ZEEUWSE ARBEIDSMARKTMONITOR ZORG EN WELZIJN KWARTAAL 2012-2 ViaZorg, september 2012
Inhoud Inleiding... 4 Groei en krimp... 4 Werkgelegenheid... 6 Prognose... 6 Personeelskenmerken... 7 Trend aantal werkzame personen... 7 Geslacht... 8 Gemiddelde leeftijd per sector... 8 Leeftijd per leeftijdscategorie... 9 Deeltijdfactor... 10 Vacatures op ZZ.nl... 10 Aanbod... 11 CV s op ZZ.nl... 11 Ontwikkeling werkloosheid in Zeeland... 12 Vraag versus aanbod... 12 Vacatures en CV s per functiegroep... 12 Vacatures en CV s per sector... 13 Vacatures en CV s per subregio... 14 Recent landelijk onderzoek in het kort... 14 Onderwijs... 14 Werkgeversimago... 15 Flexcontracten... 15 Agressie op het werk... 15 Actueel... 16 Regioportret Plus Zeeland... 16 Bronnen... 18 Pagina 2 van 18
Colofon De Zeeuwse Arbeidsmarktmonitor Zorg en Welzijn 2012-2 is een uitgave van ViaZorg. Tekst en vormgeving Redactie Eindredactie Redactieadres Fotografie ViaZorg Lisa van Wijnen Joost Naafs ViaZorg, Stationspark 2, 4462 DZ Goes 0113-250073 info@viazorg.nl Photl.com, stock photography Auteursrechten op tekst, tabellen en illustraties voorbehouden. ViaZorg, Goes, 2012 Deze monitor is als PDF-bestand te downloaden van de website www.viazorg.nl. Zowel het overnemen en publiceren van gedeelten van deze publicatie als het maken en publiceren van samenvattingen of bewerkingen is uitsluitend toegestaan als de bron volledig en duidelijk (ViaZorg, Zeeuwse Arbeidsmarktmonitor Zorg en Welzijn) wordt vermeld. Pagina 3 van 18
Inleiding Naast de gebruikelijke rubrieken besteden we in deze Arbeidsmarktmonitor aandacht aan de bevolkingsontwikkeling van Zeeland in vergelijking met andere provincies en van de Zeeuwse gemeenten onderling. Voor de arbeidsmarkt van Zorg en Welzijn is het belangrijk deze ontwikkelingen te blijven volgen. Krimp kan immers leiden tot krapte op de arbeidsmarkt. Uit de rubriek Groei en krimp wordt duidelijk dat de Zeeuwse bevolking ten opzichte van een jaar eerder licht gedaald is. In de rubriek Werkgelegenheid is dan ook te zien dat de verwachting is dat de werkgelegenheid in Zeeland zal dalen. Ook werkgevers zijn pessimistischer dan vorig jaar. Ook het aantal werknemers in Zorg en welzijn in 2012 is licht afgenomen ten opzichte van 2011. De afname is het grootste in de welzijnsbranche. Meer leest u hierover in de rubriek Personeelskenmerken. Ook in deze rubriek: de gemiddelde leeftijd in de sector neemt gestaag toe; in vier jaar tijd zijn de medewerkers gemiddeld 3 jaar ouder geworden. Ook het aandeel 55-plussers neemt snel toe. In twee jaar tijd steeg dit van 15% naar 19%. Het aantal nieuwe vacatures in de Zeeuwse zorg- en welzijnssector is ten opzichte van vorig jaar licht gedaald, terwijl in andere sectoren de vacatures sterk terugliepen. Het aantal nieuw geplaatste CV s is juist gestegen. De werkloosheid onder jongeren neemt toe. Het zou hierdoor voor werkgevers gemakkelijker moeten zijn om aan personeel te komen. Meer hierover leest u in de rubrieken Vacatures op ZZ.nl en Aanbod. In de rubriek Vraag versus aanbod zijn vacatures en CV s op ZZ.nl tegen elkaar afgezet naar functie, sector en subregio. Wat opvalt, is dat de meeste vraag nog steeds uitgaat naar verzorgend en verpleegkundig personeel en dat de vraag naar sociaal (ped)agogisch personeel is afgenomen ten opzichte van andere kwartalen. Nieuw zijn de rubrieken Recent landelijk onderzoek in het kort waarin relevante onderzoeken op gebied van de arbeidsmarkt in zorg en welzijn worden samengevat en Actueel waarin u op