Samenwerkingsproject Deventer - Uganda Project Subcounty Kibinge 18-07-2010
Samenvatting Doel Met Ugandese en Nederlandse partnerorganisaties komen tot een structurele verbetering van de leefomstandigheden in subcounty Kibinge (en deels ook in subcounty Bukomansimbi) in het plattelandsdistrict Masaka in Uganda. De positie van kwetsbare kinderen en jongeren en het bieden van kansen aan hen krijgen hierin bijzondere aandacht. Werkwijze Alle partijen uit Deventer zijn voostander van een netwerkbenadering (city-wide approach) waarin lokale en regionale overheden hier en daar samen met lokale en bovenlokale maatschappelijke organisaties aan beide kanten werken aan een gezamenlijke doelstelling. Centraal staat plattelandsontwikkeling met een aantal specifieke deelprojecten die door de lokale gemeenschappen in Kibinge als verbetervoorstellen van onderop zijn opgesteld. Kenmerken eigen initiatieven van de lokale bevolking tot verbetering van de leefomstandigheden en zelfwerkzaamheid zijn uitgangspunt; gebiedsgerichte benadering: in één gebied ondersteunen van samenhangende initiatieven die elkaar onderling versterken waardoor een groter maatschappelijk rendement wordt bereikt; een groeimodel waarin stap voor stap deelprojecten worden ontwikkeld en uitgevoerd. samenwerking: - tussen deelnemende organisaties in Uganda; - met overheid in district Masaka in uitvoering geven van plattelandsbeleid en het doorvoeren van structurele verbetering van de positie van kwetsbare kinderen in ondermeer onderwijs en zorg; - bevorderen van samenwerking in Nederland in het door hen ondersteunen van navolgende deelprojecten: onderwijsinstellingen, organisaties, overheden en bedrijven. Pakket van deelprojecten Expertise-vorming van integrale plattelandsontwikkeling; Creëren van werkgelegenheid en daardoor armoede reduceren; Stimuleren van samenwerking in associaties en small business; Beschikbaar krijgen van basisvoorzieningen zoals goed drinkwater; Verbeteren van gezondheidszorg, hygiëne en voorlichting; Verbeteren van het primaire en secondaire beroepsonderwijs; Duurzame ontwikkeling van landbouw en aanplant van bomen Community Action Plan waarin de eigen initiatieven en zelfwerkzaamheid van de lokale bevolking worden begeleid; Bouw Community House in het gebied; Initiatiefnemers Het Samenwerkingsproject Deventer Uganda is een initiatief van de gemeente Deventer, AOC Oost Twello, Stichting Kinderen van Uganda en Stichting UP4S. 1
Samenwerkingsproject Deventer - Uganda Doel Samenwerkingsproject Deventer-Uganda Ugandese en Nederlandse partnerorganisaties, lokale en regionale overheden, lokale en bovenlokale maatschappelijke organisaties en VNG International werken in dit project aan een betekenisvolle, structurele verbetering van de leefomstandigheden van de inwoners van subcounty Kibinge in het plattelandsdistrict Masaka in Uganda. Het kansen bieden aan jongeren en kinderen is daarbij speerpunt. Werkwijze Deventer is een voorstander van het werken op basis van de city-wide approach. Deze in het kader van de VN Habitat Conferentie ontwikkelde werkwijze, omvat een multi-actoren en multi-sectoren benadering in een afgebakend gebied. Het multi-actoren aspect houdt in dat aan een component versterking lokaal bestuur ook de activiteiten van de maatschappelijke organisaties toegevoegd kunnen worden. Volgens deze holistische benadering ontwikkelen de lokale en regionale overheden samen met alle belanghebbende partners een samenhangend, integraal programma en voeren dit uit. Voor de lokale en/of regionale overheid hier en daar is hierbij een belangrijke rol als regisseur weggelegd. Het multi-sectoren aspect van de city-wide-approach refereert aan een integrale aanpak wat betreft het thema van samenwerking. Waarom Kibinge? Subcounty Kibinge is een regio met zestien dorpen in het district Masaka. Het is een arm plattelandsgebied zoals dat voorkomt in grote delen van Uganda. Kenmerken daarvan zijn: kleinschalige landbouw met teelt van koffie en bananen, grote werkloosheid, armoede, slechte infrastructuur, ontbreken van voorzieningen zoals elektriciteit en drinkwater, lage kwaliteit van onderwijs. De gemeenschap van het dorp Buyoga in Kibinge wil werken aan verbeteringen. Ze worden daarin onder andere geïnspireerd door de kunstenaar Fred Mutebi, die in dit gebied geboren is. Hij geeft art workshops aan kwetsbare jongeren en maakt gebruik van de primary school van Buyoga. Uit deze contacten zijn initiatieven voortgekomen, gericht op structurele verbeteringen in het dorp en de omringende vijftien andere dorpen van de subcounty. Een indringend voorbeeld is de bouw van het Community House in Buyoga waarvan de bouw flink gevorderd is. Dit Community