Gezondheidsprofiel Groningen 2010

Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 Eemsmond De Marne Winsum Loppersum Delfzijl Bedum Appingedam Ten Boer Zuidhorn Grootegast Leek Marum Groningen Haren Slochteren Hoogezand- Sappemeer Menterwolde Veendam Oldambt Bellingwedde Pekela Stadskanaal Vlagtwedde Samen werken aan gezondheid

Colofon Het tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 is een uitgave van GGD Groningen Redactie: DMBO / epidemiologie Jan Broer, epidemioloog: 050-367 4126 (jan.broer@hvd.groningen.nl) Jeroen Kuiper, onderzoeker: 050-367 4318 (jeroen.kuiper@hvd.groningen.nl) Edwin Spijkers, onderzoeker: 050-367 4127 (edwin.spijkers@hvd.groningen.nl) Vormgeving: GGD Groningen Druk: Repro HVD, januari 2011 Correspondentie: GGD Groningen Directie-, Management- & Bestuursondersteuning Postbus 584 9700 AN Groningen Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 1

Inhoudsopgave 1. WERKWIJZE... 4 Tabel 1.2.a Deelname naar gemeente, leeftijd en geslacht 2010 (aantallen)... 5 Tabel 1.2.b Deelname naar gemeente, leeftijd en geslacht 2010 (%)... 5 Figuur 1.2.a Oproepbestand, uitval, respons en non-respons 2010 (aantallen)... 6 Tabel 1.2.c Redenen van non-respons 2010 (aantal/%)... 6 2. BEVOLKING... 7 Figuur 2.1.a Leeftijdsopbouw bevolking naar gemeente in 2010 (%)... 7 Figuur 2.1.b Demografische druk (groene en grijze druk)* per gemeente 2010 (%)... 8 Tabel 2.1.a Bevolkingsprognose aantal inwoners naar leeftijd 2010-2020 (aantallen)... 9 Tabel 2.1.b Prognose bevolking verhoudingsgetallen naar leeftijdsgroep... 10 Figuur 2.2.a Niet-westerse allochtonen per gemeente in de provincie Groningen 2010 (%)... 11 Figuur 2.3.1.a Opleidingsniveau in 2010 (hoogst voltooide opleiding) per gemeente 2010 (%)... 12 Figuur 2.3.1.b Gemiddeld gestandaardiseerd inkomen 2007 bron CBS, 2010... 13 Tabel 2.3.2.a Moeite met rondkomen naar gemeente 2010 (%)... 15 Tabel 2.3.2.b Moeite met rondkomen naar regio en leeftijd 2010 (%)... 15 Tabel 2.3.3.a Onverzekerden per gemeente in 2008 (%)... 16 3. GEBOORTE EN STERFTE... 17 Tabel 3.1.a Geboorte, vruchtbaarheid en gemiddeld kindertal per gemeente 2005-2008... 17 Tabel 3.1.b Leeftijd van moeder bij geboorte van het kind 2005-2008 (%)... 18 Tabel 3.2.a Levensverwachting bij geboorte in jaren per gemeente 2005-2008... 19 Tabel 3.2.b Levensverwachting 65-jarigen in jaren per gemeente 2005-2008... 20 Tabel 3.4.1.a Sterfte gecorrigeerd voor leeftijdsopbouw per gemeente 2005-2008 (SMR)... 21 Tabel 3.4.2.a Doodsoorzaak per hoofdgroep (ICD) provincie Groningen 2005-2008 (per jaar)... 22 Tabel 3.4.2.b Sterfte (hoofdgroepen) gecorrigeerd voor leeftijd per gemeente 2005-2008... 23 Tabel 3.4.2.c Belangrijkste doodsoorzaken gecorrigeerd voor leeftijd (SMR) 2005-2008... 24 4. LICHAMELIJKE EN PSYCHISCHE GEZONDHEID... 25 Tabel 4.1.1.a Chronische ziekte (door arts vastgesteld) in voorafgaande jaar: leeftijd geslacht regio 25 Figuur 4.1.1.a Chronische ziekte (door arts vastgesteld) per gemeente 2010 (%)... 25 Tabel 4.2.a Subjectief ervaren gezondheid matig tot slecht naar leeftijd, geslacht en regio 2010... 26 Figuur 4.2.a Subjectief ervaren gezondheid matig tot slecht per gemeente 2010 (%)... 26 Tabel 4.3.1.a Risico op een angststoornis of depressie naar leeftijd en geslacht 2010 (%)... 27 Tabel 4.3.1.b Risico op een angststoornis of depressie per regio 2010 (%)... 27 Tabel 4.3.1.c Risico op angststoornis of depressie per gemeente 2010 (%)... 27 Tabel 4.3.2.a Soms, zelden of nooit gelukkig per regio, naar geslacht en leeftijd 2010 (%)... 28 Tabel 4.3.2.b Soms, zelden of nooit gelukkig per gemeente, naar geslacht en leeftijd 2010 (%)... 28 Tabel 4.3.3.a Mate van eenzaamheid per gemeente 2010 (%)... 29 Tabel 4.3.4.a Aantal melding huiselijk geweld bij Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld Groningen30 Tabel 4.3.5.a Bevestigde gezinnen met kindermishandeling per gemeente per jaar (aantal en )... 31 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 2

5. ZORG... 33 Tabel 5.1.1.a Bereik Rijksvaccinatie Programma per gemeente gemiddeld over 2006-2009 (%)... 33 Figuur 5.1.2.a Vaccinatiegraad HPV (%) van meisjes geboren 1993-1996 (13-16 jaar)... 33 Figuur 5.1.2.b Deelname bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker per gemeente in 2009 (%)... 34 Figuur 5.1.3.a Deelname bevolkingsonderzoek borstkanker per gemeente in 2008-2009 (%)... 35 Tabel 5.2.a Meldingsplichtige infectieziekten door GGD aan RIVM gemeld per jaar (aantallen)... 36 Figuur 5.3.1.a Mantelzorg geven per gemeente 2010 (%)... 37 Tabel 5.4.2.a Bereikbaarheid huisartsen per gemeente in 2007 (bron CBS/VNG Leven in NL)... 38 Figuur 5.4.2.a Gebruik volwassen zorgverleners afgelopen jaar 2010 (%)... 39 Tabel 5.4.3.a Verschil tevredenheid alle respondenten en gebruikers van zorg 2010 (%)... 40 Tabel 5.4.4.a Ziekenhuisopnames Groningen en Nederland 2004 en 2008*... 41 Tabel 5.4.5.a Geestelijke gezondheidszorg PCR-NN cijfers per gemeente 2008 (aantallen)... 43 Tabel 5.4.5.b Geestelijke gezondheidszorg PCR-NN cijfers 2008 per gemeente ( )... 44 Tabel 5.4.6.a Inbewaringstellingen per gemeente van afgifte per jaar (aantallen)... 45 Tabel 5.4.6.b Inbewaringstellingen per woongemeente patiënt per jaar (aantallen)... 46 Tabel 5.4.6.c Aangevraagde rechterlijke machtiging per woongemeente patiënt per jaar (aantal)... 47 Tabel 5.4.6.d Aangevraagde dwangmaatregelen per type (aantal per 10.000 inw. 12 jaar en ouder) 48 Tabel 5.4.8.a Primaire verslaving provincie Groningen per jaar (aantal & aantal per 1.000 inw.)... 49 Tabel 5.4.8.b Aantal cliënten naar primaire problematiek per gemeente in 2009... 49 Tabel 5.4.8.c Aantal harddrug gebruikers naar leeftijd provincie Groningen en Nederland 2009... 50 Figuur 5.4.8.a Aantal harddrug gebruikers naar 2009 (per 10.000 inwoners)... 50 Tabel 5.4.9.a Zorg met verblijf (AWBZ-intramuraal) provincie Groningen en Nederland 2008... 51 6. LEEFWIJZE... 53 Tabel 6.1.a Alcoholgebruik per gemeente 2010 en 2006 (%)... 53 Tabel 6.1.b Overmatig alcoholgebruik per gemeente in 2010 en 2006 (%)... 54 Tabel 6.1.c Zwaar drinken per gemeente in 2010 en 2006 (%)... 54 Tabel 6.1.d Zwaar drinken per regio naar leeftijd in 2010 (% en N)... 55 Tabel 6.2.1.a Roken volwassenen per gemeente in 1998-2002-2006-2010 (%)... 55 Figuur 6.2.1.a Percentage volwassenen dat rookt* per gemeente in 1998-2002-2006-2010** (%)... 56 Tabel 6.2.2.a Cannabis gebruik het afgelopen jaar per regio in 1998-2002-2006-2010 (%)... 57 Tabel 6.3.1.a Volwassenen met overgewicht per gemeente in 1998-2002-2006-2010 (%)... 57 Tabel 6.3.1.b Kinderen met overgewicht, objectief gemeten in 2009 (%)... 58 Figuur 6.3.1.a Volwassenen met overgewicht* per gemeente in 1998-2002-2006-2010** (%)... 59 Tabel 6.3.2.a Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen in 2010 (19+) per gemeente (%)... 60 Tabel 6.3.3.a Personen die voldoen aan norm groente, fruit en ontbijten per gemeente in 2010 (%).. 61 7. OMGEVING... 63 Figuur 7.1.a Sociaal kapitaal en tevredenheid woonomgeving per gemeente 2010 (%)... 63 Figuur 7.3.a Lidmaatschap verenigingen en deelname aan vrijwilligerwerk per gemeente 2010 (%) 64 Figuur 7.4.a Vrijwilligerswerk per gemeente 2010... 65 Tabel 7.4.a Vrijwilligerswerk per gemeente 2010 (%, afgerond)... 65 Tabel 7.4.b Vrijwilligerswerk naar regio en leeftijd 2010 (%, afgerond)... 66 Tabel 7.5.a Vier grootste milieuproblemen in de woonbuurt per gemeente 2010 (%)... 66 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 3

1. WERKWIJZE Dit rapport is een bijlage van het Gezondheidsprofiel Groningen 2010. In het gezondheidsprofiel wordt regelmatig verwezen naar het tabellenboek. In dit tabellenboek worden de resultaten veelvuldig weergegeven op gemeentelijk niveau. De tabellen en figuren in het tabellenboek verwijzen naar de afzonderlijke paragrafen in het hoofdrapport. Zo verwijst bijvoorbeeld tabel 1.1.a naar paragraaf 1.1. in het hoofdrapport. Hieronder een overzicht van de gebruikte gegevensbronnen: - Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) - Nationale Atlas Volksgezondheid en Nationaal Kompas Volksgezondheid (RIVM) - Psychiatrisch Casus Register Noord-Nederland (Rob Giel Onderzoekscentrum) - Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) - Stichting Informatievoorziening Zorg (IVZ) - GGD Groningen (gezondheidsenquêtes, verrichtingen registraties) - Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) - Bureau Jeugdzorg Groningen - Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) - Advies Steunpunt Huiselijk Geweld Groningen (ASHGG) Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 4

Tabel 1.2.a Deelname naar gemeente, leeftijd en geslacht 2010 (aantallen) Leeftijd 19-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65-74 jaar 75 en ouder Totaal Geslacht Gemeente Appingedam 6 10 10 11 12 24 9 8 4 7 41 60 Bedum 5 2 5 15 14 18 8 10 3 3 35 48 Bellingwedde 5 7 7 12 7 23 6 8 4 5 29 55 Ten Boer 3 5 13 8 6 4 3 6 2 2 27 25 Delfzijl 14 18 29 31 35 32 17 17 11 9 106 107 Eemsmond 11 11 22 19 10 24 12 10 6 2 61 66 Groningen 213 345 142 184 153 156 56 69 41 62 605 816 Grootegast 7 8 14 14 13 13 4 4 3 4 41 43 Haren 7 12 20 23 22 22 15 20 11 12 75 89 Hoogezand-Sappemeer 20 22 39 43 35 42 19 21 16 16 129 144 Leek 2 10 18 22 27 29 10 12 8 14 65 87 Loppersum 7 9 12 20 22 20 11 7 4 0 56 56 De Marne 8 9 7 10 10 7 9 11 5 4 39 41 Marum 5 9 8 16 6 12 11 5 4 3 34 45 Menterwolde 7 4 12 17 15 22 11 5 4 6 49 54 Pekela 6 11 11 8 15 19 6 11 2 4 40 53 Oldambt 17 27 31 41 54 38 32 23 13 12 147 141 Slochteren 7 4 12 19 22 24 5 10 2 7 48 64 Stadskanaal 2 9 18 53 36 59 30 22 13 13 99 156 Veendam 4 11 21 35 43 40 16 21 10 11 94 118 Vlagtwedde 7 11 8 19 19 29 14 12 2 9 50 80 Winsum 4 16 9 17 21 18 11 6 2 5 47 62 Zuidhorn 12 9 24 27 19 20 6 16 6 6 67 78 Provincie Groningen 379 579 492 664 616 695 321 334 176 216 1984 2488 Tabel 1.2.b Deelname naar gemeente, leeftijd en geslacht 2010 (%) Leeftijd 19-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65-74 jaar 75 en ouder Totaal (%) Geslacht Gemeente Appingedam 33% 53% 36% 42% 52% 73% 82% 57% 57% 50% 47% 57% Bedum 26% 25% 24% 79% 47% 69% 73% 83% 60% 38% 41% 66% Bellingwedde 36% 54% 32% 55% 39% 79% 100% 67% 80% 56% 45% 65% Ten Boer 33% 36% 54% 57% 40% 40% 75% 67% 67% 25% 49% 45% Delfzijl 30% 42% 46% 48% 64% 59% 71% 59% 58% 36% 51% 50% Eemsmond 48% 69% 67% 58% 24% 71% 71% 67% 35% 12% 47% 57% Groningen 34% 53% 41% 56% 52% 59% 55% 56% 55% 39% 42% 54% Grootegast 44% 47% 40% 54% 59% 54% 31% 67% 43% 31% 44% 50% Haren 29% 67% 59% 61% 54% 58% 75% 74% 61% 46% 55% 61% Hoogezand-Sappemeer 28% 50% 46% 45% 58% 57% 58% 64% 76% 48% 48% 52% Leek 10% 45% 49% 55% 68% 64% 34% 63% 44% 54% 45% 57% Loppersum 39% 64% 46% 56% 56% 74% 73% 70% 67% 0% 54% 62% De Marne 42% 60% 28% 50% 40% 50% 75% 69% 50% 36% 43% 54% Marum 45% 64% 33% 53% 35% 50% 85% 100% 50% 23% 47% 52% Menterwolde 47% 50% 32% 50% 52% 67% 69% 50% 50% 60% 46% 57% Pekela 43% 44% 46% 40% 45% 56% 43% 50% 25% 40% 43% 48% Oldambt 25% 47% 42% 49% 57% 45% 63% 48% 45% 27% 47% 44% Slochteren 33% 25% 28% 56% 49% 75% 36% 77% 40% 50% 38% 59% Stadskanaal 29% 56% 32% 62% 55% 56% 63% 58% 52% 37% 49% 56% Veendam 16% 31% 40% 57% 51% 55% 59% 55% 48% 42% 45% 51% Vlagtwedde 29% 52% 27% 54% 50% 67% 64% 75% 25% 60% 41% 62% Winsum 20% 70% 32% 59% 58% 56% 79% 38% 50% 56% 46% 57% Zuidhorn 44% 39% 43% 66% 51% 69% 67% 73% 67% 38% 49% 60% Provincie Groningen 33% 51% 41% 55% 52% 60% 61% 60% 53% 40% 45% 54% Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 5