de hoogte wordt gehouden van ontwikkelingen op gebied van de arbeidsmarkt van Zorg en welzijn in Zeeland. Zoals uit de monitor zal blijken is blijvende aandacht voor werving en instroom op de arbeidsmarkt van Zorg en Welzijn hard nodig. Groei en krimp Volgens het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) is in 2011 de Nederlandse bevolking met 70.102 mensen gegroeid. Per provincie hebben zich echter verschillende ontwikkelingen voorgedaan, zie tabel 1. In negen provincies nam de totale bevolking toe, in drie provincies, waaronder Zeeland, nam de bevolking af. In Zeeland wordt de afname veroorzaakt door negatief binnenlands migratiesaldo. Er zijn in 2011 dus meer mensen vertrokken uit Zeeland, veelal naar grotere centraler gelegen provincies, dan dat er zich vestigden. Pagina 4 van 18
Tabel 1 Demografische ontwikkelingen per provincie Bevolking 1 januari 2011 Bevolking 1 januari 2012 Totale bevolkingsgroei Bevolkingsgroei in % Nederland 16.655.799 16.725.902 70.103 0,42% Zeeland 381.530 381.363-167 - 0,04% Zuid-Holland 3.528.324 3.550.881 22.557 0,64% Noord-Brabant 2.454.215 2.463.555 9.340 0,38% Groningen 579.036 580.747 1.711 0,30% Friesland 647.282 647.279-3 - 0,00% Drenthe 491.411 490.698-713 - 0,15% Overijssel 1.134.465 1.137.578 3.113 0,27% Flevoland 391.967 395.466 3.499 0,89% Gelderland 2.004.671 2.009.901 5.230 0,26% Utrecht 1.228.794 1.236.975 8.181 0,67% Noord-Holland 2.691.477 2.708.466 16.989 0,63% Limburg 1.122.627 1.122.993 366 0,03% Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek Ook binnen Zeeland verschilt de bevolkingsontwikkeling sterk per gemeente. In tabel 2 is te zien dat zeven van de dertien Zeeuwse gemeenten een bevolkingsafname hebben. Dat zijn voornamelijk gemeenten in Zeeuws-Vlaanderen en Walcheren. De bevolkingsafname is het hoogst in Sluis en Middelburg. Opvallend is dat in de Zeeuws-Vlaamse gemeenten en de gemeenten Schouwen-Duiveland, Noord-Beveland en Goes minder kinderen worden geboren dan dat er mensen overlijden. De bevolkingsafname wordt in bijna alle gemeenten geremd door een positief saldo aan immigratie; er komen meer mensen vanuit het buitenland in Zeeuwse gemeenten wonen dan dat er mensen emigreren. Tabel 2 Demografische ontwikkelingen Zeeuwse gemeenten Bevolking 1 januari 2011 Bevolking 1 januari 2012 Saldo vestiging vanuit - vertrek naar andere gemeente Saldo vestiging vanuit - vertrek naar buitenland Totale bevolkings groei Bevolkings groei in % Zeeland 381.530 381.363 39-1228 1022-167 -0,04 Oosterschelderegio Borsele 22.707 22.667 87-130 3-40 -0,18 Goes 36.665 36.904-36 -58 333 239 0,65 Kapelle 12.365 12.400 37 3-5 35 0,28 Saldo geboortenoverledenen Noord- 7.474 7.519-8 58-5 45 0,60 Beveland Reimerswaal 21.614 21.697 130-163 116 83 0,38 Schouwen- 34.203 34.150-90 16 21-53 -0,15 Duiveland Tholen 25.489 25.556 147-80 0 67 0,26 Pagina 5 van 18
Vervolg tabel 2 Zeeuws-Vlaanderen Bevolking 1 januari 2011 Bevolking 1 januari 2012 Saldo geboortenoverledenen Saldo vestiging vanuit - vertrek naar andere gemeente Saldo vestiging vanuit - vertrek naar buitenland Totale bevolkings groei Hulst 27.719 27.631-90 -70 72-88 Sluis 23.979 23.883-152 -145 201-96 Terneuzen 54.823 54.721-71 -186 155-102 Walcheren Veere 21.926 21.962 9-15 42 36 Middelburg 48.030 47.816 73-345 58-214 Vlissingen 44.536 44.457 3-113 31-79 Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek Bevolkings groei in % Werkgelegenheid In Zeeland is de totale werkgelegenheid in 2011 in Zeeland ongeveer 167.000. Hiervan werkt 16% van de werknemers in zorg en welzijn. Daarmee is deze sector één van de grootste sectoren van Zeeland (zie figuur 1). 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Nederland Zeeland Figuur 1 Werkgelegenheid naar sector, 2011 Bron: E,til - Regiosheet Arbeidsmarktregio Zeeland, 2012 Prognose Nederlandse werkgevers zijn in het tweede kwartaal van 2012 licht pessimistisch over de arbeidsmarkt van het derde kwartaal van 2012. Ruim 90% van hen verwacht de komende 3 Pagina 6 van 18
