Mobiele applicaties voor meerdere platformen Is er orde in de chaos?,. Meer informatie Voor vragen over deze whitepaper of meer informatie kunt u contact opnemen met Info Support door te bellen naar +31 (0) 318 55 20 20 en te vragen naar Sales Support & Marketing (Nederland) of te bellen naar +32 (0) 15 28 63 70 (België). U kunt ook een e-mail sturen naar sales@infosupport.com.
Inhoudsopgave 1. Markttrends 2 1.1 Tablets 3 1.2 Smartphones 4 2. Kansen en uitdaging 4 2.1 De kansen 4 2.2 De uitdaging 5 2.2.1 Mobile Website 5 2.2.2 Mobile webapplicatie 6 2.2.3 Native applicatie 6 3. Realisatie van een native applicatie 7 3.1 Vendor tools 7 3.2 Magic box aanpak 7 3.3 Hybride aanpak 8 4. Welke strategie te kiezen voor uw organisatie? 9 5. Over Info Support 10 Info Support, Veenendaal 2014 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande toestemming van Info Support. No part of this publication may be reproduced in any form by print, photo print, microfilm or any other means without written permission by Info Support. Prijsopgaven en leveringen geschieden volgens de Algemene Voorwaarden van Info Support B.V., gedeponeerd bij de K.v.K. te Utrecht onder nr. 30135370. Een exemplaar zenden wij u op uw verzoek per omgaande kosteloos toe. Mobiele applicaties voor meerdere platformen 1 van 10
Mobiele applicaties voor meerdere platformen. Is er orde in de chaos? Welke platformen ga ik ondersteunen en wat is mijn strategie voor ontwikkeling en onderhoud? In deze whitepaper wordt uiteengezet hoe een slimme ontwikkelstrategie voor mobiele applicaties organisaties kan helpen een maximaal bereik te krijgen onder zijn klanten en daarbij de klant te bedienen met applicaties die ten aanzien van gebruikerservaring zo dicht mogelijk liggen bij het gekozen device. Met deze slimme strategie is het mogelijk de belangrijkste platformen te ondersteunen tegen een veel lagere kostprijs dan de momenteel veel gekozen strategie van meerdere applicaties maken op verschillende platformen met verschillende ontwikkeltalen en tools. Info Support heeft in de praktijk bewezen dat een aanpak met C# en.net het beste van alle werelden met elkaar kan verenigen en de kosten van het bouwen en onderhouden van mobiele applicaties significant kan reduceren. Henk Brands Manager Enterprise Mobile, Info Support 1. Markttrends We hebben de afgelopen jaren kunnen waarnemen dat er een ware slag aan de gang is in de industrie als het gaat om mobile platforms. Zo zijn er verschillende overnames en samenwerkingsverbanden getekend tussen enkele grote marktpartijen. Je ziet dat in het begin ios als first mover een groot en ook sterk aandeel had in de markt voor mobile platforms. Waar eerst Simbian het grootste platform was, is met de komst van Apple in de markt een grote verandering in gang gezet. Op dat moment was de trend dat Simbian zeer snel minder werd en ios domineerde. Microsoft had met zijn Windows mobile platform toen ook een aardig aandeel, van een toen veel kleinere markt. Met de explosieve groei van de smartphonemarkt zag je nieuwe partijen instappen met hun platforms. Zo kwam Google met zijn Android platform, een van de belangrijkste platforms op dit moment. Wat je alleen ziet is dat deze markt nog heel sterk in beweging is. Er zijn leveranciers zoals Samsung (grootste leverancier van smartphones) die weliswaar momenteel Android als platform gebruiken, maar zelf ook werken aan hun eigen platform, in dit geval Tizen. Ook is Microsoft in 2011 gekomen met een volledig nieuw platform, Windows Phone, waarmee ze hard aan de weg timmeren samen met hun nieuwe versie van Windows op de desktop PC. Hierbij zijn ze in een aantal continenten redelijk succesvol gebleken en hebben ze een groter marktaandeel dan ios. Echter in de twee belangrijkste markten, Amerika en China, wil het echter nog niet zo goed lukken. Mobiele applicaties voor meerdere platformen 2 van 10
