Jaarverslag leerplicht en RMC schooljaar 2009-2010 gemeente Boxtel Boxtel, september 2010
Inhoudsopgave Voorwoord 2 Samenvatting 3 Hoofdstuk 1. Taken, formatie en samenwerking 4 Hoofdstuk 2. Stand van zaken leerplicht 6 Hoofdstuk 3. Stand van zaken RMC 12 Hoofdstuk 4. Aandachtspunten leerplicht en RMC-beleid 17 Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 1
1. Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag leerplicht en RMC over het schooljaar 2009 2010. De Leerplichtwet en de RMC-wetgeving (Regionale Meld- en Coördinatiefunctie, voortijdig schoolverlaten) zijn belangrijke instrumenten bij het tegengaan van ongeoorloofd schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten. Het toezicht op de naleving van de Leerplichtwet 1969 heeft het karakter van maatschappelijke zorg. De leerplichtwet schrijft voor dat burgemeester en wethouders jaarlijks aan de gemeenteraad verslag uitbrengen over het in het laatst afgesloten schooljaar gevoerde leerplichtbeleid. De RMC-contactgemeente, voor onze regio de gemeente s-hertogenbosch, dient jaarlijks een effectrapportage op te stellen, waarin de bereikte resultaten voor de gehele RMC-regio worden aangegeven. De gemeente Boxtel heeft ervoor gekozen om de gegevens van de effectrapportage ook op te nemen in het leerplichtjaarverslag. Jongeren zijn leerplichtig vanaf de eerste schooldag van de maand volgend op de maand waarin ze 5 jaar zijn geworden tot en met het schooljaar waarin ze 16 jaar worden. Na deze volledige leerplicht geldt de kwalificatieplicht. Die houdt in dat alle jongeren tot hun 18 e verjaardag een volledig onderwijsprogramma moeten volgen, tenzij de jongere een startkwalificatie behaald heeft. Een startkwalificatie is een VWO-, HAVO- of MBO-diploma vanaf niveau 2. De RMC-wetgeving is een aanvulling op de leerplichtwet. Vanaf het 18 e tot het 23 e levensjaar worden jongeren in het kader van de RMC gevolgd zolang zij niet in het bezit zijn van een startkwalificatie. De RMC-wetgeving verplicht gemeenten alle voortijdig schoolverlaters te registreren. Naast de registratie probeert de gemeente Boxtel voortijdig schoolverlaten te voorkomen en deze jongeren te helpen bij het alsnog behalen van een startkwalificatie. Een samenvatting van het jaarverslag treft u op de volgende bladzijde. In hoofdstuk 1 volgt algemene informatie, zoals de taken van de leerplichtambtenaar, de formatie, de samenwerkingspartners en tot slot de algemene cijfers. In het tweede hoofdstuk gaan we verder in op de leer- en kwalificatieplicht en het derde hoofdstuk op de RMC. In hoofdstuk 4 komen we terug op de beleidspunten van het vorig verslagjaar en maken we een vooruitblik op het schooljaar 2010-2011. Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 2
Samenvatting Lichte stijging van het totaal aantal incidenten Dit schooljaar zijn er 317 zaken in behandeling genomen, een lichte stijging ten opzichte van de 297 zaken in 2008-2009. Het is belangrijk dat leerlingen het juiste onderwijs krijgen, met de juiste zorg en op een school die past bij hun mogelijkheden. Zodra dit niet het geval is, kunnen er problemen ontstaan. Signalering en verwijzing in een zo vroeg mogelijk stadium is belangrijk om gepaste hulp voor jongere en/of ouders te krijgen en schoolverzuim of -uitval te voorkomen. Absoluut verzuim is licht gestegen Absoluut verzuim betreft leerplichtigen die niet op een school of instelling staan ingeschreven. Dit verslagjaar waren binnen de gemeente Boxtel in totaal 18 absoluut verzuimers geregistreerd, na onderzoek bleek echter dat er in 6 gevallen geen sprake was van absoluut verzuim, maar van verhuizingen, adviesverzoeken en geoorloofd verzuim. Vorig schooljaar telde 9 absoluut verzuimers. De resterende 12 leerlingen zijn intensief begeleid waarbij 9 leerlingen in dit schooljaar alsnog zijn geplaatst op een onderwijsinstelling. 3 leerlingen waren aan het eind van het schooljaar nog in behandeling. Relatief verzuim en luxe verzuim is bijna gelijk gebleven Het relatief verzuim en luxe verzuim zijn vrijwel gelijk gebleven met 133 meldingen in 2008-2009 naar 132 meldingen dit schooljaar. Van deze meldingen waren er 11 afkomstig uit het primair onderwijs, 83 uit het voortgezet onderwijs en 38 uit het educatief en beroepsvormend onderwijs. Aantal processen-verbaal, Halt-straffen en schoolverzuimteammeldingen Gelet op het aantal behandelzaken zijn in verhouding weinig handhavende maatregelen genomen. Het lage aantal maatregelen is een direct gevolg van de preventieve aanpak zoals die in Boxtel vorm heeft. Deze aanpak, waarbij met leerlingen in eerste instantie een waarschuwend gesprek wordt aangegaan en pas na een tweede melding wordt overgegaan tot het opleggen van een maatregel, heeft geleid tot 1 Halt-melding dit jaar. Vorig schooljaar waren dat 11 meldingen. De 9 meldingen aan het schoolverzuimteam dit jaar staan vrijwel gelijk aan de 10 meldingen in 2008-2009. Het aantal processen verbaal is gestegen van 5 naar 9. Keten van zorgstructuur Mede door de zorgstructuur (samenwerking binnen het Centrum voor Jeugd en Gezin, zorg-adviesteams op scholen) kan