maanden geen toename van het aantal medewerkers. In de Arbeidsmarktbarometer van ManpowerGroup 1 staat het netto werkgelegenheidscijfer 2 op -1%. Vergeleken met vorig jaar, daalt het cijfer met 5 procentpunten. Daarmee zijn de werkgevers dit jaar pessimistischer dan vorig jaar. Deze zwakke verwachtingen corresponderen met het beeld over de ontwikkeling van het aantal banen dat het UWV 3 verwacht. Volgens het rapport Arbeidsmarktprognose 2012-2013 zal het aantal banen in 2012 in Zeeland dalen met 0,5% en in 2013 met 0,3%. Dit is in 2012 een afname van ongeveer 1.000 banen in Zeeland. Landelijk is in 2012 een daling voorzien van 0,5% en in 2013 van 0,1%. Personeelskenmerken In de rubriek Personeelskenmerken worden de cijfers gepresenteerd met betrekking tot het aantal werkzame personen in de zorg- en welzijnssector, het geslacht en de leeftijd van de medewerkers en de deeltijdfactor. 4 Trend aantal werkzame personen Begin 2012 werken er ruim 24.400 werknemers in de sector zorg en welzijn (ruim 15.000 fte s). Hiervan is 86% onderdeel van de vaste formatie van de organisaties en 14% behoort tot de flexibele schil. Er is een lichte daling ten opzichte van 2011 toen er bijna 24.800 medewerkers waren. Deze daling is ook landelijk te zien (zie figuur 2). 25000 24500 24000 23500 23000 22500 22000 21500 21000 20500 2007 2008 2009 2010 2011 2012 1.100.000 1.080.000 1.060.000 1.040.000 1.020.000 1.000.000 980.000 960.000 940.000 920.000 900.000 Aantal medewerkers Zeeland Aantal medewerkers Nederland Figuur 2 Trend aantal werknemers in zorg en welzijn Bron: PGGM 1 ManpowerGroup - Employment Outlook Survey Nederland Q3-2012 2 Dit betreft het percentage werkgevers dat verwacht dat het totaal aantal werknemers op hun vestiging het volgende kwartaal zal toenemen, minus het percentage werkgevers dat juist een afname van het aantal werknemers op hun vestiging verwacht. De uitkomst van deze berekening is het netto werkgelegenheidscijfer. 3 UWV - Arbeidsmarktprognose 2012 2013 Met een doorkijk naar 2017 4 Omdat in de PGGM dataset sinds eind 2011 niet meer per kwartaal maar jaarlijks cijfers worden gepubliceerd over personeelskenmerken, worden in deze monitor voorlopige cijfers over 2012 gepresenteerd (stand 1 januari 2012). Vanwege een andere indeling en representatie van de gegevens uit de nieuwe dataset ten opzichte van gegevens uit de oude dataset is een trendbreuk ontstaan en kunnen cijfers uit voorgaande jaren genoemd in deze monitor afwijken van de gepresenteerde cijfers in voorgaande monitors. Pagina 7 van 18