Figuur 1.2.a Oproepbestand, uitval, respons en non-respons 2010 (aantallen) Toelichting: Van de 9.130 personen die oorspronkelijk is het oproepbestand zaten zijn 112 om diverse redenen verwijderd. Daarmee is de uitval iets meer dan een procent van het (bruto) oproepbestand. In april viel er bij 9.018 inwoners van de provincie Groningen een enquête op de deurmat met een uitnodigingsbrief om de vragenlijsten in te vullen. De non-respons en respons zijn beide vijftig procent van het netto oproepbestand (oproepbestand minus uitval). Van de 4.546 personen die geen ingevulde vragenlijst hebben geretourneerd heeft 21 procent (933) de non-respons gemotiveerd. De meeste personen hadden geen zin om te reageren. Drieëntwintig procent zag het nut niet in van het onderzoek en 21% vond de vragenlijst te lang. Tabel 1.2.c Redenen van non-respons 2010 (aantal/%) Aantal % Ik heb geen zin 404 43 Ik zie het nu van dit onderzoek niet in 217 23 Ik vind de vragenlijst te lang 194 21 Ik vind de vragen te moeilijk 54 6 Vanwege gezondheidsredenen 59 6 Andere reden namelijk: 240 26 Totaal 933 125* * Men mocht meerdere antwoorden geven, vandaar totaal >100% Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 6

2. BEVOLKING Figuur 2.1.a Leeftijdsopbouw bevolking naar gemeente in 2010 (%) 0-9 jaar 10-19 jaar 20-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65-74 jaar 75 jaar en ouder Appingedam 11 11 15 21 22 10 10 Bedum 11 14 14 22 23 9 7 Bellingwedde 9 11 12 21 26 12 9 ten Boer 14 14 13 24 22 7 6 Delfzijl 10 12 14 22 22 11 9 Eemsmond 12 13 14 22 22 9 8 Groningen 9 11 34 19 16 5,5 5,5 Grootegast 14 14 14,5 24,5 19 8 6 Haren 10 14 9 20 22 12 13 Hoogezand 11 12 16 22 21 10 8 Leek 12 13 14 23 22 9 7 Loppersum 11 13 14 23 24 8 7 de Marne 11 12 14 21 24 10 8 Marum 12 14 15 24 20 9 6 Menterwolde 11 12 14 24,5 24 9 5,5 Oldambt 10 11 14 23 23 10 9 Pekela 10 12 16 22 22 10 8 Slochteren 12 13 13 26 22 8 6 Stadskanaal 11 12 15 22 21 11 9 Veendam 11 11,5 15 23 22 9,5 8 Vlagtwedde 10 11,5 13 22 23,5 11 9 Winsum 13 14 13 22 24 8 6 Zuidhorn 13,5 14 14 23 21 9 5,5 Provincie Groningen 10,5 12 21 21 20 8,5 7 Nederland 12 12 18 23 20 8 7 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 7

Figuur 2.1.b Demografische druk (groene en grijze druk)* per gemeente 2010 (%) groen grijs Appingedam 37 35 Bedum 43 26 Bellingwedde 33 35 ten Boer 47 22 Delfzijl 37 35 Eemsmond 42 29 Groningen 28 16 Grootegast 48 24 Haren 46 48 Hoogezand 38 30 Leek 44 28 Loppersum de Marne 40 38 26 31 Marum 44 24 Menterwolde 37 23 Oldambt Pekela Slochteren 36 38 41 32 29 24 Stadskanaal 39 35 Veendam 37 29 Vlagtwedde 37 35 Winsum 44 25 Zuidhorn 49 26 Provincie Groningen 36 25 Nederland 39 25 * De demografische druk is een maat voor de verhouding tussen het aantal personen in de productieve 20-64 jaar) en de niet-productieve leeftijdsgroep jonger dan 20 jaar (groene druk) en 65 jaar en ouder (grijze druk). Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 8

Tabel 2.1.a Bevolkingsprognose aantal inwoners naar leeftijd 2010-2020 (aantallen) Leeftijdgroep 0-9 jaar 10-19 jaar 20-64 jaar 65-74 jaar 75-84 jaar 85-plus Prognosejaar 2010 2015 2020 2010 2015 2020 2010 2015 2020 2010 2015 2020 2010 2015 2020 2010 2015 2020 Gemeente Appingedam 1290 1200 1158 1281 1314 1254 7025 6702 6433 1238 1415 1524 827 851 893 314 312 327 Bedum 1125 936 938 1424 1307 1131 6149 6002 5901 904 1217 1302 486 532 669 185 198 204 Bellingwedde 772 707 660 990 847 701 5548 5105 4661 1091 1267 1283 553 604 661 199 185 180 Ten Boer 936 745 705 1094 1037 876 4416 4311 4227 534 780 895 302 317 416 119 116 128 Delfzijl 2634 2492 2381 3199 2806 2462 15446 14111 12991 2928 3247 3176 1752 1875 2026 610 596 692 Eemsmond 1932 1789 1816 2197 2135 1993 9567 9077 8605 1489 1918 2116 919 963 1121 380 411 455 Groningen (gemeente) 16220 16236 17786 18391 18022 17522 130022 134944 134764 11213 15601 18986 8010 8869 10277 3629 4413 4891 Grootegast 1641 1316 1244 1738 1781 1556 7130 7020 6889 969 1200 1339 573 630 703 178 196 222 Haren 1857 1676 1898 2463 2121 1824 10069 10245 10186 2142 2407 2419 1460 1358 1458 673 561 518 Hoogezand-Sappemeer 3790 3591 3673 4111 4111 3846 20727 20318 20173 3431 4028 4393 2038 2278 2497 661 738 853 Leek 2325 2275 2352 2617 2503 2351 11474 11400 11230 1798 2152 2363 996 1100 1269 334 359 377 Loppersum 1153 966 993 1339 1215 981 6432 6142 5800 900 1188 1363 474 547 640 212 189 182 De Marne 1245 1292 1260 1269 1249 1281 6324 6079 5810 1100 1302 1408 604 646 766 244 265 261 Marum 1267 1050 970 1464 1425 1260 6207 6201 6082 860 1075 1228 445 489 645 154 160 179 Menterwolde 1373 1131 1038 1503 1455 1312 7558 6735 6289 1147 1602 1750 532 661 893 189 215 255 Oldambt 4071 3765 3682 4417 4323 4036 23767 22792 22034 3942 4943 5217 2522 2585 2879 938 913 979 Pekela 1365 1129 1114 1641 1610 1383 7951 7485 7144 1269 1601 1672 741 787 915 253 260 281 Slochteren 1859 1646 1769 2004 1999 1890 9599 9629 10117 1339 1780 2073 708 846 1052 275 299 334 Stadskanaal 3739 3426 3339 4071 4135 3930 19571 18976 18838 3525 3998 4033 2272 2370 2550 750 816 927 Veendam 3021 2669 2617 3259 3185 2939 17030 16472 16114 2663 3256 3548 1564 1691 1962 670 657 656 Vlagtwedde 1599 1446 1462 1903 1762 1596 9404 9167 8940 1796 2024 2077 1118 1194 1256 366 363 408 Winsum 1666 1434 1393 1957 1810 1579 8362 8119 7913 1165 1651 1828 640 683 836 219 226 263 Zuidhorn 2457 2115 2082 2712 2545 2312 10731 10607 10504 1655 2110 2226 741 899 1197 302 311 331 provincie Groningen 59337 55032 56330 67044 64697 60015 360509 357639 351645 49098 61762 68219 30277 32775 37581 11854 12759 13903 Brongegevens CBS 2010 2020 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 9

Tabel 2.1.b Prognose bevolking verhoudingsgetallen naar leeftijdsgroep Verhoudingsgetal 2010 = 100. Groene kleur betekent relatieve toename en een rode kleur betekent relatieve afname t.o.v. het jaar 2010. Leeftijdgroep 0-9 jaar 10-19 jaar 20-64 jaar 65-74 jaar 75-84 jaar 85-plus Prognosejaar 2010 2015 2020 2010 2015 2020 2010 2015 2020 2010 2015 2020 2010 2015 2020 2010 2015 2020 Gemeente Appingedam 100 93 90 100 103 98 100 95 92 100 114 123 100 103 108 100 99 104 Bedum 100 83 83 100 92 79 100 98 96 100 135 144 100 109 138 100 107 110 Bellingwedde 100 92 85 100 86 71 100 92 84 100 116 118 100 109 120 100 93 90 Ten Boer 100 80 75 100 95 80 100 98 96 100 146 168 100 105 138 100 97 108 Delfzijl 100 95 90 100 88 77 100 91 84 100 111 108 100 107 116 100 98 113 Eemsmond 100 93 94 100 97 91 100 95 90 100 129 142 100 105 122 100 108 120 Groningen (gemeente) 100 100 110 100 98 95 100 104 104 100 139 169 100 111 128 100 122 135 Grootegast 100 80 76 100 102 90 100 98 97 100 124 138 100 110 123 100 110 125 Haren 100 90 102 100 86 74 100 102 101 100 112 113 100 93 100 100 83 77 Hoogezand-Sappemeer 100 95 97 100 100 94 100 98 97 100 117 128 100 112 123 100 112 129 Leek 100 98 101 100 96 90 100 99 98 100 120 131 100 110 127 100 107 113 Loppersum 100 84 86 100 91 73 100 95 90 100 132 151 100 115 135 100 89 86 De Marne 100 104 101 100 98 101 100 96 92 100 118 128 100 107 127 100 109 107 Marum 100 83 77 100 97 86 100 100 98 100 125 143 100 110 145 100 104 116 Menterwolde 100 82 76 100 97 87 100 89 83 100 140 153 100 124 168 100 114 135 Oldambt 100 92 90 100 98 91 100 96 93 100 125 132 100 102 114 100 97 104 Pekela 100 83 82 100 98 84 100 94 90 100 126 132 100 106 123 100 103 111 Slochteren 100 89 95 100 100 94 100 100 105 100 133 155 100 119 149 100 109 121 Stadskanaal 100 92 89 100 102 97 100 97 96 100 113 114 100 104 112 100 109 124 Veendam 100 88 87 100 98 90 100 97 95 100 122 133 100 108 125 100 98 98 Vlagtwedde 100 90 91 100 93 84 100 97 95 100 113 116 100 107 112 100 99 111 Winsum 100 86 84 100 92 81 100 97 95 100 142 157 100 107 131 100 103 120 Zuidhorn 100 86 85 100 94 85 100 99 98 100 127 135 100 121 162 100 103 110 provincie Groningen 100 93 95 100 96 90 100 99 98 100 126 139 100 108 124 100 108 117 Brongegevens bevolkingsprognose CBS 2010 2020 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 10

Figuur 2.2.a Niet-westerse allochtonen per gemeente in de provincie Groningen 2010 (%) Antillen en Suriname Marokko Turkije overig niet westers Appingedam 0,9 2,1 1,3 Bedum 1,3 Bellingwedde ten Boer 0,6 2,1 1,2 Delfzijl 2,9 2,4 3,0 Eemsmond 0,5 1,3 Groningen 3,5 0,6 0,7 5,1 Grootegast Haren 0,6 0,6 2,2 Hoogezand 5,1 0,8 3,1 2,0 Leek 0,9 1,5 Loppersum de Marne Marum 0,5 0,9 0,9 1,1 Menterwolde Oldambt 0,5 0,8 1,1 1,4 Pekela 3,3 Slochteren 0,6 1,0 Stadskanaal 0,5 2,5 Veendam 1,3 3,4 1,5 Vlagtwedde Winsum Zuidhorn 0,6 1,2 1,3 1,7 Provincie Groningen 1,9 0,8 2,8 Nederland 2,9 2,1 2,3 3,9 0 2 4 6 8 10 12 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 11

Figuur 2.3.1.a Opleidingsniveau in 2010 (hoogst voltooide opleiding) per gemeente 2010 (%) laag midden-laag midden-hoog hoog Appingedam 10 45 33 11 Bedum 8 49 25 18 Bellingwedde 15 27 26 32 ten Boer 2 25 39 33 Delfzijl 7 38 36 19 Eemsmond 8 42 35 16 Groningen 5 17 33 45 Grootegast 15 34 32 19 Haren 6 21 19 54 Hoogezand 9 36 37 18 Leek 10 34 37 19 Loppersum 4 31 39 27 de Marne 10 28 43 19 Marum 11 34 41 14 Menterwolde 10 39 28 24 Oldambt 9 37 32 22 Pekela 16 33 39 12 Slochteren 6 35 35 23 Stadskanaal 11 43 33 14 Veendam 12 41 34 13 Vlagtwedde 10 37 36 17 Winsum 9 21 39 31 Zuidhorn 4 20 40 36 Provincie Groningen 8 29 34 29 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 12

Figuur 2.3.1.b Gemiddeld gestandaardiseerd inkomen 2007 bron CBS, 2010 Appingedam Bedum Bellingwedde ten Boer Delfzijl Eemsmond Groningen Grootegast 20300 21900 20800 21700 20700 20400 19000 20700 Haren 28900 Hoogezand Leek Loppersum de Marne Marum Menterwolde Pekela Reiderland Scheemda Slochteren Stadskanaal Veendam Vlagtwedde Winschoten Winsum Zuidhorn Provincie Groningen Nederland 20200 21400 21400 21800 22100 21300 19000 18700 20700 22300 19900 20600 20000 19900 22500 22400 20500 23500 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 13

