trajectcontrole van Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer en Vervoer (RWS-AVV) en het Bureau Verkeershandhaving Openbaar Ministerie (BVOM). Bij dit project wordt van alle passerende voertuigen tweemaal een opname van de kentekenplaat gemaakt. Wanneer een voertuig de maximum snelheid heeft overschreden wordt het kenteken gebruikt voor handhaving. Dit systeem is uit te breiden met een module die een opname maakt van het HGS, indien aanwezig. Het project Regiolab van RWS-AVV, RWS-ZH, Provincie Zuid-Holland, Gemeente Delft, TU Delft en Vialis Verkeer en Mobiliteit bv. Op een wegvak in Delft wordt op diverse plaatsen een opname van het kenteken van alle passerende voertuigen gemaakt. Op basis hiervan wordt de actuele reistijd berekend. Hierbij wordt gebruik gemaakt van dezelfde cameratechniek en cameraleverancier (PIPS Technology Ltd) als bij het WIM-NL-project. In het WIM-NL-systeem bevindt de software die de HGS-uitsnedes maakt zich in het camerasubsysteem. Dit betekent dat met bestaande technieken (=relatief eenvoudig) een stand-alone systeem voor Quick Scan Monitoring Vervoer Gevaarlijke Stoffen WIM-NL 6
Quick Scan Monitoring Vervoer Gevaarlijke Stoffen WIM-NL 7 monitoring van het vervoer van gevaarlijke stoffen samengesteld kan worden. Voor zover bij de DWW bekend hebben in Nederland Vialis Verkeer en Mobiliteit bv en TEC Traffic Systems bv enige ervaring met een camerasysteem van PIPS. E-enforcement en Tracking and Tracing van de Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Via haalbaarheidsstudies wordt bestaande technologie getoetst op bruikbaaheid voor toezicht en overige toepassingen waarbij transportinformatie van belang is.
2 Resultaat............................................................................................. RWS-ZH vraagt naar de mogelijkheid van het met behulp van het WIM-NLnetwerk monitoren van het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg aan de hand van het eventueel op een vrachtvoertuig aanwezige herkenningsbord gevaarlijke stoffen (het "oranje bord"). Concreet komt de vraag neer op: Kan het WIM-NL-netwerk de UN-code aanwezig op een passerend vrachtvoertuig leveren met de bijbehorende passagetijd? 2.1 Het WIM-NL-netwerk Schema WIM-NL-netwerk Het WIM-NL-netwerk van het Rijkswaterstaat bestaat uit de volgende voor de vraagstelling relevante elementen: Een zestal weegpunten op de volgende locaties: RW04, oostbaan, Den Haag-Amsterdam, ter hoogte van Hoofddorp; RW04, westbaan, Amsterdam-Den Haag, ter hoogte van Hoofddorp; RW12, noordbaan, Utrecht-Gouda, ter hoogte van Woerden; RW12, zuidbaan, Gouda-Utrecht, ter hoogte van Woerden; RW16, oostbaan, Breda-Dordrecht, ter hoogte van 's-gravendeel; RW16, westbaan, Dordrecht-Breda, ter hoogte van 's-gravendeel; Een centrale database, Winfrabase. Deze database bevat (niet on-line) de registraties van alle vrachtvoertuigen die een weegpunt zijn gepasseerd. Alle Quick Scan Monitoring Vervoer Gevaarlijke Stoffen WIM-NL 8
medewerkers van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat hebben via intranet toegang tot (een selectie van) de data in Winfrabase. 2.2 Techniek Technisch is het mogelijk om het WIM-NL-netwerk te benutten voor het offline monitoren van het vervoer van gevaarlijke stoffen. Er dient dan wel uitbreiding van de hardware en software plaats te vinden. Een beperking bij het huidige WIM-NL-systeem is dat het camerasubsysteem een opname maakt van zowel het kenteken als het HGS op een passerend vrachtvoertuig. Aangezien het kenteken en het HGS zich ieder binnen een ander "doelvenster" van de camera bevinden, kan met één camera geen optimale prestatie voor beide worden bereikt. Een en ander resulteert momenteel in een HGS-score van ca. 60% (correcte opnames HGS) en een verslechterde kentekenscore. Uitbreiding met een tweede camera per rijstrook is daarom noodzakelijk. Eén camera maakt dan een opname van het kenteken en de tweede camera maakt een opname van het herkenningsbord gevaarlijke stoffen. Beide waardes zullen dan verbeteren. Aangetoond is dat voor de kentekenscore 95% haalbaar is. Voor het HGS geeft de fabrikant geen waarde op aangezien dit een ontwikkeltraject is. Maar een score van 80-90% lijkt haalbaar. Tevens is een capaciteitsuitbreiding van het netwerk (VICnet) vereist. Daarnaast zijn aanpassingen aan Winfrabase en de Winfrabase-interface noodzakelijk. Een beperking is dat de monitoring alleen plaatsvindt op de twee rechter rijstroken. Dit is eventueel uit te breiden tot meer rijstroken. Dit kan van belang zijn voor het monitoren van het vervoer van gevaarlijke stoffen door busjes korter dan 7 meter die ook op de overige rijstroken rijden. In de calculatie van kosten is dit echter niet meegenomen. Het automatisch lezen van de opname van het herkenningsbord gevaarlijke stoffen vindt niet in het wegkantsysteem plaats. Systemen voor het automatisch lezen van kentekenplaten en HGS-en (OCR) bevinden zich nog steeds in een doorontwikkelfase. Het verdient daarom aanbeveling om deze conversie van HGS-opname naar digitale UN-code bij de eindgebruiker te laten plaatsvinden. Modificaties aan het OCR kunnen zo centraal worden uitgevoerd. 