MONITOR MENING VAN DE MEDEWERKER

M3 MONITOR MENING VAN DE MEDEWERKER TOTAALRAPPORTAGE + Divisie Personeel & Organisatie Defensie (DPOD) Afdeling Trends, Onderzoek & Statistiek (TOS) Documentnummer: TOS-19-028

Achtergrond Ontwikkelingen & trends Het M3-onderzoek ( Monitor Mening van de Medewerker ) is een doorlopend onderzoek naar wisselende thema s waarbij de opinie van het defensiepersoneel wordt gemeten. De rapportage over M3 laat de ontwikkeling van de relevante trends op het terrein van werkbeleving binnen Defensie zien. Drie doelstellingen 1. Met de antwoorden op de set vragen over werkbeleving M3 wordt halfjaarlijks de stand van zaken op hoog niveau (managementniveau) gerapporteerd. 2. De resultaten over werkbeleving worden gebruikt ten behoeve van communicatie richting politiek en media, hoe staat het er globaal voor met Defensie op het gebied van werkbeleving. 3. De rapportages over de maandelijkse extra thema's worden separaat aan de betreffende opdrachtgevers aangeboden. Aanbieden totaalrapportage De totaalrapportage over werkbeleving uit M3 wordt na afloop van ieder half jaar formeel aangeboden aan de CDS en de ambtelijke en politieke leiding. Via de intranetpagina van TOS worden alle rapportages beschikbaar gesteld voor ieder defensieonderdeel en zijn tevens inzichtelijk voor iedere medewerker. 2

Achtergrond Onderzoeksgroep De huidige rapportage is gebaseerd op gegevens die verzameld zijn vanaf 2015 t/m. De vragenlijst is in de afgelopen periode ( en ) door 2.368 personen van Defensie ingevuld, onderverdeeld naar 990 burgerpersoneel en 1.378 militairen (waarvan 316 militairen fase 1/2/BBT). De dataverzameling voor M3 is uitbesteed aan een civiel bureau: MWM2. Vragenlijst De gegevens voor deze monitor worden verzameld door middel van doorlopende enquêtes bij een representatieve steekproef van het defensiepersoneel. De vragenlijst bestaat uit een beknopte set vragen over o.a. werkbeleving die maandelijks wordt aangevuld met vragen over specifieke thema s voor opdrachtgevers binnen de defensieorganisatie. Met ingang van juli is het instrument met betrekking tot de vertrekredenen aangepast om meer aan te sluiten op de persoonlijke situaties van medewerkers. Zie p.22 voor verdere toelichting. 3

Achtergrond Weging resultaten Alle in de rapportage beschreven resultaten zijn op basis van de gewogen steekproef. Zie de bijlage voor uitgebreidere toelichting. Omdat bij het uitnodigen voor de enquêtes sommige groepen minder goed responderen en andere beter is het nodig om de resultaten naar de juiste (populatie)verhoudingen te wegen. Om ervoor te zorgen dat alle medewerkers goed gerepresenteerd worden, wordt er voor dit onderzoek een weging toegepast. Er is hiervoor gebruik gemaakt van de populatieverhouding naar defensieonderdeel en contractvorm op defensietotaal. Om een goede weergave te geven worden per meting (per maand) weegfactoren bepaald. Alle in het rapport getoonde percentages zijn gewogen. Enkel de responsaantallen zoals weergeven in de bijlage (p.28) zijn ongewogen. 4

Onderzoeksmodel mening van de medewerker M3 1 werkbeleving 3 4 2 inschatting loopbaankansen bij Defensie verloopintentie & redenen sollicitatiegedrag 1 2 3 4 In de Monitor Mening van de Medewerker wordt een analyse gemaakt van de werkbeleving aan de hand van scores voor tevredenheid, betrokkenheid, motivatie en loyaliteit. Daarnaast wordt gemeten in hoeverre de medewerker kansen voor zichzelf ziet binnen Defensie. Het oordeel over de werkbeleving en de loopbaankansen heeft invloed op de verloopintentie. De verloopintentie heeft invloed op de mate waarin de medewerker solliciteert. 5

