Zeelaan 303 8670 Koksijde Leopold II-laan 2 8670 Koksijde Tel. 058/53.30.30 Tel. 058/53.31.70 Fax: 058/53.30.37 Fax: 058/52.21.32 E-mail: gemeentebestuur@koksijde.be E-mail: info@ocmwkoksijde.be LOKAAL SOCIAAL BELEIDSPLAN 2008-2013 GEMEENTE KOKSIJDE
INHOUDSTAFEL Algemene inleiding... 3 Decreet en doelstelling van het decreet... 3 Situering... 3 Definitie lokaal sociaal beleid... 3 Uitgangspunten van het decreet... 4 Stappenplan... 5 Het 1 e sociaal beleidsplan... 5 Afbakening van de beleidsdomeinen... 6 Demografische gegevens... 7 Omgevingsanalyse... 9 Externe omgevingsanalyse in de regio Veurne-Diksmuide... 9 Omgevingsanalyse gemeente Koksijde opgedeeld in verschillende beleidsdomeinen... 25 Algemene vaststellingen... 46 Geïntegreerde visie op het LSB... 47 Inbreng clusters... 48 Strategische en operationele doelstellingen... 54 SD 1 : De toegankelijkheid van de dienstverlening verhogen door een betere en blijvende samenwerking op vlak van informatie, communicatie en vorming tussen gemeente, OCMW en lokale actoren 54 SD 2 : De financiële onafhankelijkheid van de hulpbehoevende thuiswonende senioren verhogen... 56 SD 3 : Verhogen van de participatie van senioren aan vrijwilligerswerk door het bieden van informatie, bijstand en ondersteuning... 57 SD 4 : Verhogen van het aantal voorzieningen voor senioren en in het bijzonder de 80plusser op lange termijn... 58 SD 5 : Zorgen voor een aan de doelgroep aangepast woningaanbod... 60 SD 6 : De kansen op tewerkstelling bij specifieke doelgroepen worden verhoogd... 63 Betrokkenheid van de locale actoren en de bevolking van de gemeente... 65 Sectoraal lokaal beleidsplan Kinderopvang... 67 Beleidsplannen in de gemeente Koksijde... 76 Geraadpleegde bronnen... 77 Bijlagen... 78 Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 2
ALGEMENE INLEIDING Op 19 maart 2004 heeft de Vlaamse Regering het decreet Lokaal Sociaal Beleid bekrachtigd. Het decreet geeft het definitieve kader aan voor de uitbouw van een geïntegreerd Lokaal Sociaal Beleid. Gemeentebestuur en OCMW worden samen verantwoordelijk voor de coördinatie van het sociale beleid in de gemeente. Daartoe stellen ze samen een lokaal sociaal beleidsplan op. In het lokaal sociaal beleidsplan gaan ze na hoe de maximale toegankelijkheid van de dienstverlening voor elke burger kan gerealiseerd worden en hoe doelgroepen optimaal kunnen bereikt worden. Eén van de instrumenten hierbij is het Sociaal Huis. Het Sociaal Huis zou dé plek moeten worden waar de burgers terecht kunnen voor de sociale dienstverlening in de gemeente, buurt of wijk. Het lokaal sociaal beleidsplan moet door beide besturen worden goedgekeurd en op basis van een breed overleg tot stand komen. Het lokaal sociaal beleidsplan is meer dan afstemming van dienstverlening alleen; het bevat de prioriteiten van gemeentebestuur en OCMW en maakt lokale beleidskeuzes publiek. In die zin is het een element voor permanente discussies met andere publieke diensten en met private diensten. Met het decreet wil de overheid de professionalisering en vermaatschappelijking van lokale besturen versterken. Dat betekent zorgen voor een betere onderbouw van het beleid (door gebruik te maken van de technieken van strategische planning) en meer maatschappelijke discussie in het proces dat de planning ondersteunt. Decreet en doelstelling van het decreet Situering De Vlaamse overheid wil met het kaderdecreet inzake lokaal sociaal beleid 1) de coördinatierol van de lokale besturen (OCMW s en gemeentebesturen) op dit domein versterken 2) de samenwerking en netwerkvorming tussen lokale besturen en de verschillende welzijnsorganisaties uitbreiden 3) bovendien het model van een sociaal huis ten dienste van de burger per gemeente installeren. Definitie Lokaal Sociaal Beleid Het geheel van de beleidsbepaling en acties van lokaal bestuur (gemeente en OCMW) en de acties van lokale actoren, met het oog op het garanderen van de toegang van elke burger tot de rechten, vastgelegd in artikel 23 en artikel 24 3 Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 3
van de Grondwet, en de toegang tot die rechten, zoals vastgelegd in artikel 11 van de grondwet. Uitgangspunten van het decreet In feite gaat het lokaal sociaal beleid dus over het toegankelijk maken van de sociale grondrechten. Meer samenwerking, afstemming en coördinatie op beleidsniveau en tussen de aanbodverstrekkers kan zorgen voor een vollediger, doorzichtiger en dus toegankelijker aanbod. Dit vereist in eerste instantie overleg tussen Gemeente, OCMW en actoren. Het Lokaal Sociaal Beleidsplan vormt de perfecte aanleiding om dit overleg aan te vatten of te versterken. Door samen te werken aan een gemeenschappelijke omschrijving en analyse van de problemen zal de communicatie over de oplossingen en het te voeren beleid vaak makkelijker verlopen. Het overleg kan leiden tot meer efficiëntie in het beleid (via samenwerking en afstemming). Door een kritische bevraging van onze werkwijze willen we in de