Symposium Ecologie en de praktijk 2014 ecologica Leren van meetnetten in stedelijke natuur Niels de Zwarte @stadsnatuur 1
Bureau Stadsnatuur? Sinds 1997 Onderdeel Natuurhistorisch Museum Rotterdam Kenniscentrum natuur in urbaan gebied O nderzoek O pslag O verdracht Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 2
Verspreidingsatlas sprinkhanen Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 3
Inhoud 1. Wat is een meetnet? 2. Waarom zou je? 3. Waar meten? 4. Hoe en wanneer meten? 5. Analyse: TRIM 6. Uitkomsten 7. Tips Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 4
Afname soorten Nederland Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 5
Jaar van de Spreeuw Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 6
Leiden 2004 Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 7
Leiden 2010 140 Spreeuw 120 100 80 60 40 20 0 2004 2006 2008 2010 2012 Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 8
1. Wat is een meetnet? Meten = weten = getal = feit Net = raster met vaste punten Herhaalbaar Fijnmazigheid Representatieve steekproef Wat is de vraag? Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 9
2. Waarom een meetnet? Efficiënte methode Gestandaardiseerd: trendbepaling Lokaal vs landelijk Toetst effect Biodiversiteitsthermometer Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 10
Meetnet is nuttig voor: Ffwet-onderzoek Uitspraken buiten meetnet Interpretatie gedrag soorten Toetsing beleid, inrichting, beheer Aanbevelingen beleid, inrichting, beheer Voorkom teleurstelling: kies je doel Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 11
Eenvoudige relatie Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 12
3. Waar meten? In vergelijkbare eenheden Voldoende punten per eenheid Afhankelijk per soort Geen rand(effect) Grid: leg de meetpunten daar waar antwoorden op de vraag verwacht worden! Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 13
Stadslandschapstypen Vos et al. 2003 Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 14
Amersfoort Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 15
Havengebied Rotterdam Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 16
Leiden Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 17
Onderzoek Stadsduiven Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 18
Distance Sampling Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 19
4. Hoe te meten? Vaste: Methodiek (protocol) Meettijd/punt (minuten) Frequentie (bezoeken/jaar) Moment (maand/week in het jaar) Punten/lijnen/vlakken Jaarcyclus (elke x jaar; afh per soort) Personen? (gelijke werkwijze!) Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 20
Beschrijven Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 21
Methodiek Vaatplanten Neem voldoende oppervlak! Methodiek: Tansley of de random 20x m2-methode Cyclus: elke 2-5 jaar Onderscheid Graslandplots, Oeverplots, Bosplots, Muurplanten Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 22
Methodiek Amfibieën Transecten van 250 m geteld, 3-4 bezoeken, ook avondbezoek Meerdere methodieken (luisteren, scheppen, zicht) onvergelijkbaar Statistisch: aantallen in verschillende stadia moeilijk te vergelijken Heel veel plots nodig Valt af Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 23
Methodiek Vleermuizen 14 routes van 10 punten (PTT) Per meetpunt 4 minuten Soort, aantal, gedrag 4 bezoeken per jaar Elke 2 jaar Temperatuur >10 C Geen neerslag Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 24
Overige groepen Punten, transecten, PQ, lijnen sprinkhanen (methodiek vlinderroute) ook gedaan: weidevogels, hazen, gierzwaluwen, vissen Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 25
Rondes per soortgroep Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 26
Eindelijk: het veld in Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 27
Opslag in database Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 28
5. Analyse: BirdSTATs Species Trends Analysis Tool (STAT) for European bird data Voorbereiding dataset Stuurt daarna TRIM aan Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 29
Analyse: TRIM TRends & Indices for Monitoring data Ontwikkeld door CBS Analyse van gegevens uit gestandaardiseerde natuurmonitoring Gebruikt Poisson log-lineaire regressie Voor jaar-indices en trends Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 30
Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 31
TRIM output Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 32
6. Voorbeeld Sprinkhanen Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 33
Uitkomst meetnet vogels Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 34
3 trends vergelijken Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 35
Zwartsprietdikkopje Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 36
7. TIPS: wel doen Doorzetten! Lange adem nodig. Consequent in timing bezoeken, reproduceerbaar Waarnemers gelijke techniek Regelmatige spreiding meetpunten bij breed onderzoek Veel meetpunten significantie Geef excursie aan beheerder na meetjaar Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 37
TIPS: niet doen Antwoorden verwachten op vragen die je niet vooraf gesteld hebt Vaste rust- en verblijfplaatsen of alle beschermde soorten verwachten in kaart te brengen Koppelen aan te kleine schaal Veranderen van methodiek Verkleinen of verleggen aantal meetpunten Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 38
Bedankt Extra dank aan Wouter Moerland www.bureaustadsnatuur.nl @stadsnatuur Leren van meetnetten in stedelijke natuur 13 maart 2014 39