Bomenpicknick 3 Arnhem, 23 april 2019 verslaglegging Gerectificeerd 29-04-2018: zie rode tekst Locatie: Buitenplaats, Arnhem Tijd: 18:30-21:30uur NB: Het verslag van deze bijeenkomst komt online te staan op de website. Voor mensen die niet online kunnen/willen, is er de mogelijkheid om contact op te nemen met de gemeente Arnhem. Het verslag zal dan opgestuurd worden. Inleiding Bomenpicknick 3 legt in het eerste deel van de avond de focus op beheer en aanplant en in het tweede deel op communicatie, transparantie en besluitvorming. De vorige picknick is stilgestaan bij de kapvergunning en gekeken naar een toekomstbeeld voor de stad Arnhem met bijbehorende ambities. Op 7 mei is er een terugkoppeling van de stadsgesprekken. Zijn er vragen over dit proces of andere vragen die nu beantwoord kunnen worden? Reactie publiek: Het moratorium is net aangenomen. Heeft de wethouder voldoende vertrouwen in wat wij hier doen? Het lijkt door het moratorium dat de wethouder de gemeenteraad niet vertrouwt. Heeft het dan zin om beleid te vormen en hier te zitten? Reactie Frans Gooren: Op de vraag over het vertrouwen van de wethouder gemeenteraad naar de gemeenteraad wethouder kan ik geen antwoord geven. Het moratorium geldt totdat het nieuwe beleid er ligt. Het heeft zeker zin wat wij hier doen. Reactie publiek: Er wordt nog steeds gekapt, bijvoorbeeld in Presikhaaf. Reactie publiek: Kijk ook wat er internationaal gebeurt. Er moeten miljoenen bomen extra aangeplant worden. Sommige landen veranderen hun grondwet hiervoor. Het gaat over een gezonde, samenleving waar leefbaarheid voorop staat. Bomen zijn daar een verbinding in. Er is internationaal besef dat het anders moet en wij moeten daar voortvarend in worden. Reactie publiek: Dat gaat voor mij wel ver. Je ontkomt er niet aan om ook bomen te kappen voor de dingen/grondstoffen die wij nodig hebben. Het belangrijkste is om naar biodiversiteit te kijken. Aanplant en beheer Het projectteam heeft de inbreng uit eerdere bomenpicknicks over aanplant en beheer verzameld (zie presentatie picknick 3). Dit vormt het startpunt van het gesprek. Aanplant Juiste boom op juiste plek - Bij de aanplant gaat het voornamelijk over de juiste boom op de juiste plek. Niet alle boomsoorten kunnen groeien en aarden op dezelfde bodem; daar is maatwerk voor nodig. wijkers en blijvers - Er blijken voornamelijk vragen/onduidelijkheden te bestaan over het thema wijkers en blijvers. Bomen die geplant worden als wijkers worden geplant om snel een vol beeld te creëren. Deze
bomen kunnen op een later tijdstip, eerder dan andere bomen, weggehaald worden om dunning in de beplanting aan te geven. In de praktijk wordt dit niet vaak gedaan, dit kan zijn door tijd- of geld gebrek of omdat er simpelweg niet aan gedacht wordt. Om een bosschage/laan/ander gebied goed te houden, kan het verstandig zijn om wel bomen te kappen als dat moet. Reacties publiek: - Wijkers moeten niet voor andere doelen weggehaald worden, alleen als het goed is voor andere bomen. Het advies uit het publiek is om geen wijkers meer te planten als we nu al weten dat ze later gekapt zullen moeten worden. Het levert vaak gedoe op. - Landschapsarchitecten kiezen er soms toch voor om een laan te planten met wijkers voor een snel eindbeeld. Dit blijft een discussie. - Je kan het gebruik van wijkers soms wel uitleggen en er draagvlak voor creëren. Dan moet je wel wijkgericht denken en je plan duidelijk op papier zetten en dat plan ook naleven. - Luister naar mensen van de gemeente die werken binnen onderhoud & beheer, zij hebben kennis. En terugkomend op het draagvlak creëren: dat kan nu wel, maar over 10-15 jaar wonen er andere mensen. En daarbij is het plaatsen van wijkers ook in strijd met het idee van respect hebben voor bomen, waar we het ook veel over gehad hebben. We moeten bomen niet als instrument inzetten. - We moeten niet meer bomen plaatsen, maar meer lage begroeiing als struiken. Zorgen dat er groene straten ontstaan. Dan is dunning niet nodig. - Wijkers kunnen er wel voor zorgen dat bomen eerder hoger dan breder worden en dat is veiliger aan grote(re) wegen. Er moet onderscheid gemaakt worden tussen verschillende type beplanting en verschillende soorten gebieden. Reactie gemeente: De wijkparken worden eens in de 5-10 jaar gedund. Dat gaat eigenlijk altijd goed; geen negatieve reacties van bewoners. We gaan dan met de bewoners naar buiten. Dan komt de discussie over wijkers en blijvers ook aan de orde. Gespreksleider: Er komen 3 belangrijke standpunten naar voren: 1. We moeten niet denken in wijkers en blijvers. 