2012 R.K.B.S. De Hoeksteen Werkstuk Groep 7 maandag 16 april 2012 HET MENSELIJK LICHAAM Door Fleur Jalving
Inhoud Voorwoord... 2 Het Skelet... 3 De Huid... 4 De Organen... 5 Het hart... 5 De maag... 6 De longen... 7 Het Bloed... 8 De Zintuigen... 9 De ogen... 9 De oren... 10 Het evenwichtsorgaan... 10 Voelen met je huid... 11 Proeven met je tong... 12 Ruiken met je neus... 13 De Spieren... 14 Nawoord... 15 Bronvermelding... 16 Pagina 1 van 16
Voorwoord Ik heb het menselijk lichaam als onderwerp voor mijn werkstuk gekozen omdat ik er meer over weten wil en omdat ik het interessant vindt. Pagina 2 van 16
Het Skelet Botten Het skelet zorgt ervoor dat het lichaam niet in elkaar stort. Een mens heeft 206 botten. De schedel is opgebouwd uit 22 beenderen, iedere hand heeft er 27 en elke voet 26. De botten zijn levende cellen die zorgen ervoor dat je skelet groter en sterker zijn als je groeit. Het dijbeen is het grootste bot van de mens. Ruggengraat De ruggengraat is opgebouwd uit 26 botten die allemaal tegenover elkaar kunnen bewegen. Schedel en ribben Tientallen botten in de schedel beschermen de hersenen, 24 ribben vormen een kast rond belangrijke organen zoals het hart en de longen. De schedel De Ribbenkast Gewrichten De gewrichten verbinden de botten met elkaar zodat ze met behulp van de spieren kunnen bewegen. Het menselijk skelet Pagina 3 van 16
De Huid Huid beschermt ons tegen ziektes, uitdrogen, afkoeling en oververhitting De menselijke huid is ons grootste orgaan. Deze buitenste laag van je lichaam maakt ongeveer 15% van je gewicht uit. De huid beschermd het lichaam tegen verwondingen, vuil en ziektekiemen kunnen niet direct ons lichaam binnendringen, ook waarschuwt je huid als je iets scherps of heets aanraakt. De huid regelt ook je lichaamstempratuur en beschermd de inwendige organen tegen uitdrogen. De huid is zeer dun maar zit toch ingewikkeld in elkaar. De huid is stevig genoeg om ons tegen verwonding te beschermen en soepel genoeg om beweging mogelijk te maken. Je moet er zuinig op zijn en extra aandacht geven. De huid is een actief en veelzijdig orgaan dat waterbestendig is. Zo voorkomen dat we in de zon zouden uitdrogen of in de regen zouden oplossen. De huid is stevig genoeg om ons tegen verwonding te beschermen en soepel genoeg om beweging mogelijk te maken. Je moet er zuinig op zijn en extra aandacht geven. Functies van de huid de menselijke huid bescherming tegen allerlei invloeden van buiten. met behulp van zintuigen waarschuwen voor gevaar. verhinderen van uitdroging, doordat je water verliest. afkoeling, daar zorgen bloedvaten voor die door de huid heen lopen. vasthouden van warmte door haren en vet, deze zorgen voor isolatie. De huid zorgt voor het handhaven van een constant inwendig milieu. De huid beschermt tegen infecties, uitdroging en zonlicht. De huid produceert vitamine-d, dat een rol speelt bij botvorming. Pagina 4 van 16
De Organen De organen Organen zijn de werkzame delen van ons lichaam. Ze verzorgen taken die in ons lichaam uitgevoerd moeten worden. Voorbeelden van organen zij het hart, de longen en de maag. Het hart Het hart ligt iets links van het midden in uw borstkas, veilig achter je ribben. Het hart is een holle spier, ongeveer zo groot als een gebalde vuist. Deze vuistregel gaat altijd op, het hart groeit met uw mee. Baby's hebben dus een klein hart, volwassenen een groot hart. Je kunt op verschillende plaatsen de hartslag voelen, bijvoorbeeld aan de pols, de hals en in de lies. De belangrijskte bouwstenen van uw hart zijn de boezems, kamers en hartkleppen. Het hart bestaat uit 4 holle ruimtes rechterboezem