Werkgelegenheidsonderzoek 2009

Werkgelegenheidsonderzoek 2009 Werkgelegenheidsonderzoek 2009 Provincie Groningen Provincie Groningen Drs. Eelco Westerhof 21 januari 2010 1

Inhoud Werkgelegenheidonderzoek 2009 1 Inhoud 2 Inleiding 3 Hoofdstuk 1 4 Totale werkgelegenheid 4 1.1 Werkgelegenheidsgroei 4 1.2 Ontwikkeling absoluut 5 1.3 Ontwikkeling relatief 5 1.4 Fulltime versus parttime 7 1.5 Werkgelegenheid naar geslacht 8 1.6 Uitzendkrachten 9 Hoofdstuk 2 10 Werkgelegenheid naar sector 10 2.1 Ontwikkeling per sector 2.2 Ontwikkeling 2009 per sector: stad versus Ommelanden 10 11 2.3 Werkgelegenheidsontwikkeling per sector 12 2.4 Sectoren in kaart gebracht 12 Hoofdstuk 3 16 Werkgelegenheid naar gemeente 16 2

Inleiding Elk jaar wordt in de provincie Groningen een werkgelegenheidsonderzoek gehouden onder alle daar gevestigde bedrijven en instellingen, waarbij de aard en de economische activiteiten en de omvang van het personeelsbestand worden geïnventariseerd. In de gemeente Groningen wordt dit uitgevoerd door de gemeente zelf 1. Het werkgelegenheidsonderzoek in de overige gemeenten in de provincie Groningen is in 2009 in opdracht van de Provincie Groningen uitgevoerd door het CAB. Op basis van dit onderzoek zal in dit rapport een beeld geschetst worden van de ontwikkelingen in de werkgelegenheid in de provincie Groningen. Het werkgelegenheidsregister is een dynamisch bestand. Dit houdt in dat de gegevens in het register met terugwerkende kracht veranderd kunnen worden. Bij afronding van het werkgelegenheidsonderzoek 2009 komen alle eerder gepubliceerde gegevens te vervallen. Rapportage over gehele provincie In deze rapportage worden de belangrijkste resultaten uit het werkgelegenheidsonderzoek geanalyseerd. Tot het onderzoeksgebied wordt de gehele provincie Groningen gerekend. Alle cijfers zijn inclusief uitzendkrachten tenzij anders vermeld. Leeswijzer De peildatum die voor het onderzoek gehanteerd wordt is 1 april 2009. In de rapportage wordt de ontwikkeling van de werkgelegenheid zowel absoluut als relatief weergegeven. Bij de relatieve ontwikkeling is het van belang er rekening mee te houden dat een kleine absolute verandering bij kleine gemeenten, procentueel groot kan zijn. 1 De cijfers van de gemeente Groningen worden integraal overgenomen, de gemeente is verantwoordelijk voor haar cijfers. 3

Hoofdstuk 1 Totale werkgelegenheid Dit hoofdstuk bevat gegevens over de werkgelegenheid in 2009 in de provincie Groningen. Zowel de ontwikkeling over het afgelopen jaar (1 april 2008 tot 1 april 2009) als de ontwikkeling over de afgelopen vijf jaar worden weergegeven. Er wordt ingegaan op de werkgelegenheid in de verschillende gemeenten en er wordt een vergelijking gemaakt tussen de gemeente Groningen en de Ommelanden. Tevens wordt ingegaan op de verdeling naar dienstverband (fulltime, parttime en uitzendbanen) en geslacht. 1.1 Werkgelegenheidsgroei Tabel 1: Werkgelegenheidsgroei provincie Groningen Provincie Groningen Gemeente Groningen Overige Groningse gemeenten 2009 0,7% 1,5% -0,2% 2008 3,3% 2,9% 3,7% 2007 1,8% 2,6% 1,0% 2006-0,2% 0,5% -0,8% 2005-1,2% -2.1% -0,5% Op 1 april 2009 waren er in de provincie Groningen 272.335 personen werkzaam bij 37.604 vestigingen. Hiermee is de ingezette groei vanaf 2007 gestagneerd; er was in het afgelopen jaar sprake van een groei van 0,7%. Opvallend is dat de werkgelegenheid in 2009 in de gemeente Groningen veel sterker is gestegen dat in de overige gemeenten. Vooral in de gemeenten Pekela, Reiderland, Vlagtwedde en Delfzijl heeft een sterke daling plaatsgevonden. In paragraaf 3.2 wordt nader ingegaan op de verschillen tussen de gemeente Groningen en de overige gemeenten. Figuur 1. Ontwikkeling van de werkgelegenheid in de provincie Groningen 2004-2009 274000 272000 270000 268000 266000 264000 262000 260000 258000 256000 254000 272335 270510 261059 261951 257813 257350 2004 2005 2006 2007 2008 2009 In vergelijking met Nederland kent de provincie Groningen een gunstige ontwikkeling. Volgens cijfers van het CBS (banen van werknemers) is de werkgelegenheid in Nederland 4