Leeswijzer mening van de medewerker M3 In deze rapportage zijn de resultaten van de vragen die meelopen in M3 aan de hand van het model ingedeeld: Hoofdstuk 1 gaat in op de werkbeleving; Hoofdstuk 2 op de loopbaankansen; Hoofdstuk 3 op de verloopintentie; Hoofdstuk 4 op het sollicitatiegedrag. Resultaten zijn op kwartaalniveau grafisch weergegeven in grafieken over de periode vanaf 2015 tot en met. In de grafieken wordt altijd het aandeel (helemaal) mee eens weergegeven. Deze staan links op een sheet. Bij een duidelijke trend wordt dit met behulp van het icoon aangeduid en tekstueel toegelicht. CZSK CLAS CLSK KMAR Naast de algemene grafieken worden ook verschillen tussen onderstaande groepen medewerkers in tabellen aan de rechterkant van een sheet gerapporteerd. Dit gebeurt op basis van het meest recente kwartaal ( ). BS DMO DOSCO Tekstueel worden onder de tabellen opvallende verschillen tussen en de periodes ervoor gerapporteerd binnen een defensieonderdeel en binnen een contractvorm. burger 1/2/BBT 3 6

Samenvatting van de resultaten 53% van de medewerkers is in (zeer) tevreden om bij het desbetreffende defensieonderdeel te werken. o De algemene tevredenheid is in sterk gedaald ten opzichte van (69%). o Medewerkers van het DOSCO (69%) en het CLSK (66%) zijn het meest tevreden. o Bij het CLAS zijn medewerkers in het minst tevreden (32%), de tevredenheid is hiermee op het laagste niveau sinds - 2015. o Ook bij de DMO (63%) en de BS (58%) ligt de tevredenheid op het laagste niveau sinds - 2015. o De tevredenheid is ten opzichte van vooral sterk gedaald onder militairen fase 1/2/BBT (-29%). 53% van de medewerkers is in trots om bij hun defensieonderdeel te horen. Dit is een daling t.o.v. (59%). o De mate van betrokkenheid is in, na een piek in, weer licht afgenomen. o Medewerkers van het CZSK en het CLSK zijn het meest trots en blij om voor hun defensieonderdeel te werken. o De betrokkenheid is met name onder medewerkers van de KMAR en het DOSCO afgenomen ten opzichte van. 66% van de medewerkers is in gemotiveerd om zijn werk te doen. o Van alle defensieonderdelen zijn de medewerkers bij het CLAS het minst gemotiveerd om hun werk te doen (54%), dit percentage is sterk gedaald ten opzichte van (62%). Bij het DOSCO ligt in de motivatie het hoogst (83%). o De de sfeer/collegialiteit en de werkinhoud zijn in de meest motiverende aspecten voor het werk (respectievelijk 53% en 51%). 7

Samenvatting van de resultaten 58% 52% van de medewerkers spreekt in buiten Defensie positief over Defensie. Dit percentage is gedaald ten opzichte van (70%). van de medewerkers verdedigt in Defensie als mensen van buiten Defensie kritiek uiten. Ook dit percentage is licht gedaald ten opzichte van (60%). 54% van de medewerkers wil in zo lang mogelijk bij Defensie blijven werken. Dit percentage is fors gedaald ten opzichte van (71%). o De daling is te zien binnen alle defensieonderdelen, maar vooral bij het CLAS, het DOSCO en de DMO. o Daarbij is de daling vooral zichtbaar bij militairen fase 1/2/BBT en militairen fase 3. De loyaliteit van het burgerpersoneel is op alle aspecten stabieler. 47% van de medewerkers ziet binnen Defensie voldoende kansen en mogelijkheden om de loopbaan voort te zetten in. Dit percentage is ongeveer gelijk gebleven aan. o Medewerkers van de DMO en het DOSCO zien de meeste kansen om hun loopbaan voort te zetten (respectievelijk 59% en 60%). o Bij medewerkers van het CLAS zijn de inschattingen van de loopbaankansen gestegen ten opzichte van, bij het CZSK zijn ze juist gedaald. o Het burgerpersoneel schat hun loopbaankansen beter in dan in. 8

