Samenvatting Biologie Thema 3 Verbranding en ademhaling

Transcriptie

1 Samenvatting Biologie Thema 3 Verbranding en ademhaling Samenvatting door een scholier 1370 woorden 8 juni ,6 79 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou H3.1 Wat is verbranding? Bij verbranding ontstaat uit brandstof + zuurstof -> verbrandingsproducten. Verbranding bij een kaars: Brandstof: Kaarsvet Verbrandingsproduct: water + koolstofdioxide Kaarsvet + zuurstof water + koolstofdioxide + energie Energie die vrijkomt = licht en warmte. Koolstofdioxide is een gas dat in de lucht voorkomt, het zijn de prikbelletjes in frisdranken. Indicator voor koolstofdioxide = helder kalkwater. Helder kalkwater + koolstofdioxide = troebel water. H3.2 Ingeademde en uitgeademde lucht Verschillen tussen in- en uitgeademde lucht: Ingeademde lucht bevat: veel zuurstof weinig koolstofdioxide evenveel stikstof + edelgassen weinig waterdamp temperatuur = 18 ºC Uitgeademde lucht bevat: weinig zuurstof veel koolstofdioxide evenveel stikstof + edelgassen Pagina 1 van 5

2 veel waterdamp temperatuur = 32 ºC H3.3 Verbranding in je lichaam Als je inademt neem je zuurstof uit de lucht op. Als je uitademt geef je koolstofdioxide af. Ook raak je water en energie (warmte) kwijt. Verbranding in het lichaam: Brandstof: Glucose Verbrandingsproduct: water + koolstofdioxide Glucose + zuurstof water + koolstofdioxide + energie Energie die vrijkomt = warmte en beweging. - Verbranding vindt plaats > in elke cel - Verbranding vindt plaats > dag en nacht Energie gebruik je voor: - het maken van bewegingen - handhaven van de lichaamstemperatuur > 37 ºC - alle organen in je lichaam Energiebehoefte: De energiebehoefte is o.a. afhankelijk van je lichamelijke inspanning. Veranderingen die plaatsvinden bij lichamelijke inspanning: 1. De benodigde energie komt vrij bij de verbranding. Hoe groter de lichamelijke inspanning -> des te meer energie nodig -> des te meer verbranding in de cellen plaatsvindt. 2. De cellen hebben meer brandstof (glucose) + zuurstof nodig. Er ontstaan meer verbrandingsproducten. 3. Ademhaling gaat sneller -> er wordt meer zuurstof opgenomen. 4. Het hart klopt sneller -> er wordt meer brandstof + zuurstof naar de cellen toegevoerd en verbrandingsproducten afgevoerd. 5. Er komt meer warmte vrij. H3.4 Het ademhalingsstelsel De delen van het ademhalingsstelsel in de juiste volgorde: Neusholte/mondholte keelholte strottenhoofd luchtpijp bronchiën luchtpijptakjes longblaasjes Neusholte en mondholte: Pagina 2 van 5

3 Functie van neusharen en neusslijmvlies = voorkomen dat stofdeeltjes en ziekteverwekkers in longblaasjes terechtkomen. - neusharen houden grove stofdeeltjes tegen. Ze zitten vooraan in de neusholte. - slijmproducerende cellen maken slijm > hieraan blijven fijne stofdeeltjes en ziekteverwekkers kleven. - trilharen verplaatsen het slijm naar de keelholte. Functie van het reukzintuig = keurt de binnenstromende lucht + waarschuwt als er stinkende gassen in voorkomen. Het reukzintuig zit boven in de neusholte. Voordelen ademen door neus t.o.v. de mond: - ingeademde lucht wordt verwarmd door het bloed in de bloedvaten van het neusslijmvlies; - neusharen en neusslijmvlies houden stofdeeltjes en ziekteverwekkers tegen; - het reukzintuig waarschuwt voor stinkende gassen; - het neusslijmvlies maakt de ingeademde lucht vochtig. Longontsteking kan ontstaan als er erg droge, koude lucht in de longblaasjes komt. Keelholte en strottenhoofd De keelholte is een kruispunt : de weg die het voedsel aflegt, kruist de weg die de lucht aflegt. Keelholte > hierin bevinden zich de huig en het strotklepje. Strottenhoofd ligt tussen mondholte en keelholte. Hierin liggen de stembanden > functie: praten. Adamsappel: je kunt het strottenhoofd aan de buitenkant van keel voelen als de adamsappel. De luchtpijp wordt afgesloten met het strotklepje. De neusholte wordt afgesloten met de huig. Ademen: de huig staat open het strotklepje staat open > lucht kan van neusholte naar luchtpijp. Slikken/eten: de huig sluit de neusholte af het strotklepje sluit de luchtpijp af > voedsel kan van mond naar slokdarm. Verslikken: de huig staat (gedeeltelijk) open het strotklepje staat (gedeeltelijk) open > voedsel kan van mondholte in neusholte en luchtpijp komen > gevolg is hoesten om te verwijderen. Luchtpijp en bronchiën Luchtpijp: - binnenkant bekleed met slijmvlies (met slijmproducerende cellen en trilhaarcellen) - de wand is verstevigd door hoefijzervormige kraakbeenringen > functie: zorgt voor stevigheid en houden de luchtpijp open. Bronchiën: Vertakking (2 stuks) van de luchtpijp naar de longen. - binnenkant bekleed met slijmvlies (met slijmproducerende cellen en trilhaarcellen) - de wand is verstevigd door kraakbeenringen De bronchiën vertakken zich in steeds kleinere buisjes: - wanden bevatten geen kraakbeenringen meer, maar wel spiertjes. Pagina 3 van 5