Figuur 2.3.2.a Arbeidsongeschiktheid en werkloosheid per gemeente 2010 (%) bron CBS Arbeidsongeschiktheid (Wao, Wajong, Waz) per 1.000 personen 15-64 jaar Werkloosheid (NWW) aantal per 1.000 personen 15-64 jaar Bijstand (Wet werk en bijstand) per 1.000 huishoudens Appingedam Bedum Bellingwedde ten Boer Delfzijl Eemsmond Groningen Grootegast Haren Hoogezand Leek Loppersum de Marne Marum Menterwolde Pekela Reiderland Scheemda Slochteren Stadskanaal Veendam Vlagtwedde Winschoten Winsum Zuidhorn Provincie Groningen Nederland 19 14 19 18 22 19 13 21 27 72 48 63 35 43 28 70 74 52 44 39 55 58 69 68 35 56 34 55 64 32 42 80 34 50 70 44 41 74 35 68 44 58 51 67 80 39 67 32 70 50 62 51 63 46 68 31 37 58 31 54 51 56 76 38 44 70 85 86 93 91 89 95 97 115 106 118 103 111 116 107 126 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 14

Tabel 2.3.2.a Moeite met rondkomen naar gemeente 2010 (%) Moeite met rondkomen: Ja Nee Appingedam 26% 74% Bedum 27% 73% Bellingwedde 19% 81% Ten Boer 23% 77% Delfzijl 24% 76% Eemsmond 23% 77% Groningen 24% 76% Grootegast 27% 73% Haren 19% 81% Hoogezand-Sappemeer 19% 81% Leek 15% 85% Loppersum 26% 74% De Marne 19% 81% Marum 26% 74% Menterwolde 18% 82% Pekela 21% 79% Oldambt 22% 78% Slochteren 20% 80% Stadskanaal 17% 83% Veendam 19% 81% Vlagtwedde 20% 80% Winsum 17% 83% Zuidhorn 18% 82% Provincie Groningen 21% 79% Tabel 2.3.2.b Moeite met rondkomen naar regio en leeftijd 2010 (%) Regio Leeftijd 19-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65+ Totaal Stad 29% 23% 19% 11% 24% Haren 38% 28% 15% 8% 19% Westerkwartier 20% 27% 20% 9% 20% Noord-West 21% 31% 16% 12% 21% Noord-Oost 31% 36% 18% 11% 24% Centrum-West 24% 22% 21% 8% 19% Centrum-Oost 26% 22% 19% 7% 19% Oldambt 14% 23% 26% 8% 21% Zuid-Oost 19% 21% 23% 9% 18% Provincie Groningen 27% 26% 20% 9% 21% Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 15

Tabel 2.3.3.a Onverzekerden per gemeente in 2008 (%) Gemeente % Appingedam 0,3 Bedum 0,3 Bellingwedde 0,6 Ten Boer 0,3 Delfzijl 0,5 Eemsmond 0,3 Groningen 1,6 Grootegast 0,2 Haren 0,7 Hoogezand-Sappemeer 0,4 Leek 0,4 Loppersum 0,3 De Marne 0,3 Marum 0,3 Menterwolde 0,3 Pekela 1,2 Reiderland 0,7 Scheemda 0,3 Slochteren 0,3 Stadskanaal 0,4 Veendam 0,4 Vlagtwedde 0,7 Winschoten 0,5 Winsum 0,2 Zuidhorn 0,3 Provincie Groningen 0,9 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 16

3. GEBOORTE EN STERFTE Tabel 3.1.a Geboorte, vruchtbaarheid en gemiddeld kindertal per gemeente 2005-2008 Gemeente Levengeboren per jaar gemiddeld geboortecijfer per 1000 inwoners vruchtbaarheidscijfer gestandaardiseerd (vrouwen 15-50 jaar) aantal kinderen per vrouw gemiddeld Leeftijd * moeder < 30 jaar Leeftijd moeder 30-34 jaar Leeftijd moeder 35-39 jaar Leeftijd Moeder 40-49 jaar Appingedam 124 10,1 47,4 1,75 13% 36% 36% 15% Bedum 101 9,5 51,0 1,97 8% 34% 37% 21% Bellingwedde 71 7,4 44,5 1,71 11% 29% 35% 25% ten Boer 83 11,5 55,5 2,11 6% 27% 42% 25% Delfzijl 251 9,1 47,8 1,83 16% 33% 35% 16% Eemsmond 173 10,4 53,4 2.05 12% 32% 34% 22% Groningen 1986 10,9 33,5 1,33 11% 25% 38% 26% Grootegast 144 11,9 55,3 2,10 8% 31% 39% 22% Haren 146 7,7 53,1 1,85 3% 17% 43% 37% Hoogezand-Sapp. 342 9,9 45,5 1,75 17% 32% 33% 18% Leek 212 11,0 55,0 2,08 9% 31% 36% 24% Loppersum 106 9,8 52,0 1,93 10% 28% 41% 21% de Marne 109 10,0 53,1 2,0 13% 31% 34% 22% Marum 106 10,4 50,2 1,87 5% 24% 46% 25% Menterwolde 125 7,5 36,0 1,4 13% 27% 39% 21% Pekela 112 8,4 40,0 1,54 19% 31% 30% 20% Reiderland 68 9,8 49,9 1,97 20% 26% 34% 20% Scheemda 130 9,2 47,6 1,85 12% 29% 36% 23% Slochteren 155 10,2 52,5 1,96 7% 25% 38% 30% Stadskanaal 339 10,0 48,8 1,85 17% 31% 36% 16% Veendam 271 9,7 44,9 1,69 13% 33% 35% 19% Vlagtwedde 143 8,7 48,0 1,83 12% 32% 35% 21% Winschoten 179 7,9 46,8 1,73 15% 34% 32% 19% Winsum 147 10,5 54,5 2,06 7% 29% 39% 25% Zuidhorn 224 12,2 61,1 2,32 8% 26% 40% 26% Provincie Groningen 5842 10,2 42,9 1,57 12% 28% 37% 23% Nederland 184.743 11,3 47,5 1,73 10% 27% 38% 25% Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 17

Tabel 3.1.b Leeftijd van moeder bij geboorte van het kind 2005-2008 (%) Gemeente Leeftijd moeder < 20 jaar Leeftijd moeder 20-24 jaar Leeftijd moeder 25-29 jaar Leeftijd moeder 30-34 jaar Leeftijd moeder 35-39 jaar Leeftijd moeder 40-49 jaar Appingedam 1,2 11,9 36,6 35,6 12,5 2,2 Bedum 0,5 7,4 34,2 37,6 18,8 1,5 Bellingwedde 2,1 19,2 28,9 34,5 23,2 2,1 ten Boer 0,3 5,7 26,4 42,3 21 4,2 Delfzijl 1,7 14,5 32,7 35,3 13,2 2,6 Eemsmond 0,6 11 32,5 33,6 19 3 Groningen 1,2 9,9 24,8 37,6 22,1 4,5 Grootegast 0,7 7,5 31 39 20,1 1,7 Haren 0,2 3,1 16,6 43,1 31,4 5,7 Hoogezand-Sappemeer 2,1 14,7 31,9 33,2 15,9 2,2 Leek 1,2 7,8 31,4 35,8 19,1 4,6 Loppersum 1,4 9 27,7 40,7 18,7 2,6 de Marne 1,1 11,7 30,5 34,2 19 3,4 Marum 0,7 4,5 24,1 46,3 21,5 2,8 Menterwolde 2,2 10,6 27,6 38,8 17 3,8 Pekela 1,3 18,2 30,7 30 17,5 2,2 Reiderland 1,5 18,3 26,7 33,7 17,2 2,6 Scheemda 1,9 10 29,3 35,9 19,7 3,1 Slochteren 0,3 6,6 25,3 38 26,6 3,3 Stadskanaal 2 14,5 31,2 35,7 14,6 1,9 Veendam 1,7 11,5 32,9 35,2 15,8 3 Vlagtwedde 0,4 11,6 31,7 34,7 18,7 3 Winschoten 1,8 13,1 33,8 31,9 17 2,3 Winsum 0,7 6,6 29,4 38,5 20,7 4,1 Zuidhorn 0,4 8 26,1 39,5 23,2 2,8 Provincie Groningen 1,2 10,5 28,2 36,8 19,8 3,4 Nederland 1 8,9 26,8 38,1 21,5 3,6 * Leeftijd moeder op 31 december van het jaar dat het kind werd geboren Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 18

Tabel 3.2.a Levensverwachting bij geboorte in jaren per gemeente 2005-2008 Gemeente Totaal Mannen Vrouwen Appingedam 79,01 76,69 81,14 Bedum 81,52 79,75 83,01 Bellingwedde 79,01 75,97 81,98 De Marne 82,86 79,31 86,63 Delfzijl 80,32 78,05 82,52 Eemsmond 81,54 80,04 82,95 Groningen 79,36 76,86 81,63 Grootegast 79,65 77,93 81,17 Haren 81,12 79,66 82,29 Hoogezand-Sappemeer 79,56 77,55 81,38 Leek 80,88 78,20 83,65 Loppersum 80,16 78,56 81,70 Marum 81,29 79,41 83,16 Menterwolde 77,65 77,62 77,48 Pekela 78,31 75,69 80,90 Reiderland 78,07 76,26 79,73 Scheemda 80,12 77,49 82,81 Slochteren 80,73 79,11 82,42 Stadskanaal 79,22 76,73 81,62 Ten Boer 79,67 76,66 82,88 Veendam 78,83 77,10 80,41 Vlagtwedde 79,29 75,66 83,03 Winschoten 78,12 75,59 80,38 Winsum 81,40 79,58 83,13 Zuidhorn 80,12 78,07 82,11 Provincie Groningen 79,70 77,43 81,81 Nederland 80,13 77,87 82,22 groene kleur = significant langere levensverwachting ; rode kleur betekent significant kortere levensverwachting Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 19

Tabel 3.2.b Levensverwachting 65-jarigen in jaren per gemeente 2005-2008 Gemeente Totaal Mannen Vrouwen Appingedam 19,60 17,27 21,52 Bedum 21,29 19,94 22,30 Bellingwedde 18,92 16,66 21,02 De Marne 22,64 20,10 24,97 Delfzijl 19,70 17,91 21,27 Eemsmond 20,75 18,97 22,38 Groningen 18,69 16,83 20,12 Grootegast 17,96 16,62 19,07 Haren 19,76 18,14 21,09 Hoogezand-Sappemeer 19,41 17,63 20,87 Leek 19,82 17,73 21,86 Loppersum 18,73 17,09 20,12 Marum 20,52 17,94 23,09 Menterwolde 18,63 17,15 19,88 Pekela 17,95 15,57 20,16 Reiderland 18,05 17,04 18,72 Scheemda 19,21 17,03 21,28 Slochteren 19,87 18,18 21,64 Stadskanaal 18,56 16,43 20,44 Ten Boer 19,04 16,68 21,46 Veendam 17,98 16,20 19,52 Vlagtwedde 18,89 16,62 21,04 Winschoten 18,42 16,06 20,37 Winsum 18,31 16,65 19,82 Zuidhorn 18,92 17,03 20,67 Provincie Groningen 19,02 17,11 20,63 Nederland 19,28 17,40 20,87 groene kleur = significant langere levensverwachting ; rode kleur betekent significant kortere levensverwachting Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 20

Tabel 3.4.1.a Sterfte gecorrigeerd voor leeftijdsopbouw per gemeente 2005-2008 (SMR) Gemeente SMR 95% betrouwbaarheid bovengrens 95% betrouwbaarheid ondergrens Appingedam 98 89 106 Bedum 86 77 97 Bellingwedde 104 95 115 De Marne 76 68 85 Delfzijl 96 91 103 Eemsmond 89 81 96 Groningen 106 104 109 Grootegast 113 102 125 Haren 96 91 102 Hoogezand-Sappemeer 103 97 108 Leek 91 84 99 Loppersum 104 91 115 Marum 91 80 102 Menterwolde 110 100 121 Pekela 116 107 126 Reiderland 114 102 128 Scheemda 101 93 111 Slochteren 96 87 105 Stadskanaal 109 103 114 Ten Boer 101 88 115 Veendam 114 107 120 Vlagtwedde 104 97 112 Winschoten 109 102 116 Winsum 105 96 115 Zuidhorn 103 95 112 Provincie Groningen 103 102 104 Nederland 100 SMR = Standardised Mortality Ratio met 95% betrouwbaarheidsinterval Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 21

Tabel 3.4.2.a Doodsoorzaak per hoofdgroep (ICD) provincie Groningen 2005-2008 (per jaar) Doodsoorzaak ICD Aantal doden per jaar SMR 95% BI-onder 95% BI-boven Alle diagnosen 5193 103 102 104 1 Infectieuze en parasitaire ziekten 71 100 89 113 1.1. TBC 2,3 96 44 182 1.2. Meningococceninfectie (nekkramp) 0,25 93 2 517 1.3. Virale hepatitis 2,8 153 77 275 1.4. AIDS 1,8 82 33 169 2 Nieuwvormingen (kanker) 1571 106 103 108 2.1. Kwaadaardige nieuwvorming 1533 106 103 109 2.1.1. Lip-keel 24 123 100 150 2.1.2. Slokdarm 60 112 98 127 2.1.3. Maag 61 116 102 131 2.1.4 Dikke darm 138 102 94 111 2.1.5. Endeldarm en anus 39 100 85 117 2.1.6. Lever 20 92 73 114 2.1.7. Galblaas 11 93 68 125 2.1.8. Keel 8 95 64 136 2.1.9. Alvleesklier 78 97 87 109 2.1.10. Long en luchtpijp 374 108 103 114 2.1.11. Melanoom huid 28 119 98 143 2.1.12. Borst 128 107 98 116 2.1.13. Baarmoederhals 10 121 86 165 2.1.14. Baarmoederlichaam 16 108 83 138 2.1.15. Eierstok 39 110 93 128 2.1.16. Prostaat 99 111 101 123 2.1.17. Nier 32 95 79 114 2.1.18. Blaas 45 105 90 121 2.1.19. Lymfklier en bloed 114 107 98 118 3. Ziekten bloed en bloedbereidende organen 14 77 58 100 4. Endocriene, voedings- en stofwisselingsziekten 176 111 103 119 4.1. Suikerziekte 147 114 105 124 5. Psychische stoornissen 285 108 102 114 5.1. Alcohol 9 116 81 162 5.2. Drugs en vluchtige oplossingsmiddelen 1 196 53 501 6. Ziekten zenuwstelsel en zintuigen 132 92 84 100 6.1. Hersenvliesontsteking 1,3 48 15 111 6.2. Ziekte van Parkinson 44 110 94 127 7. Ziekten hart en vaatstelsel 1655 106 103 108 7.1. Ziekten kransvaten (coronaire hartziekten) 533 117 112 122 7.1.1. Acuut hartinfarct 381 120 114 126 7.1.2. Overige ziekten kransvaten 152 109 100 118 7.2. Overige hartziekten (w.o. hartfalen) 511 108 104 113 7.3. Hersenvaatletsel (CVA / beroerte) 339 92 87 97 8. Ziekten ademhalingswegen 514 98 94 102 8.1. Griep 3,3 63 34 109 8.2. Longontsteking 179 85 79 91 8.3. Chronische a-specifieke respiratoire aandoening (cara) 260 109 103 116 8.3.1. Astma 1,3 52 17 122 9. Ziekten spijsverteringorganen 180 89 82 95 9.1. Maagzweer 7 66 44 95 9.2. Chronische leveraandoeningen 32 110 92 131 9.2.1. Leveraandoeningen door alcohol 20 124 98 154 10. Huidziekten 12 81 59 107 11. Ziekten spier, bot en bindweefsel 29 93 77 112 11.1. Rheumatoïde artritis en artrose 7 81 54 117 12. Ziekten urinewegen en geslachtsorgaan 113 94 86 103 12.1. Nierziekten en urineleider 59 94 83 107 13. Complicaties zwangerschap en bevalling 0,5 122 15 442 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 22