toekomst nieuwe accenten leggen. Zo kunnen er nieuwe antwoorden geformuleerd worden op problemen en nieuwe projecten groeien die bijdragen aan de effectiviteit van het beleid. Het decreet wil de ongelijkheid tussen de burgers voor wat betreft de toegang tot en de uitoefening van hun basisrechten zoveel mogelijk wegwerken. Deze basisrechten omvatten het recht van ieder om een menswaardig leven te leiden, het recht op arbeid, sociale zekerheid, huisvesting, leefmilieu, culturele en maatschappelijke ontplooiing en het recht op onderwijs. Dit is dus een zeer brede, omvattende omschrijving van lokaal sociaal beleid. Ze gaat ervan uit dat lokaal sociaal beleid niet alleen acties omvat die gericht zijn op sociale dienst- en hulpverlening, maar ook betrekking heeft op de sociale aspecten van andere beleidsdomeinen zoals huisvesting, werkgelegenheid, onderwijs, cultuur, enz. De lokale besturen moeten ieder voor zich afbakenen wat zij beschouwen als sociale aspecten. Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 4
STAPPENPLAN Het 1 ste sociaal beleidsplan plan van aanpak 2006-2007 Het stappenplan bepaalt: ten eerste letterlijk de stappen en de timing die het lokaal sociaal beleid zal zetten in de periode 2006-2007 ten tweede welke actoren (organisaties, verenigingen) er zullen betrokken worden bij de opmaak van het plan en op welke manier dit zal gebeuren tenslotte worden de concrete samenwerkingsafspraken tussen OCMW en het gemeentebestuur inzake het opstellen, het uitvoeren van het LSB en de organisatie van de dienstverlening vermeld. De opmaak van een lokaal sociaal beleidsplan is het werk van veel organisaties, verenigingen en personen. Om dergelijk plan te maken en de nodige beslissingen te nemen is een duidelijke structuur onontbeerlijk. GEMEENTERAAD OCMW RAAD COLLEGE van Burgemeester en Schepenen STUURGROEP PROJECTGROEP CLUSTER(VERANTWOORDELIJKEN) PLANNINGSCOÖRDINATOR Planningscoördinator (een maatschappelijk werker van het OCMW) zorgt voor de uitvoering van het stappenplan. Clusters: bestaan uit personeelsleden gemeente en/of OCMW, alsook geïnteresseerde lokale actoren en worden gestuurd door de clusterverantwoordelijke De clusters zijn de voorbereidende werkgroepen, die zullen instaan voor het inventariseren en het uitwerken van de afspraken die gemaakt werden in de stuurgroep. Projectgroep zorgt ervoor dat het werk van de verschillende clusters op elkaar zijn afgestemd. De projectgroep bestaat uit de planningscoördinator (= maatschappelijk werker OCMW), de clusterverantwoordelijken, de secretarissen gemeentebestuur en OCMW, de ontvanger van het OCMW, het diensthoofd van de sociale dienst van het OCMW en een administratief medewerker van de sociale dienst gemeente. Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 5
Stuurgroep is samengesteld uit de leden van de projectgroep, 2 vertegenwoordigers uit de gemeenteraad, 2 schepenen, de voorzitter van het OCMW en 5 OCMWraadsleden. Afbakening van de beleidsdomeinen Er werden door de stuurgroep 3 beleidsdomeinen afgebakend : - beleidsdomein Senioren - beleidsdomein Huisvesting - beleidsdomein Kansarmoede De rode draad doorheen de beleidsdomeinen is TOEGANKELIJKHEID. Zie bijlage : plan van aanpak 2006-2007 Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 6
DEMOGRAFISCHE GEGEVENS Aantal inwoners naar leeftijd De gemeente Koksijde had op 01/01/2007 een totale bevolking van 21.415 inwoners. - 47,99 % van de totale bevolking is tussen de 20 en de 60 jaar, dit is de beroepsactieve bevolking; - 38,50 % is ouder dan 60 jaar; - 25,96 % is ouder dan 65 jaar, dit is de pensioengerechtigde leeftijd; - 5,88 % is ouder dan 80 jaar, velen van deze groep zijn reeds hulpbehoevend. aantal inwoners Koksijde op 01 januari 2007 aantal inwoners 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 1 9 17 25 33 41 49 57 65 73 81 89 97 leeftijd vrouw en mannen Aantal inwoners naar wijken wijkindeling wijk mannen vrouwen totaal 1 Koksijde dorp 1712 1701 3.413 2 Koksijde aan zee 2752 2959 5.711 3 Sint-Idesbald 1561 1673 3.234 4 8.534 40% 5 520 2% 1 3.413 16% 2 5.711 27% 4 Oostduinkerke 4203 4331 8.534 5 Wulpen 272 248 520 3 3.234 15% Bevolkingsregister Vreemdelingenregister mannen vrouwen totaal percentage zonder IT 210 9.848 10.208 20.056 94% bevolkingsregister met IT 210 604 656 1.260 6% vreemdelingenregister 48 48 96 0% totale bevolking op 31/12/2006 21.412 100% Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 7