House krijgt een functie voor de hele subcounty en zal het brandpunt worden van alle activiteiten. Lokale initiatieven en eigen verantwoordelijkheid De bevolking van Kibinge heeft het initiatief genomen voor het ontwikkelen van verbetermogelijkheden in hun gemeenschap. Zij dragen daartoe voorstellen aan. Vanuit het besef dat verbeteringen van onderop tot stand kunnen komen door versterking van samenwerking en te geloven in een stap-voor-stap-aanpak. Zij zijn doordrongen van het belang van het Kibinge project en de deelprojecten daarin. Ten behoeve van de gemeenschap, de gezinnen en bovenal de kinderen/jongeren die zij betere levenskansen willen bieden. Gebiedsgerichte benadering Het project Kibinge is een geïntegreerde projectbenadering waarin uiteenlopende deelprojecten op elkaar worden afgestemd zodat ze elkaar onderling versterken. Dit door een samenhangende gebiedsgerichte benadering waardoor er een betere kans op structurele verbetering ontstaat. 2
Een voorbeeld: Slecht toekomstperspectief van kinderen > verbeteren primair onderwijs > verbeteren beroepsgericht onderwijs > met vakkennis meer mogelijkheden op werk > bevorderen van associaties in de landbouw > verhoging opbrengsten > betere inkomsten > armoedereductie > verminderen van de trek van jongeren van het platteland naar de stad (waar nauwelijks kansen zijn) > ontwikkeling van het platteland > plattelandsbeleid > ondersteuning overheid in ontwikkelen en uitvoeren van plattelandsbeleid > verbeteren landbouw > beter toekomstperspectief van boeren > meer financiële mogelijkheden om kinderen goed onderwijs te kunnen laten volgen > beter toekomstperspectief kinderen > etc Pakket van deelprojecten Het project gaat uit van een integrale aanpak, met deelprojecten die elkaar versterken. De som is meer dan het geheel van de delen. Het gaat om de volgende thema s en deelprojecten: - Expertise-vorming van integrale plattelandsontwikkeling; - Creëren van werkgelegenheid en daardoor armoede reduceren; - Stimuleren van samenwerking in associaties en small business; - Beschikbaar krijgen van basisvoorzieningen zoals goed drinkwater; - Verbeteren van gezondheidszorg, hygiëne en voorlichting; - Verbeteren van het primaire en secondaire beroepsonderwijs; - Duurzame ontwikkeling van landbouw en aanplant van bomen - Community Action Plan waarin de eigen initiatieven en zelfwerkzaamheid van de lokale bevolking worden begeleid; - Bouw Community House in het gebied; Groeimodel Het project Kibinge is een groeimodel waaraan de komende tijd uitvoering gegeven wordt. Gestart wordt met een aantal deelprojecten, gericht op bovengenoemde thema s. Waar mogelijk worden op initiatief van de lokale bevolking van Kibinge nieuwe deelprojecten toegevoegd. Partners in Uganda en in Nederland worden uitgenodigd aan te sluiten en zich in te zetten voor de ontwikkeling en realisatie van deelprojecten. Samenwerking bevorderen Het Samenwerkingsproject Deventer Uganda wil samenwerking bevorderen, want samenwerking is in Uganda door de vele verschillen niet vanzelfsprekend. Het project wordt aangegaan voor de duur van vier jaar van 2011 tot 2015. In deze periode geven de partners gestalte aan de centrale doelstelling door met realistische, kleinschalige doelgerichte deelprojecten de leefomstandigheden van de bevolking van subcounty Kibinge en in het bijzonder de positie van kwetsbare kinderen en jongeren te verbeteren. De samenwerkende partners maken daarbij gebruik van elkaars expertise, netwerken en ervaringen. Door de samenwerking kan de effectiviteit van de deelprojecten worden versterkt en kunnen (inhoudelijke en financiële) middelen efficiënter worden ingezet. De samenwerking draagt bovendien bij aan een breed draagvlak. De uitwerking en de resultaten van het gekozen model van een gebiedsgerichte en integrale benadering kunnen een voorbeeldfunctie gaan vervullen voor het gestalte geven aan lokale samenwerking in ontwikkelingssamenwerking, in andere districten in Uganda of elders. De samenwerking is gericht op: - Het met Ugandese en Nederlandse partners komen tot een gezamenlijke benadering (het city-wide approach model) en uitvoering geven aan deelprojecten; 3