Alhoewel het aantal medewerkers in elk branche van zorg en welzijn licht is afgenomen vond in Zeeland de grootste daling plaats in de welzijnssector, waar het aantal medewerkers met 4,3% afnam (zie tabel 3). De verpleging en verzorging (V&V) is de grootste sector met bijna 8.400 medewerkers. Tabel 3 Aantal medewerkers per sector, 2012 Sector 2011 2012 Verschil in % 2011-2012 Totaal zorg en welzijn 24.795 24.430-1,5% Gehandicaptenzorg 2.415 2.390-1,1% GGZ 1.490 1.470-1,3% Jeugdzorg 790 780-1,0% Kinderopvang 1.690 1.675-0,7% Thuiszorg 4.315 4.215-2,4% V&V 8.400 8.275-1,5% Welzijn 530 510-4,3% Ziekenhuizen 5.670 5.590-1,4% Bron: PGGM Ondanks de lichte daling die we nu zien ten opzichte van 2011, blijkt uit gegevens van het CBS dat landelijk het aantal werkenden in de zorgsector met 30% is gestegen sinds 2001. 5 Geslacht In de zorg- en welzijnssector werken voor het overgrote deel vrouwen. Zorg- en welzijnsbreed is 89% van de werknemers in Zeeland vrouw. Landelijk is dat 86%. In Zeeland werken in de kinderopvang de meeste vrouwen; slechts 4% van de werknemers is man. De meeste mannen werken in de GGZ, hier is een kwart van de medewerkers man. Zie tabel 4. Tabel 4 Percentage vrouwen zorg en welzijn per sector, 2012 Sector % vrouw Totaal zorg en welzijn 89% Gehandicaptenzorg 87% GGZ 75% Jeugdzorg 81% Kinderopvang 96% Thuiszorg 95% Verpleging en Verzorging 91% Welzijn 82% Ziekenhuizen 85% Bron: PGGM Gemiddelde leeftijd per sector Overall is de gemiddelde leeftijd in zorg en welzijn in 2012 met 1,7 jaar toegenomen ten opzichte van 2008. In figuur 3 is te zien dat in alle sectoren de gemiddelde leeftijd is toegenomen. In de jeugdzorg is de gemiddelde leeftijd van de medewerkers het meest toegenomen. In vier jaar tijd steeg de gemiddelde leeftijd van 41,6 naar 44,5. 5 CBS- Gezondheid en zorg in cijfers 2011 Pagina 8 van 18
48 46 44 42 40 38 36 34 32 30 2008 2010 2012 Figuur 3 Gemiddelde leeftijd per sector, 2012 Bron: PGGM Leeftijd per leeftijdscategorie Zowel in Zeeland als in de rest van Nederland is in 2012 ongeveer 19% van de medewerkers van zorg en welzijn boven de 55 jaar oud. In Zeeland is het aandeel 55-59 jarigen echter iets groter dan landelijk en het aandeel 60-64 jarigen iets kleiner (zie figuur 4). Het aandeel 55- plussers groeit snel; in de 2010 was nog 15% van de Zeeuwse medewerkers in zorg en welzijn ouder dan 55 jaar. Dat is dus een stijging van 4%-punten in twee jaar tijd. 60 t/m 64 55 t/m 59 50 t/m 54 45 t/m 49 40 t/m 44 35 t/m 39 30 t/m 34 25 t/m 29 20 t/m 24 19 en jonger Nederland Zeeland 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% Figuur 4 Leeftijd medewerkers zorg en welzijn Zeeland en Nederland, 2012 Bron: PGGM In de thuiszorg werkt het grootste percentage oudere medewerkers; bijna een kwart van de medewerkers is hier ouder dan 55 jaar. Pagina 9 van 18
Deeltijdfactor De deeltijdfactor onder medewerkers in de Zeeuwse zorg- en welzijnssector (0,62) ligt lager dan landelijk (0,65). In Zeeland is in de thuiszorg de deeltijdfactor het laagst (0,49) en in de GGZ het hoogste (0,78). Zie figuur 5. 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 0,65 0,67 0,62 0,60 0,79 0,78 0,80 0,74 0,63 0,57 0,70 0,73 0,67 0,59 0,63 0,59 0,49 0,45 Zeeland Nederland Figuur 5 Gemiddelde deeltijdfactor per sector Zeeland en Nederland, 2012 Bron: PGGM Vacatures op ZZ.nl Eind juni 2012 stonden er 140 vacatures open op ZZ.nl (waarvan 15 voor vakantiewerk en 3 voor vrijwilligerswerk). Vorig jaar was de stand aan het einde van het tweede kwartaal 127 vacatures open (waarvan 10 voor vakantiewerk en 9 voor vrijwilligerswerk). Gemiddeld stonden er in het tweede kwartaal van 2012 137 vacatures op ZZ.nl. Dat is iets lager dan het aantal vacatures in het vorige kwartaal (141), maar hoger dan in het tweede kwartaal van 2011 (128) en 2010 (91). In het tweede kwartaal van 2012 zijn er 320 nieuwe vacatures geplaatst op ZZ.nl. Dat zijn er minder dan in het tweede kwartaal van 2011 (357) maar meer dan in 2010-2 en 2009-2. Zie figuur 6. Het aantal vacatures in de zorg- en welzijnssector blijft in tegenstelling tot andere sectoren vrij stabiel. Volgens het CBS 6 is het totale aantal vacatures in Nederland sinds 2004 niet meer zo laag geweest als eind juni 2012. Het aantal vacatures daalt nu voor het vierde achtereenvolgende kwartaal. Behalve in de zorgsector is het aantal vacatures ook stabiel gebleven bij financiële instellingen, in het onderwijs en de landbouw. 6 CBS - Persbericht PB12-048 Pagina 10 van 18