het afgelopen jaar met 1,6% gedaald, terwijl de provincie Groningen nog een licht groei laat zien. Het gaat bij de berekening van het CBS om de ontwikkeling van het derde kwartaal 2008 tot het derde kwartaal 2009. Het PWR geeft de ontwikkeling van 1 april 2008 tot 1 april 2009 weer. 1.2 Ontwikkeling absoluut Ontwikkeling 2009 In de provincie Groningen is de werkgelegenheid in 2009 gestegen met 1.825 banen. In 15 gemeenten is de werkgelegenheid gestegen. De gemeente Groningen kende de sterkste stijging, met een toename van 2.040 banen. Ook Slochteren laat met een toename van 315 werkzame persoenen een absolute sterke groei zien. In 10 gemeenten in de provincie Groningen is de werkgelegenheid gedaald. De sterkste absolute daling heeft plaatsgevonden in Delfzijl, waar er in 2009 320 banen minder waren dan in 2008. Ontwikkeling 2005-2009 De afgelopen vijf jaar zijn er in de provincie Groningen 14.522 banen bijgekomen. Dit is vooral veroorzaakt door een stijging van de werkgelegenheid in de gemeente Groningen. Van 2005 tot 2009 is het aantal banen hier met 9.644 gestegen. Ook de gemeente Slochteren kende met een toename van 1.049 banen absoluut gezien een sterke stijging. De werkgelegenheid is in absolute zin in met name de gemeenten Delfzijl (-566) en Appingedam (-306) over een periode van vijf jaar afgenomen. 1.3 Ontwikkeling relatief Ontwikkeling 2009 De werkgelegenheidsgroei was afgelopen jaar absoluut gezien het grootste in de gemeente Groningen. Relatief gezien vond de sterkste groei plaats in de gemeente Slochteren, met een stijging van 7,1%. Ook de gemeente Grootegast kende met een stijgingspercentage van 4,5% een sterke groei. In Pekela is de werkgelegenheid het sterkste gedaald, namelijk met 5,3%. 5

Kaart 1: Ontwikkeling werkgelegenheid naar gemeente, 2009 Ontwikkeling 2005-2009 Over een periode van vijf jaar bekeken, zien we sterke verschillen in groei tussen de Groningse gemeenten. In zes gemeenten is de werkgelegenheid gedaald. In Slochteren en Menterwolde is deze met meer dan 10% gestegen. Kaart 2: Ontwikkeling werkgelegenheid 2005-2009 6

1.4 Fulltime versus parttime Tabel 2: Werkgelegenheid naar dienstverband, provincie Groningen 2009 Werkgelegenheidsgroei Aandeel in de werkgelegenheid Fulltime banen 2,7% 78,5% Parttime banen -5,8% 17,3% Uitzendbanen -6,8% 4,1% Totaal 0,7% 100% In het werkgelegenheidsonderzoek wordt een baan van meer dan 12 uur per week als fulltime gedefinieerd en een baan van minder dan 12 uur als parttime. Mensen die als oproep- of invalkracht actief zijn op de arbeidsmarkt worden tot de laatste groep gerekend. De totale werkgelegenheid in de provincie Groningen bestaat voor 79% uit fulltime en voor 17 % uit parttime banen. De overige banen zijn uitzendbanen. Het aandeel fulltime banen in de totale werkgelegenheid is het afgelopen jaar licht toegenomen, tegenover een daling van de parttime en uitzendbanen. De daling van de parttime banen kan deels verklaard worden uit de verandering van de urengrens. Tot 2008 werd een baan van minder dan 15 uur als parttime baan gerekend met ingang van 2009 is deze grens op 12 uur gezet. 7