- Het aangaan en versterken van de relaties met en tussen partnerorganisaties in het district Masaka en subcounty Kibinge om uitvoering te geven aan de deelprojecten. Waaronder de Church of Uganda, het managementteam en leiding van de Primary school en het managementeam i.o. van het Community House in Buyoga. Nieuwe partners kunnen hieraan toegevoegd worden, samenhangend met de deelprojecten in het project Kibinge. - Het uitnodigen van inwoners van Deventer en Nederlandse partnerorganisaties zoals scholen, bedrijven, om mee te doen in de deelprojecten; - Het gebruikmaken van specifieke expertise in Nederland en Uganda voor het realiseren van de doelstellingen van de tien deelprojecten en daarin duurzaamheid en continuïteit grote aandacht geven; - Het geven van voorlichting over de inhoud van het Samenwerkingsproject en de stand van zaken bij de uitvoering van de deelprojecten. Schema met deelprojecten ntegraal samenwerkingsproject Deventer Uganda In het navolgende schema worden de deelprojecten van het Samenwerkingsproject in beeld gebracht. Het gaat om elf thema s met daarin diverse activiteiten. Deze thema s zijn tot stand gekomen door de locale gemeenschappen van Kibinge. De vier kolommen geven de vier initiatiefnemers weer, te weten de gemeente deventer, AOC Twelle, Stichting Kinderen van Uganda en stichting Up4S. In deze vier kolommen is zichtbaar welk van deze initiatiefnemers trekker zijn van het weergegeven thema. Zo is de Gemeente Deventer trekker van het thema Samenwerking Lokaal bestuur Masaka/Kibinge, maar de overige drie partners zijn in deze samenwerking betrokken, overeenkomstig de kleur die voor alle vier de kolommen geldt. Sommige thema s worden door één partner getrokken, andere door twee of drie. De gemeente Deventer heeft binnen de samenwerking met het lokaal bestuur Masaka/Kibinge beleidsbetrokkenheid bij alle thema s in deze plattelandsontwikkeling. Andere partnerorganisaties in Uganda en Nederland worden uitgenodigd bij te dragen in de thema s en activiteiten en de kontakten lopen via de betreffende partner als trekker. Op die manier ontstaat er een breed netwerk van partners en parnerorganisaties waardoor expertise zo effectief mogelijk wordt ingezet. Gaandeweg kunnen nieuwe thema s in de leefgemeenschap van Kibinge ontstaan die meegenomen kunnen worden in het samenwerkingsproject. 4
Beleidsbetrokkenheid bij plattelandsontwikkeling Deelprojecten Integraal Samenwerkingsproject Deventer - Uganda Deventer AOC St. Kinderen van Uganda St. Up4S Samenwerking Lokaal bestuur Masaka/Kibinge Werkgelegenheid: - small business stimuleren - bijenteelt - duurzame teelt - kippen, geiten Water: - watertransitie/irrigatie Voortgezet onderwijs: - inhoudelijke uitwisseling - ict - relatie small business Sportbevordering: - uitwisseling en support Community House/ Expertisecentrum Plattelandsontwikkeling, Expertisecentrum Plattelandsontwikkeling in Community House Kibinge Werkgelegenheid creëren: - associaties stimuleren - duurzame teelt gewassen/fruit - houtbewerking - bark cloth productie Water: -watertransitie/irrigatie - waterharvest - waterbron Community House - waterbesturen als beheersvorm Primair onderwijs Kibinge 16 scholen: - speciaal onderwijs/uitwisseling - schoolbanken toevoegen - swingproject/buitenspeelgoed - speelgoed kleuters zelf maken - teachers woningen vernieuwen - sanitatie verbeteren - schoolmaterialen toevoegen - schooltuinen/ voedselvariatie Voortgezet onderwijs: - start Vocational Institute (jongeren en volwassenen) - algemene support - support praktijkschool Kibinge Tree Planting: - aanplant 1 miljoen Mutuba tree - vanwege climat changes - CO2-emissierechten - Bark cloth productie/training Community Action Plan CAP / Empowerment fundament verandering leefgemeenschap Community House Kibinge Centrum voor Hoop, inspiratie, daadkracht. - Bouw 2 e fase Sportbevordering: - breed toernooi i.s.m. CAP - eenvoudige sportmaterialen Art workshops: Community House Kibinge - traumaverlichting/empowerment Hoop, inspiratie, daadkracht. - ex kindsoldaten/aids/armoede - Bouw 2 e fase - kunstenaar Fred Mutebi/LAT Primair onderwijs: Bokumansimbi voortzetting support huidige school Voortgezet onderwijs: Bokumansimbi start school voortgezet onderwijs 5
Toelichting van de deelprojecten In het navolgende worden de thema s van de deelprojecten met activiteiten toegelicht. 1. Samenwerking gemeente Deventer en local council subcounty Kibinge en district Masaka Dit deelproject is gericht op een samenwerkingsrelatie met het lokaal bestuur in subcounty Kibinge en met het bestuur van district Masaka, waar Kibinge onderdeel van uitmaakt. In de samenwerking wordt beleidsbetrokkenheid bij de plattelandsontwikkeling gegeven. Deze strekt zich uit over alle thema s en activiteiten in de overige tien deelprojecten. De beoogde samenwerking is gericht op het ondersteunen van de overheden in het uitvoeren van taken die samenhangen met de verbetering van de sociaal-economische ontwikkeling van het platteland, armoedereductie, verbetering leefomstandigheden, verbetering onderwijs en met bijzondere aandacht voor de positie van kwetsbare kinderen/jongeren. De gemeente Deventer zet zich in om te kunnen deelnemen aan het volgende LOGO South programma van VNG-international, gericht op ondersteuning van lokale overheden in Afrika. 