er preventief gewerkt worden. Op deze wijze kan een zorgtraject worden uitgezet alvorens er bij een leerling zorgwekkend verzuim ontstaat. Deze hele keten is belangrijk in het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Voortijdig schoolverlaters Dit schooljaar is in samenwerking met de afdeling Sociale Zaken veel werk verzet om de voortijdig schoolverlaters beter in beeld te krijgen en deze groep gerichter te benaderen. Daling van het aantal vrijstellingsverzoeken De verzoeken voor vrijstelling zijn het afgelopen jaar gedaald van 36 naar 24. Op het moment dat vrijstelling wordt verleend dan is dit vaak onder de voorwaarde dat een andere vorm van onderwijs wordt genoten of dat men zich heeft laten inschrijven voor een opleiding die op een later moment start. Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 3
1. Taken, formatie en samenwerking 1.1 Taken Leerplicht is nauw verbonden aan het recht op onderwijs. Een recht dat als een groot goed wordt beschouwd. Kinderen en jongeren worden via de leerplichtwet verplicht om naar school te gaan. De leerplichtwet is een rechtsmiddel om onderwijs aan kinderen te waarborgen. Het doel van de wet is om jongeren toe te rusten met kennis en vaardigheden die zij nodig hebben om een zelfstandige plek in de samenleving te verwerven. De volgende zaken staan in de leerplichtwet omschreven: - begin van de leerplichtige leeftijd; - het moment waarop een jongere niet meer onder de leerplichtwet valt; - op welke basis een (tijdelijke) vrijstelling kan worden verleend; - taken van de leerplichtambtenaren; - taken van schooldirecteuren; - taken van ouders en/of leerlingen. Het is de taak van een gemeente om te controleren of de leerplichtwet binnen de gemeente wordt nageleefd. Hiervoor stelt de gemeente leerplichtambtenaren aan. De leerplichtambtenaren zien er op toe dat alle leerplichtige jongeren binnen de gemeente Boxtel op een school staan ingeschreven en deze ook daadwerkelijk bezoeken. Om dit te realiseren heeft de leerplichtambtenaar de volgende taken: behandelen van meldingen van schoolverzuim, zowel relatief (spijbelen) als absoluut (niet ingeschreven staan op enige school); behandelen van aanvragen voor vrijstellingen van de leerplicht en aanvragen voor vervangende leerplicht; behandelen aanvragen voor verlof van meer dan 10 dagen; opmaken van proces-verbaal, doen van meldingen aan bureau Halt of het gammaoverleg (justitieel overleg schoolverzuim); contact onderhouden met onderwijs-, welzijns-, hulpverleningsinstellingen, politie en justitie, gericht op de uitvoerig van de leerplichtwet; geven van voorlichting aan ouders, jongeren, scholen en instellingen; zonodig een signaal afgeven in het Zorgsignaleringssysteem Zorg voor Jeugd; indien nodig een zorgmelding doen bij Bureau Jeugdzorg; deelname aan de verschillende ZorgAdviesTeams. De administratie en het beheer van de leerplichtgegevens gebeurt in het systeem Key2onderwijs. In dit administratiesysteem wordt van iedere leerplichtige leerling en van jongeren die onder RMCwetgeving vallen de volgende zaken geregistreerd: in-en uitschrijvingen; verzuimgegevens en verleende vrijstellingen. De schoolloopbaan is in het systeem terug te lezen en er is een mogelijkheid voor dossieropbouw. 1.2 Formatie In het afgelopen schooljaar is de formatie leerplicht/rmc uitgebreid. In de periode van september 2009 tot mei 2010 bestond de formatie uit 3 parttimers die gezamenlijk 54 uur per week werkzaam zijn. Hiervan bestond 24 uur uit externe versterking vanuit Dynosco, een bureau dat gespecialiseerd is in leerplicht. Vanaf april 2010 heeft een vaste kracht het team versterkt met 32 uur per week. Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 4
Dit maakt dat er vanaf mei 2010 een vaste formatie voor 66 uur per week op leerplicht/rmc actief is. Deze formatie maakt het mogelijk om naast de afhandeling van meldingen ook preventief werk te verrichten. Bovendien is er een vaste formatie leerlingadministratie voor 20 uur per week. 1.3 Samenwerking De leerplichtambtenaar werkt vanuit het Centrum voor Jeugd en Gezin. In dit centrum werken diverse organisaties samen op het gebied van jeugd. De doelstelling van het Centrum vooor Jeugd en Gezin is het bieden van een sluitend aanbod voor preventie en het verlenen van licht pedagogische hulpverlening, dan wel een sluitende doorverwijzing naar curatieve zorg op maat. Dankzij de samenwerking binnen het Centrum voor Jeugd en Gezin kan vaak tijdig en adequate hulp worden geboden. De leerplichtambtenaar is naast de behandeling van meldingen belast met de deelname aan diverse overleggen: Zorg Advies Teams (Vmbo-College Boxtel, Jacob Roelandslyceum en SintLucas) Regionaal leerplichtoverleg Regionaal RMC-overleg Overleg leerplicht Openbaar Ministerie Gamma overleg, een justitieel casusoverleg waar alle justitiële meldingen (incl. die vanuit leerplicht) worden besproken. Hieraan nemen deel Bureau Jeugdzorg/jeugdreclassering, Raad voor de Kinderbescherming, Justitie, Politie, Halt en de regionale leerplichtambtenaren. Overleg met het Koning Willem 1 College te s-hertogenbosch 1.4 Totaal aantallen voor leerplicht en RMC in het schooljaar 2009/2010 Boxtel telde in het verslagjaar: 11 scholen voor Primair Onderwijs 2 scholen voor (Voortgezet) Speciaal onderwijs 3 scholen voor Voortgezet Onderwijs 2 scholen voor Educatie en Beroepsonderwijs Tabel 1: Aantal jongeren in Boxtel in het schooljaar 2009-2010 Categorie Totaal 2008-2009 Totaal 2009-2010 5 tot 16 jarigen 4000 4027 16 tot 17 jarigen 856 857 18 tot 23 jarigen 1755 1767 Totaal 6611 6651 Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 5
