Programma Actualiteiten agrarisch omgevingsrecht Bestemmingsplan en stikstof Stelselherziening omgevingsrecht Paul Bodden Bunschoten - Spakenburg 24 september 2019 1 2 2 Bestemmingsplan Bestemmingsplan en stikstof Bestemmingsplan geen toedelingsbesluit PAS, echter: Verwijzing in bestemmingsplan naar passende beoordeling PAS Eén-op-één inpassing prioritaire projecten PAS in bestemmingsplan Eén-op-één inpassing onherroepelijke natuurvergunningen die op basis van het PAS zijn verleend Eén-op-één inpassing PAS-meldingen in bestemmingsplan Het onder verwijzing naar de passende beoordeling bij het PAS in het bestemmingsplan toestaan van ruimtelijke ontwikkelingen die onder de grenswaarde (1 mol/ha/jr) of drempelwaarde (0,05 mol/ha/jr) uit het PAS blijven Maatregelen uit het PAS ook borgen in het bestemmingsplan 3 4 3 4 1
Bestemmingsplan Bestemmingsplan Andere referentiesituatie: feitelijke en planologisch legale situatie ten tijde van de vaststelling van het plan AbRS 1 juni 2016, ECLI:NL:RVS:2016:1515 (Westellingwerf) AbRS 8 februari 2017, ECLI:NL:RVS:2017:298 (Apeldoorn) Niet relevant: milieurechtelijk legaal, omgevingsvergunning bouwen Feitelijke situatie: vergunde veebezetting in het plangebied direct voorafgaand aan vaststelling bestemmingsplan, die (voor feitelijke onderbezetting) wordt gecorrigeerd door recente CBS-cijfers (meitellingen) AbRS 18 november 2015, ECLI:NL:RVS:2015:3507 (Leudal) Denken in verschillende oplossingen/gebiedsgericht? Onderscheid Bestemmingsplan voor één ontwikkeling Bestemmingsplan voor het buitengebied 5 6 5 6 Bestemmingsplan voor één ontwikkeling Geen aantasting natuurlijke kenmerken Geen aantasting natuurlijke kenmerken Rechtstreeks, onlosmakelijk gevolg Mitigeren Eén-op-één inpassing Salderen AbRS 25 mei 2016, ECLI:NL:RVS:2016:1434 (De Zuivelhoeve Hengelo) + 0,01 mol/ha/jaar = 0,001-0,002% van de kritische depositiewaarden Maatregelen AbRS 24 februari 2016, ECLI:NL:RVS:2016:497 (Rondweg Voorthuizen) 0,5, 0,4 en 0,3 mol/ha/jaar 7 8 7 8 2
Rechtstreeks, onlosmakelijk gevolg Mitigeren AbRS 23 maart 2016, ECLI:NL:RVS:2016:784 (Randweg Cuijk) ( ) 27.4. Voor de beoordeling van de gevolgen van het plan voor het Natura 2000-gebied dienen alle samenhangende gevolgen te worden betrokken. De raad heeft daarbij terecht ook de positieve gevolgen van de aanleg van de randweg als gevolg van het feitelijk verdwijnen van landbouwgronden betrokken. Het betreft in dit geval een rechtstreeks, onlosmakelijk gevolg van het plan, nu de weg ter plaatse van deze gronden zal worden aangelegd en deze gronden zodoende niet meer agrarisch kunnen worden gebruikt. Derhalve zal ter plaatse van deze gronden ook geen mest meer kunnen worden uitgereden. ( ) Mitigerende maatregel Beschermingsmaatregel als bedoeld in de uitspraak van 29 mei 2019 AbRS 14 oktober 2015, ECLI:NL:RVS:2015:3192 (De Hertenhorst Beekbergen) Eerder in gelijke zin: AbRS 24 december 2014, ECLI:NL:RVS:2014: 4672 (Bedrijventerrein De Kolk en Rondweg Nunspeet) 9 10 9 10 Eén-op-één inpassing Eén-op-één inpassing Natuurvergunning één-op-één inpassen in bestemmingsplan Artikel 2.8 lid 2 Wnb AbRS 1 juni 2016, ECLI:NL:RVS: 2016:1515 (Weststellingwerf) Natuurvergunning moet onherroepelijk zijn Bestemmingsplan mag niet meer mogelijk maken dan de natuurvergunning Borging in de planregels Uit oogpunt van rechtszekerheid moet duidelijk zijn welke natuurvergunning precies wordt bedoeld Geen passende beoordeling => in zoverre geen milieueffectrapportage vereist op grond van artikel 7.2a, eerste lid, Wm 36. ( ) Deze uitspraak betekent dat geen toepassing kan worden gegeven aan artikel 19j, vijfde lid van de Nbw 1998 of artikel 