2. Expertisecentrum Plattelandsontwikkeling subcounty Kibinge In het Community House Kibinge in het hoofddorp Buyoga wordt het Expertisecentrum Plattelandsontwikkeling ondergebracht. In dit centrum wordt in directe samenwerking allerlei activiteiten uitgevoerd die samenhangen met de ontwikkeling en verbetering van de situatie op het platteland. In Uganda leeft nog steeds het grootste deel van de bevolking op het platteland. Het wordt gekenmerkt door veel kleine boeren die zich in Kibinge vooral richten op koffieteelt en bananen. Vroeger waren er vormen van associaties maar deze zijn de laatste twintig jaar grotendeels verdwenen. De kleine boeren met vaak beperkte opbrengsten zijn veelal op zichzelf aangewezen en onvoldoende in staat om redelijke inkomsten te krijgen uit hun arbeid en grond. Het Expertisecentrum gaat ontwikkelingen bundelen en de onderlinge samenwerking stimuleren. De inzet is gericht nop het weer vormen van samenwerkingsverbanden of associaties. Hierdoor zal de sociaal-economische omstandigheden kunnen verbeteren. Het Expertisecentrum ontwikkelt methoden, geeft trainingen en voorlichting en wil een bundeling zijn van praktijkvoorbeelden van verbetering. Samenwerkingsverbanden zullen gestimuleerd worden met vergelijkbare centra in Uganda en daarbu9oiten, in het bijzonder Nederlandse researchcentra. 3. Werkgelegenheid Het grootste probleem in de ontwikkeling van Uganda is nog steeds de armoede waardoor onvoldoende mogelijkheden zijn voor investeringen. Veelal ontbreekt ook de kennis en ervaring. In dit deelproject wordt vooral ingezet op het stimuleren van small business. Het gaat om een werkwijze waarin van onderop op kleine schaal de vorming van kleine bedrijfjes ondersteund wordt. Soms met een kleine lening maar vaker nog met het bij elkaar brengen van mensen en ervaringen. Op die manier wordt ervaring stap-voor-stap opgedaan. De begeleiding is van belang om ook op langere termijn resultaten vast te houden en te versterken. In dit deelproject wordt ook de betrokkenheid van het voortgezet beroepsonderwijs gezocht om op die wijze jongeren te betrekken in ondernemen. Uitgegaan wordt van lokale mogelijkheden op biujvoorbeeld 6
het gebied van bijenteelt, kippen en geiten. Duurzame teelt wordt zoveel mogelijk als uitgangspunt genomen. Naast small business gaat het om het stimuleren van associaties van kleine boeren, handvaardigheid, fruitverwerking en onderhoud. In het bijzonder gaat het om de productie van Bark Cloth, een zeer duurzaam product van de Mutuba Tree (zie ook 7) Volwassenen en jongeren ontberen vaak vakonderwijs waarmee ze een eigen vak kunnen uitoefenen. In Kibinge zal een Vocational Institute voor vakonderwijs gestart worden, waar jongeren tijdens vakanties en volwassenen training kunnen volgen. Het gaat vooral om het omgaan met lokaal verkrijgbare (natuurlijke) materialen die op andere deelprojecten ingezet kunnen worden, zoals onderhoud, schoolmaterialen maken, e.d. (zie ook 6) 4. Water Mede door de klimaatsveranderingen is water een steeds groter probleem in subcounty Kibinge. Irrigatie van landbouwgebieden kan daarin grote verbeteringen geven. Daarvoor kan gebruik gemaakt worden van lagergelegen moerassen waaruit het water met eenvoudige pompen getransporteerd wordt naar landbouwpercelen. Het vergt de opzet van een associaties van boeren met een bestuurs- en beheersvorm. Kennis en ervaringen alsook startkapitaal ontbreken tot nu toe. De bereidheid om mee te doen is groot. Drinkwater wordt in jerrycans opgehaald uit moerasgebieden. Dit is zwaar werk dat vaak door kinderen wordt uitgevoerd. De overvloedige regen in de regenperiodes kan beter worden vastgehouden d0oor toepassing van waterharvest. Daarbij wordt het water van daken opgevangen in grote watertanks. Naast deskundige aanleg van installaties, gaat het vooral om goede beheersvormen en hygiënemaatregelen. De activiteiten in het Community House Kibinge vragen om een goede drinkwatervoorziening voor gebruikers van het gebouw en de naastgelegen lagere school. Daarom wordt ingezet op de aanleg van een innovatieve waterbron die als voorbeeld gaat gelden voor de streek. Soms zijn er in de streek inmiddels van overheidswege waterpompen aangebracht. Maar vaak werken deze niet goed door het ontbreken van een goed beheer. Soms eenvoudige reparaties worden niet uitgevoerd waardoor de pomp stilvalt. Grootste probleem daarbij is dat veelal geen duidelijke beheersvorm bestaat. Het instellen van waterbesturen met geringe bijdragen van gebruikers voor onderhoud, kan wonderen betekenen zo blijkt uit de praktijk. 