2.3 Eindproduct Wanneer het WIM-NL-netwerk wordt aangepast ten behoeve van de monitoring van het vervoer van gevaarlijke stoffen wordt het volgende eindproduct geleverd. Een dienst van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat ("de gebruiker") kan op de eigen PC via intranet en Winfrabase onder andere beschikken over een off-line overzicht van registraties van vrachtvoertuigen met een HGS die een weegpunt zijn gepasseerd. De registratie bestaat onder andere uit de locatie, de passagetijd en een opname van het herkenningsbord gevaarlijke stoffen. Hierbij gelden de volgende beperkingen: alleen registraties van voertuigen langer dan 7 meter; alleen registraties van voertuigen op de twee rechter rijstroken. Voor het genereren van automatische overzichten met betrekking tot het vervoer van gevaarlijke stoffen dient de gebruiker de data vanuit Winfrabase te importeren en met een OCR-systeem de herkenningsborden gevaarlijke stoffen te lezen. Voor de kosten van deze OCR-conversie wordt alleen een indicatie gegeven aangezien deze conversie niet in het WIM-NL-systeem plaatsvindt. Quick Scan Monitoring Vervoer Gevaarlijke Stoffen WIM-NL 9
2.4 Kosten Kosten van de aanpassing voor het monitoren van het vervoer van gevaarlijke stoffen met behulp van het WIM-NL-netwerk kunnen worden verdeeld in eenmalige ontwikkelkosten en de kosten voor aanpassing per weegpunt. Een schatting van kosten bedraagt incl. BTW: Eenmalige ontwikkelkosten en aanpassing Winfrabase 230.000; Aanpassing per bestaand weegpunt 60.000. De firma Dacolian uit Beilen, een van de leveranciers van OCR-systemen, geeft een globale prijsindicatie van 10.000 á 20.000 excl. BTW voor een eenmalig aan te schaffen OCR-licentie. Dit is op basis van een schatting van ca. 10.000 te verwerken eenheden per dag en afhankelijk van de mate van vereist maatwerk voor de user-interface. De kosten voor een stand-alone-hgs-monitoringpunt en voor een volledig nieuw weegpunt met HGS-monitoringfunctionaliteit zijn niet onderzocht omdat dit buiten de scope van dit project valt. 2.5 Dataset Het eerste deel van dit project (zie 1.4 Resultaat) is reeds eerder door RWS- DWW aan RWS-ZH geleverd. Op 16 oktober 2003 heeft RWS-DWW ten behoeve van RWS-ZH een dataset samengesteld van registraties van vrachtvoertuigen ter plaatse van het weegpunt RW16 oostbaan, ter hoogte van 's-gravendeel. 2.6 Beperkingen Het WIM-NL-systeem is een relatief jong wegkantsysteem. Als gevolg hiervan zitten er nog een aantal onvolkomenheden in het systeem. Voordat nieuwe functionaliteiten aan het WIM-NL-systeem worden toegevoegd dient eerst nog aandacht te worden gegeven aan het oplossen van een aantal geïnventariseerde problemen. De verwachting is dat het WIM-NL-systeem begin 2005 voldoende robuust is om een uitbreiding met nieuwe functionaliteit met succes te kunnen realiseren. Een mogelijke nieuwe functionaliteit betreft een pilot ten behoeve van de monitoring van het vervoer van gevaarlijke stoffen. 2.7 Conclusie Monitoring van het vervoer van gevaarlijke stoffen met behulp van het WIM- NL-systeem lijkt een goede keuze. Met name omdat de infrastructuur en Backoffice reeds aanwezig zijn. Hierdoor worden gegevens over het vervoer van gevaarlijke stoffen op eenvoudige wijze via V&W-intranet toegankelijk voor V&W-medewerkers op hun werkplek. Het ligt voor de hand dat de op deze wijze ontsloten informatie tevens waardevol is voor andere V&W- en RWS-diensten. Quick Scan Monitoring Vervoer Gevaarlijke Stoffen WIM-NL 10
Gerelateerde documenten............................................................................................. L. Bijkerk, RWS-ZH, afdeling VIB, Concept projectplan pilot (semi)dynamische tellingen vervoer gevaarlijke stoffen, 30 januari 2003 A.J.N. Dekker, RWS-ZH, afdeling VIB, memo Meting gevaarlijke stoffen op hwn, 25 juli 2003 RWS-DWW, Plan van aanpak WIM-NL Pilot meting gevaarlijke stoffen, 2 september 2003 Technolution B.V., Quick scan HGS-functionaliteit, 4 december 2003 RWS-DWW, Calculatie monitoring vervoer gevaarlijke stoffen t.b.v. RWS-ZH, december 2003 Website Dacolian (OCR-systemen): www.dacolian.nl Quick Scan Monitoring Vervoer Gevaarlijke Stoffen WIM-NL 11