2. Stand van zaken leerplicht 2.1 Cijfers met betrekking tot incidenten 2009-2010 De afgelopen 2 schooljaren is het aantal incidenten hoger dan in de voorgaande jaren. Leerplicht heeft meer aandacht gekregen vanuit de (centrale) overheid en de media. Scholen, ouders en soms ook leerlingen nemen eerder dan voorheen contact op met leerplicht. Het gebeurt steeds vaker dat de leerplichtambtenaar om advies wordt gevraagd. Tabel 2: Aantal incidenten vanaf schooljaar 2005-2006 2005-2006 2006-2007 2007-2008 2008-2009 2009-2010 man 63 99 109 156 183 vrouw 62 90 87 141 134 totaal 125 189 196 297 317 In het schooljaar 2009-2010 zijn door afdeling leerplicht 317 zaken in behandeling genomen. In de volgende grafiek zijn deze zaken uitgesplitst naar leeftijd. In de tabel daaronder zijn de incidenten naar soort uitgesplitst. Grafiek 3: Totaal incidenten in schooljaar 2008 2009 en 2009-2010 uitgesplitst naar leeftijd 120 100 80 60 40 2008-2009 2009-2010 20 0 4 t/m 12 jaar 13 14 15 16 17 18 t/m 22 Tabel 4: Incidenten naar soort 2008-2009 2009-2010 Incidenten Totaal: 297 317 Relatief schoolverzuim, inclusief luxe verzuim en aanvragen extra verlof 133 132 Absoluut schoolverzuim 9 18 Bemiddeling/Schorsing 35 12 Vrijstelling 36 24 RMC 47 97 Adviesverzoek 37 34 Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 6
2.2 Verzuimmeldingen Ongeoorloofd schoolverzuim kent twee vormen. absoluut schoolverzuim: Een leerplichtige jongere staat niet ingeschreven bij een onderwijsinstelling, zonder dat daarvoor vrijstelling is verleend. Dit verslagjaar zijn binnen de gemeente Boxtel in totaal 18 absoluut verzuimers geregistreerd. Van deze 18 leerplichtigen zijn 12 leerlingen intensief begeleid waarbij zij bijna allemaal zijn herplaatst op een school. Bovendien bleek na onderzoek dat er in 6 gevallen geen sprake was van absoluut verzuim, maar van verhuizingen, adviesverzoeken en geoorloofd verzuim. relatief schoolverzuim: De jongere staat wel ingeschreven op school, maar gaat er niet heen. Relatief verzuim is onder te verdelen in signaal-, zorgwekkend- en luxe verzuim. Signaal verzuim: verzuim dat gezien kan worden als een signaal dat een jongere mogelijk kampt met sociaal-emotionele problemen. Het gaat hierbij om kortdurend verzuim dat betrokkenen zorgen baart. In principe handelt school dit verzuim zelf af. De mogelijkheid bestaat om het verzuim te melden bij leerplicht, ter voorkoming van meer verzuim of om gezamenlijk op te trekken in het kader van het welzijn van de leerling. Zorgwekkend verzuim: ook dit verzuim kan worden opgepakt als signaal dat een jongere mogelijk problemen heeft op sociaal-emotioneel gebied. Het verzuim is echter zo groot dat het wettelijk gezien gemeld moet worden aan de leerplichtambtenaar. Luxe verzuim: ouders/verzorgen nemen een jongere, buiten de schoolvakanties, zonder toestemming mee op vakantie. Dit schooljaar hadden 10 behandelzaken betrekking op luxe verzuim en/of extra verlof. Scholen zijn wettelijk verplicht het (vermoedelijk) ongeoorloofd relatief schoolverzuim direct te melden aan de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), voorheen Informatie Beheer Groep, indien een ingeschreven leerling zonder geldige reden gedurende een periode van vier opeenvolgende lesweken in totaal 16 uren van de lestijd heeft verzuimd. Regelmatig te laat komen of lessen verzuimen is voor steeds meer scholen een reden om toch melding te maken, hoewel het wettelijk verplichte moment om melding te doen nog niet in zicht is. Deze meldingen maken het preventief werken mogelijk. Hierom blijft leerplicht scholen gestimuleren om bij signaal verzuim in een zo vroeg mogelijk stadium een melding te maken. De DUO bericht vervolgens de afdeling leerplicht van de woonplaats van de betreffende leerling. Scholen voor primair onderwijs en scholen voor speciaal voortgezet onderwijs melden het verzuim dit schooljaar nog telefonisch, schriftelijk of per mail. De leerplichtambtenaar beschikt over een aantal instrumenten om ongeoorloofd schoolverzuim aan te pakken. Op de eerste plaats wordt samen met de leerling een verbetertraject afgesproken. Indien deze afspraken worden nagekomen en er niet meer verzuimd wordt, zijn er geen verdere maatregelen nodig. Daarnaast is er de mogelijkheid van een Halt-afdoening, een melding aan het Gamma-overleg en tot slot de mogelijkheid om proces-verbaal op te maken, dat wordt afgehandeld door het Kantongerecht in s-hertogenbosch. Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 7