Al met al kun je stellen dat het maken van applicaties, kortweg apps, dus ook een uitdaging is, aangezien je moet kijken hoe je zo slim mogelijk kunt ontwikkelen voor de diverse platforms, zonder het risico te lopen dat je investering weer als sneeuw voor de zon verdwijnt door een verandering in de markt als het gaat om de platforms. Gartner publiceert ieder jaar een top 10 met daarin de meest belangrijke trends voor dat jaar. De afgelopen jaren zijn mobile devices als tablets en telefoons daarin een zeer belangrijk onderdeel 1. In de laatste rapporten komt nu ook steeds prominenter naar voren, onder de kop Mobile Diversity and Management, dat bedrijven een strategie moeten kiezen hoe om te gaan met deze fluctuaties in de markt en hoe men investeringen slim kan doen, zodat men niet gebonden is aan één platform. Verder is een belangrijke trend in de markt van de tablets en de telefoons dat deze, meer dan een PC, worden gezien als een zeer persoonlijk device, waarbij tijdens de aanschaf zichtbaar meer emotionele waarde komt kijken dan bij de aanschaf van bijvoorbeeld een desktop PC. Neem daarbij dat de markt met device aanbieders zeer divers is en iedere leverancier zijn eigen platform hanteert en het mag duidelijk zijn dat een goede strategie voor het ontwikkelen en beheren van mobiele applicaties van strategisch belang zal worden. 1.1 Tablets Als we kijken naar de markt van de tablets, dan kunnen we momenteel wel stellen dat er eigenlijk geen sprake is van een tabletmarkt, maar van een ipad-markt. Het is overduidelijk dat Apple, met het ios-besturingssysteem in dit segment de sterkste speler is. Echter, er zijn duidelijk twee uitdagers in die markt. Eén daarvan is Google met het Android besturingssysteem, dat wordt gebruikt door leveranciers als Samsung. De Samsung Galaxy Tab is momenteel de meest succesvolle implementatie van een tablet met Android. Verder zit Microsoft op dit gebied ook zeker niet stil. In 2012 heeft Microsoft zijn Windows besturingssysteem radicaal aangepast om te concurreren in een markt waar steeds meer vraag komt naar ipad-achtige oplossingen. Alhoewel Windows 8 niet gelijk een grote hit is geworden, heeft Microsoft van oudsher een zeer sterke positie in de enterprise markt. De overname van Nokia en de keuze van Microsoft om zelf ook top model devices te produceren zoals de Surface tablet maakt dit een platform wat niet zomaar genegeerd kan worden. Zeker in de enterprise biedt Microsoft zeer veel mogelijkheden die op de andere platforms niet terug te vinden zijn. (Denk bijvoorbeeld aan Bitlocker voor het beveiligen van data op een device.) Kijkend naar de marktverdeling op dit gebied, zien we dat we kunnen praten over twee platformen die nu actueel zijn, namelijk Android voor diverse tabletleveranciers en ios voor de ipad. Windows 8 en 8.1 is zeker een uitdager die op langere termijn mogelijk toch ook een belangrijke rol zal gaan spelen. 1 http://www.gartner.com/newsroom/id/2603623 Mobiele applicaties voor meerdere platformen 3 van 10
1.2 Smartphones Op de markt van mobiele telefoons is eveneens een zeer interessante slag gaande. Ook hier is Apple momenteel een zeer belangrijke speler met zijn ios-besturingssysteem op de iphone. Verder zie je dat Google een stevige greep heeft op de markt en hard richting de 70-80% marktaandeel gaat op het gebied van de smartphones met Android. Interessant aan de smartphonemarkt is dat deze zo snel kan veranderen. Waren drie tot vier jaar geleden de grootste spelers nog Nokia (Symbian), Blackberry en ios, nu zie je overduidelijk dat Android de grootste speler is