linkerboezem rechterkamer linkerkamer De boezems vangen het bloed op uit jouw lichaam. De linkerboezem ontvangt zuurstofrijk bloed uit de longen. De rechterboezem ontvangt zuurstofarm bloed uit de rest van het lichaam. Zodra ze gevuld zijn pompen ze het bloed naar de kamers. De linkerkamer heeft de belangrijkste taak. Deze kamer pompt het zuurstofrijke bloed het hele lichaam rond. De rechterkamer pompt het zuurstofarme bloed naar de longen. Het hart is een ingewikkelde pomp met 4 hartkleppen, die de kamers en boezems afsluiten. Pagina 5 van 16 hartkleppen
De Organen De maag De maag is een rekbaar orgaan. Als de maag leeg is, is hij helemaal plat. Als u net gegeten hebt, is de maag ongeveer 30 centimeter lang. Hij heeft dan de vorm van een omgekeerde peer; van boven breed en van onder smal. Een volle maag heeft een inhoud van ongeveer drie liter. De maag ligt boven in de buikholte, links van het midden en vlak onder het middenrif. Hoe ziet de maag eruit? De maagwand is ongeveer 0,5 centimeter dik en opgebouwd uit verschillende lagen. Van binnen naar buiten zijn dat: Slijmvlieslaag; hierin bevinden zich miljoenen kleine kliertjes die maagsap produceren. Bindweefsellaag; deze bestaat uit cellen en vezels, waar veel bloedvaten en zenuwen doorheen lopen. Spierlaag; de spieren zorgen voor het kneden, mixen, malen en voortbewegen van voedsel. Hierdoor wordt voedsel verkleind en het maagsap wordt goed vermengd met de brij. De maag bestaat uit twee delen. Het bovenste deel (fundus en corpus) van de maag zorgt voornamelijk voor het toevoegen van maagsap aan de brij. Het onderste deel (antrum) van de maag zorgt vooral voor het kneden, mixen en malen. De maag Pagina 6 van 16
De Organen De longen In de longen vind uitwisseling plaats van koolzuur en zuurstof. Elk mens is in het bezit van twee longen, een rechter en een linker. De lucht komt via de luchtpijp in de bronchiën. De bronchiën vertakken zich steeds meer en de lucht komt uiteindelijk in de longblaasjes terecht. De longblaasjes liggen als een trosje druiven om het einde van de bronchioli heen. Het totale oppervlak van de longblaasjes beslaat 200 m2. In de longblaasjes vindt de gaswisseling plaats. Hier neemt het bloed zuurstof op en geeft het koolzuur af. De long is een onderdeel van de kleine bloedsomloop. Vanuit de rechterkamer komt zuurstofarm en koolzuurrijk bloed in de longen. In de longen vindt de gaswisseling plaats en zuurstofrijk en koolzuurarm bloed komt via de linker boezem en linker kamer in de grote bloedsomloop terecht. Pagina 7 van 16
Het Bloed Aderen Deze microscopisch kleine buisjes, die maar een honderdste millimeter in doorsnede zijn, worden haarvaten genoemd. Ze reiken tot in iedere uithoek van het lichaam. De wanden zijn zo dun, dat zuurstof en andere stoffen vanuit het bloed erdoorheen sijpelen naar de omringende weefsels. Na het kleinste punt voegen de haarvaten zich weer samen, worden groter en groter en vormen uiteindelijk weer aderen, die het bloed weer terugvoeren naar het hart. De vijf liter bloed die door je lichaam stroomt, bevat zoveel verschillende stoffen en voert zoveel verschillende taken uit, dat het moeilijk is om er een complete opsomming van te geven. De belangrijkste taak van je bloed is ieder gedeelte van je lichaam van zuurstof en verteerd voedsel te voorzien. Bovendien voert het afvalstoffen af naar je longen, lever en nieren, die deze verder verwerken. Bloed vervoert of bevat heel wat speciale chemische stoffen. De aderen Waaruit bestaat bloed? Meer dan de helft van je bloed bestaat uit een waterige vloeistof die plasma heet, en waarin stoffen zijn opgelost