Grafiek 5: Overzicht van het aantal en soort handhavingmaatregelen Meldingen aan Halt en Justitie 14 12 10 8 6 4 2 0 2008-2009 2009-2010 Halt Gamma-overleg Proces-verbaal Het verschil in de opgelegde handhavingmaatregelen ten opzichte van het vorig schooljaar heeft enerzijds te maken het effect van de waarschuwende gesprekken. Minder jongeren zijn na de waarschuwing opnieuw in het spijbelgedrag vervallen. Daarnaast was het verzuimgedrag in meerdere gevallen zo stevig dat een milde afdoening (Halt) niet volstond. Deze gevallen zijn voorgelegd aan justitie (melding aan het Gamma-overleg of middels een proces-verbaal). Voortvloeiend uit de meldingen aan het Gamma-overleg is er in een aantal gevallen alsnog proces-verbaal opgemaakt. Ook de jongeren (en hun ouders) tegen wie proces-verbaal is opgemaakt, worden besproken in het Gamma-overleg. Vanaf 1 oktober 2009 kunnen ouders van jongeren van 16 en 17 jaar die geen school bezoeken, gekort worden op de kinderbijslag. Het gaat om jongeren die geen startkwalificatie hebben. Het kabinet wil daarmee de schooluitval bestrijden. In Boxtel is van deze handhavingmogelijkheid geen gebruik gemaakt. Ook landelijk wordt dit niet vaak toegepast. 2.3 Voornemen tot schorsing/verwijdering De meeste leerlingen krijgen nooit met schorsing of verwijdering te maken. Maar soms ziet het bevoegd gezag (het schoolbestuur) geen andere uitweg dan een leerling te schorsen of zelfs te verwijderen. Het is dan in het belang van alle partijen - de leerling, zijn ouders, het bevoegd gezag en de school - dat de regels en procedures die de onderwijswetten voorschrijven, zorgvuldig worden uitgevoerd, en worden ingekaderd in beschreven schoolbeleid. Het bevoegd gezag van een school heeft de bevoegdheid leerlingen toe te laten, te schorsen en te verwijderen. Vaak is deze bevoegdheid echter overgedragen aan de schooldirecteur. Dit schooljaar is afdeling leerplicht in 12 gevallen betrokken bij een schorsing of een voornemen tot verwijdering. Alle betrokken leerlingen zijn herplaatst, op de eigen school dan wel binnen een andere onderwijsinstelling. 2.4 Aanvragen voor vrijstelling Het is mogelijk dat de leerplichtambtenaar aan leerplichtige jongeren vrijstelling van de leerplicht verleend. De leerplichtwet kent verschillende vrijstellingsmogelijkheden: - vervangende leerplicht (artikel 3a en 3b), als blijkt dat een jongeren van 14 jaar of ouder niet is staat is om volledig dagonderwijs te volgen, kan gedurende een bepaalde periode een alternatief programma worden gevolgd. Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 8
- vrijstelling van inschrijvingsplicht (artikel 5 a t/m c), in gevallen van psychische of lichamelijke omstandigheden, bezwaar tegen richting van onderwijs of vanwege schoolbezoek in het buitenland kunnen ouders worden vrijgesteld van de verplichting om hun kind op een school in te schrijven. - vrijstelling wegens het volgen van ander onderwijs (artikel 15), een bijzondere omstandigheid waarbij aangetoond wordt dat er een andere vorm van onderwijs gevolgd wordt. - vrijstelling van geregeld schoolbezoek (artikel 11g), vrijstelling op grond van gewichtige omstandigheden Grafiek 6: aantal verzoeken om vrijstelling en vervangende leerplicht. Vrijstellingen leerplicht 40 30 20 10 0 2008-2009 2009-2010 Artikel 11g Artikel 15 Artikel 3a en 3b Artikel 5a t/m c Totaal 2.5 Acties vanuit leerplicht in 2009-2010 Dag van de leerplicht Op 18 maart 2010 was de Dag van de Leerplicht. Een landelijke dag die in het leven geroepen is om leerplicht onder aandacht te brengen. Dit jaar zijn er vanuit afdeling Leerplicht twee brochures ontwikkeld: uitleg over de verlofregeling en het verzuimprotocol. Tijdens de dag van de leerplicht zijn deze boekjes overhandigd aan de directeuren en intern begeleiders van de Boxtelse basisscholen en afgegeven op de scholen voor voortgezet en middelbaar onderwijs. Voorlichting op school Dit schooljaar is aan derdejaars leerlingen van het Jacob Roelandslyceum voorlichting gegeven over leerplicht. De voorlichting werd gegeven in de eigen klas. Luxe verzuim controle voor carnavalsvakantie. Alle meldingen van luxe verzuim worden door de afdeling leerplicht behandeld, ongeacht welke vakantie het betreft. Dit schooljaar heeft afdeling leerplicht voor de carnavalsvakantie veel meldingen ontvangen. Naar aanleiding van de meldingen en gevallen waarin er mogelijk sprake kon zijn van luxe verzuim, hebben de leerplichtambtenaren aan de betreffende leerlingen een huisbezoek gebracht. In de meeste gevallen waren kinderen ziek thuis. In dit schooljaar zijn er 10 zaken met betrekking tot luxe verzuim behandeld. Schoolbezoek Naast het geven van voorlichting op scholen, is het streven om in ieder schooljaar elke school een bezoek te brengen. Voor de relatie tussen scholen en leerplichtambtenaren is het belangrijk dat men elkaars gezicht kent. Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 9