5. Primair onderwijs In Kibinge zijn 16 lagere scholen. De kwaliteit van de gebouwen en de inrichting is veelal zeer schamel. Vaak ontbreekt het aan schoolmeubilair en zitten leerlingen, soms wel 60 in één klas, op de grond. De kwaliteit van leerkrachten wisselt sterk. Een school is erg afhankelijk van de kwaliteit van de headteacher: is zij/hij in staat om een goed schoolteam te vormen en te werken aan verbeteringen. Men wil graag de kwaliteit van het onderwijs verbeteren en heeft daar ook opvattingen over. Maar vaak ontbreekt de kennis en bovenal de financiële middelen. In het Project Kibinge wordt zo dicht mogelijk aangesloten op de wensen en mogelijkheden van de locale scholen. Dat betekent vaak kleine stapjesper keer om op den duur echte kwaliteitsverbeteringen te realiseren. Voor de scholen in Kibinge wordt ingezet op: - Speciaal onderwijs: Ondanks de overvolle klassen weten de leerkrachten goed welke kinderen minder goed meekomen met de rest. Door o.a. factoren in aanleg hebben deze kinderen extra zorg en aandacht nodig. In Nederland kennen we dit als vormen van speciaal onderwijs. In Kibinge willen de scholen ook die extra zorg kunnen bieden maar kennis 7
en vooral leermiddelen en methoden ontbreken daarvoor. In deze activiteit wordt de primary school van Buyoga het voorbeeldproject voor alle scholen in Kibinge. In uitwisseling met scholen of onderwijsorganisaties voor speciaal onderwijs in Nederland worden op maat uitwisselingsprogramma s gemaakt ter ondersteuning van de leerkrachten. In de school van Buyoga worden eigen ruimten ingericht voor speciaal onderwijs en worden op maat methoden en leermiddelen ontwikkeld. Het voorbeeldtraject wordt vervolgens voortgezet op meerdere scholen in Kibinge. - Schoolbanken: Als er schoolbanken zijn op lagere scholen, zitten er vaak wel zes of zeven kinderen in één bank. Maar vaak ontbreken schoolbanken. Kinderen zitten op de kale vloer en schrijven op de grond. Met inzet van het Vocational Institute kunnen mensen uit de eigen gemeenschappen zelf degelijke schoolbanken maken. Het levert werkgelegenheid op en een betere kwaliteit van onderwijs. - Swingproject/buitenspeelgoed: Buitenruimten van lagere scholen in Uganda blinken nog te vaak uit in het ontbreken van buitenspeelgoed. Kinderen vermaken zich zeker wel met spelletjes maar goede mogelijkheden om lichamelijk te ontwikkelen en te spelen zijn niet voor handen. In deze activiteit gaat het om het aanbrengen van eenvoudig buitenmateriaal, zoals tenminste per school een schommel, klimrek of wip. Het Vocational Institute kan dit spelmateriaal maken op basis van voorbeelden en beperkte financiële bijdragen. Naast materialen gaat het ook om het betrekken van leerkrachten in het buitenspelen en dit te zien als belangrijke ontwikkelmogelijkheden voor kinderen. - Speelgoed voor kleuters: Op scholen is er nauwelijks ontwikkelingsmateriaal voor kleuters om spelenderwijs te leren. Met inzet van het Vocational Institute kan eenvoudig speelgoed vervaardigd worden van hout en andere natuurlijke materialen. Ok hierbij gaat het om zo dicht mogelijk aan te sluiten op de mogelijkheden die dichtbij zijn. Ingezet wordt op het beschikbaar stellen van voorbeelden en beperkte bijdragen voor materialen. - Teachers woningen vernieuwen: Zoals gebruikelijk in Uganda wonen op veel lagere scholen in Kibinge de leerkrachten bij de school. Om kwalitatief betere leerkrachten te kunnen inzetten op een school is het van belang dat er ook goede huisvesting voor hen is. Vaak zijn het nu nog sterk verouderde kleine kamers met gemeenschappelijk gebruik van voorzieningen. Ingezet wordt op het verbeteren van deze huisvesting door opknappen of vervangen. - Sanitatie verbeteren: Op lagere scholen zijn er voor leerkrachten en kinderen gescheiden toiletten. Vaak niet meer dan een aantal schamele hokjes met een gat in de grond. Met eenvoudige middelen zijn deze toiletten te verbeteren waardoor de hygiëne sterk toeneemt. Het Vocational Institute kan hierin een belangrijke rol vervullen met instructie, tekeningen en bijdragen in materialen. - Schoolmaterialen toevoegen: Lagere scholen in Kibinge hebben een groot tekort aan de meest basale leermiddelen, zoals boeken, schriften, krijt, potloden, e.d. Eén boek wordt door een groepje kinderen gebruikt. Het onderwijs bestaat mede daardoor uit het opdreunen van teksten van de leerkracht en het overschrijven van hetgeen op het bord geschreven wordt. Schoolmaterialen worden van overheidswege aan scholen verstrekt maar vaak veel te weinig en erg traag. - Schooltuinen: Veel kinderen komen onvoldoende gevoed op school, zeker in droogteperiodes. Als scholen voorzien in een maaltijd is het vrijwel altijd alleen maïspap, een erg eenzijdig 8
