Vogelenzang - 25 oktober 2014 Paul Venderbosch Sjamanen, lensgallen en vooral veel paddestoelen Zouden er nog vlinders of libellen te zien zijn? Dat vroegen we ons af tijdens de start van de najaarswandeling in de Amsterdamse Waterleidingduinen op 25 oktober 2014. Een activiteit die Jan Plomp organiseerde op deze mooie najaarsdag. Zelfs de zon liet zich nog even zien. En de temperatuur was rond de 18 C. Deelnemers in de najaarszon tijdens de wandeling in de Amsterdamse Waterleidingduinen Er was een groep van 15 personen, waar van twee nog geen lid. Daarom vertelde Jan Plomp in het kort iets over vereniging. Jan organiseerde voor de derde keer deze wandeling waarbij de deelnemers zelf vertellen wat ze zien. Dit heeft als voordeel dat alle mooie dingen die we tegen komen vanzelf besproken worden. Het werden uiteindelijk veel paddenstoelen. En stiekem werd gehoopt op nog wat vlinders en libellen. Paddenstoelen We liepen we het gebied in en na enkele meters had Jan Bischoff Tulleken al een tak in de hand met een lieflijk klein paddenstoeltje, dat alleen met de loep goed te bekijken was. Het harig Dwergoortje. Met lamellen. Daar dit paddenstoeltje voor mij nog een onbekende was, heb ik het thuis proberen op te zoeken in de gidsen die ik heb. Helaas. De ANWB en Capitool Natuurgidsen kennen de soort niet. En ook de gids "92 bekende paddenstoelen uit Zuid -Kennemerland" beschreef de soort niet. Dan maar even op Google kijken voor een mooie foto. Een eind verder zagen we de Bloedsteelzwam en het Plooivlieswaaiertje aan de zijkant van een omgevallen boom.. En helaas. Ook hierbij laten de gidsen het afweten. Beide soorten waren ook benoemd tijdens de paddenstoelenexcursie op het landgoed van kasteel Warmont.
Deze soorten werden gevolgd door een jonge Parasolzwam en het Viltige judasoor. Een stel grote volwassen Parasolzwammen lagen een eind verderop. Hoed en steel waren van elkaar gescheiden. Ook een soort die ik ken en op een dennenkegel groeiend: het Muizestaartje. Daar de gidsen het opnieuw laten afweten stuit ik op een mooie foto op zoom.nl. En daar heeft men het over sparrenappels. Opnieuw besef ik dat een goede betere paddenstoelengids me enorm zou helpen bij het schrijven van dergelijke verslagen... Viltig Judasoor naast een lange afstandswandelingmarkering. Grote parasolzwammen. De hoeden waren gescheiden van de stelen.
Kegel van naaldboom met daarop groeiend enkele Muizestaartjes Vogels En natuurlijk was er de aandacht voor de vogels. Mede dankzij Sarah Humphrey werden er weer een aantal soorten gehoord en gezien. Op de Pannelanderweg zagen we de eerste Wintergasten al weer overvliegen: Koperwieken. De lach van de Groene specht liet zich horen bij de betonnen beek, op moment dat we geboeid waren door op het water lopende Schaatsenrijders. Jan Plomp vertelt dat via deze betonnen beek het water het gebied in wordt gestuurd richting het infiltratie gebied. Gezien de helderheid van dit water concluderen we dat het reeds voorgezuiverd is. Een eind verder, aan de noordwestzijde van het Nieuwe kanaal, zagen we een aantal Goudhaantjes en Vuurgoudhaantjes. Zoals zo vaak verraadden hun hoge onrustige geluid hun aanwezigheid. Ook een Tjiftjaf liet zich hier nog horen. En een eindje verderop zagen we nog een Zanglijster. Op het Nieuwe Kanaal nog een andere Wintergast: Een krooneend. Echter het verhaal werd verteld dat er ook een broedgeval was geconstateerd van de Krooneend dit jaar. Naast de Krooneenden zaten er ook Wilde eenden, Kuifeenden, Tafeleenden en een Wintertaling. Zoogdieren Aan zoogdieren geen gebrek in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Althans als je