T E K S T : B O B G A L E S L O O T HET GEHEIM VAN DE H E D G E F U N D S GOEDE TIJDEN, SLECHTE TIJDEN: Verstandige beleggers laten zich door een dalende markt niet afschrikken. Doen de aandelen het wat minder, dan wijken ze eenvoudig uit naar alternatieven. Goud, obligaties en sinds kort zijn voor particulieren ook de zogeheten hedgefondsen aantrekkelijk. Het is dé methode om portefeuillerisico s te verlagen, schrijft Bob Galesloot, hoofd hedge funds bij Robeco Alternative Investments en fondsmanager van Robeco Absolute Return. A LTIJD RENDEMENT? S A F E 23
Hij was purser op een stoomboot, journalist en bediende op de Amerikaanse ambassade. Meer dan mooie verhalen leverde dat niet op, concludeerde de Amerikaan Alfred Winslow Jones op z n 48ste verjaardag. En dus besloot hij zich in de jaren veertig van de vorige eeuw op de beurs te wagen. Hij bereidde zich goed voor. Sprak met analisten, schatte de risico s in en ontwierp vervolgens een even slimme als eenvoudige beleggingsmethode: het hedgen, Engels voor het afdekken van het prijs- of koersrisico van een belegging. Jones behaalde er spectaculaire resultaten mee: rendementen van tientallen procenten. Al snel volgden andere beleggers zijn voorbeeld. Veel hedgefondsen beleggen volgens een long/short-beleggingsmodel. Dat wil zeggen dat ze effecten kopen waarvan ze een koersstijging verwachten (long-positie) en effecten verkopen waarvan ze een koersdaling verwachten (via een short-positie). Op die manier kan bijvoorbeeld rendement behaald worden op de relatieve koersbeweging van twee aandelen: long Boeing, short Fokker. Of: long Coca-Cola, short PepsiCo. Zolang de long-posities het beter (of minder slecht) doen dan de short-posities, is het rendement op de strategie positief, ongeacht marktbewegingen in het algemeen of bewegingen in luchtvaartindustrie of fris- en chipsproducenten in het bijzonder. Het aandeel Coca-Cola verloor in 2002 5,5 procent van z n waarde. Van een long-positie van $ 1000 zou dan dus $ 55 verloren zijn gegaan. Maar het aandeel PepsiCo deed het veel slechter: - 12,1 procent. De short-positie van $ 1000 zou dus maar liefst $ 121 hebben opgeleverd. Per saldo zou deze strategie dus $ 66 hebben opgeleverd in een dalende markt. Hedgefondsen kunnen onafhankelijk van de markt bewegen en zowel in opgaande als neergaande markten goede resultaten behalen. Traditionele beleggingsfondsen profiteren doorgaans alleen van koersstijgingen en zijn vaak gekoppeld aan een benchmark, bijvoorbeeld de MSCI Worldindex. Hedgefondsen daarentegen hebben geen benchmark, omdat ze altijd een positief rendement nastreven, ongeacht de marktomstandigheden. Dit betekent dat de fondsmanager vrijer is in de keuze van beleggingen en dat hij zijn expertise maximaal kan inzetten. Om zoveel mogelijk kansen te benutten en het risico optimaal te spreiden, is het verstandig om verschillende hedgefondsstrategieën naast elkaar te beleggen. Institutionele partijen, maar ook particulieren, kunnen beleggen in hedgefondsen, veelal via zogenaamde funds of hedgefunds, fondsen die beleggen in een mandje van hedgefunds. Niet alleen in opgaande markten, maar ook in tijden van dalende beurskoersen kan een belegging in hedgefondsen haar vruchten afwerpen, zoals bleek in september 2002. Toen verloor de AEX-index 20,2 procent, en daarmee werd het de slechtste beleggingsmaand sinds oktober 1987, terwijl Robeco Absolute Return 1,0 procent rendement Vijf tips BEZINT VOOR U MET HEDGEFUNDS BEGINT 1. Gebruik hedgefunds voor de spreiding van uw beleggingsportefeuille. Neem hedgefunds naast aandelen, obligaties en vastgoed op in uw portefeuille en neem als vuistregel dat ze tien tot twintig procent van uw portefeuille uitmaken. 2. Verwacht geen gouden bergen van hedgefunds. De meeste hedgefunds hechten veel waarde aan behoud van kapitaal. Zij geven de voorkeur aan veilige beleggingsstrategieën en zijn vaak tevreden met een jaarrendement van 10 tot 15 procent. Zij streven geen rendementen na die zij slechts met veel risico kunnen behalen. 3. Ken uw vermogensbeheerder. Maak voordat u geld aan een vermogensbeheerder toevertrouwt, een zorgvuldige beoordeling van de kracht van de organisatie achter het fund of hedgefunds. Lees in elk geval de fund of hedgefund-brochure en bestudeer het prospectus. 4. Let op de beperkte in- en uitstapmomenten. Hedgefunds hebben vaak maar één keer per maand een instapmoment en één keer per maand of kwartaal een uitstapmoment. Noteer deze data in uw agenda. 5. Let goed op de kostenstructuur. Maak een inventarisatie van alle mogelijke kosten. Zorg ervoor dat u niet te veel betaalt voor zaken die niet direct met het beheer van de portefeuille van hedgefunds te maken hebben, zoals in- en uitstapkosten. 24 S A F E
