Herdenking bevrijding Dieren 16 april 1945 5 jaar herdenking 2009 2013 Initiatief Stichting Vrienden van de Oranjerie Dieren
Herdenking bevrijding Dieren 16 april 1945 5 jaar herdenking 2009 2013 Sinds 2009 organiseert Stichting Vrienden van de Oranjerie Dieren de jaarlijkse herdenking van de bevrijding van Dieren op 16 april 1945. Het logo van Carlo Polman geeft goed het thema van deze herdenking weer. Geef ons de vijf. Deze staan voor vrede, vrijheid, verbinding, verandering en vriendschap. Doelstelling van deze herdenking is dat de leerlingen zelf gedichten en verhalen schrijven over hoe zij dit voelen. Voor afgaande aan de herdenking wordt het thema uitvoerig besproken. Op de dag zelf komt de heer Harrie Leeman geboren en getogen in Dieren, zijn ervaringen als jonge jongen in de oorlog vertellen. Met open mond en stil luisteren de kinderen naar zijn verhaal en hebben na afloop veel vragen. Keep them Rolling werkt ook graag mee aan deze herdenking. De leerlingen worden van school opgehaald door jeeps en motoren en gaan dan in optocht naar het oorlogsmonument in het Carolinapark te Dieren. Ter herinnering aan deze herdenkingen krijgen alle leerlingen een boekje met daarin gedichten en verhalen gemaakt door mede- oud leerlingen van hun school. Wij willen met name de leerlingen en leerkrachten van de OBS Kon Emma, PC De Boomgaard Zuid en SG Het Rhedens dank zeggen voor hun medewerking aan deze herdenking. Hiermede blijft het thema herdenken en vieren voor 2013 en verder actueel. Ap Lammers Voorzitter Stichting Vrienden van de Oranjerie Dieren In het Carolina park staat een kruis, misschien stond er vroeger wel een huis. Dat monument, doet ons weer denken aan het bombardement In de oorlog was er niet veel te eten, maar dat zijn we nog niet vergeten Is het moeilijk te kiezen denk je ooit aan wat je zou kunnen verliezen Als een ander je thuis vernielt weet je niet wat hem bezielt Wat de Duitsers hebben gedaan, Dat laten we nooit meer gaan. Foto s: Ron Oostveen Fotografie Ap Lammers Kyra en Romy Kon. Emma 3
Oorlog lang geleden Wat die Duitsers allemaal deden, Op 4 mei herdenken wij de mensen die gesneuveld zijn, 5 mei vieren wij dat we bevrijd zijn. We staan hier nu hier bij het kruis, Vroeger was het hier niet pluis. Het leven en overleven was moeilijk, In de duin licht een lijk, Toen was het anders als het heden, Oorlog lang geleden. Van: Anouk en Froukje Kon. Emma Oorlog en verdriet Niemand die het juiste ziet De wanhoop is nabij Niemand is meer blij Alleen maar verwoesten en Doden Het vermoorden van al die joden Allemaal door dat vreselijke mens Heel veel mensen met een wens, Weg met de oorlog weg met hem Weg van die oorlogsbodem Geef ons vrijheid en geluk Maak ons leven toch niet stuk Na 5 jaar hopen Is de oorlog afgelopen Leerling van de Boomgaard 4 5
Beste soldaten, Beste Soldaten, Sowieso hartelijk bedankt voor het feit dat jullie Dieren en de rest van Nederland, Europa hebben bevrijd. Zonder jullie was het vast anders gelopen. Jullie hebben je leven op het spel gezet om ons te bevrijden. Iets dat ik heel erg respecteer. Het lijkt me echt heel eng en spannend wat jullie hebben meegemaakt. Veel van jullie vrienden, familie en andere dierbaren zijn gestorven. Dat lijkt me nog het moeilijkst dat je gewoon je niet even naar je familie of vrienden kon. En dan had je ook de angst dat ze overleden. Maar ondanks dat alles bleven jullie toch gewoon vechten en strijden voor iedereen. Het is nu dan wel al lang geleden maar toch blijven we het herdenken want jullie moeten gewoon herdacht worden want wat jullie hebben gedaan is gewoon zo groots en mooi en dapper! Maar gelukkig na dat we nu en 4 mei dit alles herdenken kunnen we op 5 mei ook feest vieren want we zijn wel gewoon bevrijd door jullie!!! Ik schrijf deze brief om u te bedanken dat u ons heeft bevrijd. Als u ons niet had bevrijd had ik misschien nu niet geleefd, Mijn ouders niet, mijn opa en oma, mijn zus mijn broer ook allemaal niet. U heeft uw