Les 14 Ademhaling 1 Ademhaling, luchtwegen, longen, inspiratie, expiratie, effectiviteit, Va/Q ratio, ademvolumina ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 1 1 cavum nasi (neusholte) 2 cavum oris (mondholte) 3 trachea (luchtpijp) 4 pleura parietalis (middenrifsborstvlies) 5 pleura visceralis (longen-borstvlies) 6 vertakkingen van de bronchus (luchtpijpvertakking) 7 alveoli (longblaasjes) 8 pleuraholte (borstvliesholte) 9 diafragma (scheiding middenrif buikholte) 10 hoofdbronchus 11 pulmo (long) 12 larynx (strottenhoofd) 13 pharynx (keelholte) Zie ook LG, fig. 2.4.1, blz. 208 ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 2 Functie luchtwegen / neus Slijmvorming t.b.v. reiniging, bevochtiging en verwarming Reinigende of zuiverende functie van de inspiratoire (ingeademde) lucht Bevochtigen van de inspiratoire lucht Verwarmende functie van de inspiratoire lucht Beveiliging, keuren van de inspiratoire lucht op kwaliteit. (reuk) drainage afvoerproducten uit neusbijholten afvoer inhoud traanbuizen resonantie (neusspraak) letters m en n ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 3 1
Luchtpijp 1 epiglottis (strotklepje) 2 os hyoideum (tongbeen) 3 cartilago thyroidea (schildkraakbeen) 4 cartilago cricoidea (ringkraakbeen) 5 trachea (luchtpijp) 6 rechter hoofdbronchus 7 carina trachea (kraakbeenkam bij bifurcatie = splitsing luchtpijp in 2 hoofdbrochi) 8 linker hoofdbronchus Hoefijzervormige kraakbeenringen houden luchtpijp open Corpus aliënum (vreemd lichaam) komt bijna altijd rechter bronchus (hoek!) ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 4 Longen Bestaat uit: lobi (longkwabben) rechts 3 en links 2 (hart) segmentsbronchi (luchtpijpvertakkingen) circa 10 per long, functioneel gescheiden gebieden bronchioli (kleinste vertakkingen) met slijmvlies bekleed, elastisch. Bij inademing ontspannen en bij uitademing vernauwing. (inademing is actief, dus kost energie) alveoli of longblaasjes omgeven door capillairen ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 5 Bloedvaten van de long Art pulmonalis vertakt zich tot een capillair net rond de alveoli (longblaasje) Art pulmonalis = zuurstofarm => longen => van zuurstof voorzien =>vena pulmonalis = zuurstofrijk (gemengd bloed) => Li harthelft Bloedvoorziening van het longweefsel zelf niet door art pulmonalis, maar door art bronchialis ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 6 2
Alveoli 1 pleura parietalis (middenrifs-borstvlies) 2 pleura visceralis (longen-borstvlies) 3 alveolus met capillairnet 4 vertakking art pulmonalis 5 bronchiolus (luchtpijptak) 6 vertakking vena pulmonalis 7 doorsnede alveolus Let erop: zeer vaatrijk Pleuraholte tussen vliezen met vocht gevuld (klaplong) ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 7 Mediastinum Ruimte tussen beide longen waarin o.a. het hart ligt. 1 clavicula (sleutelbeen) 2 bovenste mediastinum 3 voorste mediastinum 4 middelste mediastinum 5 sternum (borstbeen) 6 diafragma 7 achterste mediastinum 8 spina vertebralis (wervelkolom) ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 8 Bewegingen tijdens inspiratie (inademing) of aspiratie (aanzuiging/inademing). musculi scaleni (1) (touwladderspieren) trekken 1e en 2e rib (2) omhoog. diafragma wordt (3) platter beweegt naar beneden sternum (borstbeen) (6) en buikwand (5) naar voren 4 = ruggenwervels 7 = long 8 = pleuraholte ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 9 3
4 Toename inhoud thorax bij inspiratie. = toename diameter (doorsnede) van de thorax (borstkas) 3 2 1 costae (ribben) bewegen mee omhoog 2 draaipunt bij de ruggenwervels 3 o.i.v. musculi intercostalis (tussenribspieren) 4 o.i.v. musculi scaleni (touwladderspieren) 1 ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 10 Inspiratie of inademing Functie ademhaling: uitwisseling van zuurstof (O 2 ) en koolstofdioxide (CO 2 ) = gasuitwisseling Inademing = vergroting volume borstkas = aanzuiging lucht = diafragma-ademhaling maar heet in de volksmond buikademhaling, omdat de buikwand beweegt. Borstademhaling alleen bij inspanning buitenste tussenribspieren en hals/schouderspieren ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 11 Expiratie of uitademing Uitademing = passief =ontspanning spieren en ruststand diafragma, zwaartekracht en elasticiteit uitgerekt longweefsel Geforceerde uitademing: contractie binnenste tussenribspieren en contractie (aanspanning) buikspieren waardoor diafragma terugvering wordt versterkt. ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 12 4