geworden samen met ios en dat Windows Phone in specifieke markten weer een groter aandeel heeft dan ios. (Zuid Amerika, India) Met Android als de nummer één op dit moment, is nog niet gezegd dat dit over drie jaar ook nog het geval zal zijn. Anders dan in de PC-markt is namelijk de omslagtijd van devices veel korter. Een gemiddelde telefoon wordt om de 2 jaar vervangen en daarmee is ook de platformbalans een vluchtig gegeven. Met Android is er nog één ander groot verschil en dat is dat het platform enorm is versnipperd. Dit levert grote uitdagingen op voor de leveranciers van applicaties op dit platform. De variaties zitten in diverse aspecten waaronder de versies van het besturingssysteem zelf, maar ook de beschikbaarheid en keuze van bepaalde sensoren, andere displayresoluties, etc. Dit zal op langere termijn uiteindelijk problemen gaan opleveren. Denk aan onder andere beveiligingsproblemen, omdat de besturingssysteemsoftware niet meer up-to-date is, consumenten die een Androidtelefoon kopen maar er later achter komen dat ze een verkeerde versie hebben of dat ontwikkelaars een oneindige testmatrix krijgen om hun applicaties robuust te maken. Een interessant artikel hierover staat op TheUnderstatement.com 3. 3 http://theunderstatement.com/post/11982112928/android-orphans-visualizing-a-sad-history-of-support 2. Kansen en uitdaging Wat betekenen de in het voorgaande hoofdstuk aangegeven trends nu voor een organisatie? Wat voor een impact heeft het fenomeen op de bestaande manier waarop we zaken doen en wat is er voor nodig om applicaties te ontwikkelen op de diverse platformen? 2.1 De kansen De mogelijkheden die nieuwe mobile devices bieden, brengen legio kansen voor bedrijven. Naast de gebruikelijke kijk naar de consument, ligt er ook een grote set aan mogelijkheden om interne bedrijfsprocessen verder te optimaliseren met behulp van mobile devices en Mobiele applicaties voor meerdere platformen 4 van 10
diensten. Omdat die devices beschikken over sensoren als bijvoorbeeld GPS voor locatiebepaling, kompas en gyroscoop voor verplaatsing van het device of Near Field Communication chips voor identificatie, is het vervolgens mogelijk bedrijfsprocessen te herzien en te optimaliseren door daarbij mobiele devices in te gaan zetten. Denk bijvoorbeeld eens aan oplossingen voor Self Service, waarbij je op basis van je positie en tijdstip van de dag kan bepalen waar de dichtstbijzijnde winkel is. Prijsvergelijken hoeft niet meer op de bank, maar doe je in de winkel met je mobieltje. Je scant een barcode of een QR-code die men op het raam of het product heeft geplakt en je kunt de volledige handleiding lezen op je telefoon. Je loopt op Schiphol en bedenkt dat je een reisverzekering nodig hebt, een verzekeraar speelt hierop in met een QR-code en je kunt direct online nog eventjes voor vertrek een polis afsluiten. De mogelijkheden zijn oneindig en dat biedt enorme kansen. Afhankelijk van het type bedrijf zijn er nieuwe manieren te bedenken om de klantrelatie te verstevigen of zelfs nieuwe producten naar de markt te brengen. 2.2 De uitdaging Dat is allemaal erg mooi, maar hoe maak je applicaties voor dit soort mobile devices? Dat kan op verschillende manieren. De meest voorkomende manieren zijn uit te splitsen in de volgende categorieën: Mobile Website Mobile Webapplicatie Native Applicatie Iedere categorie kent bepaalde eigenschappen met betrekking tot hoe de klant de applicatie op zijn device kan plaatsen en in hoeverre de klant de app kan gebruiken als hij tijdelijk niet online is. 2.2.1 Mobile Website Dit is de meest eenvoudig te realiseren vorm van een mobile applicatie. Je maakt een website die in plaats van de desktop PC browser een speciale opmaak toont als je detecteert dat