Inleiding 11 Bruikbare documenten bij deze pocket 15 Deel 1 De fi nanciering van de pensioenen van de statutaire personeelsleden van de lokale besturen 1 Huidige situatie 19 1. Historische context: vijf pensioenstelsels 21 1.1. Pool 1: het gemeenschappelijk pensioenstelsel van de plaatselijke besturen 22 1.2. Pool 2: het stelsel van de nieuwe bij de Rijksdienst aangeslotenen 23 1.3. Pool 3: het stelsel van de bij een instelling voor bedrijfspensioenvoorziening aangesloten besturen 26 1.4. Pool 4: het stelsel van de besturen met een eigen pensioenkas 28 1.5. Pool 5: het Fonds voor de pensioenen van de geïntegreerde politie 28 2. Evolutie van de bijdragevoeten 30 3. Dramatische pensioensituatie eind 2011 31 3.1. Pool 1 31 3.2. Pool 2 32 3.3. Reservefonds gezinsbijslag 33 3.4. Overzicht pensioenreserves op 1 januari 2012 34 3.5. Eind 2011 werd de situatie onhoudbaar 35 5
4. Oorzaken van de financieringsproblemen voor de pensioenen 37 4.1. Oorzaken van de hoogte van de pensioenfactuur 37 4.2. Allerhande herstructureringen, zoals de fusie van gemeenten, de oprichting van politiezones, de verzelfstandiging of privatisering van openbare ziekenhuizen 43 4.3. Oorzaak van de sterke stijging van de pensioenlasten: de vergrijzing 45 4.4. Te weinig statutairen? 47 4.4.1. Aantal contractanten neemt toe 47 4.4.2. Hoe kunnen we verklaren dat het aantal statutaire medewerkers verhoudingsgewijs daalt? 50 4.4.3. In welke mate is de verhouding statutair/ contractant relevant voor de pensioenfinanciering? 56 5. Prognoses 2004-2050: de Exsyspen-studie 57 5.1. Basisscenario 58 5.2. Varianten op het basisscenario 60 5.3. Conclusies van de Exsyspen-studie 64 6. Evolutie loonmassa en pensioenlast 2012-2016 64 2 De wet voor de financiering van de Lokale Ambtenarenpensioenen van 24 oktober 2011 69 1. Veralgemeende aansluiting bij de DIBISS 71 2. Fusie van alle pools 1-2-3-4-5 74 3. Basisbijdrage en responsabiliseringsbijdrage 75 3.1. Basisbijdragepercentage 75 3.2. Responsabiliseringsbijdrage 78 4. Reserves ex-pool 1 81 5. Wettelijk bestemde reserves 83 6. Niet-bestemde reserves 83 7. Federale sociale dotatie politiezones 85 8. Hulpverleningszones 86 6
8.1. Eenmalige federale subsidie voor het jaar 2015 86 8.2. Berekening responsabiliseringsbijdrage 87 9. Federale dotatie ziekenhuizen 89 10. Andere maatregelen voor een sluitende financiering van de ambtenarenpensioenen 90 11. Vragen van besturen naar aanleiding van de Wet van 24 oktober 2011 91 12. Kostprijs 97 12.1. Ramingen 97 12.2. Waar staan we nu (2015)? 98 13. Evaluatie van deze wet en kritische nabeschouwingen 101 Deel 2 Het aanvullend pensioen voor de contractueel aangestelde personeelsleden van lokale besturen 1 Problematiek 111 2 Sectoraal akkoord 2008-2013 en kaderpensioenreglement van 9 december 2009 117 3 Groepsverzekering 123 1. Aanstelling groepsverzekeraar 125 2. Rol DIBISS (de voormalige RSZPPO) 128 3. Welke besturen kunnen zich aansluiten? 129 3.1. Kunnen gemeentelijke vzw s zich aansluiten? 129 4. Stappenplan voor het bestuur 130 4.1. Budgetten 130 4.2. Intentieverklaring 131 4.3. Advies OCMW, respectievelijk gemeente 131 4.4. Onderhandeling met vakbonden 131 4.5. Definitieve beslissing over pensioentoezegging op de raad en aanstelling DIBISS als opdrachtencentrale 132 4.6. Uitvoering 133 7
8 5. Aangesloten personeelsleden 133 5.1. Medewerkers met een arbeidsovereenkomst 133 5.2. Uitgesloten categorieën 134 5.3. Personeel woonzorgcentra 135 5.4. Personeel dat tijdelijk werkt via werkgelegenheidsmaatregelen (bv. sine, Activa, werkervaringsprojecten) 136 5.5. Politiepersoneel 137 5.6. Brandweerpersoneel 138 6. Ingangsdatum 138 7. Vaste werkgeversbijdrage 139 7.1. Minstens 1% op het jaarloon 139 7.2. Geleidelijke invoering 141 7.3. Afgezonderd fonds per bestuur maar collectief beheer 141 7.4. Loonbasis 142 8. Kosten 143 9. Personeelslid ontvangt lijfrente 144 9.1. Lijfrente 144 9.2. Voorbeelden 146 9.3. Begrenzing van het pensioen 148 9.4. Afhoudingen op de rente 148 9.5. Pensioenleeftijd 149 10. Overlijdensdekking 149 11. Enkele specifieke situaties 150 11.1. Als de contractant een vaste benoeming krijgt 150 11.2. Als de contractant het bestuur verlaat vóór zijn pensionering 151 11.3. Moeten hulpverleningszones een tweede pensioenpijler organiseren naar aanleiding van de overdracht van het contractueel niet-operationeel personeel van de gemeente naar de zone? 152
12. Informatieverplichtingen 153 12.1. Pensioenreglement 153 12.2. Pensioenfiche 153 12.3. Beheersverslag 154 13. Stand van zaken 1 maart 2015 154 Deel 3 Financiering mandatarispensioenen Deel 4 Eenvoudige vergelijking van het ambtenarenpensioen en het werknemerspensioen 1. Personeelscategorie, bijdrageregeling en uitbetalingsinstelling 163 2. Ruwe vergelijking van het werknemers- en het ambtenarenpensioen 167 9