eigen leven ook voor ons gewaagd. Ik vind deze dag daarom heel belangrijk om te herdenken. Jullie hebben samen met de Engelsen de Duitsers verslagen. Soms denk ik nog: Wat zou er zijn als jullie niet waren gekomen? Dan zaten we nu nog gevangen in ons eigen land. Dan hadden we niet eens een thuis. Dan hadden we niks! Zonder jullie was alles anders geweest, Nooit meer naar buiten geweest, Nooit meer eten gehad, Alleen nog maar oorlog! Groetjes, Leerling van de Boomgaard Daarom wil ik u hartelijk bedanken dat u ons heeft bevrijd. Dat we nu een gewoon leven kunnen leiden. Dank u wel!! Vriendelijke groet: Juliëtte Matser De Boomgaard-Zuid 6 7
Tweede Wereldoorlog Oorlog, wat een vreselijk woord, Het ergste woord dat ik ooit heb gehoord. Niemand heeft voor dit drama een reden, Maar, waarom hebben die mensen zo geleden? Al die ellende en al dat verdriet, Wij wensen dat niemand dat ooit nog ziet. Na jaren strijd was het eindelijk voorbij, Toen was iedereen weer gelukkig en vrij. Mensen die ons allemaal hebben bevrijd, dat zijn er veel, En voor wat ze hebben gedaan, zijn wij hen heel dankbaar. Guus Weerd Dustin Peters Rice de Oude SG Het Rhedens Al die bommen en schoten, In het midden van de twintigste eeuw, Veel onschuldige mensen, zo ineens hun leven kwijt, Waarom moest dit nou gebeuren? Deze hevige strijd. We zijn trots, op de mensen die ons hebben geholpen. Ook al hadden we liever dat er niks was gebeurd. Verdrietig, want er waren zoveel doden, Familie of vrienden die er ineens niet meer waren, Dit kon toch niet eerlijk zijn? Mensen die hun leven voor ons in gevaar brachten, Zonder hen hadden we het niet gered. Wij zullen deze mensen nooit meer vergeten. Anke Baars, Daphne Welling, Dewi Wernke SG Het Rhedens 8 9
Het is nu bijna 5 jaar oorlog en ik mocht eindelijk weer een keer naar buiten. Ik liep naar het veldje waar ik vroeger speelde. Het was leeg. Ik keek naar de kale grijze lucht boven de weilanden en dacht aan wat ik hier vroeger allemaal deed: rennen, verstoppertje, en af en toe zelfs soldaatje. Maar dat mocht niet meer. Niks meer. Zelfs languit in het gras liggen mocht niet meer. Oorlog maakt niks goed, dat is het laatste wat mijn vader zei voor hij moest vertrekken om te vechten in de oorlog. Daar heb je dat geluid weer. Dat vreselijke geluid van de vliegtuigen. Maar deze keer is het veel harder. In één keer is de kale grijze lucht gevuld met allemaal parachutes. Ik ren als een gek door het veld om te kijken of mijn vader er tussen zit, maar nee, het zijn alleen maar Engelsen. Wim! Kom snel mee!, roept mijn moeder. We zijn bevrijd! De Engelsen, het zijn de Engelsen die ons hebben bevrijd! Ik kon mijn oren niet geloven. Moet je je voorstellen dat je iedere dag geweren en bommen hoort afgaan, vliegtuigen voorbij hoort vliegen en tanks geparkeerd ziet staan voor je huis. Nu gaan ze weg! Gewoon weg! Zouden ze nog terug komen? Mijn moeder roept nog een keer: Kom nou mee! Ik volg haar. Ze loopt naar het marktplein. Er komen allemaal soldaten achter ons aan. Ze delen iets uit. Er komt er eentje naar ons toe en geeft een reep met chocola en zegt: Peace is the power en aait me over mijn hoofd. Midden op het plein staat een groep mensen te dansen op vrolijke muziek. Mijn moeder trekt me mee naar de mensen en samen dansen we tot we niet meer kunnen. Dan gaan we naar huis en raad eens wie daar toch is, het is mijn vader! Ik omhels hem en kan het bijna niet geloven dat hij het is. Samen gaan we hand in hand de vrijheid te gemoed en hopen dat er nooit meer zoiets afschuwelijks gebeurt. Nooit meer. Sanne de Lijster, Chariya van Dolder, Aimee Stoter SG Het Rhedens Op de vlucht Het is 1940. Het is 12 mei 1940 laat in de Samuel Cohen is een jongen van 10 avond. Maira, zijn zusje is 6½ Samuel ligt al in bed. Opeens zijn broer Adam van 12 hoort hij zijn vader Otto. De motoren heel hard van de En zijn moeder Maya. vliegtuigen Het is een Joodse familie die laag over de huizen vliegen. Dan gaat het luchtalarm af. Zijn vader stormt naar boven, en roept: De moffen komen eraan! vlug, kom mee!!! Ze gaan schuilen in de kelder. In 1944. Samuel, Adam, Maira & Maya zijn in concentratiekamp Auschwitz in Polen terechtgekomen, daar moet hij hard werken. Dat komt omdat zij door hun zijn verraden. Het zweet loopt van Samuels hoofd, wat is dat zwaar. Ook heeft hij geen vader meer, die is namelijk neergeschoten. Maya en Maira zijn er ook niet meer, doordat ze zijn vergast. 