2.8, tweede lid, van de Wnb als het plan een herhaling of voortzetting is van een project waarvoor een Nbw/Wnb-vergunning is verleend op basis van het PAS-beoordelingskader. De conclusie dat op grond van de passende beoordeling die aan het PAS ten grondslag ligt niet verzekerd is dat de natuurlijke kenmerken van Natura 2000- gebieden niet worden aangetast, betekent dat redelijkerwijs moet worden aangenomen dat een passende beoordeling voor het plan nieuwe gegevens en inzichten kan opleveren omtrent de significante gevolgen van dat plan. 37. Het voorgaande betekent dat deze uitspraak gevolgen kan hebben voor bestemmingsplannen waarvan de beroepsprocedure nog niet is afgerond en waarin (door degene die zich op deze bepalingen kan beroepen) beroepsgronden naar voren zijn gebracht over de toepassing van artikel 19j, vijfde lid, van de Nbw 1998 of artikel 2.8, tweede lid, van de Wnb en waarbij is afgezien van het maken van een passende beoordeling omdat die eerder is gemaakt voor een Nbw/Wnb-vergunning die verleend is met het PASbeoordelingskader. 11 12 11 12 3
Salderen Bestemmingsplan voor het buitengebied Zie AbRS 1 februari 2017, ECLI:NL:RVS:2017:254 (Hilvarenbeek) Saldering = mitigerende maatregel indien: Directe samenhang tussen het voorgenomen plan en de salderingsmaatregel Deze wordt aangenomen als de vergunning voor het saldogevende bedrijf daadwerkelijk is of zal worden ingetrokken ten behoeve van de uitbreiding van het saldo-ontvangende bedrijf Dit kan blijken uit het intrekkingsbesluit of een overeenkomst Verder dient vast te staan dat de bedrijfsvoering van het saldogevende bedrijf daadwerkelijk is of wordt beëindigd Let op: uitvoerbaarheid bestemmingsplan: Zie bijv. AbRS 26 september 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BX8316, r.o. 2.36.4 (Buitengebied 2010 Oirschot) Echter ook: AbRS 31 augustus 2016, ECLI:NL:RVS:2016:2371 (Ommen) Veelal: op slot zetten bestaande veehouderijen Veel varianten: maximale dieraantallen, diersoorten, dierplaatsen, stikstofemissie, stikstofdepositie Let op: Stikstofdepositie als gevolg van het weiden en bemesten!? AbRS 30 november 2016, ECLI:NL:RVS:2016:3197 (Oisterwijk) Emissieregel volstaat niet, sluit niet uit dat het plan zal leiden tot een toename van de depositie ten gevolge van het houden van dieren buiten de stallen Echter: AbRS 6 september 2017, ECLI:NL:RVS:2017:2413 (Bronckhorst) Emissieregel in plaats van depositieregel gesanctioneerd 13 14 13 14 Bestemmingsplan voor het buitengebied Bestemmingsplan voor het buitengebied Drie grote nadelen op slot zetten AbRS 6 september 2017, ECLI:NL:RVS:2017:2413 (Bronckhorst) Gebruiksverbod: (.) het gebruik van gronden met de bestemming agrarisch met waarden Landschap en natuur waarop niet tevens een aanduiding bouwvlak is gelegen, waarbij de emissie N/ha/jaar meer bedraagt dan de emissie N/ha/jaar afkomstig van het ten tijde van de vaststelling van het plan aanwezige bestaande gebruik van deze gronden. (.) Niet dynamisch (verduurzaming?) Separate trajecten voor ontwikkelingen Planschaderisico s 15 16 15 16 4
Bestemmingsplan voor het buitengebied Ontwikkeling en daarmee dynamiek via binnenplanse salderingsmethode? Bestemmingsplan Buitengebied Groesbeek, salderingsregeling: AbRS 28 augustus 2015, ECLI:NL:RVS:2015:2793 (Buitengebied fase II 2013 Oirschot) Bouw stallen slechts toegestaan, indien stikstofemissie vanuit inrichting niet toeneemt, tenzij saldering plaatsvindt Saldering in casu niet (goed) gedefinieerd Directe samenhang noodzakelijk tussen plan en salderingsmaatregel Salderen met afname stikstofdepositie ter plaatse van arealen habitattype waar toename stikstofdepositie plaatsvindt 17 18 17 18 Voortgang stelselherziening omgevingsrecht Systematiek AMvB s Stelselherziening omgevingsrecht 19 20 19 20 5