Samenvatting van de resultaten 25% 16% 47% van de medewerkers zal Defensie verlaten als ze een andere baan kunnen krijgen. o De verloopintentie is vooral sterk toegenomen onder medewerkers van het DOSCO (29%) ten opzichte van (15%). o Belangrijkste vertrekredenen zijn de arbeidsvoorwaarden bij Defensie en de wijze waarop de organisatie wordt bestuurd. o Binnen de arbeidsvoorwaarden is het salaris het meest belangrijke aspect. Bij de wijze waarop de organisatie wordt bestuurd is het verschil tussen besluitvorming aan de top en de uitvoerbaarheid het meest belangrijke aspect. van de medewerkers heeft het afgelopen jaar buiten Defensie gesolliciteerd. o Medewerkers van het CZSK en de KMAR hebben in het meest aangegeven buiten Defensie te hebben gesolliciteerd (respectievelijk 21% en 20%). o Onder medewerkers van het CLAS is het aantal dat buiten Defensie heeft gesolliciteerd gedaald en ligt dit in op het laagste niveau (11%) sinds het begin van de metingen. van de medewerkers heeft vertrouwen in zijn of haar toekomst bij Defensie. Dit percentage nagenoeg gelijk gebleven aan. o Medewerkers van het DOSCO en de BS hebben het meeste vertrouwen in de toekomst (beide 63%), maar deze percentages zijn wel gedaald ten opzichte van. o Onder CLAS medewerkers is het vetrouwen in de toekomst in (40%) licht gestegen ten opzichte van (35%). o Militairen fase 1/2/BBT hebben meer vertrouwen gekregen in de toekomst ten opzichte van (+8%). 9

1 Werkbeleving. 10

Tevredenheid defensieonderdeel Resultaten 2015 : totaalcijfers Resultaten : uitgesplitst naar contractvorm In is de tevredenheid onder defensiemedewerkers over het defensieonderdeel afgenomen. Sinds - 2015 was het defensiegemiddelde niet eerder zo laag. 90% 80% Tevreden over werken bij [onderdeel] totaal 53% - De tevredenheid is vooral sterk gedaald onder militairen fase 1/2/BBT. - Bij alle contractsvormen ligt de tevredenheid in op het laagste niveau sinds -. 70% 60% 50% 40% 30% 20% 2015 Gestelde vragen Alles overwegende ben ik als medewerker tevreden over het werken bij het defensieonderdeel. 11

Tevredenheid defensieonderdeel Resultaten 2015 : totaalcijfers Militairen fase 1/2/BBT en fase 3 zijn niet eerder zo ontevreden geweest als in. De tevredenheid van het burgerpersoneel is stabieler. Resultaten : uitgesplitst naar onderdeel (weergegeven op sheet 11) 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% totaal Tevreden over werken bij [onderdeel] 53% 77% 72% 74% 74% 73% 71% 71% 72% 72% 69% 69% 70% 66% 67% 64% 65% 62% 63% 66% 59% 60% 56% 63% 60% 58% 59% 56% 56% 50% 53% 49% 48% - Medewerkers van het DOSCO zijn het meest tevreden over het werken bij hun defensieonderdeel. - Vooral onder medewerkers van CLAS, BS en DMO is de tevredenheid sterk afgenomen ten opzichte van. Voor deze drie onderdelen ligt de tevredenheid op het laagste niveau sinds -. Resultaten : uitgesplitst naar contractvorm 35% 2015 Gestelde vragen Alles overwegende ben ik als medewerker tevreden over het werken bij het defensieonderdeel. 38% - Militairen fase 1/2/BBT zijn sinds niet eerder zo ontevreden geweest over het werken bij hun onderdeel als in. Ten opzichte van is de tevredenheid met 29% gedaald. - Ook militairen fase 3 zijn niet eerder zo ontevreden geweest sinds - 2015. Ten opzichte van is de tevredenheid met 13% gedaald. - De tevredenheid van het burgerpersoneel is stabieler en is ten opzichte van de militairen veel minder sterk afgenomen. 12