2012-2 2011-2 2010-2 Aantal nieuw geplaatste vacatures 2009-2 0 50 100 150 200 250 300 350 400 Figuur 6 Nieuw geplaatste vacatures op ZZ.nl Bron: ViaZorg (ZZ.nl) Voor aantal vacatures uitgesplitst naar functie, sector en subregio wordt verwezen naar het hoofdstuk Vraag versus aanbod. Aanbod Aan de hand van de CV s op ZZ.nl en cijfers over de werkloosheid in Zeeland kan een beeld worden geschetst van het aanbod op de arbeidsmarkt van zorg en welzijn in Zeeland. CV s op ZZ.nl Op ZZ.nl kunnen werkzoekenden hun CV plaatsen. Eind juni 2012 stonden er 191 CV s gepubliceerd op ZZ.nl. Het aantal CV s neemt daarmee toe ten opzichte van 2012-1 (179) en het tweede kwartaal van 2011 (129). In het tweede kwartaal van 2012 zijn 153 nieuwe CV s geplaatst. Dat is bijna de helft meer dan in hetzelfde kwartaal van 2011 (104, zie figuur 7) en exact gelijk aan het aantal nieuw geplaatste CV s in 2012-1 (153). 2012-2 2011-2 2010-2 Nieuw geplaatste cv's op zz.nl 2009-2 0 50 100 150 200 Figuur 7 Nieuw geplaatste CV s op ZZ.nl Bron: ViaZorg (ZZ.nl) Pagina 11 van 18
Ontwikkeling werkloosheid in Zeeland Eind juni 2012 bedraagt het aantal niet werkende werkzoekenden 7.142. Een afname van 190 personen vergeleken met de vorige maand (-2,6%). Ten opzichte van een jaar geleden is het aantal geregistreerde werkzoekenden met 2 personen afgenomen (-0,0%). Concentratie van de omvang is vooral bij MBO opgeleiden. Ten opzichte van vorig jaar is in de gemeente Vlissingen de werkloosheid het meest toegenomen, met bijna een kwart. In Noord-Beveland was de grootste afname te zien (-15,5%). Van alle Zeeuwse gemeenten zijn in de gemeente Kapelle de minste werklozen (zie tabel 5). Tabel 5 Ontwikkeling werkloosheid per gemeente juni toe/afname tov vorig jaar toe/afname tov vorige maand 2011 2012 % % ZEELAND 7142 7140 0,0% -2,6% Borsele 297 328 10,4% 0,3% Goes 863 845-2,1% -2,1% Hulst 604 519-14,1% 1,6% Kapelle 124 113-8,9% -3,4% Middelburg 807 898 11,3% -1,6% Noord-Beveland 155 131-15,5% 0,0% Reimerswaal 402 375-6,7% 1,1% Schouwen-Duiveland 420 394-6,2% -1,0% Sluis 384 353-8,1% -6,6% Terneuzen 1386 1306-5,8% -4,6% Tholen 488 426-12,7% -3,8% Veere 220 230 4,5% -2,1% Vlissingen 992 1222 23,2% -4,1% Bron: UWV WERKbedrijf Landelijk zijn er zorgen over het stijgen van de jeugdwerkloosheid. Het CBS laat weten dat onder jongeren de werkloosheid sneller stijgt dan onder andere leeftijdscategorieën. Terwijl vorig jaar nog 10% van de jongeren werkloos was, lag dat percentage in augustus 2012 al op 13%. Vraag versus aanbod Om een beeld te krijgen van de krapte of overschot op de arbeidsmarkt kunnen de nieuw geplaatste vacatures en de nieuw geplaatste CV s op ZZ.nl tegen elkaar worden afgezet. Vacatures en CV s per functiegroep In figuur 7 is per functiegroep het aantal nieuw geplaatste vacatures in 2012-2 afgezet tegen het aantal nieuw geplaatste CV s. Net als voorgaande kwartalen is de meeste vraag naar verzorgend en verpleegkundig personeel, terwijl het aanbod daaraan klein is. Opvallend in vergelijking met voorgaande kwartalen is dat het aanbod aan sociaal-(ped)agogische vacatures nog niet eerder zo laag was. Dit heeft hoogstwaarschijnlijk te maken met de bezuinigingen op de kinderopvang. Pagina 12 van 18