zoals zouten en voedingsstoffen. De rest bestaat uit cellen. De meeste cellen zijn de schijfvormige rode bloedlichamen. Zij zorgen voor het vervoer van de zuurstof. Ze zijn erg klein: een rood bloedlichaampje is niet groter dan een zevenduizendste millimeter in doorsnede. De witte bloedlichamen die infecties bestrijden, en bloedplaatjes die ervoor zorgen dat het bloed op de goede momenten stolt, bijvoorbeeld als je een wond hebt opgelopen. In een druppeltje bloed zitten vijf miljoen rode en 10.000 witte bloedlichamen en 250.000 bloedplaatjes op elkaar geplakt. Pagina 8 van 16
De Zintuigen De ogen Onze ogen lijken op een fotocamera. De prikkel die je ogen aan het werk zet, is het licht. Er valt licht door een de pupil van je oog. Die pupil is niet meer dan een zwart gat in de iris. De iris bepaalt de kleur van je ogen, bruin, groen of blauw. Het licht gaat net als bij een camera- door de lens heen en komt tenslotte op het netvlies terecht. Als het voorwerp waar je naar kijkt dichtbij staat, wordt de lens boller. Als het voorwerp ver weg is, wordt de lens platter. Zo kun je toch altijd goed zien. Voor de iris en de pupil zit een dun doorzichtig beschermlaagje, het hoornvlies. Dat voorkomt dat er stof of vuil in je oog komt. Eigenlijk zie je de wereld op z n kop! Kijk maar eens naar de tekening hiernaast. Wat boven is (A), komt onderaan op je netvlies terecht. Wat onder is (B), komt bovenaan! Het is maar goed dat je zulle slimme hersenen hebt. Want daar wordt het omgekeerde beeld weer rechtgezet. Pagina 9 van 16
De Zintuigen De oren Je oren zetten de trillingen om in verschillende tonen. Het geluid komt binnen in de gehoorgang. Via de gehoorgang gaat het geluid naar het trommelvlies. Door de trillingen in de lucht beweegt het trommelvlies heen en weer. Het geluid passeert vervolgens drie botjes die hamer, aambeeld en stijgbeugel heten. Door de trillingen van het trommelvlies bewegen ook deze botjes. Het stijgbeugelbotje zit vast aan het binnenoor. Dat wordt ook wel slakkenhuis genoemd. Het slakkenhuis en de vloeistof die daar inzit gaan door de trillingen ook bewegen en versterken het geluid. In het slakkenhuis zitten veel kleine haartjes. Deze haartjes vangen de trillingen op en sturen een signaaltje naar je hersenen. De hersenen verwerkt deze signalen: je hoort. Het evenwichtsorgaan Tegenwoordig rekent men ook het evenwichtsorgaan tot de zintuigen. Het evenwichtsorgaan is het enige zintuig dat niet van buiten af zichtbaar is. Zoals je op de tekening van het oor kunt zien, zit het evenwichtsorgaan verstopt in het binnenoor. Evenwichtsorgaan Het evenwichtsorgaan bestaat uit drie buisjes die gevuld zijn met vloeistof. Als je je hoofd beweegt, beweegt de vloeistof in je hoofd mee. Je hersenen registreren deze bewegingen en sturen signalen naar je spieren. Hierdoor blijf je in evenwicht en val je niet om. Pagina 10 van 16
De Zintuigen Voelen met je huid In je huid zitten zenuwcellen waarmee je van alles kunt aftasten. Als je bijvoorbeeld wilt weten hoe koud het zeewater is, steek je voorzichtig je teen in het water. Onder de oppervlakte van je huid zitten miljoen zenuwcellen. Deze geven via een uitgebreid zenuwstelsel prikkels door naar je hersenen. Deze prikkels kunnen zijn: kou of warmte, pijn, gekieteld worden en druk (iemand die een hand op je schouder legt bijvoorbeeld). Pijn is een hele nuttige prikkel. Het is niet leuk als je pijn hebt, maar als je geen pijnwaarschuwing zou krijgen, kan het met je lichaam helemaal misgaan. Als je je snijdt, geven de zenuwen dat door aan je hersenen en die zeggen je dat je bijvoorbeeld een pleister op de wond moet pakken om het bloeden te stoppen. Pagina 11 van 16