2. Wijkers en blijvers kunnen helpen, maar daarbij moet er wel aandacht besteed worden aan het landschap, de communicatie en betrokkenheid van burgers. 3. Het niet dunnen van bosschages/lanen/andere gebieden is ook een gevaar voor de boomkwaliteit. Verdere reacties publiek over aanplant - We moeten niet gaan vervangen als het niet moet. Aan de andere kant kost het ook geld om de bomen te onderhouden. Dit gaat ook in op de kennisdiscussie; waar zit de kennis over de aanplant en beheer van bomen en hoe wordt deze gedeeld met anderen. - Het is heel lastig om een regelmatige verdeling van de verschillende leeftijdscategorieën van bomen te bereiken. Dat ligt ook aan de groeiplaats van de boom, wat voor soort het is etc. Er zal altijd een afweging gemaakt moeten worden; een oudere boom kost meer, maar levert ook meer baten (CO2, fijnstof, biodiversiteit) op. Aan de andere kant: er moet een einde aan de boom zijn. Verlenging van een zeer oude (zieke) boom kost veel geld en dat is niet goed. - De discussie van aanplant gaat vaak over straatbomen/laanbomen, niet zozeer over parken/perken/bosschages. Het is een lastige discussie, omdat het vaak over specifieke plekken gaat. De waarom-vraag is daarbij belangrijk: waarom zou een gezonde boom in een laan moeten blijven staan of waarom zou hij gekapt mogen worden? Is het voorbeeld dat we zagen in Moscowa (dunnen in de laan) een goed voorbeeld? Willen we grote bomen of gezonde bomen er tussenuit halen? (Belangrijkste: per geval bekijken, afhankelijk van draagvlak)
- Reactie gemeente: Het college streeft naar grote oude bomen. Als we bomen zien staan die heel oud kunnen worden, dan kunnen we die vrijstellen. Het beeld voor de toekomst kan soms lijken dat dikke bomen weggehaald worden om langzame groeiers de kans te geven. - Is het een idee om bomen eerst te planten in de ene laan en dan door te schuiven naar een andere laan waar op dat moment meer plek is? Hier zijn voor- en tegenstanders voor te vinden. Allergieën/ziektes Gespreksleider: Wat te doen met windbestuivers? - Windbestuivers zijn lastig voor allergieën, maar het is ook lastig om geen windstuivers meer te planten. Dan blijven er weinig (inheemse) soorten over. Gespreksleider: Is het mogelijk om er verstandiger mee om te gaan? Bij aanplant wel? - De bomen staan overal en nergens, dus de pollen ook. Je kan niet met alle klachten rekening houden. - Je kan wel zorgen dat je niet een hele wijk volplant met eiken. Of bijvoorbeeld geen lindes neerzetten waar ook veel auto s staan. - Bij allergieën is het veel lastiger. Het is niet mogelijk om naar alle individuele wensen te luisteren. Aanplant particulieren Gespreksleider: Is het mogelijk om particulieren te stimuleren om meer te planten en dan ook te kijken naar bepaalde soorten? Is het daarbij goed om de wijk te betrekken? - Een optie zou zijn om begeleiding en geld vanuit de gemeente beschikbaar te stellen en als voorbeeld een gratis fruitboom aan te bieden (pas op voor monocultuur) in wijken of particulieren zelf een boom te laten kiezen (Reactie publiek: staan die bomen er nu nog? Ja die staan er nog.) - Het gaat om bewustwording bij particulieren over het belang van bomen. Daarna komt de bewustwording dat bomen ook geld kosten (onderhoud/hoveniers). - Om aanplant te stimuleren kan er een subsidie komen die bij nieuwbouwprojecten een gratis boom aan de nieuwe huiseigenaar schenkt. - Bij grootschalige bouwprojecten planten de projectontwikkelaars vaak de bomen. Deze aanplant zou in de handen van de gemeente moeten zijn, en dan specifiek bij de beheerders. Zij hebben de kennis en zorgen dat de bomen ook daadwerkelijk komen. Ecologie/klimaat/biodiversiteit - Er moeten meer verschillende soorten bomen geplant worden, dat staat