4 - aan het eind van de vertakkingen zitten de longblaasjes. Luchtwegen schoonmaken : de trilhaarcellen verplaatsen het slijm naar de keelholte, daar wordt het slijm ingeslikt. Veel slijm > hoesten. H3.5 Longblaasjes In de longen (tussen longblaasjes en longhaarvaten) vindt gaswisseling plaats: - Zuurstof wordt uit de lucht in de longblaasjes, opgenomen in het bloed van de longhaarvaten. - Koolstofdioxide wordt vanuit het bloed in de longhaarvaten, afgegeven aan de lucht in de longblaasjes. Gaswisseling in de longen vindt snel plaats, doordat: - de longblaasjes en longhaarvaten een dunne wand hebben èn - de longblaasjes samen een groot oppervlak hebben ( m2). H3.6 Gezonde longen en luchtwegen Astma- en COPD-patiënten hebben last van: benauwdheid, hoesten veel en zijn erg gevoelig voor stofdeeltjes in de lucht. Astma Astma is een ziekte waarvan je plotselinge aanvallen van hevige benauwdheid krijgt. Belangrijke oorzaak > erfelijke aanleg. Bij een astma-aanval trekken spiertjes in de fijne vertakkingen van de bronchiën zich samen. Gevolg is: Het ademhalen gaat moeilijker doordat: 1. de luchtwegen nauwer worden èn 2. Het slijmvlies aan de binnenkant van de luchtwegen verdikt is. COPD COPD is een chronische ontsteking van de luchtwegen. Belangrijke oorzaak > roken. Gevolg is: kortademig, veel hoesten en geeft soms slijm op. Tabaksrook veroorzaakt ontstekingen, hierdoor zwelt het slijmvlies aan de binnenkant van de luchtwegen op en gaat meer slijm vormen > de fijne vertakkingen van de luchtwegen raken verstopt. Ernstig COPD > de fijne vertakkingen van de bronchiën en longblaasjes raken beschadigd > wanden slapper en minder elastisch waardoor ze kunnen dichtvallen > kortademigheid. H3.7 Roken Rook van tabak is een mengsel van gassen (o.a. Koolstofmono-oxide) en fijne teerdruppeltjes (o.a. nicotine en teer). - in tabaksrook zitten meer dan 4000 stoffen (40 ervan zijn kankerverwekkend). De 3 belangrijkste schadelijke stoffen: Pagina 4 van 5

5 1. Koolstofmono-oxide (=kolendamp (kan je niet ruiken)): Hierdoor kan je bloed minder goed zuurstof vervoeren en word je conditie minder. 2. Teer: de fijne teerdruppeltjes vormen een laagje aan de binnenwand van de luchtwegen. De trilhaarcellen kunnen de luchtwegen niet meer schoonhouden. 3. Nicotine: Zorgt ervoor dat je verslaafd raakt aan roken. Passief roken: je ademt dan de rook in, die door anderen is uitgeblazen. Maatregel om passief roken te voorkomen > er mag niet gerookt worden in openbare gebouwen (scholen, winkels, postkantoren, bibliotheek etc.) Nadelen van roken: - je leeft korter (ca. 13 jaar korter), - kans op longkanker, hart- en vaatziekten, - de huid is grauwer van kleur èn - je krijgt eerder rimpels. Waarom mensen roken: - rustgevende werking, - voor de gezelligheid, - bij jongeren > uiting van volwassenheid, het lijkt stoer om te roken - bij volwassenen > uit gewoonte. Veel mensen die met roken ophouden krijgen ontwenningsverschijnselen > ze worden rusteloos en dikker. Pagina 5 van 5