een mobile device je site bezoekt. Dit is aan de serverkant te detecteren en men kan daarop de applicatie aanpassen aan de veel kleinere vormfactor dan het gebruikelijke desktopscherm. Tevens moet er voor de bediening rekening worden gehouden met touch. Mobile devices hebben bijna allemaal een aanraakscherm en worden daarmee bediend. Als je niet goed rekening houdt met het feit dat de gebruiker zijn vinger gebruikt om zaken aan te wijzen, wordt de gebruikerservaring op een dergelijke site erg slecht. Er moet erg goed rekening worden gehouden met de plaatsing van knoppen en de afstand tussen verschillende elementen die men kan aanraken. Ook gebaren als een swipe (vinger over het scherm in een bepaalde richting bewegen) moeten worden ondersteund om bijvoorbeeld door een lijst heen te kunnen scrollen. Mobiele applicaties voor meerdere platformen 5 van 10
Kenmerkend voor dit type applicaties is dat het een one-size-fits-all aanpak is. Dit heeft als voordeel dat je maar eenmalig een applicatie hoeft te ontwikkelen en je alles kunt regelen in het internetkanaal. De nadelen van deze aanpak zijn dat men altijd online moet zijn, men geen op-maat interface krijgt die past bij het device/besturingssysteem dat men gebruikt en de applicatie er vaak niet uit ziet als een native applicatie waardoor het niet aansluit op de beleving van het device. Tevens wordt de applicatie ook niet geïnstalleerd op het device, wat maakt dat de functies die men kan uitvoeren beperkt zullen zijn. Zaken als een achtergrondtaak of het langdurig volgen van de klant zullen lastig worden omdat het niet als een echte applicatie op het device zelf aanwezig is. Mobile websites zijn ook niet beschikbaar in de App Store of App Market, dus de site moet op een andere manier aan de man worden gebracht. 2.2.2 Mobile webapplicatie Kenmerkend voor dit type applicatie is dat deze ook wordt gerealiseerd met webtechnologie, maar een volledige HTML client is die geen serverdeel hoeft te kennen. Het is te vergelijken met een desktopapplicatie, maar dan geschreven in HTML 5 en JavaScript. De functionaliteit van een dergelijke applicatie is gelimiteerd aan mogelijkheden die de HTML 5 standaard je biedt. Dus het gebruik van GPS is vaak wel mogelijk, het gebruik van specifieke sensoren zoals een gyroscoop is lastiger te realiseren, of soms onmogelijk. De communicatie met de server om data te halen wordt vaak gedaan met behulp van een JavaScript bibliotheek die het mogelijk maakt om webservice-operaties op een server uit te voeren en die in een JavaScript-vriendelijk formaat terug te sturen naar de HTML client. Dit type applicaties kan, afhankelijk van het type device, op het device worden geïnstalleerd en ook offline werken. Het is dan mogelijk te detecteren of er een netwerkverbinding is en als dit niet het geval is, gebruik te maken van lokale data, die in een voorgaande sessie is verzameld of aangemaakt. De applicatie wordt niet geïnstalleerd via een AppStore of Market Place, wat wel het geval is voor native applicaties. 2.2.3 Native applicatie Onder native applicaties worden de applicaties verstaan die via een AppStore te installeren zijn en, indien goed gemaakt, zoveel mogelijk aansluiten op de beleving van het device. Native applicaties maken gebruik van het framework en de libraries van de deviceleverancier of van een runtime omgeving die door de deviceleverancier is geaccepteerd op zijn platform. Vaak wordt er gekozen voor het maken van native applicaties, omdat ze dan volledig passen bij de beleving van het device waardoor de adoptiegraad veel beter is dan van een website of webapplicatie. Voor de realisatie van een native applicatie zijn er ruwweg een drietal opties, te weten: De vendor tools; Een Magic Box aanpak; Een hybride oplossing waarbij men een groot deel van de code kan delen en alleen voor specifieke devices een specifieke gebruikersinterface kan maken. De drie opties worden in het volgende hoofdstuk beschreven. Mobiele applicaties voor meerdere platformen 6 van 10