27 Januari 1945 wordt Auschwitz bevrijdt door de geallieerden. Op 1 februari zitten Samuel en Adam in de trein naar Nederland. Hun vader Otto, hun moeder Maya en hun zusje Maira zijn overleden Joris Oostveen 10 jaar) Thé te Riele (11 jaar) OBS Kon Emma 10 11
De Herdenking Het is vrede, Waar wij nu staan. Het is vrede, Waar wij ook gaan. We denken er misschien niet over na, Maar er is een oorlog geweest en die willen we niet achternagaan. Daar was Nederland bij betrokken, Als we er nu over na denken geeft dat ons grote schrokken. Al hebben wij deze mensen nooit gekend, Wij geven ze wel een compliment. Deze mensen zijn echten helden, Dat moeten we toch even melden. Al hebben wij deze mensen nooit gekend, Het is tijd dat je er aan went. Dat zonder hen wij hier nooit zouden staan, Zonder hen was waarschijnlijk de wereld vergaan. De oorlog De oorlog duurde 5 jaar lang. Veel mensen waren bang. Mensen leden pijn. Joden mochten er niet meer zijn. Voor joden werd van alles verboden. Mensen gingen in het verzet en joden helpen. Hitler gebruikte veel geweld. Veel doden werden er geteld. Maar er kwamen veel soldaten te hulp. Die gingen vechten voor ons land. De bevrijding duurde ruim 9 maanden lang. Toen werd Nederland bevrijd op 4 en 5 mei. Dan vieren we feest! Groetjes Jin Zhi de Haas PC De Boomgaard Helden Al hebben wij jullie nooit gekend, Zij wij toch stil voor een moment. En als jullie nou vanuit de hemel kijken misschien, Dan zouden jullie onze vrede kunnen zien. Ilse de Graaf (10 jaar) Rosalyn Reusink (10 jaar) OBS Kon Emma 12 13
Wij zijn beste vrienden en soms ook niet, Dan hebben we ruzie tot ons groot verdriet We zijn er altijd voor elkaar. In de oorlog die we nu herdenken Was vriendschap niet weg te denken Je was er voor elkaar of je je elkaar wel of niet kende Er was namelijk al genoeg ellende Onze school heeft het overleefd de Emmaschool heeft het beleefd Beste Wij willen u hartelijk bedanken dat u uw leven geriskeerd hebt voor het redden van ons mooie dorpje Dieren. Terwijl u misschien hebt gezien hoe vrienden en familie voor uw ogen zijn neergeschoten. Ik mag trots op u zijn dat u hebt doorgezet ook in moeilijke tijden. Vandaag herdenken wij jullie moedigen strijd in het Carolinapark bij het herdenkingskruis. Ik ben erg blij dat wij dit mogen doen. En dat u en uw kameraden Hitler hebben verslagen zodat wij nu in vrijheid dit kunnen doen. Teska Vermande en Elena Coenen OBS Kon Emma Hartelijke groeten Jiska Thijsen De Boomgaard-Zuid 14 14 15
Love shine a light Love shine a light in every corner of my heart Let the love light carry, let the love light carry Light up the magic in every little part let our love shine a light in every corner of our hearts Love shine a light in every corner of my dream Let the love light carry, let the love light carry Like the mighty river flowing from the stream Let our love shine a light in every corner of our dreams And we re all gonna shine a light together All shine a light to light the way Brothers and sisters in every little part Let our love shine a light in every corner of our hearts Love shine a light in every corner of the world Let the love light carry, let the love light carry Light up the magic for every boy and girl Let our love shine a light in every corner of the world And we re all gonna shine a light together All shine a light to light the way Brothers and sisters in every little part Let our love shine a light in every corner of our hearts wordt door de leerlingen van PC De Boomgaard als afsluiting gezongen 16