bevolkingsregister - vreemdelingenregister 25.000 20.056 20.000 15.000 10.000 9.848 10.208 5.000 604 48 656 48 1.260 96 0 mannen vrouwen totaal zonder IT 210 bevolkingsregister met IT 210 vreemdelingenregister Immigratie en Emigratie We merken dat er een toename van de bevolking is. Er zijn meer mensen die immigreren naar onze gemeente. bevolkingsregister vreemdelingenregister mannen vrouwen mannen vrouwen totaal immigratie uit het binnenland 640 627 15 5 1287 emigratie naar het binnenland 524 523 6 6 1059 immigratie-emigratie binnenland 1500 absolute waarden 1000 500 0 immigratie uit het binnenland emigratie naar het binnenland Ook immigratie vanuit het buitenland leidt tot een bevolkingstoename in onze gemeente. bevolkingsregister vreemdelingenregister mannen vrouwen mannen vrouwen totaal immigratie uit het buitenland 23 19 12 18 72 emigratie naar het buitenland 27 24 1 0 52 immigratie-emigratie naar buitenland 80 absolute waarden 60 40 20 0 immigratie uit het buitenland emigratie naar het buitenland Er is een jaarlijkse bevolkingstoename waar te nemen. Ook het aantal vreemdelingen neemt jaarlijks toe. Uit de cijfers blijkt ook dat de balans immigratie-emigratie overhelt naar immigratie. Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 8
OMGEVINGSANALYSE De lokale besturen in de arrondissementen Veurne-Diksmuide werken elk voor zich aan een onderbouwd lokaal sociaal beleidsplan dat het welzijnsbeleid in hun gemeente voor 2008-2014 zal bepalen. De beleidskeuzes in dit plan worden onderbouwd door een omgevingsanalyse, zowel een interne (wat doet het lokale bestuur om de inwoners maximale basisrechten te geven) als een externe analyse: wat is er nodig in de gemeente? De externe omgevingsanalyse werd opgemaakt door de Regionale Welzijnsraad in samenwerking met de gemeenten in de regio Veurne-Diksmuide. Externe omgevingsanalyse in de regio Veurne-Diksmuide Deze externe analyse van de omgeving zal enerzijds bestaan uit kerncijfers over de situatie in de gemeente, maar ook uit kwalitatieve gegevens die zicht geven op de tendensen, evoluties die in de komende jaren van invloed zullen zijn op het lokaal welzijnsbeleid en de partners die hierop invloed uitoefenen. Dit deel wil op twee zaken een antwoord bieden: Wie zijn de medespelers als het over een welzijnsbeleid gaat? Wat is hun aanbod? Een beschrijving van het private welzijnswerk en van wat als hiaat in de regio wordt omschreven: Welke hiaten signaleren deze private welzijnsdiensten? Welke tendensen, evoluties zien zij, problemen stellen ze vast bij hun cliënten? Wat deze regio nodig heeft is AFBAKENING Privaat Welzijnswerk De hulpverlening in de regio Veurne-Diksmuide. Het welzijnswerk is ruim, en veelzijdig. Om deze analyse van het aanbod en de noden werkbaar te houden is een afbakening nodig. We kozen voor: 1) Organisaties (zowel professionele als vrijwilligersorganisaties), dus niet de zelfstandigen en vrije beroepen. Een aantal organisaties bieden meerdere diensten aan,die onder meerder rubrieken thuishoren. Ze worden hier als aparte diensten besproken. 2) Die hulpverlening bieden: dus niet het socio-cultureel vormingswerk, de onderwijssector, 3) Met een locatie in de arrondissementen Veurne Diksmuide: dus niet de telefonische diensten of organisaties die voor de hele provincie, of voor heel Vlaanderen werkzaam zijn zonder locatie in de regio. Om de herkenbaarheid van diensten te verhogen is tussen haakjes vaak de standplaats van de dienst opgegeven, ook al werkt de dienst voor de hele regio. Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 9
INDELING van het welzijnswerk Er bestaat geen officiële indeling van het welzijnswerk. We baseerden ons op de rubriekenstructuur in de interprovinciale sociale kaart om u een overzicht te bieden van de organisaties in deze regio 1. We willen hier met zo weinig mogelijk vakjargon een beschrijving geven van de werking van private actoren. Voor een volledige beschrijving van de doelstellingen, werkwijze, doelgroep, criteria, erkenningen en de contactgegevens van alle vernoemde diensten verwijzen wij graag naar de digitale sociale kaart: www.sociale-kaart.be waar deze gegevens constant geactualiseerd worden. De indeling die we hier gebruiken: Algemene sociale dienstverlening en opvangcentra Gezondheidszorg Thuiszorg Relaties en seksualiteit Opleiding, werkloosheid en tewerkstelling Huisvesting Rechtshulp en justitie Kinderen, jongeren, bijzondere jeugdzorg en gezin Ouderen Personen met een handicap Etnisch culturele minderheden Armoede en kansarmoede Algemene sociale dienstverlening en opvangcentra Crisisopvang 24uur/24 uur. Er is geen instelling voor crisisopvang in de regio, maar wel een netwerk tussen politie, rusthuizen en ocmw s die voorzien in een kamer voor mensen die buiten de kantooruren zonder onderdak worden aangetroffen. De Regionale Welzijnsraad Veurne-Diksmuide VZW zorgt voor de opvolging van dit netwerk. Autonoom centrum voor algemeen welzijnswerk (CAW) De Papaver (Veurne) biedt informatie, advies en psychosociale begeleiding aan personen van wie de welzijnskansen bedreigd of verminderd worden om persoonlijke, relationele, gezins- of maatschappelijke redenen. Naast algemeen maatschappelijk werk bieden zij nog andere diensten aan die bij verdere rubrieken besproken zullen worden. CAW in het kader van de ziekenfondsen (ICAW) bieden informatie, advies, bemiddeling en psychosociale begeleiding bij hun leden met gezondheidsproblemen ten gevolge van ziekte, handicap of hulpbehoevendheid. De ziekenfondsen