3. Realisatie van een native applicatie 3.1 Vendor tools De verschillende leveranciers van besturingssystemen hebben elk een ander ontwikkelplatform waarmee je een dergelijke native applicatie kunt bouwen. Voor ios wordt dit gedaan met behulp van Objective-C of Swift als taal en de XCode ontwikkelomgeving op een Apple computer. Voor Android maak je applicaties in C/C++ als het gaat om low level functies in het besturingssysteem, of in Java als het gaat om applicaties. Deze Java ontwikkelomgeving kun je gebruiken op iedere desktop, dus zowel een Windows als een Apple of Linux computer. Voor het Windows Phone Platform wordt een applicatie geschreven in C# en Silverlight (XAML) in de Visual Studio ontwikkelomgeving. 3.2 Magic box aanpak Het idee bij deze aanpak is dat je een product aanschaft van een derde partij. Je maakt vervolgens in de specifieke taal voor dat product een applicatie. Dat kan dus in het geval van PhoneGap HTML5, CSS en JavaScript zijn, maar voor bijvoorbeeld Adobe Air gebruik je de scripttaal ActionScript. Deze aanpak, met daarbij een aantal spelers in dit segment, is weergeven in onderstaande figuur: Mobiele applicaties voor meerdere platformen 7 van 10
Vervolgens zal de Magic Box de code compileren en vertalen naar een device-specifieke implementatie. Hierbij zal voor alle devices dezelfde gebruikersinterface worden toegepast maar wordt de applicatie wel gecompileerd naar een formaat dat door een runtime op het device kan worden uitgevoerd. 3.3 Hybride aanpak Bij een hybride aanpak ga je de applicatie opdelen in onderdelen die je kunt delen tussen de verschillende devices en onderdelen die specifiek moeten worden gemaakt voor het betreffende platform. Hierbij maak je gebruik van.net en C# als programmeertaal en de ontwikkeltools van Xamarin en Microsoft. In deze aanpak kun je alle kennis en kunde hergebruiken die in een organisatie al aanwezig is als het gaat om programmeren met.net en C#. Het is hierbij mogelijk om de basiscode die de applicatie bevat te delen tussen de verschillende applicaties. Wel wordt er voor ieder platform een specifieke gebruikersinterface gemaakt die 100% aansluit op de belevenis op het device. Zie onderstaande figuur voor een schematische weergave. Shared Code ios Android Windows Info Support heeft deze aanpak in de praktijk beproefd en diverse applicaties hiermee ontwikkeld. In onderstaand figuur is weergegeven hoe je met een slim ontwerp een dergelijke applicatie kunt ontwikkelen met de geschetste hybrideoplossing. GPS view Gyro Storage Etc. controller model Web Services or REST API Platform specific, reusable in multiple apps Platform specific Shared for same app in multiple platforms Shared and reusable in multiple apps Mobiele applicaties voor meerdere platformen 8 van 10
Uit deze projecten is gebleken dat door het creëren van een gedegen software design vooraf, het mogelijk is tussen de 65 en 70% van de code te hergebruiken bij iedere applicatie. Dit komt neer op drie applicaties voor de prijs en ontwikkeltijd van anderhalf. De besparing op het beheer van een dergelijke applicatie is dan ook significant. Door de rijke functionaliteit van het.net framework is de realisatietijd van de applicaties ook significant sneller dan met de native stacks die beschikbaar zijn voor de devices. 