Kwaliteit leerplichtambtenaren De leerplichtambtenaren hebben het afgelopen jaar verschillende cursussen en trainingen gevolgd: - RMC-trajectbegeleiding; - Opstapcursus leerplichtambtenaar; - Opleiding tot Buitengewoon Opsporingsambtenaar; - Cursus vroegsignalering. 2.6 Leerlingenzorg en samenwerking Zorg voor jeugd De leerplichtambtenaren hebben toegang tot het signaleringssysteem Zorg voor Jeugd. Dit systeem is bedoeld om problemen bij kinderen in de leeftijd van 0 23 jaar in een vroegtijdig stadium te signaleren en vervolgens de coördinatie van zorg te organiseren, wanneer er 2 of meer meldingen zijn gedaan. Zorg Advies Team s In deze netwerken worden zorgleerlingen besproken. Er zijn 3 ZAT s: op het Jacob Roelandslyceum, op het VMBO en SintLucas. De kartrekkers van deze netwerken zijn de scholen. Naast de leerplichtambtenaar en vertegenwoordigers van de school nemen deel GGD, het schoolmaatschappelijk werk en incidenteel politie. Advies en Consultatie Team (ACT). Soms hebben jongeren problemen waardoor het op school niet goed met ze gaat. Als een leerling op school zodanig gedrag laat zien dat hulp van buitenaf nodig is, zoekt het ACT samen met de leerling, de ouder(s)/verzorger(s) en school naar de beste oplossing. De doelgroep van het ACT zijn leerlingen in de leeftijd 12-18 jaar binnen een van de scholen van het Samenwerkingsverband de Meierij, aan wie de school niet langer passende hulp of begeleiding kan bieden. Contacten met hulpverleningsinstellingen De contacten met andere jeugdhulpverleningsinstellingen zijn incidenteel van aard. Instellingen waarmee contacten worden onderhouden zijn: Raad voor de Kinderbescherming, Jeugdreclassering, Bureau Jeugdzorg (BJZ ), Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK), MEE, GGZ (pubers in de knel, psycho-trauma-team), William Schrikker Groep en Stichting Welzijn Boxtel Delta. Contacten met het Koning Willem I college Minimaal 3 keer per jaar vindt overleg plaats tussen leerplichtambtenaren en studieadviseurs van het Koning Willem I College. Het afgelopen schooljaar heeft het KW1C besloten voor een aantal domeinen een tussenvoorziening op te starten, de zgn. voorbereidingsklassen. Als leerlingen zeker weten welke opleiding ze willen gaan volgen, kunnen zij, als de overstap naar de nieuwe opleiding niet meer mogelijk is in deze klas kennis maken met voor de nieuwe opleiding relevante beroepsgerelateerde vakken. Tevens heeft het KW1C een met de suc6klas overeenkomende voorziening opgestart voor niveau 2, de Koersklas. Overleg met Justitie In de regio Brabant Noordoost vindt één keer per kwartaal een overleg plaats met het Openbaar Ministerie en leerplichtambtenaren uit de regio. Centraal staat het oplossen van knelpunten en werkwijze inzake verzuim. Voor een goede handhaving van de Leerplichtwet is het nodig dat bestuur, scholen, politie en justitiepartners gezamenlijk optreden. Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 10
Regionaal leerplichtoverleg Een overleg met leerplichtambtenaren uit de regio. Leerlingen uit de regio gaan in Boxtel op school en Boxtelse leerlingen op andere scholen in de regio. Tijdens dit overleg worden werkwijzen afgestemd. Contacten in het kader van de RMC-functie Zes à zeven maal per jaar is er een bijeenkomst met alle gemeenten binnen de regio s-hertogenbosch om tot afstemming over de invulling van de RMC-functie alsmede de RMCrapportage te komen. In het verlengde daarvan vindt tevens collegiale uitwisseling op werkniveau van leerplichtambtenaren/rmc-consulenten plaats. Contact met afdeling Sociale Zaken Met de Wet Investeren in Jongeren (WIJ) is de werkleerplicht voor jongeren tot 27 jaar ingevoerd. Met deze wet wil het kabinet jongeren activeren en bijstandsafhankelijkheid tegen gaan. Het kabinet acht het verbeteren van de maatschappelijke positie van jongeren noodzakelijk. Daarom is een substantiële verhoging van de arbeidsparticipatie van deze jongeren van belang. Arbeidsparticipatie beschermt jongeren tegen sociale problemen zoals armoede, sociale uitsluiting, criminaliteit en integratieproblemen. Contacten met Actieplan Leerbanen Het actieplan leerbanen richt zich enerzijds op de acquisitie van leerbanen en anderzijds op het plaatsen van jongeren op een leerbaan. Met de hulp van de accountmanager zijn meerdere zorgjongeren toch aan een leerbaan gekomen. Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 11
3. Stand van zaken RMC 3.1 Inleiding Een voortijdig schoolverlater (vsv-er) is in grote lijnen een jongere in de leeftijd tot 23 jaar die niet in het bezit is van een startkwalificatie en die niet bij een school is ingeschreven. Voor de aanpak van het voortijdig schoolverlaten is vanaf 2002 de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten (RMC-functie) wettelijk verankerd. Op grond hiervan heeft de gemeente de taak voortijdig schoolverlaten te registreren en zorg te dragen voor de doorverwijzing naar onderwijs en arbeidsmarkt. De gemeenten werken hiervoor samen in 39 regio s. De gemeente Boxtel valt onder regio 36, waarvan de gemeente s-hertogenbosch de contactgemeente is. De RMC-wet kent geen maatregelen om het behalen van een startkwalificatie af te dwingen. 