Cursus Moeilijk verstaanbaar gedrag
Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Anne-Marie Klaassen Inhoudelijke redactie: Agnes Schouten Titel: Moeilijk verstaanbaar gedrag ISBN: 9789037233636 Bronvermelding: Vakblad Klik (kennispockets), Kennisplein Gehandicaptensector, Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE), Boek Driehoekskunde van Chiel Egberts, Boek Het gewone leven ervaren (Triple-C) van Hans van Wouwe en Dick van de Weerd, Methode Heijkoop, Boek Door stil te staan kom je verder van Geert Bettinger. Betsie Groothedde (foto HH en AMK). En bijzonder dank aan Willemieke Klaassen, persoonlijk begeleider van cliënten met MVG bij 's Heeren Loo voor haar bijdrage. Edu Actief b.v. 2017 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.
Inhoud 4 Oriëntatie 7 Wat is moeilijk verstaanbaar gedrag? 8 Aanleidingen en oorzaken MVG 14 Betekenis en gevolgen van MVG 20 Begeleiden van MVG 24 Overleggen, samenwerken en reflecteren 29 Theoriebron Wat is moeilijk verstaanbaar gedrag? 32 Theoriebron Oorzaken en aanleidingen MVG 36 Theoriebron Betekenis en gevolgen van MVG 40 Theoriebron Begeleidingsmethodieken MVG 43 Theoriebron Begeleiding bij MVG 47 Theoriebron Overleggen, samenwerking en reflectie bij MVG 50 3
Inleiding Moeilijk verstaanbaar gedrag bij mensen met een verstandelijke beperking. Wat is moeilijk verstaanbaar gedrag? Wat zie je dan? En wat is de oorzaak ervan? Nu is het moeilijk om op die vragen één concreet antwoord te geven. Er zijn veel factoren die van invloed kunnen zijn op het gedrag. In deze cursus leer je wat wordt verstaan onder moeilijk verstaanbaar gedrag, welke oorzaken kunnen meespelen en hoe je (anders) kunt kijken naar het gedrag. Ook verschillende methodes worden behandeld. Succes en kijk goed! Wat gaat er allemaal in dat hoofd om? Leerdoelen Je kunt: uitleggen wat verstaan wordt onder moeilijk verstaanbaar gedrag bij cliënten met een verstandelijke beperking (vastgelopen mensen) en je kunt vormen en uitingen van het gedrag omschrijven mogelijke aanleidingen van het gedrag en onderliggende problematiek in kaart brengen de betekenis van het gedrag en de gevolgen van het gedrag benoemen. Je kunt aangeven wat het gedrag in stand houdt cliënten met moeilijk verstaanbaar gedrag begeleiden en je kunt begeleidingsmethoden beschrijven en toepassen, afgestemd op de cliënt overleggen en samenwerken met collega s en ouders over cliënten met moeilijk verstaanbaar gedrag en je kunt reflecteren op je eigen handelen, grenzen aangeven en bespreekbaar maken. 4
Beoordeling Beoordelingsformulier < Aan het eind van de cursus wordt je parate kennis beoordeeld met een toets. Je praktische beheersing van de leerdoelen wordt getoetst aan de hand van 1 beroepsproduct. Deze wordt op verschillende punten beoordeeld: op inhoud en op de uitvoering. Andere belangrijke punten bij de beoordeling zijn: actieve deelname aan de lessen, nette uitwerking van de opdrachten in correct Nederlands. Je vindt ze bij elkaar in het beoordelingsformulier. Planning Planningsformulier < Een beroepsproduct maken kost tijd. Daarom moet je dit goed plannen. Lees eerst de opdracht van het beroepsproduct goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere opdrachten van deze cursus op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt. Beroepsproduct: Het expertiseteam Casus Er wordt binnenkort een nieuwe locatie geopend waar cliënten met moeilijk verstaanbaar gedrag (MVG) gaan wonen. Omdat jij en je collega's op een andere locatie werken met MVG-cliënten is jullie hulp ingeroepen. Jullie hebben al de nodige kennis en ervaring in huis. De vraag die de manager van de nieuwe locatie gesteld heeft, is de volgende: Willen jullie een brochure maken met informatie over moeilijk verstaanbaar gedrag? Het is de bedoeling dat deze brochure zowel geschikt is voor ouders als voor de nieuwe begeleiders. Ook heeft de manager gevraagd of jullie tijdens de opening van het huis een voorlichtingspresentatie willen geven. Belicht tijdens je presentatie niet alleen de moeilijke kanten van het werken met deze cliënten, maar (juist) ook de algemene manier van werken en de mooie kanten. Neem in je presentatie ook een voorbeeldsituatie van een succesverhaal op. (Welk gedrag vertoonde een cliënt, hoe zijn jullie ermee omgegaan en wat is het resultaat?) Stappen Maak viertallen. Maak een planning en een taakverdeling. Bepaal welke informatie in de brochure moet komen. Bepaal welke informatie nodig is voor de voorlichtingspresentatie. Verzamel alle gegevens en maak een eerste opzet. Maak eerst de brochure. Beschrijf een casus over een cliënt met MVG. Maak vervolgens de presentatie. Geef de presentatie. Hierbij introduceer je ook de brochure. 5
Laat elke processtap goedkeuren door je docent, voordat je begint aan de volgende processtap. Eisen aan het beroepsproduct Zowel de brochure als de presentatie hebben de vereiste inhoud. Zie het beoordelingsformulier. De brochure ziet er netjes uit en bevat minimaal één afbeelding. De brochure bestaat uit minimaal twee A4'tjes, lettertype max. grootte 12. Het taalgebruik is netjes en correct Nederlands. De presentatie duurt minimaal tien minuten, inclusief een filmfragment (max. 1 min). 6
Oriëntatie Oriëntatie Opdracht 1 Van verschillende kanten! Moeilijk verstaanbaar gedrag, letterlijk vertaald betekent het dat je het niet goed kunt verstaan, niet goed begrijpt. En soms is dat ook echt zo, dan kan een cliënt niet zeggen wat er aan de hand is of wat er in zijn koppie om gaat. Het is sowieso heel belangrijk dat je goed leert kijken: Wat zie je? Wat gebeurt er? Wat ging eraan vooraf? a. Plaats in alle vier de hoeken van de ruimte een camera, zodat de hele ruimte gefilmd wordt. Ga met elkaar in gesprek over de volgende vragen: Wie heeft weleens te maken gehad met agressie? En wie wil daarover wat zeggen? Wat vind je ervan als iemand heel hard op zijn hand bijt, tot bloedens toe? Wat zou je doen als iemand al een half uur heel hard aan het gillen is? b. Na het gesprek worden de opnames gestopt. De groep wordt in vieren gedeeld en elke groep krijgt vanuit één hoek de beelden te zien. Wat ZIEN jullie allemaal op het filmpje? Kijk goed en wees zo compleet mogelijk. Zet alle observaties op een groot vel papier (flip-over). c. Vervolgens gaan jullie alle vier de observaties naast elkaar leggen en analyseren. Welke observaties zijn vanuit alle vier de hoeken gezien? Wat is niet iedereen opgevallen? En welke observaties zijn eigenlijk interpretaties? Wat heb je geleerd in deze oefening en neem je mee in deze cursus? 7