1.5 Werkgelegenheid naar geslacht Tabel 3: Werkgelegenheid naar geslacht, provincie Groningen 2009 Fulltime banen Parttime banen Uitzendbanen Totale werkgelegenheid Aandeel mannen 59,4% 38,9% 65,6% 56,1% Aandeel vrouwen 40,6% 61,1% 34,4% 43.9% Fulltime en uitzendbanen worden vaker door mannen gedaan en parttime banen vaker door vrouwen. Van het totale aantal fulltime banen wordt 59 % door mannen vervuld. Wat betreft uitzendbanen is dit 66%. Parttime banen worden juist in 61% van de gevallen door vrouwen gedaan. Tabel 4: Werkgelegenheidsgroei naar geslacht en dienstverband, provincie Groningen 2009 Fulltime banen Parttime banen Uitzendbanen Totale werkgelegenheid Rel. Abs. Rel. Abs. Rel. Abs. Rel. Abs. Mannen 1,0% 1288 0,1% 22-6,3% -497 0,5% 813 Vrouwen 5,2% 4284-9,3% -2950-7,7% -322 0,9% 1012 De werkgelegenheid onder zowel mannen als vrouwen is in 2009 gestegen. In totaal zijn er 813 banen voor mannen en 1012 banen voor vrouwen bijgekomen, wat een stijging inhoudt van respectievelijk 0,5% en 0,9%. De sterkere stijging van de werkgelegenheid onder vrouwen manifesteert zich in een grotere groei van het aantal fulltime banen. Figuur 2: Totale werkgelegenheid naar geslacht 2005 en 2009 100% 11,8% 10,6% 80% 60% 30,5% 31,9% 6,8% 6,7% 40% 20% 46,5% 46,6% 0% 2005 2009 fulltime mannen parttime mannen fulltime vrouwen parttime vrouwen 8

1.6 Uitzendkrachten In 2009 waren er in de provincie Groningen in totaal 11.230 uitzendbanen. Daarmee beslaan de uitzendbanen 4,1% van de totale werkgelegenheid. In 2009 wordt de stijging van het aantal uitzendkrachten die in 2005 begon beëindigd. In absolute zin zijn er het afgelopen jaar 819 uitzendbanen verdwenen. Figuur 3: Aantal uitzendkrachten als % van de totale werkgelegenheid 5,0% 4,5% 4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% 4,5% 4,0% 4,1% 3,8% 3,1% 2005 2006 2007 2008 2009 9

Hoofdstuk 2 Werkgelegenheid naar sector Dit hoofdstuk gaat in op de verdeling en de ontwikkeling van de werkgelegenheid naar sector. Ook hier wordt onderscheid gemaakt tussen de gemeente Groningen en de overige gemeenten en worden resultaten voor de verschillende Groningse gemeenten inzichtelijk gemaakt. 2.1 Ontwikkeling per sector De Gezondheids- en welzijnszorg is met ruim 51.000 arbeidsplaatsen veruit de grootste sector in de provincie Groningen. Van het totale aantal werkenden in de provincie werkt 18,7% in de zorg. Ook de sectoren Groot- en detailhandel, Zakelijke dienstverlening en de Industrie en energie zijn sterk vertegenwoordigd. Ongeveer 60% van de totale werkgelegenheid bevindt zich, net als in voorgaande jaren, in deze vier sectoren. Figuur 4: Werkgelegenheid naar sectoren in de provincie Groningen in 2009 Gezondheids- en welzijnszorg Groot- en detailhandel Zakelijke dienstverlening Industrie en energie Onderwijs Openbaar bestuur Bouwnijverheid Vervoer en opslag Landbouw Horeca Informatie en communicatie Overige dienstverlening Cultuur, sport en recreatie Financiële instellingen 22037 17246 14500 12075 10320 10187 8695 5640 5167 4093 37738 37031 36449 51157 0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 Korte termijn 2008-2009 De sector Zakelijke dienstverlening is in 2009 met een toename van 1.594 banen absoluut gezien het sterkst gegroeid. De sector Gezondheids- welzijnszorg is met een groei van 775 banen eveneens sterk in omvang toegenomen. In relatieve zin vond de sterkste groei plaats in de sector Overige dienstverlening (4,5%). De sterkste absolute afname zien we in de sector Informatie en communicatie, hier zijn in 2009 899 banen minder. Relatief gezien is deze sector ook de grootse daler (-9,1%). Ook de sector Financiële instellingen laat een grote relatieve daling zijn: -3,7%. 10