in de regio bieden deze hulpverlening aan in meerdere gemeenten. De ocmw s en sociale diensten van gemeenten zijn vooral op dit terrein actief: de algemene sociale dienstverlening. Zij werken op de eerste lijn en verwijzen door voor gespecialiseerde problemen. Het toekennen en uitkeren van leefloon, financiële steun, voorschotten, informatie, advies en bemiddeling zijn kernopdrachten van het ocmw. De ocmw s zijn partner in het crisisnetwerk: zij nemen de nazorg op, de eerstvolgende werkdag. Omdat ze ook tijdens de kantooruren mensen over de vloer krijgen zonder onderdak, en de instellingen voor thuislozen wachtlijsten hebben, zorgden een aantal ocmw s zelf voor een tijdelijke opvangmogelijkheid. Het ocmw van Diksmuide richtte een gebouw in voor crisisopvang, en stelt die ook ter beschikking van omliggende ocmw s. 1 Zie ook bijlage 1 : opsomming per rubriek van de private welzijnsdiensten met vestigingsplaats in het arrondissement Veurne-Diksmuide. Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 10
Gezondheidszorg Preventie hoort bij elk welzijnsbeleid aandacht te krijgen. Op vlak van gezondheidszorg (zowel lichamelijk als psychisch) is het LOGO (Lokaal Gezondheids Overleg) Oostende-Ieper-Veurne-Diksmuide. Zij coördineren ziektepreventie en gezondheidspromotie. Lichamelijke gezondheidszorg, zonder opname De ziekenfondsen zijn belangrijke partners als het gaat om hulpverlening ivm gezondheidszorg: zowel naar administratie, financiële tegemoetkoming, informatie en advies, psychosociale ondersteuning en aanbieden van medische hulpmiddelen. Zij hebben een werking in elke gemeente. Lichamelijke gezondheidszorg, opnames. De Sint- Augustinuskliniek van Veurne en het Koningin Elisabeth Instituut (Koksijde) bieden medische gezondheidszorgen aan. In Kortemark is Verpleegtehuis Godsvelde erkend als gespecialiseerd ziekenhuis voor langdurig zieke senioren. Het Koningin Elisabeth Instituut is ook een revalidatiecentrum. Er zijn samenwerkingsafspraken tussen de Sint-Augustinuskliniek van Veurne en de Rust- en VerzorgingsTehuizen (RVT) voor senioren in de regio. Ziekenfondsen hebben voor hun leden hersteloorden in of buiten de regio. Buiten de regio spelen de ziekenhuizen van Brugge, Roeselare, Oostende, Torhout een rol. Palliatieve Zorgen Westhoek-Oostende: werken met vrijwilligers die palliatieve patiënten thuis begeleiden. Netwerk Palliatieve Zorg Westhoek-Oostende ondersteunt professionele hulpverleners bij de uitbouw van palliatieve begeleiding in hun instelling of dienst. Geestelijke Gezondheidszorg, gespecialiseerde hulp zonder opname. Het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg LARGO heeft een werking in Veurne en Diksmuide, met een apart team voor volwassenen en voor kinderen. Ze werken met een multidisciplinair team van maatschappelijk assistenten, psychologen en psychiaters. Bij psychische of relationele problemen bieden ze advies, begeleiding en behandeling. Er is een team dat Psychiatrische Thuiszorg biedt voor volwassenen en ouderen die thuis wonen, maar kampen met chronische psychiatrische problemen. Geestelijke gezondheidszorg: opname, beschut wonen en dagcentrum. De Sint-Augustinuskliniek heeft een PAAZ-afdeling (Psychiatrische Afdeling van een Algemeen Ziekenhuis). In Veurne kunnen mensen die al lange tijd in contact zijn met geestelijke gezondheidszorg, en tijdelijk niet zelfstandig kunnen wonen, Beschut Wonen. In Veurne is er ook een Dagactiviteitencentrum Oase. Volwassenen en ouderen krijgen ondersteuning bij de uitbouw van een dagstructuur en het leggen van sociale contacten. Specifiek op vlak van middelengebruik zijn er twee zelfhulp-organisaties: de AA en SOS Almedrua. Voor gespecialiseerde hulp heeft De Sleutel in Veurne een antennepost voor de begeleiding van drugverslaafden (illegale middelen). De Regionale Welzijnsraad organiseert overleg tussen diensten die op dit terrein werken (preventie, hulpverlening en justitiële diensten). Ze sensibiliseert scholen en lokale besturen tot de opmaak van een eigen middelenbeleid en voorziet info en vorming voor hulpverleners. Een aantal gemeenten en ocmw s werkten aan een lokaal drugbeleid, of ruimer: een lokaal gezondheidsbeleid. Dit wordt nu onderdeel van het lokaal sociaal beleid. De thuiszorg Het SIT, Samenwerkings Initiatief Thuiszorg, brengt iedereen samen die in de thuiszorg werkt voor afstemming van hun dienstverlening op elkaar. Ze ondersteunen en stimuleren de coördinatie van de zorg- en hulpverlening rond de patiënt. Maar ook de thuiszorg bekendmaken en stimuleren, initiatieven opzetten ter bevordering van de kwaliteit van de thuisverzorging horen tot hun opdracht. Lokale dienstencentra Er zijn drie lokale dienstencentra: in Diksmuide, Houthulst en Veurne. Daarna zijn een aantal regionale dienstencentra van de mutualiteiten, maar zonder vestigingsplaats in de regio. Naast een vrije tijds aanbod worden er diverse diensten aangeboden: maaltijden, informatie, pedicure, Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 11