Betrokkenheid Resultaten 2015 : totaalcijfers Resultaten : uitgesplitst naar onderdeel De betrokkenheid is in, na een piek in, weer licht afgenomen. 65% 60% 55% 50% 45% 57% 55% 53% 51% 49% 49% 61% 56% 53% trots 57% 56% 54% 52% blij 53% 50% 49% 46% 52% 50% 42% 60% 59% 58% 55% 53% 52% 53% 52% 50% 46% 47% 45% - Medewerkers van het CZSK en CLSK zijn het meest trots om voor hun defensieonderdeel te werken. Dit percentage ligt voor beide onderdelen ook redelijk stabiel. - De betrokkenheid is bij de KMAR en het DOSCO op alle aspecten afgenomen. - Het percentage dat tegenover kennissen laat blijken hun defensieonderdeel een goede organisatie te vinden heeft sinds - 2015 nog nooit eerder zo laag gelegen onder CZSK en CLAS medewerkers. - Onder DMO medewerkers ligt het percentage dat laat blijken hun defensieonderdeel een goede organisatie te vinden juist op het hoogste niveau sinds - 2015. Resultaten : uitgesplitst naar contractvorm 40% 40% goede organisatie 35% 2015 Gestelde vragen Ik ben er trots op te kunnen vertellen dat ik bij <onderdeel> hoor. Ik ben blij dat ik voor <onderdeel> heb gekozen en niet voor een andere organisatie. Tegenover mijn kennissen laat ik blijken dat ik <onderdeel> een goede organisatie vind om voor te werken. - Het percentage militairen fase 1/2/BBT dat trots is om bij hun defensieonderdeel te horen, is nog nooit eerder zo laag geweest sinds - 2015. 13

Betrokkenheid - Militair beroep Deze vragen zijn alleen aan militairen gesteld Resultaten 2015 : totaalcijfers Resultaten : uitgesplitst naar onderdeel De overall militaire betrokkenheid fluctueert sterk en is in weer toegenomen ten opzichte van de eerste helft van. 90% 80% 70% 60% 76% 78% 74% 67% 67% 57% 64% 62% belangrijk deel van wie ik ben 80% 81% 77% 73% 73% 72% 70% 69% zou weer militair worden 60% 61% 62% 63% 61% 52% 52% 58% 50% - De mate waarin het militaire beroep een belangrijk deel is van wie iemand is, was bij alle defensieonderdelen afgenomen in, maar is vervolgens ook weer bij alle onderdelen toegenomen in. - Onder CZSK militairen ligt het percentage dat het beroep te leuk vindt om mee te stoppen in op het hoogste niveau sinds - 2015. - Het percentage BS medewerkers dat weer militair zou worden ligt in op het hoogste niveau sinds -. De percentages van DMO worden niet getoond omdat de n te laag is. Resultaten : uitgesplitst naar contractvorm 50% 40% 30% 2015 52% 54% 44% 49% 47% 46% 40% te leuk om mee te stoppen Gestelde vragen Het militaire beroep is een belangrijk deel van wie ik ben. Als ik het over mocht doen dan zou ik weer militair worden. Ik vind het militaire beroep te leuk om er mee te stoppen. 39% - Het percentage militairen fase 1/2/BBT dat aangeeft het militaire beroep te leuk te vinden om mee te stoppen heeft sinds - niet eerder zo hoog gelegen als in. - Militairen fase 3 geven in grote mate aan dat het militaire beroep een belangrijk deel is van hun identiteit. Dit percentage ligt op het hoogste niveau sinds - 2015. 14

Motivatie Resultaten 2015 : totaalcijfers Resultaten : uitgesplitst naar onderdeel Na een piek in is de motivatie afgenomen. Dit wordt vooral veroorzaakt door de sterke daling in motivatie onder militairen. totaal Gemotiveerd om mijn werk te doen 66% 90% 85% 80% 78% 76% 74% 78% 78% 80% 76% 84% - De daling in motivatie onder militairen in wordt veroorzaakt door de sterke daling onder CZSK en CLAS medewerkers. De motivatie heeft sinds - 2015 bij deze twee onderdelen nog nooit eerder zo laag gelegen. 75% 70% 65% 60% 55% 50% 70% 69% 62% 72% 71% 57% 77% 60% 75% 69% 71% 62% 62% 56% 74% 61% 77% 70% 75% 72% 59% 60% 77% 65% 53% Resultaten : uitgesplitst naar contractvorm 45% 40% 2015 Gestelde vragen Ik ben op dit moment gemotiveerd om mijn werk te doen. 15