Doodsoorzaak ICD Aantal doden per jaar SMR 95% BI-onder 95% BI-boven 14. Aandoeningen perinatale periode 17 120 92 154 15. Aangeboren afwijkingen 18 109 85 138 16. Symptomen en onvolledig omschreven 212 102 95 109 16.1. Wiegendood 0,5 102 12 370 17. Uitwendige doodsoorzaken 195 100 93 107 17.1. Ongevallen 119 97 89 106 17.1.1. Wegverkeer 30 110 91 131 17.1.2. Accidentele val 71 91 81 102 17.1.3. Verdrinking 4 136 78 221 17.1.4. Accidentele vergiftiging 5 111 67 174 17.1.5. Overige ongevallen 9 121 84 169 17.2. Zelfdoding 57 111 98 127 17.3. Moord 4 77 44 126 17.4. Gebeurtenis opzet onbekend 1 45 12 116 17.5. Overige uitwendige oorzaken 14 68 41 105 Tabel 3.4.2.b Sterfte (hoofdgroepen) gecorrigeerd voor leeftijd per gemeente 2005-2008 Gemeente Alle doodsoorzaken aantal SMR per jaar Kanker totaal aantal SMR per jaar Hartvaatziekten totaal aantal SMR per jaar Luchtwegen Totaal aantal SMR per jaar Niet-natuurlijke Doodsoorzaken aantal SMR per jaar Appingedam 134 98 41 108 50 115 15 103 3 61 24 Bedum 76 86 28 107 23 80 6 69 3 81 17 Bellingwedde 107 104 32 102 33 103 10 91 5 135 27 Ten Boer 56 101 17 104 21 121 5 93 3 109 10 Delfzijl 270 96 85 101 88 101 29 98 6 56 63 Eemsmond 139 89 45 99 42 87 12 76 4 76 34 Groningen 1387 106 416 112 411 102 138 101 66 118 357 Grootegast 101 113 25 91 35 130 11 116 4 123 26 Haren 255 96 71 98 78 90 26 88 7 78 73 Hoogezand-Sapp. 323 103 107 111 96 99 34 105 12 105 74 Leek 147 91 46 92 47 96 14 87 3 52 36 Loppersum 100 104 34 117 36 119 8 80 2 53 21 De Marne 81 76 28 90 26 81 8 75 4 108 14 Marum 70 91 26 109 20 85 7 87 3 95 14 Menterwolde 102 110 36 121 30 107 9 99 4 98 24 Pekela 140 116 42 115 46 124 15 121 6 120 32 Reiderland 79 114 24 112 28 130 10 136 2 78 16 Scheemda 125 101 38 98 42 111 12 95 4 94 29 Slochteren 118 96 40 109 39 103 9 72 5 107 25 Stadskanaal 370 109 105 104 130 122 36 101 14 111 85 Veendam 315 114 94 116 103 118 33 112 11 104 74 Vlagtwedde 187 104 57 109 64 114 16 87 7 105 43 Winschoten 244 109 63 102 77 108 26 106 8 96 70 Winsum 119 105 33 91 41 120 11 94 3 67 31 Zuidhorn 148 103 39 93 50 113 14 99 6 108 39 Overige doodsoorzaken aantal per jaar Provincie Groningen 5194 103 1572 106 1656 106 514 98 195 100 1258 SMR Standardised Mortality Ratio verhoudingsgetal. Vetgedrukte cijfers zijn significant verhoogd of verlaagd vergeleken met Nederland. Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 23

Tabel 3.4.2.c Belangrijkste doodsoorzaken gecorrigeerd voor leeftijd (SMR) 2005-2008 Gemeente CHZ Beroerte Long kanker CARA Longontsteking Darm kanker Diabetes Borst kanker Bloed kanker Prostaat kanker Appingedam 102 113 120 128 75 112 70 81 107 111 Bedum 90 86 96 63 80 99 80 81 161 100 Bellingwedde 99 100 94 108 81 111 66 92 70 137 Ten Boer 121 88 103 128 55 84 125 126 128 185 Delfzijl 116 83 96 104 88 122 111 102 113 133 Eemsmond 99 87 94 102 64 79 131 81 153 127 Groningen 116 91 126 114 84 104 99 105 106 102 Grootegast 120 150 68 120 93 62 154 123 151 63 Haren 74 104 90 75 94 86 76 103 173 120 Hoogezand-Sapp. 115 83 107 119 84 105 140 112 103 123 Leek 126 65 85 99 81 100 122 94 128 96 Loppersum 136 103 139 68 86 153 174 183 50 76 De Marne 101 55 82 110 17 88 65 109 56 93 Marum 115 73 94 84 122 64 128 64 134 74 Menterwolde 116 59 147 153 57 81 64 121 72 77 Pekela 125 109 107 144 102 129 130 145 96 93 Reiderland 135 90 138 168 124 113 127 135 85 61 Scheemda 138 62 102 82 119 97 127 98 75 103 Slochteren 109 60 109 61 76 69 104 105 103 116 Stadskanaal 130 103 107 118 68 102 165 88 89 128 Veendam 143 100 103 127 104 129 158 96 117 147 Vlagtwedde 117 94 91 107 56 104 102 120 106 154 Winschoten 122 93 108 122 98 70 138 184 89 87 Winsum 110 134 83 96 99 94 61 61 144 115 Zuidhorn 140 96 115 92 103 115 118 105 65 91 Provincie Groningen 117 92 108 109 85 102 114 107 107 111 Vetgedrukte cijfers zijn significant (95% BI) verhoogd of verlaagd vergeleken met Nederland (referentiecijfer is 100). Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 24

4. LICHAMELIJKE EN PSYCHISCHE GEZONDHEID Tabel 4.1.1.a Chronische ziekte (door arts vastgesteld) in voorafgaande jaar: leeftijd geslacht regio Regio 19-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65+ Totaal Stad 19% 33% 53% 77% 32% 41% 37% Haren 27% 19% 49% 70% 41% 46% 44% Westerkwartier 21% 32% 50% 77% 38% 50% 44% Noord-West 21% 40% 57% 80% 45% 53% 49% Noord-Oost 27% 39% 55% 71% 42% 56% 49% Centrum-West 20% 37% 56% 77% 37% 56% 47% Centrum-Oost 19% 37% 58% 83% 45% 53% 49% Oldambt 26% 40% 60% 74% 51% 51% 51% Zuid-Oost 34% 42% 50% 78% 54% 51% 52% Provincie Groningen 22% 36% 54% 76% 40% 49% 45% Figuur 4.1.1.a Chronische ziekte (door arts vastgesteld) per gemeente 2010 (%) Appingedam Bedum Bellingwedde 46 48 50 Ten Boer 42 Delfzijl 51 Eemsmond 48 Groningen 37 Grootegast 47 Haren 44 Hoogezand-Sappemeer 47 Leek Loppersum De Marne Marum 44 42 43 42 Menterwolde 49 Oldambt 52 Pekela 47 Stadskanaal 55 Slochteren 46 Veendam 50 Vlagtwedde 46 Winsum 57 Zuidhorn 45 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 25

Tabel 4.2.a Subjectief ervaren gezondheid matig tot slecht naar leeftijd, geslacht en regio 2010 Regio 19-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65+ Totaal Stad 5% 9% 16% 30% 10% 13% 12% Haren 9% 7% 15% 20% 12% 15% 13% Westerkwartier 2% 6% 14% 39% 12% 17% 14% Noord-West 10% 9% 9% 29% 9% 17% 13% Noord-Oost 7% 12% 19% 29% 17% 17% 17% Centrum-West 1% 12% 15% 30% 9% 20% 15% Centrum-Oost 16% 8% 15% 31% 17% 16% 17% Oldambt 3% 10% 25% 26% 18% 15% 17% Zuid-Oost 14% 9% 15% 34% 19% 18% 18% Provincie Groningen 6% 9% 16% 30% 13% 16% 14% Figuur 4.2.a Subjectief ervaren gezondheid matig tot slecht per gemeente 2010 (%) Appingedam Bedum 13 14 Bellingwedde 20 Ten Boer 10 Delfzijl 19 Eemsmond 17 Groningen 12 Grootegast 18 Haren 13 Hoogezand-Sappemeer Leek Loppersum 15 15 16 De Marne 12 Marum Menterwolde Oldambt 14 14 15 Pekela 17 Stadskanaal 20 Slochteren 13 Veendam 17 Vlagtwedde Winsum 15 15 Zuidhorn 12 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 26

Tabel 4.3.1.a Risico op een angststoornis of depressie naar leeftijd en geslacht 2010 (%) Leeftijd 19-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65+ Geen tot laag risico 55% 65% 62% 66% 67% 56% Matig risico 40% 32% 34% 31% 30% 39% Hoog risico 5% 4% 4% 3% 3% 5% Tabel 4.3.1.b Risico op een angststoornis of depressie per regio 2010 (%) Regio Leeftijd Laag/geen risico Matig risico Hoog risico Stad 58% 38% 5% Haren 71% 27% 1% Westerkwartier 64% 33% 4% Noord-West 63% 33% 4% Noord-Oost 64% 32% 4% Centrum-West 65% 32% 3% Centrum-Oost 62% 34% 4% Oldambt 62% 33% 5% Zuid-Oost 61% 35% 4% Provincie Groningen 62% 34% 4% Tabel 4.3.1.c Risico op angststoornis of depressie per gemeente 2010 (%) Gemeente Laag of geen risico Matig risico Hoog risico Appingedam 69 27 4 Bedum 60 39 1 Bellingwedde 67 29 5 Ten Boer 58 35 8 Delfzijl 60 36 4 Eemsmond 61 34 5 Groningen 58 38 5 Grootegast 54 42 4 Haren 71 27 1 Hoogezand-Sappemeer 64 33 3 Leek 66 31 3 Loppersum 72 25 3 De Marne 63 33 4 Marum 63 30 6 Menterwolde 62 32 6 Pekela 65 31 4 Oldambt 61 34 5 Slochteren 67 28 5 Stadskanaal 60 36 5 Veendam 60 36 4 Vlagtwedde 63 35 2 Winsum 68 28 4 Zuidhorn 66 31 3 Provincie Groningen 62 34 4 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 27

Tabel 4.3.2.a Soms, zelden of nooit gelukkig per regio, naar geslacht en leeftijd 2010 (%) Regio 19-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65+ Totaal Stad 14% 21% 24% 23% 17% 20% 19% Haren - 14% 15% 24% 11% 20% 15% Westerkwartier 13% 17% 14% 21% 20% 13% 16% Noord-West 16% 11% 26% 22% 16% 23% 19% Noord-Oost 18% 16% 16% 15% 19% 13% 16% Centrum-West 5% 24% 20% 28% 18% 21% 19% Centrum-Oost 21% 17% 23% 22% 24% 17% 21% Oldambt 10% 19% 24% 18% 17% 20% 18% Zuid-Oost 21% 15% 19% 24% 20% 18% 19% Provincie Groningen 14% 18% 21% 22% 19% 18% 18% Tabel 4.3.2.b Soms, zelden of nooit gelukkig per gemeente, naar geslacht en leeftijd 2010 (%) Gemeente jaar 2006 2010 Appingedam 16% 17% Bedum 24% 21% Bellingwedde 19% 15% Ten Boer 21% 21% Delfzijl 17% 16% Eemsmond 15% 20% Groningen 24% 19% Grootegast 18% 27% Haren 16% 15% Hoogezand-Sappemeer 21% 20% Leek 16% 15% Loppersum 14% 11% De Marne 17% 22% Marum 13% 12% Menterwolde 25% 18% Pekela 23% 20% Oldambt 21% 19% Slochteren 13% 19% Stadskanaal 19% 19% Veendam 21% 22% Vlagtwedde 25% 19% Winsum 15% 16% Zuidhorn 19% 13% Provincie Groningen 21% 18% Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 28

Tabel 4.3.3.a Mate van eenzaamheid per gemeente 2010 (%) Gemeente Niet Matig (Zeer) Ernstig Appingedam 61 33 6 Bedum 53 44 2 Bellingwedde 59 35 6 Ten Boer 65 24 12 Delfzijl 64 31 6 Eemsmond 59 34 7 Groningen 64 30 6 Grootegast 65 29 6 Haren 63 36 1 Hoogezand-Sappemeer 60 31 9 Leek 62 31 7 Loppersum 66 29 6 De Marne 58 35 6 Marum 63 29 8 Menterwolde 59 30 12 Pekela 61 30 9 Oldambt 61 29 10 Slochteren 57 35 8 Stadskanaal 63 30 7 Veendam 54 38 8 Vlagtwedde 55 37 7 Winsum 60 35 6 Zuidhorn 69 24 7 Provincie Groningen 62 32 7 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 29

Tabel 4.3.4.a Aantal melding huiselijk geweld bij Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld Groningen Gemeente Jaar 2006 2007 2008 2009 2006-2009 gemiddeld aantal per jaar 2006-2009 gemiddeld per 1.000 inwoners per jaar Appingedam 12 9 11 13 11 9,3 Bedum 5 3 4 4 4 3,8 Bellingwedde 10 3 4 12 7 7,6 Ten Boer 2 1 1 2 2 2,1 Delfzijl 40 48 35 33 39 14,3 Eemsmond 13 17 14 10 14 8,2 Groningen 173 252 265 248 235 12,9 Grootegast 8 16 5 9 10 7,8 Haren 6 4 8 11 7 3,9 Hoogezand-Sappemeer 44 55 46 62 52 15,0 Leek 20 19 27 18 21 10,9 Loppersum 6 9 8 6 7 6,8 De Marne 10 7 9 4 8 7,0 Marum 12 3 12 7 9 8,3 Menterwolde 11 8 4 10 8 6,6 Pekela 14 19 21 12 17 12,4 Reiderland 9 6 11 13 10 13,9 Scheemda 15 9 7 9 10 7,0 Slochteren 6 15 5 12 10 6,1 Stadskanaal 21 43 27 29 30 8,9 Veendam 27 27 24 53 33 11,7 Vlagtwedde 10 16 8 15 12 7,5 Winschoten 40 45 22 40 37 20,0 Winsum 12 10 7 5 9 6,1 Zuidhorn 15 8 4 16 11 5,9 Provincie Groningen 541 652 589 653 609 10,6 Bron jaarverslag ASHG (Advies Steunpunt Huiselijk Geweld Groningen) Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 30