3.2 Aanpak door de onderwijsinstellingen Evenals dat geldt voor leerplichtige jongeren heeft de school een primaire verantwoordelijkheid (inspanningsverplichting) om een leerling voor het onderwijs te behouden op het moment dat deze het onderwijs voortijdig (niet-gekwalificeerd) dreigt te verlaten. Op 26 maart 2008 is het convenant Aanval op de Schooluitval 2008-2011 ondertekend tussen de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de contactgemeente van de RMC-regio 36 (de gemeente s-hertogenbosch) en de scholen voor voortgezet- en middelbaar beroepsonderwijs uit de regio, waaronder SintLucas, Vmbocollege Boxtel en het Jacob Roelandslyceum uit Boxtel. Het doel van dit convenant is om in 4 jaar het voortijdig schoolverlaten met 40% te verminderen. In 2005-2006 is een nulmeting gehouden. Hierbij is vastgesteld hoeveel voortijdig schoolverlaters een school heeft. Bij deze telling gaat het om jongeren die de school zonder startkwalificatie hebben verlaten en die op 1 oktober niet opnieuw waren ingeschreven bij een school. Een VMBOgediplomeerde, die overstapt naar het MBO maar voor 1 oktober wordt uitgeschreven, telt dus bij het VMBO als voortijdig schoolverlater. Scholen ontvangen voor elke voortijdig schoolverlater die men minder heeft 2.000,00. Op de website www.vsvverkenner.nl brengt het ministerie de cijfers omtrent schooluitval in beeld. De onderstaande tabel bevat cijfers van onderwijsdeelnemers die woonachtig zijn in de gemeente Boxtel. De cijfers voor het schooljaar 2008/2009 zijn voorlopige cijfers. Ervan uitgaande dat de definitieve cijfers niet sterk afwijken, kun je concluderen dat de Boxtelse leerlingen in het jaar 2007-2008 een sterke daling in het voortijdig schoolverlaten hebben laten zien, wat in het jaar 2008-2009 helaas nagenoeg ongedaan gemaakt lijkt te zijn. Totaal aantal onderwijsdeelnemers en aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters 2005-2006 2006-2007 2007-2008 2008-2009 Totaal 2.630 2.640 2.600 2.558 VSV'ers 95 91 59 89 Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 12
Op de website kun je ook de gemeentecijfers vergelijken met de cijfers van de RMC-regio waarin de gemeente zich bevindt. Hieruit valt op te maken dat ook regionaal het jaar 2007-2008 een goed jaar is geweest als we het hebben over voortijdig schoolverlaten en dat dit ook regionaal, weliswaar minder dan alleen voor Boxtel, weer is toegenomen. Wat hiervan de reden is, is helaas niet aan te geven. Percentage nieuwe voortijdig schoolverlaters Gemeente Boxtel 2005-2006 2006-2007 2007-2008 2008-2009 Totaal 3.6% 3.4% 2.3% 3.5% RMC-regio 36: Noordoost-Brabant 2005-2006 2006-2007 2007-2008 2008-2009 Totaal 3.6% 3.6% 2.9% 3.2% Scholen en gemeenten hebben maatregelen afgesproken die voortijdig schoolverlaten moeten tegengaan. De uitvoering ligt bij scholen, de middelen gaan naar scholen, gemeenten hebben de regie en er is een planning bij iedere maatregel. OCW stelt programmagelden beschikbaar voor scholen om maatregelen een extra impuls te geven. Mochten de cijfers over 2008-2009 juist blijken te zijn, dan is er voor de scholen in samenwerking met de gemeenten nog een hoop werk te verzetten om de ten doel gestelde 40% te halen. 3.3 Aanpak door de gemeente Bij de aanpak van voortijdig schoolverlaten kan onderscheid gemaakt worden in twee groepen jongeren: 1. jongeren zonder startkwalificatie die nog ingeschreven staan bij een onderwijsinstelling, maar dreigen uit te vallen, 2. jongeren zonder startkwalificatie die niet ingeschreven staan bij een onderwijsinstelling, de voortijdig schoolverlaters (vsv-ers). De eerste groep dient door de onderwijsinstelling via het digitaal verzuimloket te worden gemeld. In het schooljaar 2009-2010 zijn er 17 leerlingen van 18 jaar en ouder gemeld, waarvan 8 leerlingen van het Jacob Roeland Lyceum. De overige 9 meldingen zijn afkomstig van de diverse MBO-opleidingen in en buiten Boxtel. Voor dit schooljaar is niet geregistreerd hoeveel leerlingen gedurende het schooljaar hun opleiding tussentijds beëindigen zonder dat ze doorstromen naar een andere opleiding, maar duidelijk is dat dit aantal aanzienlijk hoger ligt. Of deze leerlingen daadwerkelijk voor het beëindigen van de opleiding niet verzuimd hebben, is maar de vraag. De onderwijsinstellingen moeten melden bij een verzuim van ten minste een maand, maar ze mogen eerder melden, het liefst zodra duidelijk wordt dat de leerling dreigt uit te vallen. Na een melding van verzuim door een jongere van 18 jaar of ouder wordt de jongere en vaak ook de ouders uitgenodigd voor een gesprek met de RMC-consulent. In dit gesprek wordt getracht de oorzaak van het verzuim te achterhalen en bezien welke actie nodig is om verder verzuim te voorkomen. Dit kan een doorverwijzing naar hulpverlening zijn, maar b.v. ook een motiverings- en stimuleringsgesprek waarin onder andere uitleg wordt gegeven over de noodzaak van een startkwalificatie. Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 13