Lange termijn 2005-2009 Over een langere periode bezien is de sector Gezondheids- en welzijnszorg het sterkst gestegen, gevolgd door de sector Zakelijke dienstverlening. De afgelopen vijf jaar zijn er in deze sectoren respectievelijk 5.748 en 5.304 banen bijgekomen. Relatief gezien is de sector Cultuur sport en recreatie met 20,3 het sterkste gestegen. Ook in de Zakelijke dienstverlening en de Gezondheids- en welzijnszorg heft een sterke stijging plaatsgevonden. Een sterke daling zien we vanaf 2005 in de sectoren Financiële instellingen (-982) en Industrie en energie (-400). De sector Industrie en energie kent relatief gezien echter een veel minder sterke daling dan de sector Financiële instellingen (-1,1% tegenover -19,3%). Tabel 5: Werkgelegenheidsgroei naar sector, provincie Groningen 2009 2009 2005-2009 Rel. Abs. Rel. Abs. Landbouw, bosbouw en visserij -0,1% -7 1,0% 103 Industrie en energie -0,5% -194-1,1% -400 Bouwnijverheid -1,5% -218 5,2% 711 Groot- en detailhandel -0,5% -173 3,7% 1338 Vervoer en opslag 1,1% 131 1,6% 195 Horeca -1,8% -192 3,7% 368 Informatie en communicatie -9,1% -866-0,5% -47 Financiële instellingen -3,7% -157-19,3% -982 Zakelijke dienstverlening 4,5% 1594 16,7% 5304 Openbaar bestuur 1,3% 219 3,2% 528 Onderwijs 1,4% 299 0,9% 191 Gezondheids- en welzijnszorg 1,5% 775 12,7% 5748 Cultuur, sport en recreatie 3,7% 186 20,3% 873 Overige dienstverlening 8,2% 428 11,7% 592 Totaal 0,7% 1825 5,6% 14.522 2.2 Ontwikkeling 2009 per sector: stad versus Ommelanden De structuur van de werkgelegenheid in de gemeente Groningen verschilt van de Ommelanden. In de gemeente Groningen is de Gezondheids- en welzijnszorg de grootste sector. Ruim een vijfde van de totale werkgelegenheid bevindt zich in 2009 in deze sector. Ook in de Zakelijke dienstverlening is bijna een vijfde van het totale aantal arbeidskrachten in de gemeente Groningen werkzaam. De sector Groot- en detailhandel volgt op de derde plaats met 12%. In de Ommelanden is de Industrie en energie nog steeds de grootste werkgever (19%), gevolgd door Gezondheids- en welzijnszorg (17%) en Handel en reparatie (16%). 11

