Criteria Sector vmbo basis vmbo kader / theoretisch havo / vwo mbo niveau 1-2 mbo niveau 3-4 Fase van de opleiding begin van de opleiding tijdens de opleiding einde van de opleiding Loopbaancompetentie kwaliteitenreflectie motievenreflectie werkexploratie netwerken loopbaansturing LOB-cyclus ervaren reflecteren en vastleggen hele LOB-cyclus: ervaren + reflectie + vastleggen Ervaringsniveau oriënteren door informatie ervaren op school / privé ervaren in beroepspraktijk Betrokken partijen ouders arbeidsmarkt alumni (afgestudeerde) Voorbereidingstijd docent weinig gemiddeld veel Tijdsindicatie opdracht 0-30 minuten 30-60 minuten > 60 minuten Type opdracht individuele opdracht groepsopdracht Titel Geluk Doel Jongeren leren zichzelf en elkaar beter kennen en begrijpen door middel van het vertellen van hun eigen verhaal rondom dit thema. Jongeren weten wat ze nodig hebben om hun toekomstig beroep op een voor hen zinvolle manier uit te voeren. VOORBEREIDING Voorwerk door docent UITVOERING Uitleg door docent Dialoogvragen Uitspraken/ theorieën Je kunt er als begeleider voor kiezen om eerst met de jongeren vanuit dit thema te werken. Je geeft dan verdieping aan onderwerpen, vragen of discussies die al binnen je loopbaangroep aan bod zijn gekomen of die jij zelf belangrijk vindt om binnen de groep aan de orde te stellen. Je kunt er ook voor kiezen verdieping te geven aan de overige LOB-opdrachten, waarin steeds een van de loopbaancompetenties centraal staan. In deze opdracht staan vragen die de loopbaandialoog in gang zetten of op gang houden. Ook theorieën/uitspraken en (links naar) inspirerende beelden, verhalen, teksten, liedjes en gedichten zijn per thema opgenomen. Kies als docent zelf of samen met de jongere waar je mee aan de slag gaat. Dit is een verdiepend thema. Door middel van het vertellen van je eigen verhaal rondom dit thema leer je jezelf en elkaar beter kennen en begrijpen. 1. Waarvan kun jij heel gelukkig worden? 2. Wat waren drie gelukkige momenten in de laatste 15 dagen? 3. Hoe is een geluksgevoel te beïnvloeden? 4. Op een schaal van 1-10: hoe gelukkig ben je vandaag? 5. Aan welk geluk van anderen draag jij bij? 6. Maakt werk gelukkig? 7. Wat kun je leren van gelukkige mensen? 8. Of-Of: gelukkig zijn of geluk hebben? 9. Of-Of: kind blijven of volwassen worden? 10. Of-Of: geld of vrienden? Geluk is als een kus. Je moet het delen om ervan te genieten. Geluk hangt af van wat men kan geven, niet van wat men kan krijgen.
Je wordt voor het geluk geboren. Mensen raken niet van streek door de gebeurtenissen, maar door de manier waarop ze tegen die gebeurtenissen aankijken. (Epictetus) Elke minuut boosheid kost je 60 seconden geluk. (Emerson) Het geluksjournaal Leo Bormans: De eerste vragen die journalisten altijd stellen aan wie over optimisme of geluk durft te spreken, zitten vol achterdocht: Ben jij een soort idealist? Zie je dan niet hoe triest de werkelijkheid is? Vaak steekt ook cynisme de kop op. Cynici zeggen met heel hun lijf: Kijk eens hoe slim en intelligent ik ben dat ik erin slaag om in enkele minuten alles te doven wat in jou aan passie, vuur en hoop brandt. Het is de gemakkelijkste levenshouding die er bestaat. Anderen maken zich ervan af met de stelling Ik ben geen optimist en geen pessimist, ik ben een realist. Realisten zijn pessimisten die het nog niet willen toegeven. Natuurlijk loopt niet alles goed en heeft iedereen recht op verdriet. Soms kan de dwang om gelukkig te zijn ook een last worden. Toch schuilt er in elke mens een onmetelijke en positieve kracht. Die kunnen we versterken en ontwikkelen. In Nepal leerde ik de betekenis van de dagelijkse groet, die zoveel samenvat: Namasté ( ik buig voor de god in jou: het meest pure in mij buigt voor het meest pure in jou ). In beeld Waarvan kun jij heel gelukkig worden? Verhalen, teksten, liedjes, gedichten Mama, waar heb jij het geluk gelaten Mama, waar heb jij het geluk gelaten? Ik had het hier neergelegd en nou is het weg! Je zult het wel ergens hebben laten slingeren of het is gestolen of misschien per ongeluk weggegooid. Wie zou mijn geluk willen stelen? Wie niet? Ted van Lieshout uit: 'Mama waar heb je het geluk gelaten' Uitgeverij Leopold 2005 De droomvakantie als leugen Ik wacht in Zaventem op mijn koffer. De lopende band maalt traagzaam. Ik besluit me te richten op de 2
