Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid Dienst Mer Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 1000 BRUSSEL tel: 02/553.80.79 fax: 02/553.80.75 Project-MER verslag Goedkeuring milieueffectrapport Uitbreiding en hernieuwing van een bestaande varkenshouderij tot 4000 varkens te Kluisbergen (Lauwers nv) Initiatiefnemer Lauwers nv Knijffelingstraat 15 8851 Koolskamp 21 juni 2011 PRMER-0448-GK
1. Inleiding Het bedrijf Lauwers nv, gelegen in de Scheldestraat 17 in Kluisbergen heeft een vergunning tot 04/02/2013 voor het houden van 3000 andere varkens. De initiatiefnemer wenst een hernieuwing en uitbreiding tot 4000 vleesvarkens van deze vergunning aan te vragen. De dieren worden gehouden in 6 conventionele stallen (met een volroostervloer). Aangezien er in het verleden reeds 4000 vleesvarkens op het bedrijf aanwezig geweest zijn, is er geen uitbreiding in infrastructuur nodig. Daarnaast wenst de uitbater een aantal andere uitbreidingen en wijzigingen aan te vragen waaronder een vermeerdering van de grondwaterwinning tot 8640 m³ per jaar (25 m³ per dag). Het MER werd opgesteld in toepassing van het Decreet tot aanvulling van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid met een titel betreffende de milieueffecten veiligheidsrapportage. Overeenkomstig de huidige inzichten is deze activiteit onderworpen aan de mer-plicht volgens rubriek 21b van bijlage I van het Besluit van de Vlaamse Regering van 10/12/2004 (BS 17/02/2005) houdende vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage, met name: Installaties voor intensieve varkenshouderij met meer dan 3.000 plaatsen voor mestvarkens (van meer dan 20 kg). Het MER is vereist voor het vervolledigen van de aanvraag voor een milieu- en/of stedenbouwkundige vergunning. De Dienst Mer van de Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid verklaarde het kennisgevingsdossier volledig op 1 juli 2009. Het gemeentebestuur van Kluisbergen legde de kennisgeving ter inzage van 10 juli 2009 tot en met 8 augustus 2009 en ontving geen inspraakreacties. Door de Dienst Mer werden richtlijnen geschreven die de inhoudelijke aanpak van het project-mer weergeven, deze richtlijnen werden beslist op 17 september 2009. Het kennisgevingsdossier en het ontwerprapport werden naar verschillende administraties rondgestuurd voor adviezen en opmerkingen. Het definitieve milieueffectrapport werd ontvangen op 23 maart 2011 en de goedkeuring wordt met dit goedkeuringsverslag beslist. Het bedrijf grenst aan het Waalse Gewest. Overeenkomstig de afspraken met betrekking tot projecten met mogelijke grensoverschrijdende milieueffecten, bezorgde de dienst Mer een kennisgeving en het goedgekeurd MER aan het Waalse Gewest (Direction générale des resources naturelles et de l environnement - DGNRE) en aan de gemeente Mont de l Enclus. 2. In het MER beschreven en geëvalueerde alternatieven Inzake alternatieven wordt ingegaan op het doelstellingsalternatief, locatiealternatief, en uitvoeringsalternatief. Ook het nulalternatief wordt kort vermeld. Inzake uitvoeringsalternatieven worden de activiteiten van het bedrijf overzichtelijk getoetst aan relevante BBT en BREFdocumenten nl.: - Best Available Techniques Reference Document (BREF) Intensive Livestock Farming - Vlaamse studie Beste Beschikbare Technieken (BBT) voor de veeteeltsector. Deze aftoetsing is terug te vinden in hoofdstuk 9 van het MER. 3. Toetsing van het MER aan de decretale vereisten art. 4.3.8 2 Het voorliggende milieueffectrapport is een overzichtelijk document en bevat de wettelijk vereiste onderdelen. Na aftoetsing blijkt dat het MER voldoet aan de bijzondere richtlijnen (art. 4.3.5 1, 2 ) zoals door de Dienst Mer geformuleerd in haar beslissing van 17 september 2009 en aan de opmerkingen die hieromtrent werden geformuleerd op de ontwerpversie van het MER. 2
