ASTMA,COPD, ADEMHALING TREFWOORDEN:

Transcriptie

1 ASTMA,COPD, ADEMHALING TREFWOORDEN:

2 ZUURSTOFSPANNING, KOOLZUURSPANNING, ZUURGRAAD EN DE ONDERLINGE RELATIE In het bloed zijn zuurstof en koolzuurgas opgelost. De hoeveelheid opgeloste zuurstof in het bloed noemen we zuurstofspanning (po2). De hoeveelheid opgelost koolzuurgas in het bloed is de koolzuur(gas) spanning (pco2). Een te lage zuurstofspanning in het arteriële bloed wordt. Genoemd: hypoxemie. Zuurstoftekort van weefsels noemt men hypoxie.

3 THORACALE EN ABDOMINALE ADEMHALING Welke ademhaling pas jij toe? In sommige situaties zal de thoracale (borst) ademhaling belemmerd zijn, bijv. door pijn in de borstholte of borstwand (gebroken ribben). De patiënt houdt de borstkas stil. De buikademhaling (abdominale ademhaling) wordt dan ter compensatie versterkt. Omgekeerd kan het door ziekteprocessen in de buik andersom zijn. Dan wordt de thoracale ademhaling toegepast.

4 HET ADEMHALINGSPROCES (RESPIRATIE) Het ademhalingsproces is opgebouwd uit Ventilatie, en diffusie perfusie Onder ventilatie verstaan we de voortdurende verversing van lucht in ons ademhalingsstelsel. Met diffusie wordt de uitwisseling van zuurstof en koolzuurgasmoleculen tussen alveoli( longblaasjes ) en longcapillairen ( ) bedoeld. longhaarvaatjes Perfusie ten slotte is de van de longen.

5

6 WAT IS COPD? WAT ZIJN VERSCHILLEN MET ASTMA? WELKE AANDOENINGEN VALLEN ONDER COPD?

7 GOLD-INDELING COPD GOLD I - licht COPD Een lichte beperking van de luchtstroom, men is zich niet altijd bewust dat hun longfunctie abnormaal is. GOLD II - matig ernstig COPD klachten als hoesten, slijm opgeven en kortademigheid bij inspanning. Patiënten komen gewoonlijk in dit stadium vragen om een medische behandeling. GOLD III - ernstig COPD de beperking van de luchtstroom is verder verminderd. Men klaagt over toegenomen benauwdheid, vermoeidheid, beperkingen in dagelijkse activiteiten en herhaalde verergeringen die allen een uitwerking hebben op de kwaliteit van leven. GOLD IV - zeer ernstig COPD een zeer ernstige vermindering van de luchtstroom, zo ernstig dat de beperking ook invloed heeft op hart en vaten. Soms is dagelijks toedienen van extra zuurstof noodzakelijk. De klachten zijn zo ernstig geworden dat tijdelijke verslechteringen levensbedreigend kunnen zijn.

8 OBSTRUCTIE IN DE LONGWEGEN Obstructie t.g.v. : samentrekking spiertjes zwelling slijmvlies toename slijmlaag verlies elastische wand

9 OBSTRUCTIE VEROORZAAKT VERMINDERDE GASUITWISSELING

10 LONGEMFYSEEM: NAAST DE BRONCHIOLEN GEBEURT ER OOK WAT MET DE AVLEOLEN 1. Tussenschotten alveolen verdwijnen 2. Capillairen verdwijnen Gevolg 1: Minder ventilatie Gevolg 2: Minder perfusie

11 NOG EEN KEER KIJKEN, HELDER?

12 ROKEN EN HET TRILHAAREPITHEEL

13 DYSPNOE Dysnoe betekent letterlijk verkeerde ademhaling. Kortademigheid; een tekort aan lucht! Dyspnée d effort bij inspanning Dyspnée de repos bij rust

14 HOESTEN

15 DEFINITIE Hoesten is een reflexmatige beweging in de luchtwegen om met krachtige luchtstoten irriterende bestanddelen naar buiten te werken. Er worden twee soorten hoest onderscheiden; - Productieve hoest (slijmhoest) sputum uit de luchtwegen ophoesten. - Niet productieve hoest (prikkelhoest) ontstaat door een prikkeling van het slijmvlies op pleurabladen in de borstholte.

16 PRODUCTIEVE HOEST Bij productieve hoest wordt sputum uit de luchtwegen opgehoest. trilharen Het slijm in de luchtwegen heeft een nuttige functie, namelijk: Beschermt ook tegen uitdroging. Zodra de sputumproductie sterk toeneemt, wordt de hoestreflex krachtiger en kan hij hinderlijk worden. Een toename van sputum treedt op als gevolg van: een ontsteking, infectie, allergie, gebruik van irriterende stoffen en door gezwellen.