Meest motiverende aspecten Resultaten : totaalcijfers Resultaten : uitgesplitst naar onderdeel 1 1. Sfeer/ collegialiteit 2 3 2. Werkinhoud 51% 53% 3. Zekerheid baan en inkomsten - Vooral voor medewerkers van het BS, het CZSK het CLAS, en het DOSCO is de sfeer/collegialiteit een belangrijke motivator. - Voor medewerkers van het CLSK, de KMAR en de DMO is de sfeer/collegialiteit minder belangrijk en speelt de werkinhoud een belangrijkere rol. 36% Resultaten : uitgesplitst naar contractvorm 1 1 2 3 2015 Gestelde vragen Welke van de onderstaande aspecten motiveren u in uw baan? Maak een top 3. sfeer/collegialiteit 60% 61% 56% 54% 54% 59% 58% 55% 53% 55% 53% het werk dat ik doe (werkinhoud) zekerheid van een baan en inkomsten 46% 47% 53% 55% 51% 56% 53% 54% 56% 53% 51% 37% 35% 36% 35% 37% 35% 35% 36% 38% 33% 36% 2 3 - De sfeer/collegialiteit is vooral voor militairen fase 3 heel belangrijk. - De werk-privé balans is vooral van belang voor burgers. 16

Loyaliteit Resultaten 2015 : totaalcijfers Resultaten : uitgesplitst naar onderdeel Na een piek in is de loyaliteit in weer afgenomen. De loyaliteit ligt op het laagste niveau sinds - 2015. 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% spreekt positief over Defensie 74% 73% 73% 70% 2015 Gestelde vragen 71% 67% 70% 65% 60% 66% 65% 64% 63% 60% blijft zo lang mogelijk werken verdedigt Defensie bij kritiek 60% 60% 61% 56% 59% 54% 69% 63% 58% 58% Ik spreek positief over Defensie tegenover mensen van buiten deze organisatie. Ik verdedig Defensie als mensen van buiten deze organisatie kritiek uiten. Op dit moment wil ik graag zo lang mogelijk bij Defensie blijven. 71% 70% 65% 60% 62% 56% 58% 54% 52% - Het percentage CLAS medewerkers dat positief spreekt over Defensie en er zo lang mogelijk willen blijven werken is gedaald en ligt op het laagste niveau sinds het begin van de metingen. - De mate waarin medewerkers van de KMAR Defensie verdedigen en bij Defensie willen blijven werken is gedaald en heeft nog niet eerder zo laag gelegen sinds het begin van de metingen. - Het percentage medewerkers dat zo lang mogelijk bij Defensie wil blijven werken is binnen alle onderdelen gedaald, maar vooral bij medewerkers van het CLAS, de DMO en het DOSCO. Resultaten : uitgesplitst naar contractvorm - De loyaliteit van burgers is het hoogst en blijft redelijk stabiel door de kwartalen heen. - De loyaliteit van militairen fluctueert meer. De mate waarin militairen fase 1/2/BBT positief spreken over Defensie en Defensie verdedigen bij kritiek ligt op het laagste niveau sinds - 2015. - Het percentage militairen fase 3 dat zo lang mogelijk bij Defensie wil blijven werken heeft niet eerder zo laag gelegen sinds - 2015. 17

2 Inschatting loopbaankansen. 18

Inschatting loopbaankansen Deze vraag over loopbaanmogelijkheden is zowel gesteld aan militairen als burgerpersoneel Resultaten 2015 : totaalcijfers Resultaten : uitgesplitst naar onderdeel De inschatting van de loopbaankansen is over het algemeen redelijk gelijk gebleven in. 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% Binnen Defensie voldoende kansen en mogelijkheden om loopbaan voort te zetten 47% 48% 44% 46% 31% 2015 25% Gestelde vragen 54% 49% 28% 49% 50% 51% 54% 52% 41% 40% 43% 27% 30% 26% 46% 34% 42% 54% 38% Ik zie binnen Defensie voldoende kansen en mogelijkheden om mijn loopbaan voort te zetten. totaal 47% 63% 61% 48% 49% 44% 45% 43% 36% - De inschatting van de loopbaankansen ligt het hoogst onder DOSCO en DMO medewerkers. - Onder CLAS medewerkers is de inschatting van de loopbaankansen licht gestegen sinds en ligt nu op het hoogste niveau sinds - 2015. - Onder CZSK is de inschatting van de loopbaankansen juist sterk gedaald en dit ligt nu op het laagste niveau sinds - 2015. Resultaten : uitgesplitst naar contractvorm - De inschatting van de loopbaankansen is gestegen onder burgers ten opzichte van. - De mate waarin militairen fase 3 voldoende loopbaankansen zien blijft redelijk gelijk door de kwartalen heen. - Onder militairen fase 1/2/BBT fluctueert de inschatting van de loopbaankansen meer, maar liggen de percentages in hoger dan in. 19