(Para)medisch Verpleegkundig Sociaal cultureel Helpend (niv. 2) Maatschappelijk Verzorgend Staf/management Overige functies Assisterend (niv.1) Facilitair/huishoudelijk Opleidingsplaatsen Sociaal-(ped)agogisch Administratief/secretarieel 10 46 7 79 4 25 7 17 10 28 15 105 24 27 22 65 4 19 27 39 8 30 34 45 37 55 0 20 40 60 80 100 120 Nieuwe vacatures 2012-2 Nieuw geplaatste CV's 2012-2 Figuur 8 Nieuw geplaatste vacatures en CV s 2012-2 per functiegroep Bron: ViaZorg (ZZ.nl) Vacatures en CV s per sector Als we het aantal vacatures afzetten tegen het aantal CV s per sector valt op dat er nauwelijks vacatures zijn geplaatst in de sector kinderopvang/peuterspeelzalen. Het aantal vacatures is langzaam teruggelopen van 20 in 2011-2 en 9 in 2011-4 naar 5 in 2012-2. De VVT blijft de branche waarin de meeste vacatures worden geplaatst. De verhouding tussen het aantal geplaatste vacatures en het aantal CV s in de VVT lijkt wel af te nemen. Stonden er in 2011-2 nog bijna 4 maal zoveel vacatures als CV s in de VVT sector op ZZ.nl, in 2012-2 is dat slechts 2 keer zoveel. Dit lijkt er op te duiden dat de arbeidsmarkt iets ruimer is geworden ten opzichte van een jaar geleden. Kraamzorg Kinderopvang/ peuterspeelzalen Gehandicaptenzorg Geestelijke gezondheidszorg Jeugdzorg Ziekenhuizen Welzijn / Maatschappelijk werk Diversen/overige Verpleging / Verzorging / Thuiszorg 1 5 19 9 9 18 26 46 35 69 69 73 63 81 88 79 89 189 Nieuwe vacatures 2012-2 Nieuw geplaatste CV's 2012-2 0 50 100 150 200 Figuur 9 Nieuw geplaatste vacatures en CV s 2012-2 per sector Bron: ViaZorg (ZZ.nl) Pagina 13 van 18
Vacatures en CV s per subregio Het aantal vacatures dat geplaatst is voor de regio Walcheren is nagenoeg gelijk aan het vacatures voor de Bevelanden. Vorig kwartaal waren er nog meer vacatures voor de Bevelanden. Werkzoekenden willen het vaakst een baan in de regio Walcheren. Goeree-Overflakkee 13 26 West-Brabant 33 55 De Bevelanden 82 133 Zeeuws-Vlaanderen Schouwen-Duiveland 44 43 67 60 Nieuwe vacatures 2012-2 Nieuw geplaatste CV's 2012-2 Tholen 25 37 Walcheren 96 135 0 50 100 150 Figuur 10 Nieuw geplaatste vacatures en CV s 2012-2 per subregio Bron: ViaZorg (ZZ.nl) Recent landelijk onderzoek in het kort In deze rubriek wordt een overzicht gegeven van onlangs verschenen onderzoeksresultaten die relevant zijn voor de arbeidsmarkt van zorg en welzijn. Onderwijs Uit onderzoek 7 waarbij gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) naast elkaar zijn gelegd, blijkt dat veel leerlingen een beroepsopleiding hebben gevolgd waar op de arbeidsmarkt helemaal geen vraag naar is. In de top-5 van meest gekozen mbo-opleidingen (waarvan vier binnen de zorg- en welzijnssector) staan vier opleidingen waarmee maar de helft of minder van de afgestudeerden een baan vindt. Matige kans op een baan bieden helpende zorg en welzijn, pedagogisch werker kinderopvang, arbeidsmarktgekwalificeerd assistent en onderwijsassistent. Goede kans biedt verzorgende-ig. Om de voorlichting aan jongeren te verbeteren krijgen ROC-opleidingen met ingang van schooljaar 2012-2013 een studie- en arbeidsmarktbijsluiter. 7 FNV Jong Pagina 14 van 18