Het bedrijf ligt in de nabijheid van 2 habitatrichtlijngebieden Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuid-Vlaamse bossen BE2300007-03 ter hoogte van het Kluisbos en Pays de collines BE32003B0 in Wallonië. Aan de overkant van de Schelde ligt het VEN-gebied West-Vlaamse Scheldevallei en de binnenkant van de oude scheldemeander is eveneens habitatrichtlijngebied. Effecten hierop worden bestudeerd in de discipline fauna en flora. Advies inzake het definitieve MER werd gevraagd aan ANB en ontvangen op 18 mei 2011: zie bijlage. In het bijzonder kunnen we voor dit MER volgende punten onder de aandacht brengen: - Het bedrijf was ooit vergund voor 4000 andere varkens. De hervergunning werd echter na verschillende beroepsprocedure niet verleend. In afwachting van de MER-studie werd op 4 februari 2010 een vergunning afgeleverd voor 3000 varkens (voor een termijn van 3 jaar). Hierdoor betreft voorliggende aanvraag ook een uitbreiding. Ten opzichte van de ontwerptekst werd waar relevant dan ook rekening gehouden met deze uitbreiding en beide scenario s beoordeeld. - Inzake geur worden als gevolg van de uitbreiding bijkomende negatieve effecten beoordeeld voor 8 woningen. Er wordt gezocht naar milderende maatregelen. De noodzaak hiervan volgt ook uit de recent verleende vergunning van 4 februari 2010 waaruit zou blijken uit bezwaarschriften dat er geurhinder is. In deze milieuvergunning wordt de nadruk gelegd op de noodzaak van een luchtwasser. Het verschil in effecten met een chemische luchtwasser met 30 % reductie van geur wordt weergegeven op figuur 6.1b. De effecten zijn vergelijkbaar met deze van de huidige situatie (3000 varkens). Daarnaast wordt ook gesproken over een luchtwasser met een geurreductiepotentieel van 75 % op stallen 3 en 4 (= stallen waar de meeste dieren zitten). Op andere stallen zou het technisch niet mogelijk zijn wegens de ligging van het luchtkanaal. Het aantal gehinderden blijft hierbij gelijk aan de huidige situatie. Andere mogelijkheid is een combiwasser. Een luchtwasser op bestaande stallen is echter technisch en economisch niet eenvoudig, hiervoor zijn grote investeringen en stalaanpassingen noodzakelijk. In het MER wordt dan ook verdere mogelijkheden besproken waaronder drijvende ballen in het mestoppervlak. Deze techniek is eenvoudiger toepasbaar op bestaande stallen. Ook hier worden de effecten voor geur- en ammoniakreductie verwacht nagenoeg gelijk te zijn als deze van de huidige situatie. Uit de BBT-toets (hoofdstuk 9) wordt de investering voor luchtwassers geraamd. Qua milieuimpact wordt geoordeeld dat de toepassing van ballansballen de voorkeur geniet ten opzichte van het plaatsen van twee luchtwassers (gunstiger naar energie- en waterverbruik). Tenslotte wordt ook ingegaan op een pilootproject binnen de Arkova-groep pigust inzake stofreductie. Hierbij kan ook reductie verwacht worden in ammoniak en geur. Verder onderzoek en opvolging van dit project is aangewezen. - Pagina 35 is er sprake van het aantal waarderingspunten in de huidig en toekomstige situatie van 60. Terwijl uit bijlage 4 het aantal waarderingspunten van 50 volgt. Het betreffen echter stallen met open nok en bijgevolg 60 waarderingspunten, de bijlage is foutief. Echter naar interpretatie maakt dit geen verschil. - In de milieuvergunning dd. 04/02/2010 (en eerdere reeds opgelegd sinds 1992!) is opgenomen dat het hemelwater afkomstig van het dak van de bedrijfsgebouwen dient opgevangen te worden in (een) hemelwaterput(ten) van minstens 75 m³. Op basis van de waterbalans blijkt dat hier niet aan voldaan is, aangezien het bedrijf in de huidige situatie geen hemelwater wordt hergebruikt. Het MER meldt dat in de toekomstige situatie een hemelwateropvang voor in totaal 75 m³ wordt voorzien waarvan gebruik gemaakt zal worden voor de reiniging van de stallen. Het plaatsen van een hemelwaterput en het hergebruik van het opgevangen hemelwater dient als een absoluut geldende maatregel opgenomen te worden aangezien dit nog niet werd uitgevoerd hoewel dit is opgenomen in de bouwvergunning van 1992 en de milieuvergunning van 2005 en 2011. Bij de vergunningsaanvraag dient een idee van timing van realisatie hiervan meegedeeld te worden. 3