voedsel. Ook thuis is vanwege armoede vaak niet meer beschikbaar dan deze voeding. Scholen kunnen een belangrijke voorbeeldfunctie hebben naar ouders in het verbeteren van de voedselvariatie. Deze komt ook de gezondheid van de kinderen ten goede. In deze activiteit worden schooltuinen aangelegd om de voedselvariatie te vergroten in de maaltijd die de school verstrekt. Kinderen worden in het lesprogramma betrokken bij deze schooltuinen en leren van jongs af aan groenten verbouwen. Gestart wordt met de primary school van Buyoga met een voorbeeldproject voor alle scholen in Kibinge. Voor de primary school in Bukomansimbi (even buiten Kibinge) wordt een voortzetting gegeven aan de ondersteuning van de school, die gebouwd is met ondersteuning vanuit Nederland. Deze school is van een goede kwaliteit en groeit om die reden sterk uit. 6. Voortgezet beroepsonderwijs In subcounty Kibinge is één school voor voortgezet onderwijs en een praktijkschool voor landbouw. Met deze scholen worden kontakten gelegd voor uitwisseling van programma s zoals duurzame landbouw, bijenteelt, ict en boomaanplant. Onderzocht wordt op welke wijze het voortgezet onderwijs kan bijdragen in het stimuleren van small business en in waterirrigatie. Met name wordt ingezet op het praktijkonderwijs in duurzame landbouw door het aangaan van relaties met de praktijkschool. Door middel van ict en internet kunnen uitwisselingen in programma s en door leerlingen in Uganda en met Nederland tot stand komen. Veel volwassenen hebben nooit voortgezet beroepsonderwijs gehad. Dit geldt ook voor veel jongeren. Om die reden wordt in Kibinge een Vocational Institute gestart met beroepsgerichte korte vaktrainingen. Het wordt geen school maar veeleer een werkplaats om kennis en ervaringen op te doen. Het wordt gekoppeld aan andere activiteiten in het Project Kibinge, zoals het leren maken van materialen zoals genoemd onder primair Onderwijs (zie 5) en het deelproject Tree Planting en produceren van bark cloth. (zie 7) In Bokumansimbi wordt als vervolg op de primary school tevens een school voor voortgezet onderwijs gerealiseerd. Voortzetting wordt gegeven aan de ondersteuning hiervan vanuit Nederland. 7. Tree planting: planten van 1.000.000 Mutuba trees in Kibinge Uganda heeft te maken met e5r4nstige gevolgen vanwege de klimaatsveranderingen. Droogteperiodes worden steeds ingrijpender en ook de verwoestijning rukt op. Door het aanplanten van bomen wil men een deze gevolgen tegengaan. Daarom denkt de locale gemeenschap aan het planten van 1.000.000 bomen in Kibinge. De Mutuba tree is een inheemse boom die zich gemakkelijk als stekken laat planten. De boom kan 120 jaar oud worden. De bomen worden geplant aan de randen van percelen van kleine eigenaren/boeren. Vaak gaat het om overblijvende stukken grond en neemt de aanplant niet de ruimte in van andere bomen. De bast van de boom is te verwerken tot het duurzame product bark cloth (lubugo). Deze bruingetinte stof wordt vanouds gebruikt voor kledingstukken en rituelen. Ook wordt het toegepast in allerlei nieuwe materialen in de fiberindustry. Als de boom goed wordt behandeld kan de Mutuba tree zo n 60 jaar bark cloth leveren zonder de boom aan te tasten. Het is daarmee een zeer duurzaam product. Het project Tree Planting is gericht op: - tegengaan van de ernstige gevolgen van droogte vanwege klimaatsveranderingen. - dit project in aanmerking te doen komen als project voor CO2 compensatie. 9
- de structuur en vruchtbaarheid van de bodem verbeteren ten behoeve van de teelt van koffie, bananen. - bieden van werkgelegenheid en daarmee toekomst bieden aan plattelandsjongeren en daardoor de trek van jongeren naar de stad tegen gaan (waar zij risico lopen op het uitzichtloze bestaan van straatkind). - het oude traditionele ambacht van bark cloth in standhouden. - het duurzame product bark cloth produceren waardoor inkomsten gegenereerd kunnen worden. 8. Community Action Plan/Empowerment Kibinge Het Community Action Plan (CAP) vormt het hart van Project Kibinge. In de CAP s nemen de lokale gemeenschappen zelf initiatieven ter verbetering van hun leefomstandigheden. De CAP s leveren de bouwstenen voor concrete acties door de locale bevolking, die worden ondersteund vanuit het samenwerkingsproject Deventer Uganda. Om met de lokale gemeenschap tot CAP s te komen, is in Uganda en door Ugandezen een toegankelijke CAP-methode ontwikkeld, met steun van de Ugandese organisatie WEMAN en van Oxfam Novib. In de periode 2010 2013 worden in de subcounty workshops gegeven door een ervaren trainer, Josephine Kasande, in de methode van CAP/Empowerment. Door de methode ontstaat inzicht in de huidige situatie en worden de mogelijkheden voor verbetering op een rij