Tabel 4.3.5.a Bevestigde gezinnen met kindermishandeling per gemeente per jaar (aantal en ) Gemeente Jaartal 2006 2007 2008 2009 aantal per 1000 0-17 jaar aantal per 1000 0-17 jaar aantal per 1000 0-17 jaar aantal per 1000 0-17 jaar Appingedam 7 2,9 6 2,5 4 1,7 5 2,1 Bedum 0 0 4 1,6 5 2,0 3 1,3 Bellingwedde 1 0,5 4 2,2 5 2,9 3 1,8 Ten Boer 5 2,7 2 1,1 4 2.1 1 0,5 Delfzijl 9 1,6 18 3,2 15 2,7 19 3,6 Eemsmond 10 2,6 12 3,1 18 4,8 15 4,0 Groningen 149 5,3 138 4,9 165 5,9 135 4,8 Grootegast 7 2,2 5 1,6 8 2,5 2 0,6 Haren 5 1,2 1 0,2 2 0,5 9 2,2 Hoogezand-Sappemeer 19 2,6 25 3,5 30 4,2 30 4,2 Leek 9 2,1 7 1,6 11 2,5 12 2,7 Loppersum 6 2,4 5 2,1 4 1,7 6 2,6 De Marne 8 3,3 9 3,9 6 2,5 5 2,3 Marum 1 0,4 3 1,2 8 3,2 7 2,8 Menterwolde 6 2,2 0 0 3 1,1 7 2,6 Pekela 9 3,1 13 4,6 12 4,4 16 6,0 Reiderland 10 7,6 9 6,9 15 11,5 11 8,6 Scheemda 10 3,2 4 1,3 3 1,0 6 2,0 Slochteren 5 1,5 6 1,7 5 1,4 4 1,1 Stadskanaal 21 2,9 30 4,2 30 4,3 25 3,6 Veendam 22 3,8 22 3,8 33 5,7 22 3,9 Vlagtwedde 4 1,2 6 1,8 13 4,0 4 1,3 Winschoten 13 3,8 12 3,5 16 4,8 5 1,4 Winsum 8 2,3 10 2,9 6 1,8 2 0,6 Zuidhorn 3 0,6 8 1,6 5 1,0 8 1,7 Provincie Groningen 347 3,0 359 3,2 426 3,8 362 3,2 Bron: Bureau Jeugdzorg Groningen Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 31

Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 32

5. ZORG Tabel 5.1.1.a Bereik Rijksvaccinatie Programma per gemeente gemiddeld over 2006-2009 (%) Gemeente DKTP 2 jaar basis-immuun HiB 2 jaar volledig BMR basisimmuun Meningococ volledig Pneumococ * volledig DTP 5-jarigen re-vaccinatie DTP 10-jaar volledig BMR 10 jaar volledig Appingedam 97 97 99 99 100 97 99 98 Bedum 95 95 99 100 95 97 97 97 Bellingwedde 96 97 97 98 93 96 96 97 ten Boer 94 96 97 98 94 94 97 94 Delfzijl 97 98 98 98 98 95 97 97 Eemsmond 96 96 98 98 95 95 97 97 Groningen 95 97 97 97 95 93 94 95 Grootegast 97 98 98 98 97 95 97 97 Haren 96 96 97 96 97 91 95 96 Hoogezand-Sapp. 97 97 98 98 97 96 97 97 Leek 99 99 99 99 100 99 98 98 Loppersum 98 98 98 98 96 96 98 98 de Marne 95 96 97 96 95 93 94 95 Marum 98 98 98 99 97 94 98 98 Menterwolde 96 97 99 99 96 95 98 98 Pekela 98 98 99 98 97 95 97 98 Oldambt 97 97 98 98 95 95 97 97 Slochteren 96 96 98 97 98 96 98 98 Stadskanaal 95 97 98 98 92 95 97 97 Veendam 97 97 99 99 96 94 98 98 Vlagtwedde 97 97 98 98 94 96 96 97 Winsum 97 98 98 98 96 96 97 98 Zuidhorn 96 96 98 97 96 96 98 97 * Pneumococcen vaccinatie betreft alleen 2009 Figuur 5.1.2.a Vaccinatiegraad HPV (%) van meisjes geboren 1993-1996 (13-16 jaar) 100 90 HPV1 HPV2 HPV3 80 70 percentage 60 50 40 30 20 10 0 zuidhorn winsum vlagtwedde veendam ten boer stadskanaal slochteren pekela oldambt* menterwolde marum loppersum leek hoogezand-s haren grootegast groningen eemsmond delfzijl de marne bellingwedde bedum appingedam Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 33

Figuur 5.1.2.b Deelname bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker per gemeente in 2009 (%) Appingedam 59 Bedum 66 Bellingwedde 58 ten Boer 64 Delfzijl 57 Eemsmond 63 Groningen 60 Grootegast Haren 65 66 Hoogezand 62 Leek 68 Loppersum 59 de Marne Marum Menterwolde 62 62 63 Oldambt Pekela 58 58 Slochteren 67 Stadskanaal Veendam Vlagtwedde 62 63 63 Winsum 66 Zuidhorn 69 Provincie Groningen 62 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 34

Figuur 5.1.3.a Deelname bevolkingsonderzoek borstkanker per gemeente in 2008-2009 (%) Appingedam Bedum 86 87 Bellingwedde 83 ten Boer 87 Delfzijl 84 Eemsmond Groningen 79 81 Grootegast Haren Hoogezand Leek Loppersum de Marne Marum Menterwolde Pekela 86 85 85 86 85 84 86 84 83 Reiderland 80 Scheemda Slochteren Stadskanaal Veendam Vlagtwedde 86 87 84 84 86 Winschoten 81 Winsum Zuidhorn 85 87 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 35

Tabel 5.2.a Meldingsplichtige infectieziekten door GGD aan RIVM gemeld per jaar (aantallen) Naam infectieziekte 2006 2007 2008 2009 antrax 0 0 0 0 bof * - - 0 0 botulisme 0 0 0 0 brucellose 0 0 0 0 buiktyfus 0 1 0 0 cholera 0 0 0 0 creutzfeldt-jakob (klassiek & variant) 1 0 0 0 difterie 0 0 0 0 gele koorts 0 0 0 0 hantavirus* - - 0 0 hepatitis A 5 1 4 5 hepatitis B chronisch (nog niet eerder gemeld) 18 18 18 38 hepatitis B acuut 3 4 7 15 hepatitis C 3 3 0 3 invasieve groep A streptokokken * - - 1 13 invasieve Haemophilus Influenzae * - - 0 1 invasieve pneumokokken < 6 jaar * - - 0 0 kinkhoest 109 235 152 111 legionellose 21 13 12 13 leptospirose 1 2 0 1 listeriose* - - 0 1 malaria 5 5 5 5 mazelen 0 0 0 3 meningokokkose 2 6 6 6 mrsa (cluster) * - - 0 0 nieuwe influenza A (H1N1)** - - - 212 paratyfus A, B, C 1 1 1 0 pest 0 0 0 0 pokken 0 0 0 0 polio 0 0 0 0 psittacose / ornithose 5 1 1 3 Q-koorts 4 1 1 4 Rabies 0 0 0 0 rubella 0 0 0 0 SARS 0 0 0 0 shigellose 11 27 12 14 STEC 2 5 4 73 tetanus * - - 0 0 trichinose 0 0 0 0 tuberculose 74 112 41 42 virale hem. koorts 0 0 0 0 voedselinfectie cluster 3 1 2 1 west nile virus NL * - - 0 0 Totaal 194 304 226 522 * meldingsplichtig sinds 1/12/2008 ** meldingsplichtig sinds 2009 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 36

Figuur 5.3.1.a Mantelzorg geven per gemeente 2010 (%) Ja, nu nog Ja, maar nu niet meer Appingedam 11 0 Bedum 18 0 Bellingwedde 11 6 Ten Boer 4 8 Delfzijl 10 6 Eemsmond 13 5 Groningen 8 4 Grootegast 10 1 Haren 12 6 Hoogezand 11 3 Leek 8 5 Loppersum 9 7 De Marne 5 3 Marum 10 4 Menterwolde 11 3 Oldambt 8 4 Pekela 12 2 Slochteren 5 2 Stadskanaal 8 3 Veendam 11 2 Vlagtwedde 11 4 Winsum 10 3 Zuidhorn 11 4 Provincie Groningen 9 4 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 37

Tabel 5.4.2.a Bereikbaarheid huisartsen per gemeente in 2007 (bron CBS/VNG Leven in NL) Gemeente Afstand tot dichtst bij zijnde huisartspraktijk (aantal kilometer over de openbare weg) Appingedam 0,8 Bedum 1,1 Bellingwedde 1,8 Ten Boer 1,5 Delfzijl 1,4 Eemsmond 1,1 Groningen 0,7 Grootegast 1,7 Haren 0,9 Hoogezand-Sappemeer 1,1 Leek 1,4 Loppersum 1,6 De Marne 1,6 Marum 1,7 Menterwolde 1,1 Pekela 1,0 Reiderland 1,3 Scheemda 2,2 Slochteren 1,9 Stadskanaal 1,3 Veendam 1,0 Vlagtwedde 1,9 Winschoten 1,1 Winsum 1,2 Zuidhorn 1,3 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 38

Figuur 5.4.2.a Gebruik volwassen zorgverleners afgelopen jaar 2010 (%) Stad Groningen Westerkw artier 4 4 7 12 12 18 24 30 25 29 71 67 72 69 Thuiszorg GGZ of maatschappelijk werk Paramedici Tandarts Medisch specialist Overige gezondheidszorg Huisarts Noord-West 5 8 15 28 38 68 72 Noord-Oost 4 5 14 25 37 70 70 Haren 4 6 24 21 38 69 81 Centrum-West 7 16 31 38 71 71 Centrum-Oost 5 7 16 32 39 70 71 Oldambt 5 7 18 30 40 68 72 Zuid-Oost 7 8 15 29 43 67 72 Provincie Groningen 5 8 16 27 35 70 70 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 39

Tabel 5.4.3.a Verschil tevredenheid alle respondenten en gebruikers van zorg 2010 (%) Dienstverlening Tevreden Neutraal Ontevreden N Maatschappelijk werk Thuiszorg Doktersdienst Groningen GGZ Diëtist VNN Psycholoog Psychiater Alternatieve behandelaar Huisarts Medisch specialist Fysiotherapeut Tandarts/ mondhygiënist Allen 33 57 10 228 Gebruikers 59 25 16 67 Allen 55 41 3 384 Gebruikers 82 15 3 180 Allen 62 29 9 429 Gebruikers 62 29 9 429 Allen 42 50 8 287 Gebruikers 65 27 7 114 Allen 49 43 8 375 Gebruikers 75 16 8 170 Allen 21 72 7 163 Gebruikers 45 37 18 24 Allen 53 41 6 306 Gebruikers 75 18 7 172 Allen 27 68 5 157 Gebruikers 69 27 4 23 Allen 57 40 4 350 Gebruikers 80 18 3 210 Allen 77 19 4 4067 Gebruikers 80 16 4 1583 Allen 74 23 3 2082 Gebruikers 81 16 3 1471 Allen 78 19 3 1283 Gebruikers 84 13 2 972 Allen 84 13 2 3448 Gebruikers 87 11 2 2952 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 40

Tabel 5.4.4.a Ziekenhuisopnames Groningen en Nederland 2004 en 2008* ZIEKENHUISOPNAME inclusief dagbehandeling Regio Jaar Mannen per 10.000 Vrouwen per 10.000 Totaal M+V per 10.000 Alle diagnosen Nederland 2004 1628 2006 1817 Alle diagnosen Nederland 2008 1873 2413 2143 Alle diagnosen prov Groningen 2004 1550 1905 1728 95 Alle diagnosen prov Groningen 2008 1853 2332 2092 98 1 Infectieuze en parasitaire ziekten Nederland 2004 18 18 18 1 Infectieuze en parasitaire ziekten Nederland 2008 22 23 22 1 Infectieuze en parasitaire ziekten prov Groningen 2004 20 18 19 105 1 Infectieuze en parasitaire ziekten prov Groningen 2008 27 30 28 126 2 Nieuwvormingen (kanker) Nederland 2004 161 194 177 2 Nieuwvormingen (kanker) Nederland 2008 189 235 212 2 Nieuwvormingen (kanker) prov Groningen 2004 162 186 174 98 2 Nieuwvormingen (kanker) prov Groningen 2008 200 271 235 111 2.1.4 Dikke darm- en endeldarmkanker Nederland 2004 13 11 12 2.1.4 Dikke darm- en endeldarmkanker Nederland 2008 17 14 15 2.1.4 Dikke darm- en endeldarmkanker prov Groningen 2004 11 9 10 81 2.1.4 Dikke darm- en endeldarmkanker prov Groningen 2008 17 16 16 108 2.1.7 Longkanker Nederland 2004 21 11 16 2.1.7 Longkanker Nederland 2008 22 14 18 2.1.7 Longkanker prov Groningen 2004 24 11 18 111 2.1.7 Longkanker prov Groningen 2008 29 21 25 142 3 Ziekten bloed en bloedbereidende organen Nederland 2004 22 26 24 3 Ziekten bloed en bloedbereidende organen Nederland 2008 26 33 30 3 Ziekten bloed en bloedbereidende organen prov Groningen 2004 15 24 19 81 3 Ziekten bloed en bloedbereidende organen prov Groningen 2008 22 34 28 94 4 Endocriene-, voedings,- stofwisselingsziekten Nederland 2004 24 33 29 4 Endocriene-, voedings,- stofwisselingsziekten Nederland 2008 29 35 32 4 Endocriene-, voedings,- stofwisselingsziekten prov Groningen 2004 22 25 24 82 4 Endocriene-, voedings,- stofwisselingsziekten prov Groningen 2008 35 38 37 114 4.2 Suikerziekte (Diabetes mellitus) Nederland 2004 9 9 9 4.2 Suikerziekte (Diabetes mellitus) Nederland 2008 10 10 10 4.2 Suikerziekte (Diabetes mellitus) prov Groningen 2004 9 9 9 93 4.2 Suikerziekte (Diabetes mellitus) prov Groningen 2008 20 18 19 191 5 Psychische stoornissen Nederland 2004 14 19 17 5 Psychische stoornissen Nederland 2008 15 20 17 5 Psychische stoornissen prov Groningen 2004 8 7 7 44 5 Psychische stoornissen prov Groningen 2008 9 8 9 49 6 Ziekten van zenuwstelsel en zintuigen Nederland 2004 141 209 175 6 Ziekten van zenuwstelsel en zintuigen Nederland 2008 158 226 192 6 Ziekten van zenuwstelsel en zintuigen prov Groningen 2004 127 212 169 97 6 Ziekten van zenuwstelsel en zintuigen prov Groningen 2008 150 239 194 101 7 Ziekten van hart- en vaatstelsel Nederland 2004 218 166 192 7 Ziekten van hart- en vaatstelsel Nederland 2008 226 181 203 7 Ziekten van hart- en vaatstelsel prov Groningen 2004 215 167 191 100 7 Ziekten van hart- en vaatstelsel prov Groningen 2008 220 175 198 97 7.3 Coronaire hartziekten Nederland 2004 84 42 63 7.3 Coronaire hartziekten Nederland 2008 79 40 59 7.3 Coronaire hartziekten prov Groningen 2004 85 47 66 105 7.3 Coronaire hartziekten prov Groningen 2008 78 43 61 102 7.6 Beroerte Nederland 2004 23 23 23 7.6 Beroerte Nederland 2008 25 25 25 7.6 Beroerte prov Groningen 2004 19 19 19 83 7.6 Beroerte prov Groningen 2008 22 22 22 88 8 Ziekten van de ademhalingsorganen Nederland 2004 117 97 107 8 Ziekten van de ademhalingsorganen Nederland 2008 127 112 120 8 Ziekten van de ademhalingsorganen prov Groningen 2004 121 98 109 102 8 Ziekten van de ademhalingsorganen prov Groningen 2008 148 133 141 118 8.2.2 Longontsteking Nederland 2004 17 12 14 8.2.2 Longontsteking Nederland 2008 21 17 19 8.2.2 Longontsteking prov Groningen 2004 12 9 10 72 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 41 Ratio NL=100