Invoeringswet Omgevingswet en vier AMvB s Algemeen Besluit kwaliteit leefomgeving Wetsvoorstel Invoeringswet Omgevingswet op 3 juli 2018 naar de Tweede Kamer (Kamerstukken II 2017/18, 34 986, nrs. 1-2) AMvB's zijn op 31 augustus 2018 gepubliceerd in het Staatsblad Omgevingsbesluit (Ob), Stb. 2018, 290 Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl), Stb. 2018, 292 Besluit activiteiten leefomgeving (Bal), Stb. 2018, 293 Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), Stb. 2018, 291 Staatsblad 2018, 292 Systeem van rechtstreeks werkende immissieregels voor geluid, trillingen en geur uit het Activiteitenbesluit gaat op de schop Hiervoor in de plaats instructieregels in het Bkl Gemeenteraden (B&W bij delegatie) moeten in het omgevingsplan geluid-, trillings- en geurnormen opnemen voor bedrijfsmatige activiteiten 21 22 21 22 23 24 23 24 6
25 26 25 26 Geluid, trillingen, geur en bodem 27 28 27 28 7
Voorbeelden nieuwe systematiek Geur Voorbeelden nieuwe systematiek Geur Toepassingsbereik (artikel 5.90 Bkl) In de huidige systematiek biedt Wgv (wettelijke) bandbreedte waarbinnen de gemeente kan afwijken Onder Bkl breuk met huidige systematiek Meer afwegingsruimte op lokaal niveau onder Bkl kunnen ook soepelere normen voor geurbelasting worden gesteld die de (wettelijke) bandbreedte overschrijden, mits gemotiveerd Afwijkingsmogelijkheden afhankelijk van de lokale situatie Artikel 5.91 Bkl (geurgevoelige gebouwen): 1. Een geurgevoelig gebouw is in ieder geval een gebouw of een gedeelte van een gebouw met een: a. woonfunctie en nevengebruiksfuncties daarvan; b. onderwijsfunctie en nevengebruiksfuncties daarvan; c. gezondheidszorgfunctie met bedgebied en nevengebruiksfuncties daarvan; d. bijeenkomstfunctie voor kinderopvang met bedgebied en nevengebruiksfuncties daarvan. 2. Het eerste lid geldt niet voor een gedeelte van een gebouw als bedoeld in dat lid als het omgevingsplan in dat gedeelte niet toelaat een: a. woonfunctie; b. onderwijsfunctie; c. gezondheidszorgfunctie met bedgebied; d. bijeenkomstfunctie voor kinderopvang met bedgebied; e. bijeenkomstfunctie die een nevengebruiksfunctie is van een woonfunctie; of f. bijeenkomstfunctie die een nevengebruiksfunctie is van een gezondheidszorgfunctie met bedgebied. 3. Onder een geurgevoelig gebouw wordt ook verstaan een gebouw dat nog niet aanwezig is, maar op grond van een omgevingsplan of omgevingsvergunning voor een afwijkactiviteit mag worden gerealiseerd. 4. Het omgevingsplan kan andere geurgevoelige gebouwen of gedeelten van gebouwen aanwijzen, mits er hoofdzakelijk sprake is van verblijf van mensen. 5. In het omgevingsplan kan paragraaf 5.1.4.6 overeenkomstig worden toegepast op locaties waarbij hoofdzakelijk sprake is van verblijf van mensen. 29 30 29 30 Voorbeelden nieuwe systematiek Geur Geurgevoelig gebouw nieuw begrip t.o.v. de Wgv! Geurgevoelig object (art. 1 Wgv) geurgevoelig gebouw (art. 5.91 Bkl) Wijziging ingegeven vanuit wens naar harmonisatie begripsomschrijvingen Een gebouw waarin een horecabedrijf is gevestigd (bijvoorbeeld een hotel of snackbar), een kantoor, een museum in het buitengebied waar permanent iemand in de receptie aanwezig is, een penitentiaire inrichting, een justitiële jeugdinrichting, of een tbs-kliniek hoeft niet langer verplicht als een geurgevoelig gebouw te worden aangemerkt (NvT, p. 370) Ook andere geurgevoelige gebouwen aanwijsbaar, mits hoofdzakelijk sprake van verblijf van mensen 31 32 31 32 8