gezet. Daaruit volgen activiteiten van de locale gemeenschappen zelf. Lokale initiatieven worden door trainingen en workshops ontwikkeld tot activiteiten die tot samenwerking leiden waardoor verbeteringen tot stand komen en bronnen van inkomsten worden gegenereerd. De workshops krijgen een plek in het Community House. Dit deelproject leidt tot: - Het versterken van inzicht in de eigen situatie en de mogelijkheden tot verbetering. - Uit eigen verantwoordelijkheid en met een grote mate van zelfredzaamheid initiëert de lokale bevolking eigen activiteiten. - Planmatig wordt gewerkt op basis van de aangereikte methode. Deze is met name geschikt voor mensen die nauwelijks kunnen lezen of schrijven. - Realiseren van concrete verbeteringen die stimulerend werken voor vervolgactiviteiten. - Het aangaan van uitwisselingen met andere communities waardoor een voorbeeldfunctie geboden wordt en de effecten worden vergroot. 9. Community House Kibinge In subcounty Kibinge in Uganda bouwen de locale gemeenschappen hun Community House in het hoofddorp Buyoga. Dit gemeenschapshuis in een streek met zestien dorpen wordt het brandpunt van activiteiten van de gemeenschappen zelf. Zij bepalen in Community Action Plans hun plannen voor verbetering. Het gaat dus om verbetering van onderop, met zelfwerkzaamheid en vanuit eigen verantwoordelijkheid en onafhankelijkheid. Het Community House biedt faciliteiten aan deze community-building activiteiten. Het wordt op deze manier een baken van hoop, inspiratie en daadkracht. De eerste fase van de bouw is van start gegaan met het leggen van de fundamenten en het optrekken van de muren. Het gaat om een ontmoetingshal met twee kleinere ruimten en sanitaire voorzieningen. Het gebouw is circa 40 meter lang en 9 meter breed. Conform de bouwvoorschriften van Uganda wordt het gebouw voorzien van een ringbeam vanwege risico op aardbevingen. De bouw wordt uitgevoerd onder leiding van de architect en bouwmeester met werknemers uit de locale gemeenschappen van subcounty 10
Kibinge. Ook kinderen helpen mee met lichte werkzaamheden. Dit laatste benadrukt het belang van het Community House voor de gemeenschap van nu en van de toekomst. Deze eerste fase is met financiële bijdragen binnenkort afgerond. In de tweede fase gaat het om het aanbrengen van het dak met goede dakplaten, elektriciteit en ramen en deuren. Dan is het gebouw helemaal compleet en rest alleen nog een eenvoudige inrichting met tafels, banken en faciliteiten. In het Community House zal tevens een vorm van expertisecentrum voor stimulerende plattelandsontwikkeling worden ondergebracht. Het Community House zal als gemeenschapshuis daarnaast onderdak bieden aan activiteiten van vrouwen die zich organiseren om tot ontwikkeling te komen (Wemen Empowerment) en te vormen associaties van kleine boeren. Het gebouw zal ruimte bieden aan voorlichting, consultatie, educatie, ontmoeting en ontspanning. Eén van de activiteiten zijn de art workshops voor door armoede, HIV/aids getraumatiseerde kinderen. Deze art workshops, gegeven door de kunstenaar Fred Mutebi van Let Art Talk, spelen een belangrijke rol in het versterken van het zelfvertrouwen van deze kinderen, het verlichten van psychische problemen en daardoor bieden van betere perspectieven op ontwikkeling. Ook vinden er uitwisselingen plaats met ex-kindsoldaten uit het noorden. Alle initiatieven van het overkoepelende project Kibinge zijn erop gericht om door armoede reductie in de vorm van sociaal-economische versterking en plattelandsontwikkeling betere kansen te bieden aan kinderen in deze regio van Uganda. De voorbereiding van de bouw van het Community House in Buyoga is een belangrijk proces binnen de gemeenschappen geweest. Zorgvuldig zijn deze voorbereidingen uitgevoerd in nauwe afstemming met het comité van vertegenwoordigers uit de gemeenschap. Als plaats voor het Community House is gekozen voor een zichtlocatie midden in het dorp Buyoga om daarmee ook de centrale rol van het gebouw van en voor de totale leefgemeenschap te benadrukken. Het gebouw staat naast de lagere school en kan daardoor ook door de school gebruikt worden voor activiteiten voor alle 600 leerlingen en de uitwisseling met andere scholen met hun leerkrachten, kinderen en ouders. Multifunctionaliteit en flexibiliteit zijn belangrijke aspecten van het Community House. De samenwerking met de lagere school is van belang vanwege de bindende functie die de school heeft binnen de gemeenschap. Voor het project Community House wordt samengewerkt met de locale gemeenschappen en de ngo Let Art Talk. Het Community House wordt het onderdeel van het geïntegreerde project Kibinge waarin diverse deelprojecten bijdragen tot verbetering van de leefomstandigheden van de bevolking van subcounty Kibinge in het Masaka district in Uganda. 