ZIEKENHUISOPNAME inclusief dagbehandeling Regio Jaar Mannen per 10.000 Vrouwen per 10.000 Totaal M+V per 10.000 8.2.2 Longontsteking prov Groningen 2008 20 17 19 96 8.4 COPD Nederland 2004 13 11 12 8.4 COPD Nederland 2008 13 13 13 8.4 COPD prov Groningen 2004 19 17 18 150 8.4 COPD prov Groningen 2008 20 21 20 162 9 Ziekten van de spijsverteringsorganen Nederland 2004 141 127 134 9 Ziekten van de spijsverteringsorganen Nederland 2008 160 156 158 9 Ziekten van de spijsverteringsorganen prov Groningen 2004 135 122 128 96 9 Ziekten van de spijsverteringsorganen prov Groningen 2008 164 160 162 102 10 Ziekten huid, onderhuids bindweefsel Nederland 2004 32 32 32 10 Ziekten huid, onderhuids bindweefsel Nederland 2008 43 40 41 10 Ziekten huid, onderhuids bindweefsel prov Groningen 2004 26 25 25 79 10 Ziekten huid, onderhuids bindweefsel prov Groningen 2008 36 32 34 81 11 Ziekten spieren, beenderen en bindweefsel Nederland 2004 160 208 184 11 Ziekten spieren, beenderen en bindweefsel Nederland 2008 180 245 212 11 Ziekten spieren, beenderen en bindweefsel prov Groningen 2004 157 207 182 99 11 Ziekten spieren, beenderen en bindweefsel prov Groningen 2008 181 238 209 99 12 Ziekten urinewegen en geslachtsorganen Nederland 2004 73 117 95 12 Ziekten urinewegen en geslachtsorganen Nederland 2008 75 133 104 12 Ziekten urinewegen en geslachtsorganen prov Groningen 2004 82 129 106 111 12 Ziekten urinewegen en geslachtsorganen prov Groningen 2008 85 137 111 107 13 Complicaties zwangerschap, bevalling, kraambed Nederland 2004 234 13 Complicaties zwangerschap bevalling, kraambed Nederland 2008 285 13 Complicaties zwangerschap, bevalling, kraambed prov Groningen 2004 212 91 13 Complicaties zwangerschap bevalling, kraambed prov Groningen 2008 218 77 14 Aandoeningen van de perinatale periode Nederland 2004 50 43 46 14 Aandoeningen van de perinatale periode Nederland 2008 55 47 51 14 Aandoeningen van de. perinatale periode prov Groningen 2004 50 41 45 98 14 Aandoeningen van de. perinatale periode prov Groningen 2008 56 46 51 100 15 Aangeboren afwijkingen Nederland 2004 19 14 16 15 Aangeboren afwijkingen Nederland 2008 19 12 15 15 Aangeboren afwijkingen prov Groningen 2004 19 15 17 102 15 Aangeboren afwijkingen prov Groningen 2008 24 14 19 123 16 Symptomen, onvolledig omschreven ziektebeeld Nederland 2004 139 137 138 16 Symptomen, onvolledig omschreven ziektebeeld Nederland 2008 198 204 201 16 Symptomen, onvolledig omschreven ziektebeeld prov Groningen 2004 103 99 101 73 16 Symptomen, onvolledig omschreven ziektebeeld prov Groningen 2008 165 166 166 82 17 Ongevalsletsels en vergiftigingen Nederland 2004 90 92 91 17 Ongevalsletsels en vergiftigingen Nederland 2008 100 100 100 17 Ongevalsletsels en vergiftigingen prov Groningen 2004 87 84 86 94 17 Ongevalsletsels en vergiftigingen prov Groningen 2008 95 101 98 98 18 Andere contacten gezondheidsdiensten Nederland 2004 208 240 224 18 Andere contacten gezondheidsdiensten Nederland 2008 251 327 289 18 Andere contacten gezondheidsdiensten prov Groningen 2004 203 236 219 98 18 Andere contacten gezondheidsdiensten prov Groningen 2008 236 292 264 91 19 Externe oorzaken van letsels, vergiftiging Nederland 2004 126 132 129 19 Externe oorzaken van letsels, vergiftiging Nederland 2008 133 138 135 19 Externe oorzaken van letsels, vergiftiging prov Groningen 2004 123 131 127 98 19 Externe oorzaken van letsels, vergiftiging prov Groningen 2008 128 140 134 99 19.11 Suïcide en auto-mutilatie Nederland 2004 5 11 8 19.11 Suïcide en auto-mutilatie Nederland 2008 5 9 7 19.11 Suïcide en auto-mutilatie prov Groningen 2004 6 11 8 105 19.11 Suïcide en auto-mutilatie prov Groningen 2008 5 10 8 107 * Ingedeeld naar hoofdgroep (ICD) gestandaardiseerd voor leeftijd op basis van gegevens uit de Landelijke Medische Registratie (CBS o.b.v. gegevens van Dutch Hospital Data, Utrecht). Ratio NL=100 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 42

Tabel 5.4.5.a Geestelijke gezondheidszorg PCR-NN cijfers per gemeente 2008 (aantallen) Gemeente (1) Nieuwe gebruikers psychiatrische zorg (aantallen) (2) Bestaande gebruikers psychiatrische zorg (aantallen) Klinisch Klinisch i.c.m. deeltijd/ ambulant Deeltijd Ambulant 4 of meer contacten Ambulant minder dan 4 contacten Klinisch Klinisch i.c.m. deeltijd/ ambulant Deeltijd Ambulant 4 of meer contacten Ambulant minder dan 4 contacten Totaal (1)+(2) Appingedam 0 8 4 146 116 7 33 43 146 116 619 Bedum 1 6 4 109 77 3 9 16 148 76 449 Bellingwedde 0 4 5 100 67 6 22 40 144 98 486 ten Boer 0 2 3 52 44 1 8 13 85 58 266 Delfzijl 2 22 7 325 268 30 53 134 408 232 1481 Eemsmond 3 16 11 191 154 20 60 81 248 182 966 Groningen 28 162 185 2341 1562 124 557 791 3535 1438 10723 Grootegast 1 6 8 69 76 3 14 16 154 75 422 Haren 0 12 9 178 112 2 32 43 277 149 814 Hoogezand-S. 6 17 18 430 250 19 67 137 579 272 1795 Leek 0 12 8 143 134 5 27 33 238 148 748 Loppersum 1 12 8 116 79 3 21 25 123 76 464 de Marne 0 6 6 89 59 4 27 16 136 70 413 Marum 1 6 2 68 74 2 17 18 97 71 356 Menterwolde 0 8 12 111 72 2 16 33 205 115 574 Pekela 2 20 8 161 155 5 26 68 251 161 857 Reiderland 0 4 3 88 74 2 10 30 139 75 425 Scheemda 2 6 12 138 92 13 38 50 197 116 664 Slochteren 1 5 8 129 103 3 21 36 146 99 551 Stadskanaal 3 35 12 325 264 12 77 148 556 243 1675 Veendam 6 17 11 301 186 14 53 143 482 240 1453 Vlagtwedde 3 8 11 146 138 5 29 49 195 101 685 Winschoten 0 13 14 261 175 14 58 122 404 190 1251 Winsum 2 12 13 121 93 7 17 31 215 129 640 Zuidhorn 1 6 11 132 118 7 35 30 225 164 729 Provincie Groningen 63 425 393 6270 4542 313 1327 2146 9333 4694 29506 In de forensisch psychiatrische zorg werden in de provincie Groningen 196 patiënten behandeld. Van deze groep hadden 128 personen tevens reguliere GGz-zorg (en staan in bovenstaande tabel) en 68 personen alleen forensisch psychiatrische zorg (staan niét in bovenstaande tabel vermeld). Naar type forensische zorg is de onderverdeling: klinisch (n=95), klinisch+ambulant (n=17), deeltijd (n=20), ambulant 4 of meer contacten (n=37) en ambulant minder dan 4 contacten (n=27). Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 43

Gemeente Tabel 5.4.5.b Geestelijke gezondheidszorg PCR-NN cijfers 2008 per gemeente ( ) (1) Nieuwe gebruikers psychiatrische zorg (aantallen) (2) Bestaande gebruikers psychiatrische zorg (aantallen) Klinisch ( ) Klinisch i.c.m. deeltijd/ Ambulant ( ) Deeltijd ( ) Ambulant 4 of meer contacten ( ) Ambulant minder dan 4 contacten ( ) Klinisch ( ) Klinisch i.c.m. deeltijd/ Ambulant ( ) Deeltijd ( ) Ambulant 4 of meer contacten ( ) Ambulant minder dan 4 contacten ( ) Appingedam 0,0 0,8 0,4 15,0 11,9 0,7 3,4 4,4 15,0 11,9 63 Bedum 0,1 0,7 0,5 13,5 9,5 0,4 1,1 2,0 18,3 9,4 56 Bellingwedde 0,0 0,5 0,6 12,9 8,6 0,8 2,8 5,2 18,6 12,7 63 ten Boer 0,0 0,4 0,6 9,6 8,2 0,2 1,5 2,4 15,7 10,7 49 Delfzijl 0,1 1,0 0,3 14,9 12,3 1,4 2,4 6,1 18,7 10,6 68 Eemsmond 0,2 1,3 0,9 15,0 12,1 1,6 4,7 6,3 19,4 14,3 76 Groningen 0,2 1,0 1,2 15,1 10,1 0,8 3,6 5,1 22,9 9,3 69 Grootegast 0,1 0,7 0,9 7,6 8,4 0,3 1,5 1,8 17,0 8,3 47 Haren 0,0 0,8 0,6 12,2 7,7 0,1 2,2 2,9 19,0 10,2 56 Hoogezand-S. 0,2 0,6 0,7 15,8 9,2 0,7 2,5 5,0 21,3 10,0 66 Leek 0,0 0,8 0,5 9,7 9,0 0,3 1,8 2,2 16,1 10,0 50 Loppersum 0,1 1,4 1,0 13,9 9,5 0,4 2,5 3,0 14,8 9,1 56 de Marne 0,0 0,7 0,7 10,5 7,0 0,5 3,2 1,9 16,1 8,3 49 Marum 0,1 0,8 0,3 8,8 9,6 0,3 2,2 2,3 12,5 9,2 46 Menterwolde 0,0 0,8 1,2 11,3 7,3 0,2 1,6 3,4 20,9 11,7 59 Pekela 0,2 1,9 0,8 15,3 14,8 0,5 2,5 6,5 23,9 15,3 82 Reiderland 0,0 0,7 0,5 15,4 13,0 0,4 1,8 5,3 24,3 13,1 74 Scheemda 0,2 0,5 1,1 12,3 8,2 1,2 3,4 4,5 17,6 10,4 59 Slochteren 0,1 0,4 0,7 10,7 8,6 0,2 1,7 3,0 12,2 8,2 46 Stadskanaal 0,1 1,3 0,4 12,1 9,8 0,4 2,9 5,5 20,7 9,1 62 Veendam 0,3 0,8 0,5 13,5 8,3 0,6 2,4 6,4 21,6 10,8 65 Vlagtwedde 0,2 0,6 0,8 11,2 10,6 0,4 2,2 3,7 14,9 7,7 52 Winschoten 0,0 0,9 0,9 17,4 11,7 0,9 3,9 8,1 26,9 12,7 83 Winsum 0,2 1,1 1,2 11,5 8,8 0,7 1,6 2,9 20,4 12,2 61 Zuidhorn 0,1 0,4 0,8 9,7 8,7 0,5 2,6 2,2 16,6 12,1 54 Provincie Groningen 0,1 0,9 0,9 13,6 9,9 0,7 2,9 4,7 20,2 10,2 64 Totaal ( ) (1)+(2) Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 44

Tabel 5.4.6.a Inbewaringstellingen per gemeente van afgifte per jaar (aantallen) Gemeente 2005 2006 2007 2008 2009 2005-2009 gemiddeld per jaar Appingedam 3 1 2 3 0 9 2 Bedum 0 0 0 1 0 1 <1 Bellingwedde 0 0 1 0 0 1 <1 ten Boer 0 1 0 0 0 1 <1 Delfzijl 12 7 16 7 7 49 10 Eemsmond 6 3 5 7 1 22 5 Groningen 113 112 108 102 118 553 111 Grootegast 0 0 1 0 0 1 <1 Haren 5 1 0 0 4 10 2 Hoogezand-Sappemeer 11 9 7 5 5 37 7,4 Leek 2 4 2 4 2 14 3 Loppersum 1 1 0 2 1 5 1 de Marne 2 2 1 0 0 5 1 Marum 1 2 1 3 0 7 1 Menterwolde 1 0 0 1 0 2 <1 Pekela 0 1 3 0 4 8 1,6 Reiderland 0 2 0 1 0 3 0,6 Scheemda 1 2 0 0 3 6 1,2 Slochteren 2 2 0 1 2 7 1,4 Stadskanaal 8 15 11 13 10 57 11 Veendam 10 7 4 9 5 35 7 Vlagtwedde 2 3 3 3 1 12 2,4 Winschoten 28 27 31 40 45 171 14 Winsum 0 2 0 2 1 5 1 Zuidhorn 1 4 4 3 3 15 3 Provincie Groningen 209 208 200 207 212 1036 207 IBS per 10.000 personen (12+) afgegeven in alle Groninger gemeenten IBS per 10.000 personen (12+) In Nederland IBS per 10.000 personen (12+) Rate Ratio NL-provincie Groningen Bron gegevens IGZ, 2005-2009 4,2 4,2 4,0 4,1 4,2 4,2 5,5 5,7 5,7 5,7 5,9 5,7 1,32 1,38 1,43 1,48 1,40 1,38 Nota Bene: cliënt kan in andere gemeente wonen dan waar IBS wordt afgegeven Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 45