Familiale hulp en specifieke ondersteuning. Diensten voor gezinszorg bieden persoonsverzorging en huishoudelijke hulp. Familiale hulp, gezins- en bejaardenhulp. Ook ocmw s, ziekenfondsen en anderen bieden warme maaltijden, klusjes- en poetsdienst, vervoer, personenalarmsystemen. De thuisverpleging wordt door de ziekenfondsen, familiezorg, wit-gele kruis en zelfstandige verpleegkundigen aangeboden. Oppas- en gezelschapsdiensten. Ter aanvulling en/of vervanging van de mantelzorg komt een oppasser de zorg even overnemen. De ziekenfondsen organiseren dit aanbod, en familiezorg. Ook nachtopvang aan huis is een aanbod van Familiezorg en de ziekenfondsen. Dagverzorgingscentra Dagverzorgingscentra zijn er in Houthulst (De Corver), Nieuwpoort (Dunewinde) en Veurne (Tagaste). De persoon wordt overdag, gedurende één of meerdere dagen in de week opgevangen en begeleid. Kortverblijf: Om thuiszorg een beperkt aantal dagen per jaar te ontlasten bieden een aantal rusthuizen de mogelijkheid tot kortverblijf. Veel ocmw s bieden ondersteunende hulp bij thuiszorgsituaties bijvoorbeeld poetshulp, klusjesdienst, warme maaltijden, personenalarmsystemen, minder mobielen centrale (MMC). Een aantal lokale besturen voorzien een financiële tegemoetkoming bij thuiszorgsituaties. Relaties en seksualiteit Het JAC (Jongeren Advies Centrum, binnen het CAW De Papaver) biedt vormingspakketten aan scholen of jeugdgroepen ivm relaties en seksualiteit als middel om de JAC-werking bekend te maken bij jongeren. De zelfhulpgroep SOS Almedrua meldt dat ze mensen krijgen die kampen met seksverslaving en stalking. Het hulpaanbod van het CAW De Papaver met name binnen gezins- en relatiebegeleiding speelt in op gebeurtenissen waarmee mensen worden geconfronteerd in hun persoonlijke levenssfeer zoals verlieservaringen, relatiebreuken, seksueel functioneren, Het centrum geestelijke gezondheidszorg LARGO biedt op dit vlak gespecialiseerde hulp binnen een multidisciplinair team van maatschappelijk werkers, psychologen en psychiaters. Intrafamiliaal geweld. Er is een samenwerkingsverband tussen politie centrum geestelijke gezondheidzorg Largo en het CAW De Papaver. Het CAW krijgt wellicht uitbreiding van middelen voor de werking rond intrafamiliaal geweld Opleiding, werkloosheid en tewerkstelling Beschutte werkplaatsen, zie rubriek personen met een handicap Opleidingen voor volwassenen die laaggeschoold zijn worden aangeboden door het Centrum voor Basiseducatie Bijleren in de Westhoek, die op verschillende plaatsen in de regio cursussen aanbieden. Daarnaast is er op verschillende plaatsen onderwijs voor sociale promotie. Opleiding en werkervaring : werkperspectief (Diksmuide) voor opleiding in groendienst, bio-kruidenteelt, Ook de sociale verhuurkantoren (zie huisvesting) bieden werkervaring in de bouwsector. De lokale werkwinkels bundelen de dienstverlening van de gemeente, VDAB, OCMW, ATB (ArbeidsTrajectBegeleiding voor personen met een handicap), en verwante organisaties. (Diksmuide, Koekelare, Koksijde, Veurne). Een sociale werkplaats schept werk op maat voor personen die minstens 5 jaar inactief zijn. Voor velen onder hen is tewerkstelling in de sociale werkplaats finaliteitstewerkstelling Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 12
(contracten onbepaalde duur). 2 Er zijn drie erkende sociale werkplaatsen: de Groene Kans (Diksmuide) en beide kringloopcentra (Veurne en Diksmuide). Via arbeidszorg bieden diverse diensten (geestelijke gezondheidszorg, gehandicaptenzorg) arbeidsmatige activiteiten met als doel maatschappelijke integratie en participatie te bevorderen. Een invoegbedrijf of invoegafdeling is een startend bedrijf (afdeling in een bedrijf) dat mensen aanwerft uit bevolkingsgroepen die op de arbeidsmarkt ondervertegenwoordigd zijn. Na de invoegperiode neemt het bedrijf zijn plaats in tussen gewone bedrijven in het normale economische circuit. Voorbeelden uit de regio: Dienstbedrijf SAPO cba-vso (Veurne), IC&S (Veurne), Bagro Voeding (Veurne). RESOC (Regionaal Sociaal-Economisch Overlegcomité) is een overlegorgaan in de regio, met vertegenwoordigers van werkgeversorganisaties, werknemersorganisaties, gemeente, VDAB, met als doel een socio-economisch streekplan op te maken. Ocmw s kunnen tijdelijke tewerkstelling voorzien voor cliënten die om hun recht te hebben sociale zekerheid te verbeteren (art. 60 7) en in het kader van trajectbegeleiding. De ocmw s kunnen trajectbegeleiding opzetten, al dan niet in samenwerking met werkwinkels of derden. Daarnaast hebben ocmw s door een samenwerkingsverband een opleidings- en tewerkstellingsproject opgezet in Diksmuide: het Leer-werk project. Huisvesting De sociale huisvesting (De gewestelijke Huisvestingsmaatschappij, De Nieuwpoortse volkswoning, Veurnse Bouwmaatschappij 3 ) verhuren woningen en appartementen aan sociale voorwaarden. Er zijn ook twee sociale kredietmaatschappijen in de regio gevestigd. (Volksbelang -Thuis Best, Vlaams