Michael Steinhardt OPRICHTER VAN STEINHARDT PARTNERS Zijn fonds behaalde een jaarlijks rendement van 24 procent sinds de oprichting in 1967 en was succesvol in dalende en stijgende markten. Wie bij de oprichting één dollar in zijn fonds zou hebben belegd, zou bij het opheffen ervan in 1995 maar liefst $ 481 in de knip hebben. Steinhardt onderscheidde zich door goede sectoranalyse en de gave om de juiste aandelen te kiezen. Zijn talent om op het juiste moment tegen de trend in te beleggen, droeg bij tot zijn grootste successen. DE HELDEN VAN DE JAREN 50 EN 60 WAREN DE LANGETERMIJNBELEGGERS, TEGENWOORDIG ZIJN DE HELDEN DE WISE GUYS Michael Steinhardt behaalde. Het rendement is niet de enige reden waarom onder meer grote institutionele partijen als het ABP warmlopen voor hedgefondsen. Bijkomende voordelen van beleggingen in hedgefondsen zijn het gelijkmatige patroon van de rendementen (en dus de voorspelbaarheid daarvan) en de geringe afhankelijkheid van de meer traditionele beleggingscategorieën (aandelen en obligaties). Door hedgefondsen toe te voegen aan een portefeuille van aandelen en obligaties treedt er diversificatie op. Historisch gezien leidt de toevoeging van hedgefondsen aan een portefeuille bestaande uit aandelen en obligaties tot een hoger rendement met een lager risico. Grote schommelingen in het rendement (vooral als gevolg van de aandelenmarkten) worden gereduceerd door de toevoeging van hedgefondsen. Sinds 1 januari 1994 liet de MSCI World-index (aandelen) in veertig procent van de maanden een negatief rendement zien. > Beleggen in hedgefunds gaat zo ZES SLIMME STRATEGIEËN Hedgefondsmanagers zijn specialisten en richten zich op marktniches en -sectoren. Hieronder de belangrijkste stijlen die hedgefondsmanagers gebruiken. 1. Long/short aandelen Het kopen van aandelen waarvan een koersstijging wordt verwacht (long-positie) en het verkopen van aandelen waarvan een koersdaling wordt verwacht (short-positie). 2. Marktneutraal Ook deze categorie richt zich vrijwel uitsluitend op de aandelenmarkten. Portefeuillemanagers construeren hun portefeuilles zo dat geprofiteerd kan worden van onevenwichtigheden in de markt. Door de long- en shortposities gelijk te houden in termen van valuta s, sectoren, industrieën, marktkapitalisaties, enzovoorts, ontstaat een marktneutrale portefeuille, in principe ongevoelig voor bewegingen van de markt als geheel. 3. Special events Hier wordt geanticipeerd op koersbewegingen ten gevolge van speciale gebeurtenissen, zoals fusies, overnames en faillissementen. Zo wordt bijvoorbeeld in geval van een verwachte overname een belang genomen in het over te nemen bedrijf, terwijl de hedgefondsmanager zijn fonds indekt tegen marktbewegingen door middel van een short-positie in het aandeel van het overnemende bedrijf. Op die manier zet het fonds alleen in op het koersverschil tussen de twee aandelen. Er wordt winst gemaakt als de koersen convergeren. 4. Converteerbare obligaties Hedgefondsen die deze strategie volgen, beleggen in de converteerbare waardepapieren van een onderneming en dekken deze belegging af. Meestal gaat het om een converteerbare obligatie en een short-positie in het aandeel van hetzelfde bedrijf. De posities worden zodanig opgezet dat zij kunnen profiteren van zowel de vastrentende component als van een daling van het aandeel, terwijl de inleg wordt beschermd tegen marktbewegingen. 5. Rente Doel van deze strategie is het behalen van stabiele rendementen met een lage volatiliteit. De fondsen richten zich op kleine prijsafwijkingen in de obligatiemarkten. 6. Macro Deze fondsen kunnen in bijna elke financiële markt waar ook ter wereld long- en short-posities innemen. Ze positioneren zich zodanig dat optimaal geprofiteerd kan worden van door hen voorziene marktbewegingen als gevolg van macro-economische trends of gebeurtenissen. Deze fondsen maken vaak gebruik van geleend geld. S A F E 25