nu nog niet goed in het beleid. Ook bij de aanplant moet men denken aan de ecologische infrastructuur en het belang voor dieren. - Kijk naar het klimaat en welke bomen daarbij passen. Het is wel lastig om te bedenken wanneer je klimaatbestendiger bezig bent. - Het gaat altijd over economische afwegingen, maar wij leven in de natuur en niet andersom - Zou het een idee zijn dat de gemeente zichzelf een doelstelling oplegt voor de aanplanting in de stad? (niet zozeer kijken naar bos). Dat er een realistische doelstelling komt waarbij er in de komende jaren een percentage aan bomen bij moet komen. Daarbij vraagt het publiek ook om een theoretisch onderzoek of er genoeg ruimte is voor meer grote bomen. - Naast de aanplantplicht ook een herplantplicht voor de gemeente. Dit geldt voornamelijk voor straatbomen, in het bos is het een ander verhaal. - Reactie gemeente: We planten daar waar het past. Waar het past houdt dan twee dingen in: waar voldoende ruimte is en waar het beeld het toe laat. Het is lastig om te bepalen waar dat moet
- Vraag publiek: Is Presikhaaf dan een goede optie?. Reactie gemeente: het is lastig om te zien, want er wordt wel aan herplant gedaan. Dat is dan vaak wel een kleinere boom dan de boom die gekapt is. - Op zoek gaan naar plekken waar wel makkelijk bomen neer gezet kunnen worden. Ook terugkijkend op de toekomstbeelden van vorige week: eerst beginnen met de makkelijke gebieden en daarna kijken naar de moeilijkere. - Gebruik deze kennis ook voor de struiken en lage beplanting (heesters). Ga hier ook verstandig mee om en zet deze belangen niet naast die van bomen, maar doe dit samen. Vergroot daardoor samen de kennis over aanplant/beheer/onderhoud. Beheer en onderhoud Bij het beheer en onderhoud van bomen en ander groen wordt het als belangrijk gezien dat er gekeken wordt naar een verruiming van de budgetten en daarbij het opstellen van beheerplannen op wijkniveau. Beheerplannen op wijkniveau - Een zeer goed idee om bewoners bij beheer te betrekken. Ga daarbij ook samen in de wijk schouwen; welke bomen doen het goed en welke minder? Door betrokkenheid worden er betere keuzes gemaakt; samen weet je meer. Kijk daarbij wel naar het verschil in wijken; waar veel sociale huurwoningen staan zal er ook samen moeten worden gewerkt met de woningcorporatie. - Kijk samen naar hoe je het groen op een goede manier kan indelen en onderhouden; dat niemand er last van heeft (bijvoorbeeld hoe mensen het tuinafval goed kunnen afvoeren, niet door hun huis en niet via zelfgecreëerde paden door plantsoenen) - Adopteren van een stuk groen zodat bewoners deze kunnen onderhouden. Dit gebeurt in het Coehoornpark en in de Rodenburgstraat. Je ziet dat er meer aanspraak is en dat bewoners het goed onderhouden. Er is overleg met elkaar en met wijkbeheer. Er worden kaders opgesteld en afspraken met elkaar gemaakt. Dit kan ook in andere (en misschien moeilijkere) wijken. Kijk naar het resultaat. - Het is belangrijk om de praktijk in de wijk te koppelen aan de ambities die zijn gesteld op het hogere stadsniveau in het bomenbeleidsplan. Laat bewoners daar inzicht in krijgen. Inspelen op klimaatverandering - Behoud en onderhoud moet rekening houden met klimaatverandering. We moeten bomen helpen. Reactie gemeente: Bomen hebben het de afgelopen droge zomer goed volgehouden. Met name struiken en Rododendrons hebben heb zwaar gehad. Met een langer aanhoudende droogte zou het kunnen, maar op voorhand maatregelen nemen is lastig. - Maak plannen voor de lange tijd, dan kan je klimaatbestendig kijken. Monitoring van beleid/onderhoud - Ik mis de terugkoppeling. Beheer moet teruggeven wat ze gedaan hebben en daar moet op geanticipeerd worden. Met dit nieuwe bomenplan moet het beheer aan de gang en ik wil weten wat er dan teruggekoppeld wordt. Monitoring is belangrijk. Beheerplannen - Beheerplannen kosten veel tijd en geld en ze kunnen ook een valkuil vormen. Liever een kort en compact stuk, zodat we snel over kunnen op actie over kunnen gaan. - Een beheerplan kan wel helpen om het budget in op te nemen en te kijken waar het geld voor gebruikt kan worden. Dit moet wel eerst in kaart gebracht worden.