Woningfonds). Regionaal Sociaal Verhuurkantoor. De verhuurkantoren huren woningen op de private markt en verhuren deze onder aan kansarme en kwetsbare bewoners. De sociale verhuurkantoren (Westkust en Veurne-Diksmuide) bieden ook een deel renovatie en huurdersbegeleiding. Ook gemeentes en ocmw s hebben( eigen) patrimonium die ze aan sociale voorwaarden verhuren. Enkele ocmw s hebben doorgangswoningen waar mensen voor beperkte tijd kunnen huren. Rechtshulp en justitie Slachtofferzorg bestaat uit slachtofferbejegening (politie), slachtofferonthaal (parket, justitiehuis) en slachtofferhulp. De slachtofferhulp binnen het CAW De Papaver staat in voor de opvang en begeleiding van slachtoffers, hun na(ast)bestaanden. Ze werken met vrijwilligers die op huisbezoek gaan. Het justitiehuis informeert over gerechtelijke procedures, bemiddelt in strafzaken (waarbij gepoogd wordt dossiers af te handelen zonder tussenkomst van de rechter), organiseert en begeleidt bij alternatieve maatregelen en houdt strafrechterlijk toezicht op de reïntegratie van daders. Daarnaast heeft het justitiehuis burgerrechtelijke en strafrechtelijke onderzoeksopdrachten. DIVAM, Dienst voor Alternatieve maatregelen, is niet in de regio gevestigd, maar werkt voor de hele Westhoek. Daar worden dossiers van minderjarigen begeleid waarvan de rechter een alternatieve maatregel oplegt. Er kan gemeenschapsdienst gevonnist worden, een vorming sociale vaardigheden, of herstelbemiddeling. Er is een aanbod voor daders van seksuele misdrijven binnen het CAW, georganiseerd door CAW Stimulans. De Rechtbanken zijn hoofdzakelijk in Veurne gehuisvest. De ocmw s bieden ook informatie bij juridische vragen. 2 Info uit : Steunpunt lokale netwerken (SLN), Provinciale folder West-Vlaanderen (bijgewerkt juni 2006) 3 Zijn gefusioneerd sedert juni 2007 : de nieuwe benaming is woonmaatschappij IJzer en Zee Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 13
Kinderen, jongeren en gezin (diensten specifiek voor deze doelgroep) Waar het over kinderen en jongeren gaat, is er een grote evolutie gaande in het welzijnsveld: de Integrale Jeugdhulp (IJH). Integrale jeugdhulp is een proces van afstemming tussen 6 sectoren die met kinderen/jongeren werken (zie hoofdstuk 3, evoluties in het welzijnswerk) Opvoedingsondersteuning bestaat niet als afzonderlijke dienst in de regio. Toch zijn hier en daar projecten, of initiatieven: in Diksmuide is een project, in Nieuwpoort start een project vanuit de scholen en de gemeente, Kind en Gezin ondersteunt bij opvoedingsproblemen tot schoolleeftijd, de Gezinsbond is hier ook een partner. Kinderopvang is er in elke gemeente : kinderdagverblijven, diensten voor opvanggezinnen, initiatieven buitenschoolse kinderopvang, buitenschoolse opvang verbonden aan kinderdagverblijven, zelfstandige onthaalouders en mini-crèches, maar ook opvang voor kinderen met een handicap en zieke kinderen. U vindt ze ook op de website van kind en gezin. Jongeren vinden informatie bij hun jeugddienst, maar ook advies en begeleiding bij het JAC (Jongeren Advies Centrum) van CAW De Papaver in Veurne. Kinderen en gezinnen worden ambulant begeleid via Kind en Gezin (zowel prenataal als vaccinatie en begeleiding tot 3 jaar). Kind en Gezin heeft naast zijn regiohuis in Diksmuide in 6 gemeenten consultaties. Familiezorg biedt kraamzorg aan huis. Het kinderteam van het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg LARGO begeleidt kinderen en jongeren met psychische problemen, gedragsproblemen relatieproblemen, ontwikkelingsproblemen, slachtofferschap of verwerkingsproblemen. Specifieke gezinssituaties: CAW De Papaver biedt een neutrale ontmoetingsruimte waar ouders in een echtscheidingssituatie hun kinderen kunnen ontmoeten in een neutrale (door justitie erkende) ruimte. Het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling heeft een contactpunt in Veurne. Onderwijs De Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB) zijn verbonden aan scholen. De Centra voor Leerlingenbegeleiding ondersteunen de leerlingen, hun ouders, de leerkrachten en de schooldirecties bij het verhogen van het welbevinden van de leerlingen. Zij gaan daarbij uit van de vragen en problemen van de leerlingen. Er zijn twee CLB s: het vrij CLB en het CLB voor het Gemeenschapsonderwijs. Beiden met vestigingsplaatsen in Veurne en Diksmuide. Bijzondere jeugdbijstand (BJB) :Het Comité voor Bijzondere Jeugdzorg (CBJ) en de sociale dienst van de jeugdrechtbank zijn plaatsende instanties. Het comité bijzondere jeugdzorg op vrijwillige, de jeugdrechtbank op verplichte basis. Thuisbegeleidingsdienst Golfbreker (Veurne) begeleidt gezinnen met inwonende kinderen. Het dagcentrum Mozaïek in Veurne biedt opvang en begeleiding aan de kinderen op school- en vakantiedagen. Er wordt gewerkt aan de maximale ontplooiing van de eigen mogelijkheden van de kinderen, jongeren en hun gezinnen.residentiële opvang is mogelijk bij TI-KI (Oostduinkerke) en Zonnewende (Veurne). In Zonnewende is er naast leefgroepen ook een werking begeleid kamer wonen en Begeleid zelfstandig wonen voor jongeren die reeds geplaatst waren in een instelling..