3 Verloopintentie. 20

Verloopintentie Deze vraag is alleen gesteld aan militairen Fase 3 en burgerpersoneel. Resultaten 2015 : totaalcijfers Resultaten : uitgesplitst naar onderdeel De verloopintentie fluctueert sterk. Na een dal in is de verloopintentie in weer wat toegenomen. Ik vertrek bij Defensie als ik een andere baan kan krijgen totaal 25% 35% 30% 28% 31% 29% - De verloopintentie is vooral sterk toegenomen onder medewerkers van het DOSCO ten opzichte van (+14%). - Onder medewerkers van het CZSK, het CLAS, het CLSK en de KMAR is de verloopintentie nagenoeg gelijk gebleven ten opzichte van. 26% 27% 26% 25% 27% 23% 25% 23% 27% 25% 20% 16% 17% 18% 20% 21% 21% Resultaten : uitgesplitst naar contractvorm 15% 17% 16% 10% 13% 13% 2015 Gestelde vragen Ik zal vertrekken bij Defensie als ik een andere baan kan krijgen. 21

Redenen vertrekintentie Resultaten : totaalcijfers Resultaten : uitgesplitst naar onderdeel 1 2. Wijze waarop de organisatie wordt bestuurd 37% 1. Arbeidsvoorwaarden 51% 3. Balans tussen werk en thuis 2 3 - De arbeidsvoorwaarden zijn vooral een belangrijke vertrekreden voor medewerkers van de KMAR en het CLAS. - Voor de medewerkers van de CLSK is de balans tussen werk en thuis minder belangrijk, voor hen is het gebrek aan loopbaan-/ontwikkelingsmogelijkheden belangrijker. 33% Resultaten : uitgesplitst naar contractvorm 1 2 1. Salaris (88%) 2. Pensioenstelsel (48%) 3. Toelagen (46%) 1. Verschil tussen besluitvorming aan de top en de uitvoerbaarheid (66%) 2. Trage besluitvorming en uitvoering (58%) 3. Niet genoeg mensen om het werk te kunnen doen (45%) 1 2 3 Gestelde vragen Welke van de onderstaande aspecten geven aanleiding om te vertrekken? Maak een top 3. 22

4 Sollicitatiegedrag. 23

Sollicitatiegedrag Resultaten 2015 : totaalcijfers Resultaten : uitgesplitst naar onderdeel Afgelopen jaar buiten Defensie gesolliciteerd totaal 16% 30% 25% 20% 18% 24% 19% 26% 22% 26% 21% 18% 24% 20% 18% - Medewerkers van het DOSCO en het CLSK, hebben in aangegeven het meest buiten Defensie te hebben gesolliciteerd sinds - 2015. - Onder CLAS medewerkers is het aantal dat buiten Defensie heeft gesolliciteerd juist afgenomen en dit percentage ligt in op het laagste niveau sinds - 2015. 15% 14% 15% 15% 14% 12% 16% 18% 16% 16% Resultaten : uitgesplitst naar contractvorm 10% 10% 9% 10% 12% 12% 12% 10% 11% 12% 11% 5% 8% 8% 10% 0% 2015 Gestelde vragen Heeft u het afgelopen jaar gesolliciteerd naar een baan buiten Defensie? 24