Werkgeversimago Volgens onderzoek van Randstad 8 blijft de zorg de aantrekkelijkste werkgever van Nederland. In 2012 zou ongeveer 32% van de Nederlanders voor een zorgorganisatie willen werken. Ondanks dat dit percentage is afgenomen ten opzichte van 2011 (36%), blijft de zorg andere sectoren ruim voor. Op de tweede en derde plaats staan Chemie (28%) en Publieke sector (26%). Onderwijs (25%) en Food (24%) komen op respectievelijk vierde en vijfde plaats. Flexcontracten Het grote aantal flexcontracten maakt de zorgsector minder aantrekkelijk om in te werken. Uit onderzoek van Abvakabo FNV 9 onder zorgmedewerkers blijkt dat 61 procent van de ondervraagden hier zo over denkt. Daarbij komt dat bijna de helft (48 procent) de onzekerheid van een flexcontract als een belangrijke reden ziet voor flexwerkers om de zorg te verlaten. Over het algemeen zijn flexwerkers meer negatief dan positief over hun flexcontract / -werk. Zo geeft ruim de helft (56%) aan dat een flexcontract een negatieve invloed heeft op het privéleven. Tevens is 53% van mening dat een flexcontract stress met zich meebrengt. In mindere mate voelen flexwerkers zich een buitenstaander (40% vindt van wel, 34% van niet). Ook had het merendeel van de flexwerkers liever een vast contract getekend (72%) en hebben de meeste flexwerkers eerder een vast contract gehad (88%). Agressie op het werk In 2011 kreeg 48 procent van de werknemers in de zorgsector te maken met agressie op het werk. 10 Voor alle werknemers samen was dit 33 procent. Werknemers die veel contact hebben met patiënten, bezoekers, klanten of leerlingen, zoals in de zorgsector het geval is, ondervinden naar verhouding veel agressie op hun werk. In 2011 was 42 procent van de zorgwerknemers slachtoffer van externe agressie ten opzichte van 24% over het totaal van alle bedrijfstakken. Agressie door collega s (interne agressie) trof 16 procent van alle werknemers. De verschillen tussen de bedrijfstakken zijn bij interne agressie niet zo groot; de interne agressie in de zorgsector is 14%. Van alle werknemers had 7 procent te maken met zowel externe als interne agressie. In de zorgsector is dat 9% (zie figuur 9). 8 Randstad- Employers Branding perception being reality - Rapport Nederland, 2012 9 Abvakabo FNV - Zorgbarometer 10 CBS-TNO Agressie op het werk. Ontwikkelingen, risico s, impact en behoefte aan maatregelen Pagina 15 van 18
Landbouw, bosbouw en visserij Bouwnijverheid Nijverheid en energie Informatie en Communicatie Zakelijke dienstverlening Financiële dienstverlening; onroerend goed Cultuur en overige diensten Handel Vervoer en opslag Horeca Onderwijs Openbaar bestuur Gezondheidszorg Totaal 0 10 20 30 40 50 60 % Interne én externe agressie % Interne en/of externe agressie % Interne agressie % Externe agressie Figuur 11 Interne en externe agressie per bedrijfstak, 2011 Bron: CBS/TNO Actueel In deze rubriek wordt nieuws op gebied van de Zeeuwse arbeidsmarkt van Zorg en Welzijn gedeeld. Regioportret Plus Zeeland Binnen het onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (AZW) van het ministerie van VWS is in het afgelopen jaar het RegioPortret Zeeland 2011 beschikbaar gekomen. Hierin is basisinformatie opgenomen over de arbeidsmarktsituatie in de sector Zorg en WJK in Zeeland. Het onderzoeksprogramma wordt uitgevoerd door een consortium van onderzoeksbureaus bestaande uit Panteia, SEOR en E,til. In vervolg hierop is de regio Zeeland aangewezen om als pilotregio te fungeren voor een verdiepingsslag, oftewel RegioPortret Plus. In dit Plus Portret zullen gegevens op subregionaal niveau (Walcheren, Oosterschelderegio en Zeeuws-Vlaanderen) worden verzameld en zullen vervolgens, ook op subregionaal niveau, prognoses (2012-2015) worden gedaan. In augustus 