Onderzoeken Onderzoeken Advies Gezondheidsrisico s rond veehouderijen (Gezondheidsraad, 30 november 2012) Rapport Geurhinder van veehouderij nader onderzocht (GGD en IRAS Instituut Universiteit Utrecht, 23 maart 2015) Emissies van endotoxinen uit de veehouderij: emissiemetingen en verspreidingsmodellering (WUR-rapport 959, Wageningen UR Livestock Research, juni 2016) VGO-1: hoofdrapport Veehouderij en Gezondheid Omwonenden (RIVM, 5 juli 2016, 2015-0058) VGO-2: deelrapport Analyse van gezondheidseffecten, risicofactoren en uitstoot van bio-aerosolen (16 juli 2017) Advies Gezondheidswinst door schonere lucht (Gezondheidsraad, 23 januari 2018; 2018/01) Advies Gezondheidsrisico s rond veehouderijen: vervolgadvies (Gezondheidsraad, 14 februari 2018; 2018/04) VGO-3: deelrapport Longontsteking in de nabijheid van geitenen pluimveehouderijen; actualisering van gegevens uit huisartsenpraktijken 2014-2016 (22 oktober 2018) 33 34 33 34 Jurisprudentie VGO-rapport AbRS 4 juli 2018, ECLI:NL:RVS:2018:2189 (Lingewaard): Artikel 2.27 lid 1 Wabo j 6.5 lid 1 Bor vereist VVGB Rapport Veehouderij en Gezondheid Omwonenden (aanvullende studies): Analyse van gezondheidseffecten, risicofactoren en uitstoot van bioaerosolen (VGO-2) Raad: geen VVGB, omdat het moeilijk/onmogelijk is om goede inschatting te maken van de gezondheidsrisico s voor de omgeving en daarmee om te beoordelen of met uitbreiding van de geitenhouderij een goed woon- en leefklimaat wordt gegarandeerd Appellant: gemeenteraad heeft ten onrechte geen VVGB afgegeven AbRS: accepteert eigen beoordeling gemeenteraad en eigen inzicht m.b.t. de gevolgen van geitenhouderijen voor de volksgezondheid die ten grondslag liggen aan het besluit tot niet afgeven VVGB Jurisprudentie VGO-rapport AbRS 21 november 2018, ECLI:NL:RVS:2018:3781 (Wijdewormer): Appellanten: vrees gevaar voor de volksgezondheid (Q-koorts en andere aandoeningen) Beroep rapport Veehouderij en Gezondheid Omwonenden (aanvullende studies): Analyse van gezondheidseffecten, risicofactoren en uitstoot van bioaerosolen (VGO-2) Besmetting van dierziekten is ruimtelijk relevant belang bestrijding van besmettelijke dierenziekten geregeld in andere wetgeving Door vaccinatieplicht geen uitbraken van Q-koorts meer Minder grote dichtheid van intensieve veehouderijen in Noord-Holland concentratie van bedrijven niet van belang voor verspreiding ziekten AbRS: belang van het tegengaan van andere aandoeningen dan Q-koorts staat vestiging van de geitenhouderij niet in de weg 35 36 35 36 9
Jurisprudentie onderzoeken RIVM en GGD Endotoxinen en het voorzorgsbeginsel AbRS 7 november 2018, ECLI:NL:RVS:2018:3609 (Oirschot): Appellant: ernstige luchtwegproblemen Beroep op onderzoeken RIVM en GGD Gezondheidsrisico s = mee te wegen belang Maatschappelijke onrust kan ontwikkelingsmogelijkheden niet beperken AbRS: advies GGD bevat geen algemeen aanvaarde wetenschappelijke inzichten en de gemeenteraad hoeft geen rekening te houden met bijzondere gevoeligheid mensen AbRS 27 februari 2019, ECLI:NL:RVS:2019:644 (Nederweert): Voorzorgsbeginsel strekt niet zover dat toepassing had moeten worden gegeven aan de advieswaarde van 30 EU/m3; nog een aanzienlijk aantal vragen die wetenschappelijk onderzoek vereisen Lagere rechtspraak: rechtbank Zeeland-West-Brabant, 14 maart 2019, ECLI:NL:RBZWB:2019:1105, Etten-Leur en rechtbank Oost-Brabant, 12 april 2019, ECLI:NL:RBOBR:2019:1973, Laarbeek en ECLI:NL:RBOBR:2019:1974, Heeze en Leende: Op grond van het voorzorgsbeginsel kan het bevoegd gezag een vergunning weigeren vanwege de risico s van endotoxinen, ook indien algemeen aanvaarde zichten nog ontbreken 37 38 37 38 Contact: Paul Bodden 024-382 83 02 p.bodden@hekkelman.nl 39 10