De tweede groep vsv-ers betreft de jongeren zonder een startkwalificatie en die niet bij een school staan ingeschreven. Deze jongeren moeten uit de gemeentelijke RMC-administratie gehaald worden. In april 2010 is ook in Boxtel de koppeling met de beveiligde website van DUO (voorheen IB-groep) mogelijk geworden, waardoor nu de informatie benodigd voor de RMC-registratie eenvoudiger is te achterhalen. Cijfers voor het schooljaar 2009-2010: Totaal aantal vsv-ers: 280 Aantal vsv-ers dat hoogst haalbare opleiding bereikt heeft: 59 Aantal vsv-ers met een uitkering: 57 (WIJ: 34, WW: 5, Wajong: 20, ZW: 5) Aantal vsv-ers met werk: 105 Resteert: 59 In het schooljaar 2008-2009 kende ons registratiesysteem 401 vsv-ers. Deze zijn destijds allemaal met een zgn. bulk-aanschrijving benaderd. Totaal hebben 100 mensen hierop gereageerd; 29 mensen hadden een vaste aanstelling. 30 personen volgden een opleiding. Dat betekent dat het aantal vsv-ers daarmee verlaagd werd naar 371. De overige personen, die op de bulk-aanschrijving hebben gereageerd, zijn uitgenodigd voor een vrijblijvend gesprek met de leerplichtambtenaar, tenzij ze vanwege verstandelijke en/of psychische beperkingen niet in staat zijn om een startkwalificatie te behalen. Het aantal van 371 vsv-ers in het schooljaar 2008-2009 is een momentopname, terwijl het aantal van 280 vsv-ers het totaal aan vsv-ers is wat in de loop van het schooljaar 2009-2010 in het registratiesysteem bekend is geworden. De belangrijkste oorzaak van deze verlaging is de koppeling met de beveiligde website van DUO, waardoor van veel meer jongeren de schoolloopbaan bekend is geworden. Veel jongeren bleken toch op school te zitten of al een startkwalificatie gehaald te hebben. Daarnaast is het waarschijnlijk dat als gevolg van de crisis een groter aantal jongeren er toch voor gekozen heeft om een opleiding te gaan/blijven volgen. De vsv-ers, afkomstig van de praktijkschool of een school voor (Z)MOK/(Z)MLK, worden niet in het kader van het voorkomen van voortijdig schoolverlaten aangeschreven. Deze jongeren hebben nagenoeg altijd de voor hen hoogst haalbare opleiding bereikt. Een brief over het halen van een startkwalificatie leidt bij deze groep alleen tot valse verwachtingen en onzekerheid. De vsv-ers met een uitkering worden niet als doelgroep voor de medewerker voortijdig schoolverlaten gezien, omdat de uitkeringsinstantie deze jongeren dient te begeleiden naar werk en/of onderwijs. De vsv-ers met werk worden vooralsnog niet als prioritaire groep gezien voor de medewerker voortijdig schoolverlaten. Zij ontvangen een brief, waarin aangegeven wordt dat de overheid jongeren wil stimuleren tot het halen van een startkwalificatie. De werkende jongeren wordt geadviseerd hierover met de werkgever in gesprek te gaan. Daarnaast wordt informatie over het Ervaringscertificaat verstrekt en tot slot wordt de mogelijkheid gegeven om contact op te nemen met de medewerker voortijdig schoolverlaten. Deze restgroep zijn de vsv-ers, die mogelijk wel een startkwalificatie kúnnen halen, niet werken en geen uitkering hebben. Dit is de doelgroep voor de medewerker voortijdig schoolverlaten om persoonlijk te benaderen. Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 14
Zoals gezegd zijn de hierboven genoemde 59 vsv-ers de doelgroep voor de medewerker voortijdig schoolverlaten. Deze groep is als volgt verder uit te splitsen: 2 keer uitgenodigd en niet verschenen 7 voor uitnodiging al 23 jaar geworden 7 bemiddeld naar opleiding 1 zelf opleiding gevonden 5 bemiddeld naar het UWV Werkbedrijf (werk of uitkering) 2 begeleiding vanuit hulpverlening 3 bemiddeld naar werk (event. via Leerbanen) 4 verhuisd buiten Boxtel 6 onbemiddelbaar 8 nog in behandeling einde schooljaar 16 De deelgroep voor uitnodiging al 23 jaar geworden behoeft mogelijk wat toelichting. De lijst met vsvers wordt namelijk in november gescreend op werk/uitkering. In de loop van december komen deze gegevens retour. Een aantal vsv-ers is dan inmiddels 23 jaar geworden en wordt om die reden niet meer benaderd. Onbemiddelbaar kan diverse oorzaken hebben, zoals detentie, niet-willen, bewust huismoeder, sinds korte tijd vanuit het buitenland in Nederland en daardoor de taal nog niet machtig, etc.. Nog in behandeling einde schooljaar omvat ook de jongeren, die nog geen uitnodiging ontvangen hebben vanwege de werkdruk. In de loop van dit schooljaar is besloten de formatie voor leerplicht/voortijdig schoolverlaten uit te breiden en dit is vanaf april 2010 met een nieuwe vaste medewerker ingevuld. In het schooljaar 2010-2011 kunnen we van start met een volledige en ingewerkte formatie. Om die reden verwachten we in dit schooljaar de doelgroep voor voortijdig schoolverlaten ook volledig te kunnen benaderen. Van de 105 vsv-ers met werk zijn er 2 die als zelfstandige werkzaam zijn. De overige 103 hebben de brief voor werkende jongeren ontvangen, zoals hiervoor is aangegeven. Hierop zijn 4 reacties gekomen. Eén jongere is verwezen naar Actieplan Leerbanen, twee jongeren hebben laten weten het volgend schooljaar weer naar een opleiding te gaan en één jongere bleek al wel een startkwalificatie gehaald te hebben. 