- Zorg dat de plannen langer dan één raadsperiode mee gaan, probeer ze voor 10-20 jaar op te stellen. Belangrijk om de doelen scherp te krijgen en te kijken met welk budget je de meeste doelen realiseert. Daarbij ook kijken naar efficiëntie; als je de straat openbreekt ook kijken naar de boomruimte onder de grond. - Vanuit de ambities van het bomenplan voldoende geld opzij zetten. En maak de ambities duidelijk naar soort en gebied; bijvoorbeeld als er schade is aan laanbomen na een storm dan moet daar geld voor zijn om bomen te herplanten. - Vroegtijdig terug kijken naar de beheercontracten en bijsturen waar nodig is. - Bomen niet opkronen - Op tijd ingrijpen in lanen/in de stad - Probeer de kennis over deze onderwerpen zo goed mogelijk te mobiliseren; er is veel kennis aanwezig, ook bij universiteiten. - Als er gekapt wordt, probeer het hout dan in de regio te houden. Reactie gemeente: ons belang ligt nu voornamelijk bij het zo duurzaam mogelijk gebruiken en vervoer is dan niet altijd het belangrijkste. Reactie publiek: kunnen we daar doelstellingen voor maken? Reactie gemeente: Het is een mogelijkheid om te kunnen kijken naar de selectie van kopers, maar als de kopers niet in Nederland zitten (veel industrie weg gegaan), dan zal er toch een groot deel naar het buitenland gaan. Communicatie, transparantie en besluitvorming Vorige week hebben we gesproken over de evaluatie/monitoring van de kapvergunning. Het blijkt lastig om overeenstemming te vinden over de gegeven cijfers en aanpak. De vraag voor nu is vooral hoe we de monitoring kunnen verbeteren en de communicatie rondom de monitoring. Monitoring Gespreksleider: De monitoring die is uitgevoerd ging in op de gevolgen van kap en de kapvergunning. Is er voor beheer en onderhoud ook monitoring nodig? Reactie publiek: - Belangrijk om te kijken naar de doelstellingen die vast zijn gelegd op wijk- en stadsniveau. Kijken hoe die samen komen. - Het is lastig om de monitoring serieus te nemen als er geen gedegen onderzoek is gedaan. Onder gedegen onderzoek wordt verstaan dat er onderzoeksvragen zijn opgesteld en er volgens een transparante manier gewerkt wordt. Zo is het onduidelijk wat er exact onderzocht is door Cobra. Reactie gemeente: We hebben gevraagd om op basis van luchtfoto s tussen 2006 en 2018 te kijken in hoeverre er veranderingen plaatsvinden in het aantal bomen en in de kroonoppervlakte van bomen. Gespreksleider: De vraag is denk ik vooral hoe bij een analyse komt en hoe we het beter/anders kunnen doen? Reactie publiek: Laat zien wat je doet, welke onderzoeksvragen daarbij horen, welke bomen er in mee genomen worden. Dan weet je wat er gepresenteerd gaat worden. Gespreksleider: We willen ook gaan kijken of we de doelstellingen die mogelijk in het bomenbeleid komen kunnen testen. Hoe kunnen we dat beste doen? Wanneer is het vertrouwen in een monitoring er? Reacties publiek: - Het vertrouwen tussen de gemeenten en de burgers is weg. We willen er als burger vanuit kunnen gaan dat als je een antwoord van de gemeente krijgt, dat dat dan klopt. De gemeente moet er zijn voor de burger. Zoek eerst het goede antwoord, voordat je een antwoord geeft. Het is belangrijk dat dit vertrouwen er is, nog voor de monitoring.