George Soros DE MAN ACHTER HET QUANTUM FUND George Soros staat bekend als dé hedgefund-goeroe. Hij sloeg zijn grootste slag toen hij op één dag meer dan $ 1 miljard won door short te gaan in het Britse pond. Soros wordt ook deels verantwoordelijk gehouden voor het feit dat de Russische roebel in 1998 in één week tijd 25 procent daalde, nadat hij verklaarde dat de financiële markten in Rusland rijp waren voor de slachtbank. Soros is de belangrijkste investeringsadviseur van het Quantum Fund, het fonds waarvan gezegd wordt dat het sinds de oprichting in 1969 het beste rendement heeft. Analisten schatten dat hij op zijn hoogtepunt $ 4000 per minuut verdiende. HET GAAT ER NIET OM OF JE GELIJK HEBT OF ONGELIJK. HET GAAT EROM HOEVEEL GELD JE VERDIENT ALS JE GELIJK HEBT, EN HOEVEEL GELD JE VERLIEST ALS JE ONGELIJK HEBT George Soros > En in meer dan zestig procent van die maanden lieten hedgefondsen wel een positiefrendement zien. Gespreid beleggen in hedgefondsen verbetert de risico-rendementsverhouding van een traditionele b e l e g g i n g s p o r t e f e u i l l e. Miljoenenwinsten Een ander aspect dat hedgefondsen zo bijzonder maakt ten opzichte van traditionele beleggingsfondsen, is de beloningsstructuur van de fondsmanagers. De traditionele fondsbeheerder moet het meestal doen met een vast percentage van het aan hem of haar toevertrouwde vermogen. Een hedgefondsmanager deelt echter ook mee in de door hem behaalde winsten de performance fee. De hedgefondsmanager wordt zo gemotiveerd tot het behalen van een zo goed mogelijk resultaat, ongeacht of markten nu omhoog of omlaag bewegen. Daar komt nog bij dat hedgefondsmanagers veel vaker dan traditionele beheerders zelf een aanzienlijk deel van hun eigen, liquide vermogen in hun eigen hedgefonds hebben belegd (vaak wel tachtig procent). Tezamen met de performance fee zorgt dit dat de belangen van hedgefondsmanager en eindbelegger op één lijn komen te liggen. Hedgefondsmanagers die goede rendementen voor de participanten in hun fondsen behalen, merken dat dus ook in de eigen portemonnee. Het blad Institutional Investor deed onderzoek naar de verdiensten van de beste hedgefondsmanagers in 2001. Zeker elf hedgefondsmanagers verdienden meer dan $ 100 miljoen in dat jaar. George Soros stond in 2001 weer eens bovenaan. Maar de man die ooit de Bank of England in het nauw bracht en daar een slordige $ 1 miljard aan overhield legt zich tegenwoordig meer toe op filosofie en filantropie. Op nummer twee staat Bruce Kovner. Zijn Caxton Corp. beheert $ 5,5 miljard. Kovner behaalde in 2001 een rendement van dertig procent voor zijn klanten (na aftrek van kosten). Zelf hield hij in 2001 $ 500 miljoen over. Soros en Kovner zijn al oude rotten in het vak, maar de nummer drie, Edward Lampert, is van de nieuwe lichting. Lampert behoort tot de groep voormalige investment bank handelaren van Wall Street en de Londense City die de bonussen die zij eind jaren tachtig opstreken, voor zichzelf zijn gaan beleggen. Nu beheert hij met zijn ESL Investments zo n $ 5 miljard. Gemiddeld rendement sinds 1988: 24,5 procent (na aftrek van kosten). Rendement in 2001: 53 procent (na aftrek van kosten). Lamperts inkomen in 2001: $ 445 miljoen. En dat allemaal in een jaar waarin de S&P 500 twaalf procent verloor. Slimme handelaren Het beleggen in hedgefondsen is niet eenvoudig. Dit komt door het overweldigende aanbod en de ingewikkelde beleggingsmethodieken die toegepast worden. 