4. Welke strategie te kiezen voor uw organisatie? De vraag welke strategie nu de juiste is, is al vaak aan ons gesteld. Als we kijken naar het aantal aanvragen dat wij als softwarebedrijf binnen krijgen, dan is de vraag in 90% van de gevallen of we een native applicatie kunnen maken. Daarbij zien we dat de realisatie van de eerste applicatie dusdanig veel van het budget kost, dat de resterende platformen geen of weinig aandacht krijgen. Men heeft vaak maar budget voor één platform. Ook zien we vaak dat men wil dat we een extra stukje aan de bestaande website kunnen toevoegen, specifiek voor een mobile device. Toch levert dit wel een dilemma: als applicatieontwikkelaar wil je maximaal aansluiten bij de gebruikerservaring horende bij het device, want dat geeft de beste beleving van de applicatie. Dit kost echter al snel drie tot vier keer (afhankelijk van de gekozen besturingssystemen) de prijs van het maken van een nieuwe applicatie als alleen gebruik wordt gemaakt van de vendor tools. Op basis van onze kennis en ervaring met het bouwen van mobile applicaties zien we dat het bouwen van native applicaties de beste klantwaardering krijgt, maar vaak ook zeer onderhouds- en kostenintensief is. We zien ook dat het toepassen van een gedeelde codebase zeer veel voordeel biedt als het gaat om de time-to-market en het onderhoud van de applicaties op langere termijn. De hybride strategie ondersteunt de belangrijkste platformen in de markt. Als het gaat om de tabletmarkt, dan wordt er 99% mee gedekt en als we kijken naar de smartphonemarkt dan zit dat rond de 90%. Ook Xamarin kijkt naar de marktontwikkeling. Als blijkt dat BlackBerry een veel gebruikt platform blijft, dan zal Xamarin niet schromen om hun C# en Mono strategie ook naar dat platform te bewegen. Wat ons nog verder ondersteunt in onze keuze voor deze aanpak is dat Xamarin door Vision Mobile is uitgeroepen tot leider in de cross platform tools voor mobile 4, Gartner ze in 2013 aanmerkte als Visionary in hun Magic Quadrant 5 en dat Microsoft een intensieve partnership met hen is aangegaan. Kortom, met een hybride aanpak bereikt u als (enterprise) organisatie het grootste deel van uw klanten op een manier die volledig aansluit bij de manier waarop zij apps willen beleven op hun device. Daarbij zijn de ontwikkel- en beheerkosten met deze aanpak het gunstigst. Hierbij kunnen alle mogelijke functionaliteiten van de specifieke devices worden benut, dus zijn er feitelijk geen beperkingen t.o.v. het bouwen met de vendor tools per device. 4 http://www.visionmobile.com/crossplatformtools.php 5 http://blog.xamarin.com/gartnermq Mobiele applicaties voor meerdere platformen 9 van 10
5. Over Info Support Info Support is opgericht in 1986 en is met ruim 350 medewerkers in Nederland een vooraanstaand IT-dienstverlener op het gebied van IT-consultancy, software -ontwikkeling, opleidingen en beheer. Info Support is niet beursgenoteerd en financiert de verdere ontwikkeling van de organisatie op basis van een beheerste groei uit eigen middelen. Onze drive achter de oplossingen die wij realiseren voor onze klanten is er sterk op gericht bedrijfsprocessen sneller en beter te maken. Info Support ontwikkelt en beheert solide en innovatieve softwareoplossingen die organisaties ondersteunen bij het realiseren van hun doelstellingen. De kernwaarden Soliditeit, Integriteit, Vakmanschap en Passie typeren onze werkwijze, waarin we sociaal en solide management belangrijker vinden dan omzetmaximalisatie. Ons hoogste doel is dat we met opdrachtgevers en medewerkers willen bouwen aan langetermijnrelaties. Daarbij houden we ons aan gemaakte afspraken. Dit maken we in de praktijk waar, getuige de jarenlange relaties die we met onze klanten hebben. Info Support mag zich al 16 jaar op rij TOP-IT-werkgever van het jaar noemen. Zie voor meer informatie www.infosupport.com. Mobiele applicaties voor meerdere platformen 10 van 10