- Kwantificeren van de belangrijkste activiteiten; maak het meetbaar. Niet alleen de uitkomsten laten zien, ook het onderzoek. - Tekeningen kloppen niet altijd. Ik zou graag zien dat er meer de wijk in wordt gegaan om in het veld te kijken. (Roept wel vragen op rond het budget; dat is een tijdrovende en dure manier van monitoring) - De gemeente heeft een digitale tool met een beheersysteem waar veel informatie in terug te vinden is. - Monitoring kan elk jaar zijn, bijvoorbeeld met een wijkschouw. Daarvoor is continuïteit in de wijk wel belangrijk. Afspraken moet vastgelegd worden. Communicatie Gespreksleider: Belangrijke vragen zijn: wie is mijn aanspreekpunt en waar kan ik terecht? Reacties publiek: - Op wijkniveau moet er een eerste aanspreekpunt zijn, zodat bewoners invloed uit kunnen oefenen (bijvoorbeeld op wijkbudgetten). - Het is niet duidelijk waar je naar toe moet als je vragen/opmerkingen hebt over met name natuurgebieden. Daar zijn verschillende partijen bij betrokken. De gemeente zou moeten afspreken wie het aanspreekpunt wordt als andere partijen het beheer over nemen, bijvoorbeeld met het Gelders Landschap of woningcorporaties. - Het zou fijn zijn als er een beheerkaart komt met wie welke gebieden in beheer heeft. Dat maakt het overzichtelijk. - Maak het systeem van melding maken overzichtelijker. Dat kan nogal een gedoe zijn. Geef bij de antwoordmail niet alleen een zaaknummer, maar ook een korte beschrijving waar de zaak over gaat. Er is nog geen terugkoppeling als je aangeeft dat je ontevreden bent (smileysysteem) over de dienstverlening n.a.v. je melding. Er wordt niet aan mij gevraagd waardoor dit komt. - Wijkteams hebben op een aantal procedures geen zicht en zijn nog niet op de gewenste kwaliteit. - Kijken naar de kwaliteit van dienstverlening bij de gemeente; daar ook certificaten aan kunnen koppelen. Gespreksleider: Doelstellingen op het stedelijk- en wijkniveau kunnen soms met elkaar wringen. Hoe moeten we omgaan met verschillende ambities/doelen op verschillende niveaus? Reactie publiek - De stedelijke hoofdstructuur is daar al een voorbeeld van. Die komt nu nog niet goed naar voren. - Stedelijke ambities operationeel maken. Sommige ambities zijn goed terug te pakken in wijken. Regievoering blijft daarbij wel nodig, anders is er kans op versnippering. De stedelijke ambitie moet niet losgelaten worden als er op wijkniveau wordt gekeken. Kijken of je draagvlak kan creëren. - Heldere spelregels maken voor als een wijk er niet uit komt. De houdbaarheid van afspraken die binnen een wijk gemaakt worden is niet altijd even lang. Laat deze spelregels door de gemeente maken en bijvoorbeeld op een platform weergeven. Lastig: vaak wordt dit gedaan vanuit de wijkteams, maar die zijn nog niet overal op orde - Kunnen bewoners wel beslissen wat er in hun straat gebeurd? Staat de stedelijke ambitie daar niet ver vanaf? Als je alle straten los laat beslissen is de optelsom niet gelijk aan de stedelijke visie. - Zorg voor een overkoepelende visie als het gaat om de stad (omgevingsvisie) om groen af te wegen tegenover andere doelstellingen, bijvoorbeeld woningbouw. Gespreksleider: Over 2 weken gaan we verder met de serie bomenpicknicks. Dan zal er een bredere terugkoppeling komen van de aangedragen thema s.
Bijlagen