Ademhaling gasuitwisseling LG, fig. 2.4.12, blz. 220 ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 13 Effectiviteit van de ademhaling ventilatie is de aanvoer van de lucht naar de longblaasjes diffusie is de gasuitwisseling, via drukverschillen, O2 van alveolus => bloed en CO2 van bloed => longblaasje perfusie doorstroming arterie (bloed) en het transport van O2 en CO2 Zowel ventilatie, als diffusie als perfusie zijn nodig voor een goede ademhaling van de longen. ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 14 Effectiviteit van de ademhaling Ventilatie/perfusie verhouding bepaald de effectiviteit van de ademhaling Is de Va/Q ratio oftewel de verhouding tussen alveolaire ventilatie (Va) en de longdoorbloeding ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 15 5
0.15 Ventilatie/perfusieverhouding Va/Q-ratio Va/Q 3 0.10 0.05 Bloeddoorstroming Ventilatie 2 1 Basis Niveau van de long Top ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 16 Stoornis in de ademhaling Ventilatie ventilatie (aanvoer van de lucht) Bij vernauwing van de luchtwegen b.v fibrose (bronchiale en interalveolaire verbindweefseling) ventilatie Bij dichtklappen van alveoli (longblaasjes) bij b.v klaplong ventilatie Bij zwelling slijmvlies van de luchtwegen vernauwing luchtwegen ventilatie Bij obstructie van de luchtwegen door b.v corpus aliënum ventilatie ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 17 Stoornis in de ademhaling Diffusie Water in de longblaasjes Tekort aan SURFACTANTS een mengsel van fosfolipiden en eiwit. Is een stof die een oppervlaktespanning verlagende werking heeft. surfactants voorkomt dichtklappen alveoli en zorgt voor verdeling watermoleculen alveolusoppervlakte ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 18 6
Stoornis in de ademhaling Perfusie perfusie (bloeddoorstroming) Zorgt voor afvoer van zuurstof moet dus met de ventilatie matchen Occlusie (afsluiting) longslagadertje b.v. longembolie (prop = stolsel, vetbolletje{vetembolie}, ziektekiemen) Vernauwing longslagadertjes b.v arterio sclerose (slagaderverkalking) Laag hemoglobine gehalte ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 19 Ademvolume IRV = 2500 ml TC = 6000 ml VC = 4500 ml Vt = 500 ml ERV = 1500 ml FRC = 3000 ml LG, fig. 2.4.16, blz. 223 RV = 1500 ml ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 20 Ademvolume Vt = teugvolume of ademteugvolume IRV = inspiratoir reserve volume ERV = expiratoir reserve volume RV = residu volume TC = totale capaciteit (IRV+Vt+ERV+RV) VC = vitale capaciteit (IRV+Vt+ERV) FRC = functioneel residuale capaciteit (ERV+RV) bij inspanning FRC lager, bij vrouwen 30% lager ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 21 7
Zuurstof transport Gebonden aan het hemoglobine 4 O 2 Binding gaat na de 1e gemakkelijker geoxygeneerd hemoglobine is hemoglobine waar zuurstof aanzit Indien er geen zuurstof aan het hemoglobine zit dan heeft hemoglobine een donkerdere rode kleur wat op de huid een blauwe verkleuring geeft (lippen, vingertoppen) ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 22 Relatie longfunctie en circulatie Doel: gasuitwisseling van elke cel Voorwaarden: Samenstelling lucht => bescherming (neus) Effectiviteit van de ademhaling Genoeg beschikbare alveoli Goed werkend zenuwstelsel voor aansturing en afstemming van ademhaling en bloedsomloop Goede hartfunctie RV => bloed longen ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 23 Bloedsomloop => cellen Van invloed is de kwaliteit van datgene wat erdoor stroomt bloed. O2-opnemend vermogen = hoeveelheid hemoglobine (verzadigingsgraad) O2-rijk bloed op weg naar de cel is afhankelijk van goede hartfunctie linker kamer Kwaliteit van de vaten. Op celniveau: goede diffusie ANZN 1e leerjaar - Les 14 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 24 8