- Het bedrijf beschikt over een getuigenput en 7 peilputten. Jaarlijks zijn er analyses noodzakelijk. In het MER werden enkel deze van juli 2009 vermeld. Uit de analyseresultaten blijkt een duidelijke verontreiniging van het grondwater. Het is echter niet duidelijk vanwaar de verontreiniging komt, aangezien de hoogste waarden van verontreiniging aangetroffen werd in de getuigenput. Dit kan veroorzaakt worden door een lek in de mestkelders. In het MER wordt echter gemotiveerd waarom deze kans klein is. Opvolging is echter noodzakelijk. Bij verslechtering van de situatie dient de mestkelder gecontroleerd te worden. - Het huishoudelijk afvalwater wordt momenteel geloosd op het oppervlaktewater met een septische pet. In de ontwerptekst was foutief sprake dat dit zonder septische put gebeurde. - Als vergunningsvoorwaarde is het aanvoeren van voeders en het laden en lossen van varkens verboden tussen 22 uur en 7 uur. Aanvullend volgt uit de discipline geluid dat alle transporten zoveel mogelijk tijdens de dagperiode dienen plaats te vinden (overschrijding tijdens avondperiode bij het laden of lossen van dieren). In de discipline mens was het logisch geweest deze maatregel over te nemen. - Tijdens de voorgaande vergunningsaanvraag werden een zestal bezwaarschriften ingediend. In de discipline mens wordt een antwoord geformuleerd op de voornaamste aspecten hieruit onder andere op basis van de resultaten van het MER. - Inzake verzuring en vermesting worden belangrijke bijdragen beoordeeld. Noodzakelijkerwijs moet gezocht worden naar milderende maatregelen. Zoals volgt uit het advies van ANB dienen voldoende milderende maatregelen genomen te worden. In het MER worden deze minimaal gekwantificeerd. Voor de maatregel vermeld in de discipline lucht inzake drijvende ballen (in Nederlands onlangs op de lijst van Groen-label-technieken geplaatst), wordt een ammoniakemissiereductie verwacht van 29 %. In de discipline lucht wordt gekwantificeerd dat de ammoniakuitstoot hierbij vergelijkbaar blijft met de huidige situatie. Volgens ANB wordt geen betekenisvol effect verwacht op de habitats in de naburige Vlaamse habitatrichtlijngebieden, hierbij doen zij geen uitspraak voor de mogelijke effecten op Wallonië. Gezien de ligging van het bedrijf werd een grensoverschrijdende procedure gevolgd. De kennisgeving en het goedgekeurd MER werd bezorgd aan het Waals Gewest en aan de gemeente Mont de l Enclus. De aanbevelingen van ANB inzake milderende maatregelen kunnen ook relevant zijn voor het Waals grondgebied. Gezien het MER aantoont dat er mogelijke grensoverschrijdende effecten zijn, dient tijdens de vergunningsprocedure het Waalse gewest betrokken te worden. - Het groenscherm werd eind januari 2010 aangepast zodanig dat nu wel voldaan wordt aan de vergunningsvoorwaarde. Er zijn geen verdere bemerkingen of aandachtspunten die dienen te worden vermeld. Besluit Het MER geeft een goed inzicht van de milieueffecten van het project. Op basis van bovenstaande aftoetsing blijkt dat het MER alle inhoudelijke en vormelijke elementen bevat zoals bepaald door artikel 4.3.7 1 van voormeld decreet. Het MER bevat voldoende informatie om het aspect milieu een volwaardige plaats te geven bij de besluitvorming. Gelet op het feit dat voor het voorgenomen project, het projectmer-proces volledig en in overleg met de dienst Mer doorlopen werd en gelet op de toetsing van het voltooide projectmer, zoals voorgeschreven door artikel 4.3.8. 2 DABM, waarvan het resultaat hierboven is opgenomen, wordt het project-mer ingediend door Lauwers nv voor een varkenshouderij te Kluisbergen, goedgekeurd. 21 juni 2011, Paul Van Snick Algemeen directeur Afdelingshoofd AMNEB 4
5