Tabel 5.4.6.b Inbewaringstellingen per woongemeente patiënt per jaar (aantallen) Gemeente 2005 2006 2007 2008 2009 2005-2009 Gemiddeld aantal per jaar Appingedam 6 3 4 4 3 20 4 Bedum 2 1 1 2 3 9 1,8 Bellingwedde 3 1 4 2 1 11 1,2 ten Boer 1 2 1 0 0 4 0,8 Delfzijl 9 5 9 7 8 38 7,5 Eemsmond 7 3 8 7 1 26 5,2 Groningen 104 99 103 86 101 493 99 Grootegast 1 2 2 0 3 8 1,6 Haren 5 3 3 5 4 20 4 Hoogezand-Sappemeer 18 21 12 8 10 69 14 Leek 2 6 0 7 6 21 4,2 Loppersum 3 1 1 7 4 16 3,2 de Marne 5 1 2 1 1 10 2 Marum 0 4 1 3 2 10 2 Menterwolde 2 2 3 5 0 12 2,4 Pekela 2 4 3 4 9 22 4,4 Reiderland 3 3 1 3 1 11 1,2 Scheemda 7 6 3 6 10 32 6,2 Slochteren 3 3 1 5 8 20 4 Stadskanaal 7 16 12 18 11 64 13 Veendam 13 12 9 13 9 56 11 Vlagtwedde 6 6 6 5 4 27 5,2 Winschoten 10 8 10 8 11 47 10 Winsum 3 11 5 4 0 23 4,6 Zuidhorn 6 4 3 2 7 22 4,2 IBS t.b.v. personen woonachtig in alle Groninger gemeenten IBS per 10.000 personen (12+) o.b.v. cliënten woonachtig in alle Groninger gemeenten IBS per 10.000 personen (12+) In Nederland IBS per 10.000 personen (12+) Rate Ratio NL-provincie Groningen Bron gegevens IGZ, 2005-2009 228 227 207 212 217 1091 218 4,6 4,6 4,2 4,2 4,3 4,4 5,5 5,7 5,7 5,7 5,9 5,7 1,21 1,26 1,38 1,35 1,37 1,31 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 46

Tabel 5.4.6.c Aangevraagde rechterlijke machtiging per woongemeente patiënt per jaar (aantal) Gemeente 2005 2006 2007 2008 2009 2005-2009 Gemiddeld aantal per jaar Appingedam 2 0 4 5 10 21 5 Bedum 3 2 5 2 7 19 4,8 Bellingwedde 2 1 2 1 2 8 1,6 ten Boer 2 0 0 0 3 5 1 Delfzijl 14 13 7 11 12 57 11,4 Eemsmond 7 3 4 4 2 20 5 Groningen 154 153 183 161 164 815 163 Grootegast 1 1 2 1 0 5 1 Haren 12 8 11 9 3 43 8,6 Hoogezand-Sappemeer 9 7 11 10 10 47 9,4 Leek 6 5 3 6 4 24 4,8 Loppersum 2 0 3 5 4 14 2,8 de Marne 4 6 4 8 5 27 5,4 Marum 1 3 0 2 3 9 1,8 Menterwolde 0 2 5 8 3 18 3,6 Pekela 1 0 5 1 1 8 1,6 Reiderland 2 0 0 0 1 3 0,6 Scheemda 2 2 1 6 6 18 3,6 Slochteren 2 0 4 2 4 12 2,4 Stadskanaal 8 6 8 8 12 42 8,4 Veendam 7 6 6 10 5 34 6,8 Vlagtwedde 5 1 5 2 5 18 3,6 Winschoten 7 14 10 13 13 57 11,4 Winsum 2 2 4 8 4 20 4 Zuidhorn 2 2 2 2 7 15 3 RM aangevraagd t.b.v. personen woonachtig in alle Groninger gemeenten RM afgegeven aangevraagd bij Rechtbank Groningen RM per 10.000 personen (12+) o.b.v. cliënten woonachtig in alle Groninger gemeenten RM per 10.000 personen (12+) in heel Nederland RM per 10.000 personen (12+) Rate Ratio NL versus cliënt woonachting in provincie Groningen Bron gegevens IGZ, 2005-2009 257 237 289 285 290 1358 272 199 185 244 226 230 1084 5,2 4,8 5,8 5,7 5,8 5,4 6,5 6,8 7,1 7,3 8,0 7,1 1,25 1,42 1,23 1,27 1,38 1,31 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 47

Tabel 5.4.6.d Aangevraagde dwangmaatregelen per type (aantal per 10.000 inw. 12 jaar en ouder) 2005 2006 2007 2008 2009 2005-2009 IBS Inbewaringstelling Nederland 5,5 5,8 5,7 5,7 5,9 5,7 IBS Inbewaringstelling o.b.v. afgegeven door Rechtbank Groningen 4,2 4,2 4,0 4,1 4,1 4,2 IBS Inbewaringstelling o.b.v. woonplaats cliënt Groningen 4,6 4,6 4,2 4,2 4,3 4,4 RM Voorwaardelijke machtiging Nederland 0,9 1,4 1,5 1,5 1,8 1,4 RM Voorwaardelijke machtiging Rechtbank Groningen 0,8 1,0 1,3 1,3 1,1 1,1 RM Voorwaardelijke machtiging cliënt woont in provincie Groningen 0,8 1,0 1,3 1,3 1,1 1,1 RM Voorlopige machtiging (opname) Nederland 2,9 3,0 3,1 3,2 3,3 3,1 RM Voorlopige machtiging (opname) Rechtbank Groningen 2,1 1,6 2,4 2,0 2,5 2,1 RM Voorlopige machtiging (opname) cliënt woont provincie Groningen 2,1 1,9 2,5 2,3 2,8 2,3 RM Machtiging voorgezet verblijf machtiging Nederland (RM) 2,3 1,9 2,0 2,1 2,1 2,1 RM Machtiging voorgezet verblijf machtiging Rechtbank Groningen 0,6 0,6 0,7 0,7 0,5 0,6 RM Machtiging voorgezet verblijf cliënt woont in provincie Groningen 1,6 1,2 1,2 1,5 1,4 1,4 BOPz totaal (IBS+RM, incl machtiging eigen verzoek) Nederland 12,0 12,5 12,8 13,0 13,9 12,9 BOPz totaal (IBS+RM, incl macht. eigen verzoek) rechtbank Groningen 8,2 7,9 8,9 8,7 8,8 8,5 BOPz totaal (IBS+RM, incl macht. eigen verzoek) woont prov Groningen 9,7 9,3 9,9 9,9 10,1 9,8 Bron gegevens IGZ, 2005-2009 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 48

Tabel 5.4.8.a Primaire verslaving provincie Groningen per jaar (aantal & aantal per 1.000 inw.) Soort verslaving 2006 aantal 2007 aantal 2008 aantal 2009 aantal 2006 per 1.000 2007 per 1.000 2008 per 1.000 2009 per 1.000 Alcohol 844 1086 1227 1350 1,5 1,9 2,1 2,4 Harddrugs 1142 1098 1138 1162 1,9 1,9 2,0 2,0 Cannabis 192 264 296 389 0,3 0,5 0,5 0,7 Gokken 71 85 80 93 0,12 0,15 0,14 0,16 Overig, onbekend of meerdere 459 261 184 215 0,8 0,5 0,3 0,4 Totaal 2708 2794 2925 3209 4,7 4,9 5,1 5,6 Brongegevens: Verslavingszorg Noord-Nederland (VNN) Tabel 5.4.8.b Aantal cliënten naar primaire problematiek per gemeente in 2009 Gemeente Alcohol Harddrugs * Cannabis Gokken Overig Totaal aantal Aantal per 1.000 inwoners Appingedam 24 13 4 2 2 45 3,7 Bedum 20 1 5 1 2 29 2,8 Bellingwedde 14 5 3 0 0 22 2,4 ten Boer 1 3 0 0 1 5 0,7 Delfzijl 53 36 13 1 3 106 4,0 Eemsmond 36 7 4 2 2 51 3,1 Groningen 647 830 199 59 106 1841 10,0 Grootegast 21 5 4 0 1 31 2,5 Haren 26 6 7 1 1 41 2,2 Hoogezand-Sappemeer 71 43 30 5 21 170 4,9 Leek 42 21 9 1 11 84 4,3 Loppersum 22 4 5 1 1 33 3,1 de Marne 21 7 4 0 3 35 3,3 Marum 8 8 0 1 2 19 1,8 Menterwolde 23 6 3 2 4 38 3,0 Pekela 21 13 6 0 0 40 3,1 Reiderland 24 12 8 1 5 50 7,2 Scheemda 13 11 3 0 5 32 2,2 Slochteren 17 7 7 2 4 37 2,4 Stadskanaal 47 43 15 0 5 110 3,3 Veendam 66 19 23 4 5 117 4,2 Vlagtwedde 22 7 3 3 3 38 2,3 Winschoten 57 39 20 4 5 125 6,8 Winsum 27 3 7 1 4 42 3,0 Zuidhorn 21 6 3 2 7 39 2,1 Provincie Groningen Aantal 1350 1162 389 93 215 3209 5,6 Aandeel vrouwen 28% 24% 23% 11% 34% 26% Gemiddelde leeftijd 46 jaar 42 jaar 27 jaar 39 jaar 42 jaar 42 jaar Nederland Aantal 34.646 23.963 8.863 2.657 2.425 72554 5,6 Aandeel vrouwen 25% 20% 20% 13% 40% 22% Gemiddelde leeftijd 45 jaar 29 jaar 41 jaar * harddrugs = opiaten, cocaïne en amfetamine Brongegevens: Verslavingszorg Noord-Nederland (2006-2009), Landelijk Alcohol Drug Informatie Systeem (2009). Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 49

Tabel 5.4.8.c Aantal harddrug gebruikers naar leeftijd provincie Groningen en Nederland 2009 Leeftijd 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 50-59 60-64 65+ jaar provincie Groningen aantal provincie Groningen aantal per 10.000 Nederland aantal per 10.000 Bron Ladis 2009 1 11 60 80 174 240 240 152 79 19 4 0,2 2,3 16 24 42 57 58 38 21 5 0,3 0,4 3,5 11 19 26 29 28 23 12 3 1 Figuur 5.4.8.a Aantal harddrug gebruikers naar 2009 (per 10.000 inwoners) 80 60 provincie Groningen 57 58 Nederland 40 20 0 42 38 29 24 26 28 23 21 16 19 11 12 0,2 2,3 3,5 5 0,4 3 0,3 1 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65+ Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 50

Tabel 5.4.9.a Zorg met verblijf (AWBZ-intramuraal) provincie Groningen en Nederland 2008 Provincie Groningen aantal Provincie Groningen % Nederland % Zorg met verblijf totaal (18 en ouder) 12.925 2,79 2,60 18-34 jaar 835 0,64 0,82 35-49 jaar 885 0,71 0,75 50-64 jaar 1105 0,96 1,06 65-80 jaar 2655 4,04 3,59 80 en ouder 7445 27,7 25,5 Verpleging en verzorging (18 en ouder) 10.140 2.19 1.95 18-34 jaar 10 0,01 0.03 35-49 jaar 70 0,06 0,07 50-64 jaar 390 0,34 0,34 65-80 jaar 2305 3,51 3.13 80 en ouder 7365 27,41 25,24 Gehandicaptenzorg (18 en ouder) 2205 0,48 0,48 18-34 jaar 700 0,54 0,61 35-49 jaar 630 0,51 0,50 50-64 jaar 550 0,48 0,50 65-80 jaar 270 0,41 0,30 80 en ouder 50 0,19 0,13 Geestelijke Gezondheidszorg (GGz) (18 en ouder) 580 0,14 0,18 18-34 jaar 120 0,09 0.17 35-49 jaar 180 0,15 0,18 50-64 jaar 165 0,14 0,21 65-80 jaar 55 0,13 0,17 80 en ouder 25 0,1 0,11 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 51

Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 52

6. LEEFWIJZE Tabel 6.1.a Alcoholgebruik per gemeente 2010 en 2006 (%) 2010 2010 2010 2006 2006 2006 Drinkt alcohol Drinkt niet Nooit Drinkt alcohol Drinkt niet Nooit Gemeente meer gedronken meer gedronken Appingedam 74 7 19 77 8 15 Bedum 78 17 5 81 4 15 Bellingwedde 77 7 16 79 7 14 ten Boer 85 4 11 83 2 15 Delfzijl 77 10 13 78 8 14 Eemsmond 77 6 17 77 7 16 Groningen 88 5 7 85 5 10 Grootegast 83 7 10 76 8 16 Haren 87 4 9 87 6 7 Hoogezand-Sappemeer 79 6 15 80 7 13 Leek 77 13 10 91 5 4 Loppersum 85 7 8 78 4 18 de Marne 81 9 10 79 5 16 Marum 87 5 8 89 1 10 Menterwolde 82 8 10 74 7 19 Pekela 82 6 12 76 6 18 Oldambt 83 7 10 78 6 16 Slochteren 82 5 13 78 12 10 Stadskanaal 72 9 19 80 7 13 Veendam 80 9 11 82 6 12 Vlagtwedde 74 9 17 77 7 16 Winsum 83 9 8 88 7 5 Zuidhorn 88 5 7 85 6 9 Provincie Groningen 83 7 11 82 6 12 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 53

