Ruimtelijke Kwaliteit Durgerdam definities / thema s / principes / taal v 1.0
ruimtelijke kwaliteit Vitruvius belevingswaarde gebruikswaarde toekomstwaarde Ruimtelijke kwaliteit is een opgave om thema s die in ruimtelijk beleid, plannen en projecten bij elkaar komen, zoals water, ecologie, cultuurhistorie, recreatie, economie, energie, beleving zinvol op elkaar te betrekken. Niet zozeer als check- en afvinklijstje ( ja er is overal aan gedacht ) maar als samenhangend en betekenisvol geheel. ruimtelijke kwaliteit Jandirk Hoekstra verleidelijk bruikbaar solide
Niet als in een maatpak maar wel als in een strijktrio, waarin drie spelers thema s aan elkaar doorgeven en doorwerken en tot gemeenschappelijke klank, kleur en betoog komen. verschillend voor bewoners bezoekers ondernemers recreanten specialisten toeristen Om samen met betrokken partijen concepten te ontwikkelen waarin het ene thema wordt gerespecteerd, terwijl het andere een impuls krijgt. Zo kunnen gemeenschappelijke inzichten ontstaan en kunnen tegenstellingen tussen maatschappelijke belangen worden overstegen.
Afwegingskader kun je zien als de set criteria waarmee je de effecten weegt, die ingrepen hebben op de huidige en toekomstige waarden / kwaliteiten. Ontwerp (ontwerpend onderzoek) dient ook om die potentiele kwaliteiten en gebruikswaarden op het spoor te komen.
compositie robuust verhoudingen zorgvuldigheid eenheid contrast aandacht ritme orde(ning) vakmanschap afwisseling tijdloos patin tijdsdiepte context associaties herkenning verhaal symboliek verbondenheid
Het gaat over meer dan esthetiek, is contextueel en persoonlijk. Als er gesproken wordt over goede ruimtelijke kwaliteit dan gaat het er vaak over of een nieuwe ontwikkeling past in de bestaande omgeving. Als het past kan het een verrijking van de situatie zijn, of het is neutraal - het verstoort de bestaande kwaliteit niet. Als ruimtelijke kwaliteit negatief beoordeeld wordt is vaak sprake van niet passen, het nieuwe is een dissonant, detoneert. Dan is de nieuwe ontwikkeling geen verrijking en domineert ze op enige manier over de bestaande context en kwaliteiten. Bijvoorbeeld omdat de omvang, beeldtaal, sfeer, associaties van een nieuwe ontwikkeling (te)sterk contrasteren met het bestaande. Maar contrast is een belangrijk onderdeel van ruimtelijke kwaliteit. Het behouden van de verschillen / contrasten in het Noord-Hollandse landschap is bijvoorbeeld één van de ambities / opgaven bij het werken aan ruimtelijke kwaliteit op provinciaal schaalniveau. Er zijn tal van voorbeelden waarbij een aanvulling op iets bestaands tot een nieuwe combinatie leidt die eigenlijk mooier of interessanter is dan alleen het bestaande. Nieuw en oud contextualiseren elkaar. In de literatuur wordt ruimtelijke kwaliteit dan ook wel beschreven als de waarde van de omgeving voor de gebruikers, in een bepaald gebied en op een bepaald moment (Leonie Janssen-Jansen et al: Ruimtelijke kwaliteit in gebiedsontwikkeling, Habiforum, Gouda 2009).
vakmanschap toen
vakmanschap nu
patin / vernacular landscape tijd doet wonderen...
optelsom van deelbeslissingen en -verantwoordelijken
minder auto s, minder recreanten: één straat
optelsom van deelbeslissingen en -verantwoordelijken
context overweldigend, negatief symbool
context of vanzelfsprekend onderdeel?
eenheid & uitzondering / oude & nieuw eentje kan wel?
eenheid & uitzondering / oude & nieuw maar 5 niet!