2012 zijn de voorlopige uitkomsten ter toetsing voorgelegd aan deskundigen in de praktijk van onderwijs en arbeidsmarkt in de sector Zorg en WJK in Zeeland. Lokale en regionale ontwikkelingen kunnen immers effect hebben op de regionale praktijk. Uit de voorlopige uitkomsten blijkt dat er, vergelijkbaar met landelijke uitkomsten, een overschot aan personeel wordt verwacht in de welzijnssector en een tekort in de zorgsector. De grootte van de tekorten en overschotten is afhankelijk van het gekozen scenario. De grootste groei wordt verwacht in de VVT sector, de grootste krimp in Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening. In oktober 2012 wordt het definitieve Plus Portret verwacht. Pagina 16 van 18
Voor het uitdrukken van de werkgelegenheid zijn verschillende databronnen beschikbaar. Binnen het AZW onderzoeksprogramma wordt gebruik gemaakt van het Sociaal Statistisch Bestand (SSB) van het CBS voor de werkgelegenheid op provinciaal niveau. Daarom kunnen er verschillen ontstaan met de cijfers die in de Arbeidsmarktmonitors van ViaZorg worden gepresenteerd, waarbij gebruik gemaakt wordt van de PGGM dataset. Naast het verschijnen van het Plus Portret komt er een Regionaal Tabellenboek beschikbaar, waar ViaZorg nadere analyses op zal gaan uitvoeren voor de regio Zeeland, en komt er een tool die gebruikers de mogelijkheid geeft zelf scenario s door te rekenen. De tool wordt begin 2013 verwacht. Pagina 17 van 18
Bronnen Centraal Bureau voor de Statistiek - StatLine Databank van het CBS. E,til Regiosheet Arbeidsmarktregio Zeeland In de Regiosheet voor de arbeidsmarktregio Zeeland, wordt de arbeidsmarkt geschetst voor de beroepen in het ECABO-domein. ECABO (kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven voor de economisch/administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen) brengt in samenwerking met E,til dertig regiosheets uit met daarin kerninformatie over vraag, aanbod en arbeidsmarkt- en stage perspectieven. PGGM PGGM dataset PGGM is de uitvoeringsorganisatie van de pensioenregeling van Pensioenfonds Zorg en Welzijn. In de PGGM dataset zijn gegevens opgenomen van alle werknemers van organisaties die bij PGGM zijn aangesloten. Sinds eind 2011 is de dataset in ander beheer. Gevolg is dat niet meer per kwartaal maar jaarlijks cijfers worden gepubliceerd over personeelskenmerken. Daarom worden in deze monitor voorlopige cijfers over 2012 gepresenteerd (stand 1 januari 2012). Vanwege een andere indeling en representatie van de gegevens uit de nieuwe dataset ten opzichte van gegevens uit de oude dataset (zo zijn huisartsen, kerkelijke genootschappen, kinderboerderijen e.d. niet meer opgenomen), is een trendbreuk ontstaan en kunnen cijfers uit voorgaande jaren genoemd in deze monitor afwijken van de gepresenteerde cijfers in voorgaande monitors. UWV WERKbedrijf - Arbeidsmarktinformatie Zuidwest Nederland Maandelijks verschijnt bij het UWV WERKbedrijf informatie over de regionale arbeidsmarkt. De regio s worden gevormd door de verzorgingsgebieden van de dertig plusvestigingen van UWV WERKbedrijf. In Zeeland fungeert vestiging Goes als plusvestiging. ViaZorg ZZ.nl ZZ.nl is de website van ViaZorg over werken en leren in de zorg- en welzijnssector in Zeeland. Werkgevers in de sector kunnen hun vacatures plaatsen en werkzoekenden hun CV. ZZ.nl kent een groot bereik en wordt druk bezocht: de site heeft gemiddeld ongeveer 1.700 bezoekers per dag. In totaal maken ongeveer 80 zorg- en welzijnswerkgevers gebruik van ZZ.nl. Pagina 18 van 18