Tabel 6.1.b Overmatig alcoholgebruik per gemeente in 2010 en 2006 (%) Gemeente 2010 2010 2010 2006 2006 2006 Overmatige drinker Geen overmatige drinker Drinkt niet Overmatige drinker Geen overmatige drinker Drinkt niet Appingedam 10 62 28 5 71 24 Bedum 14 62 23 14 66 20 Bellingwedde 10 65 25 7 71 22 ten Boer 8 76 16 15 66 20 Delfzijl 7 68 25 11 66 23 Eemsmond 10 65 25 6 69 25 Groningen 14 73 13 14 70 16 Grootegast 13 68 19 17 57 26 Haren 12 73 15 13 73 13 Hoogezand-Sappemeer 5 73 22 11 67 22 Leek 12 65 23 11 79 10 Loppersum 13 70 16 16 61 23 de Marne 10 70 20 11 66 23 Marum 14 73 14 12 75 13 Menterwolde 9 73 18 13 59 28 Pekela 3 77 20 8 67 26 Oldambt 9 73 18 11 65 24 Slochteren 5 77 18 12 65 23 Stadskanaal 8 61 31 8 70 22 Veendam 17 62 21 8 73 19 Vlagtwedde 8 63 29 14 61 25 Winsum 13 69 18 11 75 14 Zuidhorn 12 74 14 13 70 17 Provincie Groningen 11 70 19 12 69 19 Tabel 6.1.c Zwaar drinken per gemeente in 2010 en 2006 (%) Gemeente 2010 2010 2010 2006 2006 2006 Zware drinker Geen zware drinker, drinkt wel alcohol Drinkt geen alcohol Zware drinker Geen zware drinker, drinkt wel alcohol Drinkt geen alcohol Appingedam 3 72 25 4 69 27 Bedum 5 73 22 16 57 26 Bellingwedde 7 69 24 8 67 25 ten Boer 8 77 15 19 58 23 Delfzijl 8 69 24 7 64 29 Eemsmond 7 70 23 5 67 28 Groningen 12 75 13 10 71 19 Grootegast 7 75 17 9 58 33 Haren 9 77 14 6 77 17 Hoogezand-Sappemeer 8 71 21 7 67 26 Leek 11 67 22 6 82 12 Loppersum 8 77 15 12 62 26 de Marne 8 73 19 9 64 27 Marum 13 74 13 15 70 15 Menterwolde 10 72 18 7 58 35 Pekela 8 74 19 4 64 32 Oldambt 8 75 17 9 63 28 Slochteren 6 76 18 10 65 25 Stadskanaal 6 65 29 3 69 28 Veendam 18 62 20 6 71 23 Vlagtwedde 14 59 27 10 58 32 Winsum 8 75 17 11 74 15 Zuidhorn 6 81 13 12 69 19 Provincie Groningen 10 72 18 9 68 23 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 54

Tabel 6.1.d Zwaar drinken per regio naar leeftijd in 2010 (% en N) Regio Regio 19-34 jaar % N totaal 35-49 jaar 50-64 jaar 65+ jaar Totaal % N totaal % N totaal % N totaal % N totaal Stad 17 629 8 317 11 267 4 176 12 1.389 Haren* 23 22 10 42 7 46 6 51 9 161 Westerkwartier 13 89 12 147 9 127 1 84 9 447 Noord-West 15 62 5 94 3 100 8 63 7 319 Noord-Oost 17 106 3 152 6 158 3 119 7 535 Centrum-West 5 76 9 116 8 106 6 79 7 377 Centrum-Oost 30 81 13 121 7 116 5 80 13 398 Oldambt 16 68 6 100 6 104 6 83 8 355 Zuid-Oost 9 58 11 108 10 113 5 94 9 373 Provincie Groningen 17 198 8 1196 8 1138 5 829 10 4.354 * Gezien het beperkt aantal respondenten zijn de resultaten voor de gemeente Haren indicatief Tabel 6.2.1.a Roken volwassenen per gemeente in 1998-2002-2006-2010 (%) Gemeente 1998 2002 2006 2010 Appingedam 36 47 30 23 Bedum 41 37 25 20 Bellingwedde 28 25 26 19 Ten Boer 34 33 25 17 Delfzijl 36 39 33 24 Eemsmond 34 24 24 29 Groningen 36 37 28 23 Grootegast 35 42 25 20 Haren 26 19 22 15 Hoogezand-Sappemeer 34 37 25 27 Leek 40 39 24 25 Loppersum 30 42 26 21 De Marne 47 32 29 35 Marum 28 30 34 39 Menterwolde 29 34 23 28 Pekela 32 38 45 29 Oldambt 35 29 37 25 Slochteren 39 37 27 16 Stadskanaal 34 28 24 15 Veendam 41 27 28 28 Vlagtwedde 30 40 26 28 Winsum 33 37 26 25 Zuidhorn 40 35 30 29 Provincie Groningen 35 34 28 24 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 55

Figuur 6.2.1.a Percentage volwassenen dat rookt* per gemeente in 1998-2002-2006-2010** (%) * De indeling (legenda) is gebaseerd op de kwartielen in 1998. De figuur van 1998 geeft een indeling weer waarbij de gemeenten zijn ingedeeld in vier kwartielen **Zie voor figuur 1998 linksboven, 2002 rechtsboven, 2006 linksonder en 2010 rechtsonder. Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 56

Tabel 6.2.2.a Cannabis gebruik het afgelopen jaar per regio in 1998-2002-2006-2010 (%) Regio 1998 2002 2006 2010 Stad 8 9 8 12 Haren 6 4 3 4 Westerkwartier 3 3 2 3 Noord-West 3 4 6 3 Noord-Oost 4 2 3 3 Centrum-West 1 5 5 4 Centrum-Oost 1 1 4 5 Oldambt 4 2 2 5 Zuid-Oost 3 1 1 3 Provincie Groningen 5 5 5 6 Tabel 6.3.1.a Volwassenen met overgewicht per gemeente in 1998-2002-2006-2010 (%) Gemeente 1998 2002 2006 2010 Appingedam 54 47 60 57 Bedum 45 40 36 53 Bellingwedde 43 59 56 52 Ten Boer 54 61 63 52 Delfzijl 52 55 57 56 Eemsmond 46 55 56 52 Groningen 34 38 46 35 Grootegast 43 57 47 66 Haren 30 48 43 40 Hoogezand-Sappemeer 49 55 54 56 Leek 39 58 52 61 Loppersum 32 47 58 50 De Marne 54 56 41 55 Marum 49 48 59 56 Menterwolde 57 63 68 51 Pekela 54 59 57 67 Oldambt 51 55 56 55 Slochteren 48 54 61 58 Stadskanaal 50 57 57 61 Veendam 54 48 55 54 Vlagtwedde 49 56 64 61 Winsum 40 51 50 61 Zuidhorn 49 45 40 51 Provincie Groningen 43 49 51 49 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 57

Tabel 6.3.1.b Kinderen met overgewicht, objectief gemeten in 2009 (%) Gemeente 2/3 jaar 5/6 jaar 10/11 jaar Appingedam 6 11 17 Bedum 7 11 21 Bellingwedde 4 18 29 Ten Boer 2 5 18 Delfzijl 8 11 21 Eemsmond 9 8 18 Groningen 5 11 19 Grootegast 8 14 21 Haren - 4 11 Hoogezand-Sappemeer 8 15 23 Leek 10 10 13 Loppersum 6 6 10 De Marne 9 6 15 Marum 4 6 14 Menterwolde 13 16 30 Pekela 8 20 32 Reiderland 7 22 36 Scheemda 8 19 27 Slochteren 10 10 20 Stadskanaal 7 17 26 Veendam 11 20 29 Vlagtwedde 8 21 30 Winschoten 10 17 29 Winsum 8 9 14 Zuidhorn 5 8 10 Provincie Groningen 7 13 20 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 58

Figuur 6.3.1.a Volwassenen met overgewicht* per gemeente in 1998-2002-2006-2010** (%) * De indeling (legenda) is gebaseerd op de kwartielen in 1998. De figuur van 1998 geeft een indeling weer waarbij de gemeenten zijn ingedeeld in vier kwartielen **Zie voor figuur 1998 linksboven, 2002 rechtsboven, 2006 linksonder en 2010 rechtsonder. Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 59

Tabel 6.3.2.a Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen in 2010 (19+) per gemeente (%) Gemeente Voldoet gedurende gehele jaar aan de norm Voldoet alleen gedurende de zomer aan de norm Voldoet alleen gedurende de winter aan de norm Voldoet niet aan de norm Lidmaatschap sportvereniging Appingedam 48 13 1 38 28 Bedum 48 18 2 32 41 Bellingwedde 43 16 1 41 35 Ten Boer 33 16-51 47 Delfzijl 45 13-42 38 Eemsmond 41 15-44 29 Groningen 46 14 1 39 46 Grootegast 48 11-42 40 Haren 50 15 1 34 34 Hoogezand-Sappemeer 41 16 2 41 37 Leek 35 13-52 38 Loppersum 40 24 1 35 47 De Marne 38 25-37 25 Marum 47 14-39 42 Menterwolde 48 13-39 42 Pekela 30 16 1 52 37 Oldambt 40 18-42 39 Slochteren 43 12-45 52 Stadskanaal 43 13 1 43 37 Veendam 42 16 1 41 47 Vlagtwedde 43 15-43 33 Winsum 49 17 1 33 38 Zuidhorn 44 18-38 40 Provincie Groningen 44 15 1 41 41 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 60

Tabel 6.3.3.a Personen die voldoen aan norm groente, fruit en ontbijten per gemeente in 2010 (%) Gemeente Voldoet aan norm groente Voldoet aan norm fruit Voldoet aan norm ontbijten Appingedam 16 35 84 Bedum 22 27 90 Bellingwedde 24 37 92 Ten Boer 29 37 88 Delfzijl 25 30 78 Eemsmond 29 30 87 Groningen 33 28 85 Grootegast 16 26 84 Haren 32 42 92 Hoogezand-Sappemeer 28 34 78 Leek 30 32 79 Loppersum 26 33 90 De Marne 21 33 89 Marum 20 35 72 Menterwolde 28 29 81 Pekela 18 32 77 Oldambt 23 29 87 Slochteren 28 28 81 Stadskanaal 24 34 88 Veendam 22 27 82 Vlagtwedde 26 28 86 Winsum 25 39 89 Zuidhorn 21 34 90 Provincie Groningen 27 31 84 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 61

Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 62

7. OMGEVING Figuur 7.1.a Sociaal kapitaal en tevredenheid woonomgeving per gemeente 2010 (%) Sociale cohesie Cijfer woonomgeving Appingedam Bedum Bellingwedde ten Boer Delfzijl Eemsmond Groningen Grootegast Haren Hoogezand Leek Loppersum de Marne Marum Menterwolde Oldambt Pekela Slochteren Stadskanaal Veendam Vlagtwedde Winsum Zuidhorn Provincie Groningen 7,3 7,4 7,4 7,8 7,8 7,6 7,7 7,8 8 7,8 7,9 8 7,6 8 8 7,9 7,6 7,9 7,9 8 8 7,8 7,8 7,7 7,8 7,8 8 7,8 7,7 8 7,8 7,7 8,1 8,1 8,5 8,1 8,1 8,2 8,3 8,6 8,1 8,1 8,1 8,2 8,2 8,3 8,2 8,2 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 63

Figuur 7.3.a Lidmaatschap verenigingen en deelname aan vrijwilligerwerk per gemeente 2010 (%) Appingedam Lidmaatschap vereniging* 26 Lidmaatschap buurtvereniging 56 Bedum 37 71 Bellingwedde 43 66 ten Boer 41 80 Delfzijl 33 63 Eemsmond 47 69 Groningen 16 64 Grootegast 52 74 Haren 26 67 Hoogezand 23 59 Leek 31 66 Loppersum 51 83 de Marne Marum 29 45 64 74 Menterwolde 22 64 Oldambt Pekela 23 25 59 61 Slochteren 43 76 Stadskanaal 24 65 Veendam 27 67 Vlagtwedde 41 65 Winsum 23 62 Zuidhorn 49 77 Provincie Groningen 27 66 * Sport-, buurt-, gezelligheids-, patiëntenverenigingen, overige verenigingen en hobbyclubs. Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 64

Figuur 7.4.a Vrijwilligerswerk per gemeente 2010 Tabel 7.4.a Vrijwilligerswerk per gemeente 2010 (%, afgerond) Gemeente Ja (%) Nee (%) Appingedam 20% 80% Bedum 48% 52% Bellingwedde 24% 76% Ten Boer 42% 58% Delfzijl 27% 73% Eemsmond 34% 66% Groningen 27% 73% Grootegast 43% 57% Haren 36% 64% Hoogezand-Sappemeer 26% 74% Leek 26% 74% Loppersum 48% 52% De Marne 38% 62% Marum 29% 71% Menterwolde 35% 65% Oldambt 27% 73% Pekela 27% 73% Slochteren 34% 66% Stadskanaal 32% 68% Veendam 21% 79% Vlagtwedde 25% 75% Winsum 37% 63% Zuidhorn 47% 53% Provincie Groningen 30% 70% Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 65

Tabel 7.4.b Vrijwilligerswerk naar regio en leeftijd 2010 (%, afgerond) Regio Leeftijd 19-34 jaar 35-49 jaar 50-64 jaar 65+ Totaal Stad 26% 27% 30% 26% 27% Haren 33% 28% 47% 33% 36% Westerkwartier 16% 46% 42% 33% 36% Noord-West 26% 47% 46% 40% 41% Noord-Oost 29% 34% 33% 29% 32% Centrum-West 30% 36% 33% 12% 29% Centrum-Oost 22% 30% 21% 22% 26% Oldambt 28% 38% 25% 23% 26% Zuid-Oost 9% 35% 36% 27% 30% Provincie Groningen 25% 30% 33% 27% 30% Tabel 7.5.a Vier grootste milieuproblemen in de woonbuurt per gemeente 2010 (%) Gemeente Hondenpoep Geluidsoverlast Rommel op straat Slecht onderhoud van wegen/groen Geen overlast Appingedam 39 15 26 17 30 Bedum 42 9 21 19 38 Bellingwedde 32 6 10 38 38 Ten Boer 44 12 6 25 33 Delfzijl 33 18 16 20 26 Eemsmond 38 18 16 15 38 Groningen 33 36 32 13 26 Grootegast 30 23 18 17 35 Haren 33 21 17 10 42 Hoogezand-Sappemeer 37 22 26 18 33 Leek 41 20 19 18 33 Loppersum 31 15 8 51 30 De Marne 48 13 25 34 31 Marum 28 14 20 15 47 Menterwolde 30 13 14 15 48 Pekela 38 18 16 12 40 Oldambt 37 13 17 24 33 Slochteren 28 22 8 11 43 Stadskanaal 34 16 24 17 35 Veendam 39 14 26 20 36 Vlagtwedde 24 13 11 13 46 Winsum 26 17 15 21 41 Zuidhorn 28 15 12 12 47 Provincie Groningen 34 23 22 17 33 Tabellenboek Gezondheidsprofiel Groningen 2010 66