(buiten de regio worden kinderen geplaatst in De Walhoeve, West-Vleteren en begeleid door De Stapsteen in Roeselare) Pleeggezinnendiensten die buiten de regio gevestigd zijn begeleiden pleeggezinnen in regio Veurne-Diksmuide. Kinderen met een handicap : zie personen met een handicap KOPP Kinderen van Ouders met Psychische Problemen. Sinds 2 jaar werken een aantal diensten uit de regio samen met de Regionale Welzijnsraad aan een KOPPwerking. Ze zorgen voor vorming over KOPP aan opvoeders, onderwijzers, hulpverleners die met gezinnen of kinderen werken en bieden hen ook advies bij moeilijke situaties. De gemeentes nemen voor kinderen, jongeren, gezinnen een rol op door kinderopvang (buitenschoolse kinderopvang en/of onthaalouders) te organiseren. De gemeentelijke jeugddiensten spelen de hoofdrol in het uitbouwen van een volwaardig jeugdbeleid dat veel verder gaat dan vrije Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 14
tijdsinitiatieven organiseren. Ook via gemeentelijk onderwijs begeven gemeenten zich op dit terrein. Een aantal ocmw s werken met een eigen speel-o-teek om opvoedingsondersteuning aan te bieden op laagdrempelige manier. Ouderen Centra voor kortverblijf en veel diensten die door senioren frequent gebruikt worden staan vermeld onder de rubriek thuiszorg. Dienstverlening aan senioren in de vorm van informatie en advies, dossierbegeleiding bij aanvraag van pensioen is, naast de openbare diensten, een opdracht voor de ziekenfondsen. Op vlak van vrije tijd is er in elke gemeente een variatie aan verenigingen die specifiek voor deze doelgroep activiteiten en cursussen organiseren. Bij de rubriek thuiszorg werd het aanbod van dagverzorgingscentra opgenomen. Wonen : er zijn serviceflats in De Panne, Houthulst, Koksijde, Kortemark, Lo-Reninge, Nieuwpoort en Veurne. Rust- en verzorgingstehuizen (RVT), woon-en zorgcentra zijn er in elke gemeente (als je openbare en private sector bekijkt). Daarnaast hebben sociale huisvestingsmaatschappijen een aantal woningen die aangepast worden aan behoeften van senioren, en voor hen worden gereserveerd. In elke gemeente is een gemeentelijke senioren adviesraad actief. Voor de dienstverlening aan senioren staan de gemeentelijke infoloketten, de ocmw s en de lokale dienstencentra klaar. Naast deze private voorzieningen zijn er ook serviceflats en rust- en verzorgingstehuizen van openbare besturen (ocmw s). In Diksmuide en Veurne is het dienstencentrum een werking van resp. Gemeente en ocmw. Binnen het sociaal huisvestingsaanbod van ocmw en gemeente worden soms een aantal woningen aangepast en gereserveerd voor senioren. Personen met een handicap Advies: Het consultatiebureau voor Personen met een Handicap is een dienst voor onderzoek, advies en begeleiding van personen met (vermoeden van) handicap, voor alle vragen betreffende wonen, dagbesteding, werk, materiële hulp en algemene counseling (Koksijde en Diksmuide) Kinderen met een handicap. Het buitengewoon onderwijs is onderverdeeld in types. Voor het vrije net is er een aanbod kleuter- en basisonderwijs in Koksijde, Veurne, Houthulst, Diksmuide. Het gemeenschapsonderwijs biedt buitengewoon onderwijs in Koksijde en Diksmuide., al dan niet met een internaat. De Rozenkrans (Koksijde) biedt ondersteuning aan gezinnen in semi-internaat. In Nieuwpoort is Elora een Revalidatiecentrum voor spraak- en gehoorrevalidatie voor kinderen met gehoorstoornissen, mentale handicap, pervasieve ontwikkelingsstoornissen, specifieke ontwikkelingsstoornissen van de gesproken taal, randbegaafdheid, specifieke ontwikkelingsstoornissen van schoolvaardigheden, hyperkinetische stoornissen en stotteren. Vrije tijdsinitiatieven voor kinderen en jongeren met een handicap zijn er via Tandem West (6 gemeenten ondersteunen dit initiatief) en W.V.A. (Werkgroep Vorming en Actie). De speel-o-teek in Veurne is specifiek gericht op kinderen met een handicap. Werken ATB- dienst (Arbeids Traject Begeleiding) bepaalt welke maatregelen meest passend zijn voor de persoon met een handicap. Ze zijn ingebed in de werkwinkel. De dienst begeleid werk Ondersteunt mensen met een handicap bij het zoeken en uitvoeren van een vrijwilligersjob of onbezoldigde werkopdrachten in het gewone arbeidscircuit in de Westhoek (dienst binnen Duin en Polder Diksmuide). Beschutte werkplaatsen vind je in Diksmuide en Veurne. Dagcentra voor personen met een handicap bieden training of therapie op diverse domeinen (kiné, logopedie, sociale Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 15