contrast héél anders, maar gelijkwaardig
contrast verenigd in één gebouw
contrast oud beeld / nieuw materiaal en schaal
Place Space glijdende schaal
de dijkweg het IJmeer de polder? place (room) begrensd omsloten concreet overzichtelijk veilig space onbegrensd eindeloos abstract verrassend gevaar place begrensd gedeeltelijk omsloten concreet overzichtelijk veilig picturesque sublime picturesque
voorkant gelijktijdige ervaring
Gelaagdheid en diepte
& achterkant!
dammen of vlonders op beperkte afstand verstoren openheid niet, maar beïnvloeden gelaagdheid wel
contrast gedeeld water: spiegelwater!
voorkant & achterkant!
Place & space voorkant - waterzijde 4 verschillende relaties met het water 1. westeinde: direct aan de baai 2. kapel / haven: omsloten waterruimte, bomenfilter op dam 3. oosteinde / rietland: dorpskade met filter van boten en rietland 4. oosteinde / Polder IJdoorn: direct aan natuurpolder, met water op achtergrond achterkant - landzijde 2 verschillende relaties met achterland 1. westeinde: direct aan grote natuurpolder met op achtergrond de stad 2. haven / oosteinde: (groene) enclaves op 2e linie beperken zichtveld, maar zonder stad
Polder: serie van (groene) achtererven? 2 4 1 2 3 1
Openheid / contact met het water Durgerdam is uniek door openheid / ruimte rondom. Anders dan bij een dubbel dijkdorp is de dijkweg geen besloten ruimte, met een eigen karakteristiek, los van het landschap rondom. Hier is de dijkweg een veilig, beschut en verhoogd podium aan de ruimte. Het rietland bij Westeinde en Haven, en polder IJdoorn verstoren die ruimtebeleving niet. Durgerdam ligt echter niet, zoals sommige stukken dijk meer naar het noorden, direct aan het water. Je hoort en ziet het water niet tegen de dijk klotsen. Nieuwe dammen, vooroever of vlonders in het water verstoren door hun beperkte hoogte die ruimtebeleving niet, de horizon blijft zichtbaar! Wat wel verandert is de relatie met het water, de gelaagdheid wordt complexer, het water is minder aanwezig in het blikveld.
beschermd dorpsgezicht
minder auto s = mooier dorpsgezicht?
Durgerdam openbare ruimte spoor 3 25 januari 2018 5 Verkeer, maatvoering huidig profiel Bestaand profiel: 1 a 1,5 trottoir // Parkeren 1,75 + rijbaan2,50 + fieters 0,75 = 5,00 m Voorbeeld Haarlemmerstraat wegprofiel Parkeervak 2.00 + rijbaan 3.50m (minimaal 2.50m) + 1.50 mfietsstrook in tegenrichting = Totaal: 7.00m (minimaal 6.00m)
Verharding, meubilair, beplanting, beheer Gebakken klinkers 2 kleuren, gemeleerd. Betonnen banden. Trottoir gebakken klinkers. Amsterdammertjes (wit geschilderd), Amsterdamse lantaarnpalen (scheef). Gele antiparkeerstrepen op trottoirbanden. Informeel gebruik tuimelkade ter hoogte café. Rommelige en drukke dorpsentree: borden, nutsvoorzieningen Incidenteel mooie hardstenen details Waslijnen op de dijk Coupures als (leun)plaats en toegang benedendijk Pad bij haven laag en nat, betonsteen Dijkpalen! De verharding van de dijk is beschadigd en verzakt; putten zijn scheef gereden. Bewoners voelen trillingen in de dijk in de woning Er zijn weinig afvalbakken, rond de afval bakken ligt rommel. Het is onduidelijk welke partij welk deel van de dijk beheert. Laaggelegen pad wordt gewaardeerd, geeft subtiel onderscheid tussen dijk en haven Laaggelegen pad wordt gewaardeerd, geeft subtiel onderscheid tussen dijk en haven.