6.000 hedgefondsen zijn er inmiddels, en het aantal groeit sterk. Samen beheren ze grofweg $ 500 miljard. Nog altijd worden de slimste handelaren van Wall Street en de City aangetrokken door het succes van illustere voorgangers als Kovner en Lampert. Een en ander impliceert dat voor het selecteren van de beste hedgefondsen specialistische beleggingskennis, ervaring en Vo o rd e l e n VAN DE HEDGEFUNDS In elk beursklimaat kan positief rendement worden gehaald. Het doel is een absoluut r e n d e m e n t. Hedgefunds kunnen zowel long als short gaan in aandelen, bovendien kunnen ze, in tegenstelling tot beleggingsfondsen, een grote kaspositie aanhouden. Managers zijn vrijer in hun keuze van beleggingen en kunnen hun expertise dus maximaal ben u t t e n. Kwaliteit van de fondsmanagers. Bij de opkomst van de hedgefund-industrie zijn de beste vermogensbeheerders naar hedgefunds overgestapt. Doordat de fondsen zowel long als short zitten, wordt het algemene marktrisico sterk verminderd. Hedgefunds verbeteren het risicorendementsprofiel van uw p o r t e f e u i l l e. Hedgefunds zijn vaak actief in een kleine submarkt waarin de fondsmanager goed thuis is. 26 S A F E
Julian Robertson DIRECTEUR EN OPRICHTER VAN TIGER MANAGEMENT CORP. Tiger Management Corp. is een hedgefund dat een minimuminleg vraagt van $ 5 miljoen. Robertson behaalde in de jaren tachtig en negentig de beste performance in de industrie met een rendement van 32 procent per jaar. Aan het einde van de jaren negentig verloor Robertson fors, nadat hij tegen de technologiehype in gokte. Robertson trok zich in maart 2000 terug uit de markt die hij typeerde als irrationeel, waar fundamentele analyse heeft plaatsgemaakt voor muisklikken en momentum. Ik zie er niets in om mijn beleggers te confronteren met risico s die ik zelf niet begrijp. Direct daarna spatte de technologiezeepbel uiteen. ALS DE 200 BESTE BEDRIJVEN HET NIET BETER DOEN DAN DE 200 SLECHTSTE, IS HET TIJD OM EEN ANDERE BAAN TE ZOEKEN Julian Robertson onderzoek nodig zijn. Immers, hoe scheidt men anders het kaf van het koren? Daarom vormt een fund of hedgefunds een fonds dat in een mandje van hedgefondsen belegt de oplossing om te beleggen in hedgefondsen. De portefeuille wordt samengesteld door specialisten die de hedgefondsen binnen elke strategie selecteren en daarbij zorgen voor spreiding over de strategieën (zie kader Beleggen in hed - gefunds gaat zo). Een fund of hedgefunds verschaft bovendien toegang tot hedgefondsen die anders moeilijk toegankelijk zijn voor particuliere beleggers. Maar de belangrijkste reden om in hedgefunds te stappen, blijft dat ze zowel in goede als in slechte tijden een waardevolle toevoeging aan de beleggingsportefeuille kunnen zijn. Drs B.M. Galesloot is hoofd hedgefunds bij Robeco Alternative Investments. Robeco Absolute Return is het fund of hedgefunds van Robeco. Het fonds belegt in een gespreide portefeuille van hedgefondsen. Instappen kan via de lokale Rabobanken. N a d e l e n VAN DE HEDGEFUNDS De instapbedragen bij hedgefunds zijn hoog. De beheer- en performancekosten zijn relatief hoog vergeleken met gewone b e l e g g i n g s f o n d s e n. Er is een grote toestroom van nieuwe hedgefunds, dit zorgt ervoor dat ook mindere goden zich op de markt begeven. Hedgefunds zijn weinig transparant. Het is vaak moeilijk te achterhalen wat ze precies met uw geld doen. Hedgefunds werken vaak met geleend geld. Deze leverage hoeft geen probleem te zijn, zolang het binnen de perken blijft. In bepaalde hedgefundstrategieën is een overvloed aan spelers aanwezig waardoor het moeilijk is rendement te behalen. Een goede strategie-verdeling is daarom van groot belang. Absoluut re n d e m e n t HEDGEFUNDS VERSLAAN OBLIGATIES EN AANDELEN Robeco Absolute Return, het fund of fundsvan Robeco, boekte in september 2002 een rendement van 1,0%. De AEX-index verloor 20,2%. De rendementen van de vijftien onderliggende hedgefondsen in Robeco Absolute Return lagen in die maand tussen - 1,1% en + 6,2%. Twaalf van die vijftien hedgefondsen hadden een positief rendement. En dat is waar menigeen naar zoekt: fondsen die onder verschillende marktomstandigheden uitzicht bieden op een aantrekkelijk rendement. De grafiek laat zien hoe het rendement van hedgefondsen (de CSFB/Tremont Hedge Fund-index) zich verhoudt tot dat van obligaties en aandelen. Het gemiddelde jaarrendement (sinds 1 januari 1994) van hedgefondsen lag zo n 4,7% boven dat van obligaties en bijna 5,3% boven dat van aandelen. Instappen in Robeco Absolute Return kan al vanaf 1000. De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. S A F E 27