Tabel 6: Werkgelegenheidsgroei naar sector, gemeente Groningen en overige gemeenten, 2009 Gemeente Groningen Overige Groningse gemeenten Rel. Abs. Rel. Abs. Landbouw, bosbouw en visserij -42,5%* -76 0,7% 69 Industrie en energie 2,9% 282-1,9% -496 Bouwnijverheid -4,4% -265 0,5% 47 Groot- en detailhandel 1,1% 167-1,5% -340 Vervoer en opslag 1,9% 66 0,8% 65 Horeca -2,4% -148-1,1% -44 Informatie en communicatie -11,3% -934 5,2% 68 Financiële instellingen 0,5% 9-7,2% -166 Zakelijke dienstverlening 5,9% 1374 1,8% 220 Openbaar bestuur, 0,9% 110 2,1% 109 Onderwijs 2,8% 364-0,7% -65 Gezondheids- en welzijnszorg 2,1% 572 0,9% 203 Cultuur, sport en recreatie 2,3% 73 6,1% 113 Overige dienstverlening 19% 446-0,6% -18 Totaal 1,5% 2040-0,2% -235 *De daling in de landbouw in de gemeente Groningen wordt veroorzaakt door een SBI wijziging. Werkgelegenheidsontwikkeling stad en Ommelanden In 2009 is de werkgelegenheid in de gemeente Groningen met 1,5% gegroeid. Dit wordt vooral veroorzaakt door een toename van het aantal banen in de Zakelijke dienstverlening (+1.374) en in minder mate in de Gezondheids- en welzijnszorg (+572) en de Overige dienstverlening (+446). De sector Informatie en communicatie is met 11% gekrompen. Ook in de Bouw heeft een substantiële krimp plaatsgevonden. De Ommelanden kenden in tegenstelling tot de gemeente Groningen een zeer lichte afname van de werkgelegenheid (-0,2%) Deze afname is met name zichtbaar in de Industrie en energie (-496 banen) en de Groot- en detailhandel (-340 banen). Evenals in de stad kenden de Zakelijke dienstverlening en de Gezondheids- en welzijnszorg een groei, er kwamen respectievelijk 220 en 203 banen bij. 2.3 Sectoren in kaart gebracht Wanneer we bepaalde sectoren bekijken zien we een aantal opvallende verschillen tussen gemeenten. In deze paragraaf zullen we de volgende sectoren nader belichten: Industrie en energie, Zakelijke dienstverlening, Gezondheids- en welzijnszorg en Informatie en communicatie. Industrie en energie In de provincie Groningen bevindt 13,6% van de totale werkgelegenheid zich in de Industrie en energie. In de Ommelanden is de Industrie en energie met 18,4% sterker vertegenwoordigd dan in de gemeente Groningen. Vooral in de gemeente Hoogezand- Sappemeer is deze sector sterk vertegenwoordigd. 12

Wanneer we kijken naar de ontwikkeling tussen 2008 en 2009 van de Industrie en energie dan zien we dat de werkgelegenheid in deze sector in 16 gemeenten is afgenomen. Met name de gemeenten Pekela en Haren laten een grote relatieve daling zien. In de gemeenten Menterwolde en Zuidhorn is de werkgelegenheid daarentegen met meer dan 10% gegroeid. Kaart 3: Ontwikkeling Industrie en energie 2009 Zakelijke dienstverlening De Zakelijke dienstverlening omvat in de provincie Groningen 13,6% van de totale werkgelegenheid. In de gemeente Groningen is het aandeel met 18,4% groter dan in de Ommelanden (9%). Wanneer we kijken naar de ontwikkeling tussen 2008 en 2009 van de Zakelijke dienstverlening dan zien we dat de werkgelegenheid in deze sector in twintig gemeenten is toegenomen. Met name de gemeenten Grootegast, Loppersum, Reiderland en Ten Boer laten een grote relatieve stijging zien. In de gemeente Vlagtwedde is de werkgelegenheid daarentegen met meer dan 10% gedaald. 13

Kaart 4: Ontwikkeling Zakelijke dienstverlening 2009 Gezondheids- en welzijnszorg De Gezondheids- en welzijnszorg is de grootste sector qua werkgelegenheid. Bijna een vijfde (18,8%) van de totale werkgelegenheid zich in deze sector. Wanneer we kijken naar de ontwikkeling tussen 2008 en 2009 van de Gezondheids- en welzijnszorg dan zien we een wisselend beeld. In 18 gemeenten is deze sector toegenomen en in 7 gemeenten afgenomen. Met name de gemeenten Appingedam, Bellingwedde, Grootegast, Menterwolde, Reiderland en Slochteren laten een grote relatieve stijging zien. In de gemeenten Vlagtwedde en Delfzijl is de werkgelegenheid daarentegen met meer dan 5% gedaald. Kaart 5: Ontwikkeling Gezondheids- en welzijnszorg 2009 14