Toekomst Resultaten 2015 : totaalcijfers Resultaten : uitgesplitst naar onderdeel Het vertrouwen in de toekomst bij Defensie is ten opzichte van redelijk gelijk gebleven. Mate van vertrouwen in de toekomst bij Defensie 13% 21% 9% 7% 4% 5% 5% 37% 33% 42% 43% 25% 32% 24% 60% 50% 40% 30% 20% 43% 40% 42% 41% Vertrouwen in mijn toekomst bij Defensie 48% 43% 44% 45% 49% 53% 47% 46% 36% 31% 41% 36% 33% 32% 34% Maak me zorgen over mijn 30% toekomst bij Defensie 45% 40% 45% 37% 63% 58% 63% - Het vertrouwen in de toekomst in is ten opzichte van gedaald onder medewerkers van het DOSCO (-8%), de BS (-5%), het CZSK (-5%) en de DMO (-4%). - Onder CLAS medewekers is het vertrouwen in de toekomst juist licht toegenomen ten opzichte van (+5%). Toch geeft nog 21% aan geen toekomst bij Defensie te zien. Resultaten : uitgesplitst naar contractvorm 10% 0% 15% 15% 10% 10% 10% 10% Geen toekomst bij Defensie 2015 Gestelde vraag Niet uitgevraagd Welke van de uitspraken is het meest op u van toepassing? Ik heb vertrouwen in mijn toekomst binnen Defensie. Ik maak me zorgen over mijn toekomst bij Defensie. Een toekomst bij Defensie is voor mij niet meer weggelegd. 14% 13% 10% 12% burger 1/2/BBT 3 4% 24% 9% 25% 41% 36% 62% 31% 47% - Militairen fase 1/2/BBT hebben meer vertrouwen gekregen in de toekomst ten opzichte van (+8%). 25

Bijlagen. 26

Responsverantwoording Respons per maand De vragenlijst monitor Mening van de Medewerker Defensie wordt maandelijks per mail uitgestuurd naar medewerkers van de diverse defensieonderdelen. Via een directe link in een persoonlijke uitnodigingsmail kan men de vragenlijst online invullen. Er wordt na 2 weken een reminder uitgestuurd. Sinds begin worden er kleinere steekproeven uitgenodigd, waardoor het aantal respondenten lager ligt dan in voorgaande jaren. De responsaantallen hieronder zijn de ongewogen aantallen. 2015 2015 Totaal de Bestuursstaf 17 95 105 36 93 116 134 126 132 131 162 175 144 153 1619 het Defensie Ondersteuningscommand o 66 335 321 306 260 384 396 438 455 431 291 177 172 180 4212 de Defensie Materieel Organisatie 63 51 131 176 186 250 227 276 264 242 259 243 211 234 2813 het Commando Landstrijdkrachten 84 331 225 244 196 331 324 391 349 345 247 178 149 158 3552 het Commando Luchtstrijdkrachten 85 340 312 326 310 376 399 437 445 453 324 191 177 197 4372 het Commando Zeestrijdkrachten 72 357 215 240 252 279 318 347 333 357 262 180 146 152 3510 de Koninklijke Marechaussee 74 239 217 117 105 110 136 163 171 177 173 129 134 161 2106 Totaal 461 1748 1526 1445 1402 1846 1934 2178 2149 2136 1718 1273 1133 1235 22184 2015 2015 Totaal Burgerpersoneel 124 451 425 437 430 562 586 666 653 668 622 603 378 420 7025 FPS fase 1 en 2 en BBT 165 578 514 510 474 633 662 740 735 722 546 315 366 392 7352 FPS fase 3 171 600 550 481 454 649 682 769 754 744 637 345 389 420 7646 Totaal 460 1630 1489 1428 1357 1844 1930 2175 2142 2134 1806 1264 1132 1232 22023 27

Colofon Divisie Personeel & Organisatie Defensie (DPOD) Afdeling Trends, Onderzoek & Statistiek (TOS) TOS stelt betrouwbare (ook strategische) kennis beschikbaar over het P&O-domein en over alle organisatorische en personele aspecten van de velden waarin Defensie opereert c.q. wil opereren. Deze kennis is een toegevoegde waarde voor de stakeholders, zij kunnen hiermee hun prestaties inzichtelijk maken en verbeteren, kansen onderkennen en hun besluitvorming beter ondersteunen. Vragen over en/of suggesties ten aanzien van de Monitor Mening van de Medewerker kunt u stellen via DPOD.Onderzoek@mindef.nl 28