naar de hoeveelheden damherten kijkt. Bij de betonnen beek aanvoerbeek zie je regelmatig herten het water oversteken. Ook dit keer stond een hert klaar om de oversteek te maken. Zelden springen ze er in één keer over. Meestal is het een lange sprong om vervolgens bijna aan de overzijde uit het water te krabbelen en zich droog te schudden. Het hert dat dit keer klaar stond waagde het gezien de grote belangstelling niet aan de sprong te wagen. Veel meer aandacht kregen twee mannen die elkaar opzochten. We hadden het burlen al gehoord. twee mannen werden nog gescheiden door de betonnen beek. Doch één man liep om het einde van de betonnen beek heen en zocht al vrij snel de confrontatie met zijn soortgenoot. Nog niet direct in zicht, maar we hoorden het kletteren al van de geweien. We liepen de mannen tegemoet. Dit keer
vonden ze blijkbaar het publiek geen storende factor. De krachtmeting kon goed gefotografeerd worden en Hilma Ex maakte er zelfs een filmpje van die we op het internet plaatsten. Bronstige damherten zoeken elkaar op Lensgallen en verhalen van Cees Cees Timmermans wees ons allen op de vele kleine ronde gallen die aan de onderzijde van eikenbladeren zitten. Maar ook veel los op de grond lagen. Het zijn lensgallen van de lensgalwesp. De gallen, die aan de eikenbladeren blijven zitten zullen uitdrogen en de larven die daar in zitten komen niet meer uit. De andere losgevallen gallen bevatten vrouwelijke galwespen die in de gal overwinteren. In mei van 2015 zullen deze gallen uitkomen. Cees doet de IVN cursus en wist nog een ander bijzonder verhaal te vertellen. Ofschoon we de vliegenzwam nu niet gezien hebben kennen we deze allemaal: rood met witte stippen. Dat de paddenstoel giftig is weten we ook. Stoffen als muscarine en iboteenzuur komen er in voor. Bij de juiste bereiding kunnen we deze paddestoel ook eten. Echter ook de hallucinerende werking is bekend die gebruikt wordt bij rituelen van bijvoorbeeld de Sjamanen. Cees en Jan Timmermans vertellen het verhaal dat arme onderdanen van de Sjamanen of Kozakken de urine drinken van mensen die de paddestoel hebben geconsumeerd vanwege de hallucinerende werking. De hallucinerende stoffen zijn dan nog aanwezig in de urine en op die manier konden zij mee genieten van deze goedkope trip! Nog meer paddestoelen Gezien het goede weer hadden we aan paddestoelen geen gebrek. We zagen een kleine inktzwam. En opnieuw hoorde ik de vraag: Plooirokje of Hazenpootje? De vraag kwam ook aan de orde bij de paddestoelenexcursie. We zagen ook een Helmmycena. Met een loep valt bij deze soort dwarsstrepen te zien tussen de lamellen, vergelijkbaar met een spoorbaan met dwarsliggers. Aan de beek aan de noordzijde van het Eiland van Rolvers kwamen we in het gras nog wat andere soorten tegen. Zo zagen we Sneeuwzwammetjes, de Zwartwordende wasplaat en de Kabouter- of
Elfenwasplaat. Wasplaten zijn soms lastig uit elkaar te houden omdat het kleurenkenmerk van de soort niet altijd eenduidig is. Tot slot stond daar ook nog een Papegaaizwam. De groene glans die deze soort kan hebben was bij onderstaand exemplaar niet zo duidelijk aanwezig. Papegaaizwam in het groene gras op het pad aan de Noordzijde van het Eiland van Rolvers En tot slot We hadden gehoopt op libellen en vlinders. En dat is gelukt! Sarah zag boven het nieuwe kanaal een Atalanta vliegen. En aan de over westzijde van dit kanaal aan de andere kant zag Thomas van Haaster een Houtpantserjuffer. Kortom we boften maar weer met het mooie weer en de mooie waarnemingen. De aanwezigen bedankten aan het einde van de wandeling Jan Plomp voor de bijzondere wandeling. Het was weer de moeite waard.