Informatie en Communicatie De sector Informatie en communicatie neemt 3,2% van de totale werkgelegenheid in de provincie Groningen in. In de gemeente Groningen ligt dit percentage met 5,4% hoger dan in de Ommelanden, waar 1% van alle banen in deze sector te vinden is. Wanneer we kijken naar de ontwikkeling tussen 2008 en 2009 van de Informatie en communicatie dan zien we een wisselend beeld. In 16 gemeenten in deze sector toegenomen en in 8 gemeenten is afgenomen Met name de gemeenten Appingedam, Bedum, De Marne, Menterwolde, Pekela, Reiderland, Slochteren, Ten Boer en Zuidhorn laten een grote relatieve stijging zien. In de gemeenten Bellingwedde, Groningen, Vlagtwedde en Winschoten is de werkgelegenheid daarentegen met meer dan 10% gedaald. Kaart 6. Ontwikkeling Informatie en communicatie 2009 15

Hoofdstuk 3 Werkgelegenheid naar gemeente Het totaal aantal banen verschilt sterk per gemeente binnen de provincie Groningen. Groningen heeft het grootste aantal banen, namelijk 134.208. Hiermee neemt zij bijna de helft van de totale werkgelegenheid in de provincie voor haar rekening. De gemeente Hoogezand- Sappemeer heeft in totaal 15.220 banen en is daarmee de op een na grootste wat betreft werkgelegenheid. Ook Delfzijl, Stadskanaal, Veendam en Winschoten hebben relatief veel arbeidsplaatsen binnen de gemeentegrenzen. In de gemeenten Ten Boer en Reiderland bevindt zich slechts 0,5% van de totale werkgelegenheid in de provincie. Tabel 7: Totaal aantal banen, absolute en relatieve werkgelegenheidsontwikkeling per gemeente en de positie van de gemeenten binnen de provincie Groningen Gemeente Ontwikkeling 2009 Ontwikkeling 2005-2009 Totaal aantal banen 2009 Absoluut Positie Relatief (%) Positie Absoluut Positie Relatief (%) Positie APPINGEDAM 3878 96 5 2,5% 3-115 23-2,9% 23 BEDUM 4015-59 20-1,4% 19-57 21-1,4% 21 BELLINGWEDDE 1914 24 10 1,3% 9 125 15 7,0% 7 DE MARNE 3514 67 6 1,9% 5 98 16 2,9% 16 DELFZIJL 12388-320 25-2,5% 22-566 25-4,4% 24 EEMSMOND 5010-14 16-0,3% 16 243 10 5,1% 11 GRONINGEN 134208 2040 1 1,5% 8 9644 1 7,7% 5 GROOTEGAST 3540 153 4 4,5% 2 285 8 8,8% 4 HAREN 7503 13 11 0,2% 13 636 5 9,3% 3 HOOGEZAND-SAPPEMEER 15220 61 7 0,4% 11 937 3 6,6% 8 LEEK 9399 188 3 2,0% 4 664 4 7,6% 6 LOPPERSUM 2312 7 14 0,3% 12 138 12 6,3% 10 MARUM 2898 46 8 1,6% 7 49 18 1,7% 18 MENTERWOLDE 2406 41 9 1,7% 6 253 9 11,8% 2 PEKELA 2532-141 21-5,3% 25-306 24-10,8% 25 REIDERLAND 1372-53 18-3,7% 24-39 20-2,8% 22 SCHEEMDA 2860-5 15-0,2% 15 133 14 4,9% 13 SLOCHTEREN 4728 315 2 7,1% 1 1049 2 28,5% 1 STADSKANAAL 12062-207 24-1,7% 21 572 6 5,0% 12 TEN BOER 1291 12 13 0,9% 10 79 17 6,5% 9 VEENDAM 13218-185 22-1,4% 19 477 7 3,7% 15 VLAGTWEDDE 6240-190 23-3,0% 23 139 11 2,3% 17 WINSCHOTEN 11143 13 11 0,1% 14-71 22-0,6% 20 WINSUM 3373-23 17-0,7% 17 138 12 4,3% 14 ZUIDHORN 5311-54 19-1,0% 18 17 19 0,3% 19 Provincie Groningen 272335 1825 0,7% 14522 5,6% 16