10. Sportbevordering In dit deelproject gaat het om het bevorderen van sport in subcounty Kibinge. Sport is een belangrijk middel om de gezondheid te versterken, gemeenschappen met elkaar te verbinden en plezier te maken. Kinderen en jongeren in Kibinge hebben nauwelijks vrije tijd. Veel tijd gaat zitten in het lopen naar school, water halen, meehelpen op het bedrijf van de ouders en het uitvoeren van allerlei hand en spandiensten. Aan sport komt men nauwelijks toe en dit wordt ook niet gestimuleerd. Sport is wel een onderdeel van het schoolprogramma maar vaak ontbreken sportmaterialen of een sportveldje In Kibinge zal ruim een jaar lang een bijzonder sporttoernooi plaatsvinden. Voetbal was altijd al populair maar dit is door de Worldcup in Zuid-Afrika nog versterkt. Gedurende een jaar zullen alle zestien dorpen deelnemen in een sporttoernooi. Het gaat om voetval voor mannen, vrouwen, jongens en meisjes. Alle dorpen komen met vier ploegen uit. 11
In het toernooi ontmoeten de gemeenschappen van de zestien dorpen elkaar. Het gaat om een geïntegreerd toernooi, want naast voetbal is de competitie ook gericht op het aantal geplante bomen en het ontwerpen van kleding en kunst van bark cloth (zie 7). In de competitie gaat het naast voetbal ook om het behalen van de hoogste punten op de andere twee thema s. Aan het toernooi wordt landelijke publiciteit gegeven. Het project Sportbeoefening richt zich op: - het bevorderen van sport in Kibinge - het beschikbaar krijgen van sportmaterialen - het organiseren van sporttoernooien (zoals het geïntegreerde toernooi) - het bevorderen van uitwisselingen tussen Uganda en Nederland op het gebied van sport. 11. Art workshops voor traumaverlichting Veel kinderen zijn door verlies van ouders door HIV/AIDS, armoede of door de oorlogssituatie in het Noorden, getraumatiseerd. Het ontbreekt hen vaak aan een basisgevoel van zelfvertrouwen en vertrouwen in anderen. Het beperkt hen in ontwikkeling en schoolprestaties. De Ugandese kunstenaar Fred Mutebi geeft ART workshops houtdrukkunst voor deze kinderen en jongeren. Het is vaak de eerste keer dat zij met kunst en kleur in aanraking komen. Het maken van kunstwerken helpt veelal om uiting te geven aan innerlijke gevoelens die daardoor ook beter bespreekbaar worden. Het help hen om beter om te gaan met de eigen situatie en meer zelfvertrouwen te krijgen. Dergelijke workshops worden ook in Gulu en Kampala gegeven. Tussen de deelnemers uit deze drie regio s vinden uitwisselingen plaats. De kunstwerken van deelnemers worden geëxposeerd waardoor een veel grotere groep bereikt wordt met de thema s uit de ART workshops. Het project Art Workshops richt zich op: - bieden van workshops aan getraumatiseerde kinderen/jongeren in Kibinge - uitwisselingen van deelnemers van dergelijke workshops aan ex-kindsoldaten in Gulu - organiseren van ART workshops voor kinderen in Kibinge in de lange schoolvakanties aan het Lake Nabugabo - organiseren van artist residences aan Lake Nabugabo voor internationale uitwisseling en betrokkenheid van kunstenaars en deelname aan de workshops in Kibinge. Deze deelprojecten en activiteiten zijn afkomstig van de gemeenschappen van Kibinge. In de loop van het project Kibinge kunnen daar andere deelprojecten door de gemeenschappen aan toegevoegd worden. 12
Initiatiefnemers Het Samenwerkingsproject Deventer Uganda is een initiatief van de Gemeente Deventer, AOC Oost Twello, Stichting Kinderen van Uganda en Stichting Up4S. De gemeente is al jarenlang actief op het gebied van internationaal beleid. Het AOC Oost Twello vindt het van belang om internationale samenwerking onderdeel te doen zijn van het opleidingsprogramma en heeft in dat kader onder andere een werkbezoek aan Uganda georganiseerd met leerlingen en docenten. Stichting Kinderen van Uganda ondersteunt sedert 1995 kleinschalige projecten voor kinderen en jongeren in Uganda op het terrein van onderwijs, onderdak, zorg en traumaverlichting van ex-kindsoldaten. Stichting Up4S ondersteunt de primary school in district Masaka en is doende met de realisatie van een school voor voortgezet onderwijs aldaar. Projectpartners Gemeente Deventer: portefeuillehouder A. Heidema, burgemeester contactpersonen: Johan Kuiper en Mitut Nicoleta AOC Agrarisch Opleidings Centrum contactpersonen: Rene Vijn, Harm van Hal en Pieter Temminck Stichting Kinderen van Uganda contactpersoon: Ruud Boon, voorzitter Stichting Up4S contactpersoon: Frank Rus, bestuurslid Let Art Talk contactpersoon: Fred Mutebi Uganda In dit project wordt samengewerkt met allerlei partnerorganisaties in Uganda en in Nederland. 13