Lokale Armoedetoets Danielle Dierckx Provinciale ronde Armoede lokaal aanpakken Hasselt, 24 juni 2013
In 3 etappes 1. Armoedebeleid: lokale verantwoordelijkheid? 2. Positieve en negatieve effecten op armoede meten 3. Het instrumentarium 1
Kosten Kosten beperken: school, cultuur, vervoer, energie Inkomensgerelateerde diensten, b.v. kinderopvang, mantelzorg Aanvullende steun van het OCMW Gazet van Antwerpen, 4 december 2012 2
Vicieuze cirkel voorkomen of doorbreken Opvoedingsondersteuning Snelle interventies ter preventie van langdurige werkloosheid, schulden, Voorkomen van uithuiszettingen De Standaard, 4 december 2012 3
Risicogroepen Jongeren Ouderen Eenoudergezinnen Alleenstaanden Allochtonen Werklozen Huurders Vrouwen Gazet Van Antwerpen, 4 december 2012 4
Mismatch Toegankelijkheid van diensten Werkzekerheid versus jobzekerheid Activering versus sociale netwerken De Morgen, 4 december 2012
Negatieve en positieve effecten? Armoedebestrijding = voorwaarden creëren om capabilities te ontwikkelen (Amartya Sen) - = moet leiden tot vrijheid - Opportunity freedom : a) Bezit (fiets) b) Vaardigheden (fietsen) c) Context (fietspaden) - Process freedom : inspraak, autonomie Werken op actor en structuur (Anthony Giddens) Outcome: enabling en constraining armoedebeleid 6
Het instrumentarium De armoedetoets (of armoede-effectrapportage of poverty proofing ) wordt gedefinieerd als the process by which government departments, local authorities and State Agencies assess policies and programmes at design and implementation stages in relation to the likely impact that they will have or have had on poverty and on inequalities which are likely to lead to poverty with a view to poverty reduction (Office for Social Inclusion, 2006). 7
De kerngedachte van een armoedetoets is om beleidsmaatregelen te evalueren op hun impact op een bepaalde materie. Een armoedetoets is per definitie proactief, d.w.z. ze evalueert de potentiële impact van allerhande beleidsmaatregelen op armoede en uitsluiting 8
Idealiter start ze vooraleer beleidsmaatregelen worden opgesteld. Deze vorm van evaluatie is niet louter gericht op directe maatregelen maar brengt alle beleidsdomeinen in rekening. 9
Soorten evaluatie Probleem Doelstelling Middelen Uitvoering Effecten Pro-actieve evaluatie Verklarende evaluatie Monitoring Ex post - evaluatie 10
Doelstellingen Verhoogde efficiëntie en doelmatigheid van het armoedebestrijdingsbeleid Cumulatie van kennis van verschillende actoren Versterken van geïntegreerde aanpak Mobiliseren van actoren (draagvlak, eigenaarschap) 11
Soorten kennis Wetenschappelijke kennis - indicatoren, voorspellingen / simulaties, uitsluitingsmechanismen, beleving, kwaliteit van dienstverlening, etc. Beleidskennis - politieke en administratieve doelen, middelen, draagvlak Ervaringskennis - urgentie van problemen, samenhang, beleving Praktijkkennis - methoden, goede praktijken, nieuwe doelgroepen 12
Soorten actoren Onderzoekers Overheid: politiek + administratie Mensen in armoede, in hun variëteit Middenveld: praktijkwerkers, dienstverleners 13
Wanneer armoedetoets inzetten? Eerste vraag: Is een volledige armoedetoets nodig? Mogelijkheid tot armoedetoets light of XL Antwoorden hangen af van: - Niveau van het budget / belang in uitgaven - Verwachte veranderingen in regelgeving - Aansluiting bij signalen van doelgroepen Op welk niveau gebeurt de toets het best? 14
Voorbeeld van instrument voor 1 ste screening Bron: TEPS, CEPS (2010) Study on Social Impact Assessment. 15
Stappenplan Stap 0: Detectie en consultatie van stakeholders (permanent) Stap 1: Selectie van maatregel(en) om te toetsen Stap 2: Definitie van beleidsdoelstellingen -> Welk doel voor welke doelgroepen? Effect op andere doelgroepen? = de maatstaf Stap 3: Bestaande data en onderzoek in rekening brengen -> via verschillende kennisbronnen: administratieve data, indicatoren, kwalitatieve informatie -> peer review 16
Stappenplan Stap 4: Impact beoordelen en alternatieven in kaart brengen» Impact op hoogte, breedte, diepte van armoede» Congruentie met bestaande beleidsplannen» Randvoorwaarden formuleren Stap 5: Beslissen en monitoring starten» Indicatoren selecteren voor monitoring» Nulmeting Stap 6: Resultaten publiceren, incl. proces Stap 7: Terugkoppeling en bijsturing 17
Regie - Coördinatie - Belang van flexibele beleidsnetwerken - Aansprakelijke politieke verantwoordelijke Succesfactoren Vermijden dat het een verplicht nummer wordt / draagvlak - Zinvolle selectie van maatregelen voor toets Begeleiding voorzien Transparant tijdspad uittekenen 18
Voorbeeld flexibel beleidsnetwerk Beleidsnetwerk - Verbetering van leefsituatie voor kinderen uit arme gezinnen van vreemde herkomst Categoriale verantwoordelijken Jeugd Arm Gehandicapt Buitenlandse herkomst Huisvesting Onderwijs Arbeid Sectorale verantwoordelijken 19
ADMINISTRATIE POLITIEK Regie van verschillende beleidsnetwerken Figuur: Regie binnen de flexibele beleidsorganisatie Commissie armoedebeleid Coördinerend minister-president Beleidsnetwerk A Cel armoede in administratie Beleidsnetwerk B Beleidsnetwerk C 20
Aansluiting bij bestaande instrumenten en netwerken Aansprakelijke schepen, themacommissie in gemeenteraad Coördinerende administratie: gemeentelijke armoedecel Stakeholders: lokale netwerken à la welzijnsoverleg, OCMW, cliëntraden, Verenigingen waar armen het woord nemen, wie ontbreekt? (extra) kennis via databanken, bv. stadsmonitor, Kind&Gezin, VDAB, jaarverslag OCMW, Jaarboek Armoede en Sociale uitsluiting, Vlaamse armoedemonitor Aansluiting bij beleidsplannen (meerjarenplan beheerscyclus, lokaal sociaal beleid, ) 21