17 NIET-PRODUCTIEVE HOEST Ontstaat door een prikkeling van het slijmvlies of ontsteking van de pleurabladen in de borstholte. Ook een ontsteking of virus kan het slijmvlies prikkelen en daardoor de patiënt een hardnekkige kriebelhoest bezorgen. Soms kan een hinderlijke kriebelhoest het gevolg zijn van medicijngebruik (ACE-remmers, bij hartfalen, hypertensie). De meeste mensen die hoesten hebben vaak een virale luchtweginfectie. De hoest duurt gemiddeld één tot twee weken en wordt daarna snel minder in frequentie.

18 STRIDOR Een hoorbaar gierend of piepend geluid bij het ademen wordt een stridor genoemd. Dit duidt op een vernauwing van de luchtwegen. Dit geluid is te onderscheiden in; - Een gierend geluid tijdens de inademing; inspiratoire stridor; dit wijst op een probleem in de hogere luchtwegen (taai slijm of een voorwerp). - Een gierend geluid bij de uitademing; exspiratoire stridor; dit wordt veroorzaakt door een vernauwing in de lagere luchtwegen (astma, bronchitis).

19 BLOED OPHOESTEN beschadiging van het slijmvlies (hemoptoë) is een signaal van een ernstige ziekte! het ophoesten van bloed alleen Hemoptoë kan wijzen op de volgende ziekten; - Ernstige vormen van pneumonie - Longcarcinoom - Tuberculose - Longembolie - Longoedeem

20 DE VERPLEEGKUNDIGE EN BENAUWDHEID 1. acuut 2. chronisch 3. preventief

21 symptomen acute ernstige benauwdheid: Niet in staat hele zinnen uit te spreken ademfrequentie > 25 per minuut hartslag > 110 per minuut Cyanose aangespannen hulpademhalingsspieren symptomen van zeer ernstige benauwdheid: lage pols en/of lage bloeddruk uitputting, verwardheid, coma eventueel opgeven van roze schuimend sputum (astma cardiale)

22 VERPLEEGKUNDIGE ACTIES BIJ ACUTE ERNSTIGE BENAUWDHEID: goede houding (goede longontplooing mogelijk maken) inhalatiemedicatie zuurstof op voorschrift arts controle van: - polsslag - temperatuur - bloeddruk - ademhaling observatie van het bewustzijn en huidkleur ondersteunen bij de ademhaling. De verzorgende moet op de hoogte zijn welke ademhalings- en ontspanningsoefeningen de bewoner geleerd heeft van de fysiotherapie. Gerichte ondersteuning is dan mogelijk zorgen voor een rustige en veilige omgeving ingaan op persoonlijke wensen omtrent benauwdheid van de zorgvrager

23 ACTIES BIJ CHRONISCHE BENAUWDHEID: vertrouwen en veiligheid bieden luisterend oor, verhaal kwijt kunnen adviseren en helpen bij goede lichaamshoudingen hulp bij opgeven van sputum en ontplooiing van de longen: - doorzuchten - huffen (of lachen/ kietelen kinderen bijv) - hoesten - hoesten met compressie (fysio) - z.n. slijmoplossende medicatie aanvragen - bij bedlegerigheid ook wisselliging toepassen wisselend ontplooiing longgedeelten

24 OBSERVATIES HOESTEN, SPUTUM Hoesten Sputum Hoeveelheid Kleur: -geel -groen -geel/groen -roestkleurig -roze schuimend -rood

25 VERVOLG ACTIES BIJ CHRONISCHE BENAUWDHEID: ondersteuning ADL; m.n. boven het hoofd werken voorkomen en voorkomen van bukken ondersteunen balans inspanning en ontspanning conditie verbeteren (wandelen, hometrainer enz.) omgeving: bv. niet douchen in benauwde ruimte, voorkomen van parfumluchtjes (a-specifieke prikkels) instructie en controle van wijze van inhaleren medicatie (hoofdfase) z.n. in overleg met arts afspraken over zuurstofondersteuning (hoofdfase) (saturatie vanaf 91 % wordt vaak geaccepteerd)

26 PREVENTIE VAN BENAUWDHEID

27 PREVENTIE PNEUMONIE (DOOR BEDLEGERIGHEID) Gezonde long - longslijm - via trilhaarepitheel naar keel ongemerkt doorgeslikt Bij COPD: meer longslijm (sputum) meer slijmcellen minder trilhaarepitheel meer ophoping slijm vernauwing, afsluiting infectie! Bedrust oppervakkige AH, veel zelfde houding atelectase: longblaasjes gaan samen vallen slijm hoopt zich op en als het gaat ontsteken ontstaat een longontsteking

28 PREVENTIE PNEUMONIE Door te wisselen van houding verandert ook de luchtdoorstroming in de longen. De longblaasjes worden dan weer opengetrokken. Dus wisselligging. Bij het gaan staan helpt de zwaartekracht mee de hoeveelheid lucht in de longen te vergroten. Spieractiviteit vraagt meer zuurstof voor de stofwisseling in de spieren. Bewegen zal daarom de ademhaling stimuleren. Stimuleer de client verder tot goed doorademen en eventueel ophoesten of huffen (advies fysio opvolgen) Het zal duidelijk zijn dat passief in bed blijven liggen slecht is voor de longen!

29 EVALUATIE