blikken van de mensen die na hun vakantie naar de carrousel droomkoffers staren. Troosteloze mismoedigheid wordt mijn deel. Treurnis. The Boulevard of Broken Dreams. Zijn deze mensen écht met vakantie geweest? Wie uiteindelijk zijn koffer te pakken krijgt, sleept hem in het slijmspoor der verdrukten mee voorbij de laatste douane-check. En dan gebeurt er iets heel merkwaardigs. Nog enkele passen scheiden ons van de glazen deuren waar het ontvangstcomité van thuisblijvers wacht. En plots verschijnt er een glimlach op het gelaat van de bedrukte reiziger. Hij recht de rug, zet een meegebracht exotisch hoofddeksel op en verlicht zijn tred. Wat een schitterende vakantie heeft hij achter de rug! De droomvakantie als leugen Ik wacht in Zaventem op mijn koffer. De lopende band maalt traagzaam. Ik besluit me te richten op de blikken van de mensen die na hun vakantie naar de carrousel droomkoffers staren. Troosteloze mismoedigheid wordt mijn deel. Treurnis. The Boulevard of Broken Dreams. Zijn deze mensen écht met vakantie geweest? Wie uiteindelijk zijn koffer te pakken krijgt, sleept hem in het slijmspoor der verdrukten mee voorbij de laatste douane-check. En dan gebeurt er iets heel merkwaardigs. Nog enkele passen scheiden ons van de glazen deuren waar het ontvangstcomité van thuisblijvers wacht. En plots verschijnt er een glimlach op het gelaat van de bedrukte reiziger. Hij recht de rug, zet een meegebracht exotisch hoofddeksel op en verlicht zijn tred. Wat een schitterende vakantie heeft hij achter de rug! Zou de zo geprezen droomvakantie op witte stranden een grote leugen zijn? Ik vraag het aan Elena Pruvli in Tallinn (Estland). Zij heeft jarenlang onderzoek verricht bij mensen die met vakantie zijn. Het belangrijkste besluit van mijn onderzoek is dat er weinig verband is tussen gelukkig zijn en een zogeheten droomvakantie, zegt zij. Vaak zijn zo n reizen zelfs erg stresserend. Een luxueuze omgeving, palmbomen en bronzen lijven maken ons meestal niet gelukkiger. Touroperators kunnen vlot voorspellen met welke foto s en verhalen we zullen thuiskomen. Het plaatje moet kloppen. Een droomvakantie is een wijdverbreid cliché dat ons opzadelt met een maatschappelijk bepaald stereotiep beeld van hoe dromen er zogezegd uit zien, zegt Elena Pruvli. Het verklaart waarom velen blijkbaar wel veel geld over hebben voor een clichéreis naar het zuiden, maar daar niet noodzakelijk geluk ervaren of er gelukkiger door worden. In de loop van haar onderzoek ontdekte ze nog een ander en sterker mechanisme. Wat we doen voor onze vakantie, doen we ook in het gewone leven. We liegen onszelf en de anderen iets voor. We willen 3
ons immers graag conformeren aan de zogeheten voorgrondposities van onze samenleving. In elke cultuur bestaan er voorgrond- en achtergrondposities, zegt Pruvli. Misschien zijn er geen gelukkige of ongelukkige samenlevingen op zich, maar in sommige maatschappijen is de impact van de opvallende, luide en pretentieuze voorgrond zo sterk, dat de leden van die samenleving nauwelijks nog in staat zijn om uit te maken wat ze zelf van het leven verlangen, hoe ze zichzelf kunnen zijn. Dan spelen we maar wat theater. Wachtend op onze koffer aan de lopende band, komt ons echte gevoel naar boven. Als drie minuten later het doek op gaat voor de voorstelling die we voor ons publiek willen spelen, halen we de vermomming, de glimlach en de schijn boven. Veel mensen proberen elke dag een droomleven te leiden, zegt Pruvli. Ze doen dingen die echte of denkbeeldige toeschouwers ervan moeten overtuigen dat ze een gelukkig leven leiden. Er gaapt een diepe kloof tussen hoe iemands leven echt verloopt en wat hij ervan toont aan de buitenwereld. Die buitenkant wordt heel sterk bepaald door het stereotiepe (en materialistische) beeld waar de buitenwacht ons mee opzadelt. De schuifdeuren in Zaventem worden op die manier een metafoor voor de voordeuren in ons leven. Wat er zich daarachter werkelijk in onze huizen en in ons eigen hoofd en hart afspeelt, verstoppen we. Vaak ook voor onszelf. Wat we tonen aan de anderen, wordt dan wat zij ervan verwachten. Als dat verschil te groot wordt, zijn we niet ver meer van de waanzin. Het leven is een schouwtoneel. Ieder speelt zijn rol en krijgt zijn deel. Opa had Shakespeare niet gelezen toen hij uitlegde waarom hij nooit op reis ging. Vakantie zit in het hoofd, jongen! Door de schuifdeuren in Zaventem heb ik hem nooit weten gaan. Maar ik denk wel dat hij gelukkig was. Leo Bormans (bron:theworldbookofhappiness.com) Vastleggen Nabespreken van de activiteit Laat de jongeren in maximaal 10 regels noteren wat ze geleerd hebben van deze opdracht. Hoe vonden jongeren het om op deze manier over dit verdiepende thema na te denken? Wat heb je nodig om je toekomstig beroep op een voor jou zinvolle manier uit te voeren? Hebben ze nog vragen naar aanleiding van deze opdracht? Welke stap willen ze nu nemen? DIFFERENTIATIE Tips en trucs In deze opdracht staan vragen die de loopbaandialoog in gang zetten of op gang houden. Ook 4
theorieën/uitspraken en (links naar) inspirerende beelden, verhalen, teksten, liedjes en gedichten zijn per thema opgenomen. Kies als docent zelf of samen met de jongere waar je mee aan de slag gaat. Samenhang en verwijzingen naar andere LOB opdrachten Titels opdrachten: Herinneringen aan bijzondere momenten Leren van successen: het is me gelukt Hoe kies ik een bedrijf dat bij me past 5