De Zintuigen Proeven met je tong Proeven doe je met je tong. Op je tong zitten kleine bobbeltjes: smaakpupillen. We hebben er zo n negenduizend. Smaakpapillen zijn opgebouwd uit smaakknoppen, dat zijn groepjes smaakcellen. De smaakknoppen in je tong zitten in smaakvelden bij elkaar. Ieder smaakveld is gevoelig voor een andere smaak. Je tong kan alleen waarnemen of iets zoet, zuur, zout of bitter is. Als je smaakpupillen een smaak herkennen, sturen ze een signaaltje naar het smaakcentrum in de hersenen. Daar wordt de informatie herkend en wordt bepaald of je iets lekker of vies vindt. Je tong bezit 6 smaakgebieden: 1. Zoet. 2. Zout. 3. Zuur. 4. Bitter. Je tong kan zo'n duizend smaken proeven, maar vooral de combinatie met je neus kan je de verfijnde smaken proeven. Opmerking: met je hele tong kun je alle smaken proeven. Deze smaakgebieden kunnen dat alleen beter dan de andere gebieden. Pagina 12 van 16
De Zintuigen Ruiken met je neus Ruiken doe je met je neus. Geurdeeltjes gaan door de neusopening de neus in en komen in het reukslijmvlies terecht. Daar worden de geurdeeltjes opgevangen door de reukharen, die aan het einde van de geurcellen zitten. De geurcellen geven vervolgens een signaaltje dat via de zenuwen naar het reukcentrum in de hersenen loopt. Met je tong kun je alleen zoet, zout, zuur en bitter onderscheiden. Maar of je een reep chocolade eet, proef je vooral met je neus (de geur van cacao). Pagina 13 van 16
De Spieren De Spieren Je spieren wegen bijna de helft van je totale gewicht. Ze zitten overal, zelfs in je ogen en je huid, en ook je hart is een spier. Iedere beweging die je maakt, van een knipoog tot een reuzensprong, maak je met je spieren. Dat geldt ook voor de bewegingen binnenin je lichaam, zoals je hartslag en het voortduwen van voedsel door je darmen. Zonder spieren zou je niet kunnen bewegen. Spieren aan de voorkant Als je een spier spant, wordt die korter en dikker. Bij het korter worden trekt de spier aan de lichaamsdelen waaraan ze bevestigd is. De grote spier achterin je dij bijvoorbeeld zit met de bovenkant vast aan je heupbeen en met de onderkant aan je scheenbeen. Spieren aan de achterkant De meeste spieren in het lichaam worden na verloop van tijd moe. De hele dag houden de nekspieren het hoofd overeind en bewegen het. De kaakspieren openen en sluiten de mond, en de ooglidspieren openen en sluiten de ogen en knipperen met de oogleden. Wanneer je moe wordt, beginnen de spieren vanzelf te verslappen. Je hoofd knikt voorover, je mond zakt open en je ogen vallen dicht. Het hart is eigenlijk één grote speciale spier, de hartspier, die werkt dag en nacht en wordt nooit moe. Pagina 14 van 16
Nawoord Ik vond het leuk om een werkstuk te maken, en er was nog heel veel over het menselijk lichaam te vinden, maar ik heb een keuze gemaakt van de hoofdstukken die ik leuk en interessant vindt anders wordt het een heel groot werkstuk. en ik heb er veel over geleerd maar soms was het best moeilijk om iets te vinden. ik heb ook een beetje hulp aan marcel en mama gevraagd. Pagina 15 van 16
Bronvermelding Internet Wikipedia: voor controle van de feiten. Hartstichting: de website geraadpleegd over de werking van het hart. http://members.chello.nl/~rwielens/bloed/bloed.htm: informatie over bloed. http://www.kennisnet.nl: informatie over zintuigen. http://scholieren.com: voorbeeld werkstukken bekeken. http://www.science.uva.nl: informatie over proeven (smaak) Boeken uit de bibliotheek Jonge Onderzoekers, het menselijk lichaam. Ken je wereld, het menselijk lichaam. Pagina 16 van 16