3.4 Traject op Maat De gemeente s-hertogenbosch is eind 2007 gestart met het project Traject op Maat (T.O.M.). Het traject is bedoeld voor jongeren tussen de 18 en 23 jaar zonder startkwalificatie, zonder werk of uitkering. Het doel van T.O.M. is deze jongeren te helpen bij hun ontwikkeling en toe te leiden naar duurzame arbeidsparticipatie. Hierbij wordt geprobeerd ze alsnog een startkwalificatie te laten behalen. Wanneer jongeren niet naar school willen of kunnen, is de directe toeleiding naar werk het doel. De kern van T.O.M. is de oorzaak van uitval wegnemen. Veel jongeren willen zich heroriënteren op studie- en beroepskeuze en hebben training nodig in werknemersvaardigheden. Bij het laatste horen: dagritme krijgen, op tijd komen, afspraken nakomen, sociale vaardigheden, communicatieve vaardigheden, assertiviteit of omgaan met agressie. Soms is een beroepentest of capaciteitentest gewenst. Onlangs heeft de gemeente Boxtel een contract ondertekend met de gemeente s-hertogenbosch, waarin de (financiële) afspraken zijn vastgelegd waaronder Boxtelse jongeren deel kunnen nemen aan het TOM-project. Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 15
3.5 AKA-droom Na een projectperiode van 2 jaar heeft het Koning Willem I College besloten definitief door te gaan met AKA-droom. AKA-droom is een AKA (Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent)-opleiding voor leerlingen die vaak te veel hebben meegemaakt in hun nog jonge leven, leerlingen die op AKA-droom een laatste kans krijgen en zich op de opleiding veilig kunnen voelen. De doelgroep bestaat uit jongeren die kampen met een sociaal-maatschappelijk probleem en/of een moeilijke financiële of gezinssituatie en/of het risico lopen door overbelasting geen opleiding kunnen volgen. Doelstelling is hen via een sluitende en multidisciplinaire aanpak toe te leiden naar diploma AKA dan wel hen via een arbeidstoeleidend traject te begeleiden naar werk, dit alles ter voorkoming van maatschappelijke uitval en jeugdwerkloosheid. Om op AKA-droom toegelaten te worden vraagt het Koning Willem I College aan de gemeente een bijdrage. Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 16
4. Aandachtspunten leerplicht en RMC beleid 4.1 Aandachtspunten voor beleid in 2008-2009 In het vorige jaarverslag zijn 15 beleids- en uitvoeringsaanbevelingen gedaan. De volgende aanbevelingen zijn daadwerkelijk vormgegeven en/of uitgevoerd: - De formatie van leerplicht en RMC is op sterkte; - Scholing voor medewerkers is gerealiseerd; - De leerplichtambtenaren hebben huisbezoeken afgelegd; - Er wordt samengewerkt met verschillende (relevante) organisaties en instellingen; - Foldermateriaal is ontwikkeld, dit heeft geresulteerd in twee brochures over verlof en verzuim; - De deelname van leerplicht aan verschillende overleggen is herzien; - Boxtelse scholen worden nu minimaal 1x per jaar bezocht; - Er zijn gastlessen gegeven over spijbelen aan leerlingen en leerkrachten van de 3 e klassen op het Jacob Roelandslyceum. Aanbevelingen die momenteel uitgevoerd worden: - Het herschrijven van brieven en formulieren en deze invoeren in Key2onderwijs; - De procedurebeschrijving van het RMC wordt gemaakt; Beleidsaanbevelingen waar geen specifieke aandacht aan is besteed en de reden daarvoor: - Controle verzuimadministratie op school: scholen melden het verzuim via DUO. Op het moment dat verzuim niet goed gemeld wordt, wordt het gesprek met de school aangegaan. Leerplicht acht bij nader inzien onderzoek van de verzuimadministratie bij scholen niet wenselijk vanwege de relationele aspecten. - Het in kaart brengen van de schooluitval: door middel van het jaarverslag wordt inzicht gegeven in de uitval van Boxtelse jongeren. Er wordt adequaat ingesprongen op de gemelde uitval, er wordt niet specifiek onderzocht waar de uitval het hoogst is. - Extra aandacht voor begeleiding van leerlingen bij de keuze van het studietraject. Studiekeuze begeleiding is niet specifiek een taak voor leerplicht. Mocht een dergelijk traject nodig zijn om een jongere weer naar school te krijgen dan wordt hier de nodige aandacht aan besteed. 4.2 Nieuwe aandachtspunten voor beleid - Verbeteren van de samenwerking tussen de medewerkers van Leerplicht en het primair en voortgezet onderwijs met als doel de kwaliteit van de uitvoering van de Leerplichtwet te verbeteren (zowel vanuit de gemeente als vanuit het onderwijs); - Zicht krijgen op de problematiek van pesten en gevoelens van onveiligheid op de Boxtelse scholen; - In overleg met het onderwijs progressie boeken rondom het maken van afspraken over leerlingen die moeilijk te plaatsen zijn; - Implementeren van de nieuwe Halt-afdoening, belangrijkste elementen zijn een grotere ouderbetrokkenheid, verplicht excuus aanbieden en nog intensiever contact met de jongere. - Aandacht voor multiproblem situaties, er is relatief vaak sprake van een combinatie van problemen. Naast het feitelijke schoolverzuim kan er sprake zijn van psychische problemen van kinderen en/of ouders, gescheiden ouders, ouders met contacten in het criminele circuit, drugsgebruik en/of een lage sociaal-economische positie. Het doorpakken door hulpverlenende instanties is in dit soort situatie soms lastig: het is niet altijd duidelijk wie de verantwoordelijkheid neemt. Jaarverslag leerplicht en RMC 2009-2010 17