vaardigheden, arbeidsgerichte vaardigheden, enz.). In Diksmuide is er Duin en Polder, en in Koksijde Huize Rozenwingerd. Wonen Begeleid wonen Westhoek is erkend om 44 personen met een verstandelijke en/of motorische en/of sensoriële beperking te begeleiden aan huis. Gedurende een beperkt aantal uren per week wordt men begeleid op zowel psychosociaal vlak als bij zijn dagelijkse activiteiten. Beschermd wonen situeert zich tussen het begeleid wonen en tehuizen voor nietwerkenden. In Diksmuide (Duin en Polder), Houthulst (Maria Ter Engelen), Koksijde (Huize Rozenwingerd) en Veurne (Havenzate) is dit mogelijk. Tehuizen voor niet-werkenden naast de instellingen die ook beschermd wonen aanbieden is er ook een tehuis voor niet-werkenden in Kortemark (Handzame) en een afdeling van De Lovie in Diksmuide (Het Begijnhof). Tehuis voor werkenden : Havenzate (Veurne) Zelfhulpgroepen : er zijn drie zelfhulpgroepen met een contactadres in de regio, maar alle zelfhulpgroepen voor specifieke syndromen of aandoeningen werken ruimer dan alleen de regio waar ze gevestigd zijn. U vindt ze op http://www.zelfhulp.be In Nieuwpoort is een gemeentelijke adviesraad voor thema s ivm personen met een handicap. De werkgroep toegankelijkheid adviseert burgers en beleid over toegankelijkheid voor mensen met een handicap. Etnisch-culturele minderheden Het centrum voor basiseducatie en het volwassenenonderwijs geven cursussen Nederlands voor Anderstaligen. Naast het openbare aanbod van LOI (Lokaal OpvangInitiatieven) zijn er geen specifieke diensten voor etnisch-culturele minderheden in de regio gevestigd. Armoede en sociale uitsluiting Kringloopcentra zijn er in Diksmuide en Veurne, Verdere materiële hulp wordt geboden in de vorm van voedselpakketten (In Koksijde vzw De Witte Vogels), kledijdienst (in Koksijde Camino) door geloofsgemeenschappen,openbare of particuliere initiatieven. Samenlevingsopbouw werkt voor de hele Westhoek ondersteunt groepen bewoners bij acties die de leefbaarheid (wonen, werken, mobiliteit, diensten en voorzieningen) van dorp en streek verbeteren Uitsluiting en onderwijs: De basisscholen van de drie kustgemeenten werken samen met de CLB s en andere partners in een LOP (Lokaal OverlegPlatform) om gelijke onderwijskansen te bevorderen. Armoedeverenigingen : In Diksmuide en Kortemark zijn twee verenigingen aangesloten bij Welzijnsschakels ( t Vlot en t Schoederkloptje). Voor budgetbegeleiding en thuislozenzorg zie algemene sociale dienstverlening. De LETS-kring Westhoek is opgericht met steun van welzijnsdiensten, om mensen in armoede aansluiting te geven bij een netwerk waar sociale mix nagestreefd wordt. LETS is een eigentijdse vorm van vrijwilligerswerk waarbij leden zowel vrijwillig een dienst kunnen aanbieden aan een ander lid van de kring, als zelf beroep kunnen doen op anderen. Het evenwicht van geven en nemen is belangrijk, naast de sociale insluiting. 4 Ocmw s zijn belangrijke partners voor mensen in armoede. Zij voorzien in de financiële tegemoetkoming van leefloon en bieden budgetbeheer. De ocmw s nemen dan ook vaak initiatieven voor deze groep mensen: voedselpakketten, culturele participatie te bevorderen, kledijdienst opzetten, of projectmatig. 4 zie www.letsvlaanderen.be Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 16
SIGNALEN van Private Welzijnsdiensten Om hierop een antwoord te formuleren baseren wij ons op de bevraging die door het lokale bestuur van Veurne werd afgenomen in het kader van lokaal sociaal beleid (najaar 2005), aangevuld met een extra bevraging bij diensten die niet op de vragenlijst van Veurne reageerden. Daarnaast benoemen we ook de hiaten die tijdens vergaderingen en werkgroepen van de Regionale Welzijnsraad zelf naar boven komen. Knelpunten ivm netwerkvorming tussen welzijnsdiensten Netwerkvorming in het welzijnswerk. Meerdere diensten geven aan dat de kennis van elkaars werking onvoldoende is. Dit is essentieel om goed te kunnen doorverwijzen en/of samenwerken. Het wordt nog moeilijker als diensten geen zitdag of contactpunt hebben in de regio. Toch zijn de lijsten met diensten die verwijzen naar bv het caw, Begeleid Wonen Westhoek, het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg, lang ook het aantal samenwerkingsverbanden tot op het niveau van cliëntoverleg neemt toe. Maar blijkbaar nog onvoldoende. Het CAW De Papaver geeft aan dat een betere samenwerking tussen ocmw en caw betere resultaten zou opleveren bij de reïntegratie van cliënten in geval van thuisloosheid. Ook afstemming tussen opdrachten zou beter kunnen: zowel ocmw als caw profileren zich op schuldbemiddeling, budgetbegeleiding en info en advies verstrekking. Hierdoor gaan middelen verloren. Doen ocmw s voldoende beroep op private welzijnsdiensten? Het CAW denkt dat medewerkers in kleinere ocmw s het aanbod van het caw als bedreigend zien en daardoor minder naar het caw verwijzen. Toch zien we ook een relatie tussen de afstand van de gemeente naar Veurne, waar het CAW een eigen locatie heeft. Tabel regionaal cliëntbereik van het CAW De Papaver, onthaal en vraagverheldering 2003 2004 2005 Alveringem 4 18 28 De Panne 34 40 56 Diksmuide 13 23 29 Koekelare Koksijde 33 28 40 Kortemark Lo-Reninge 1 2 2 Houthulst 0 4 6 Nieuwpoort 18 23 34 Veurne 72 73 91 We zien in de voorbije twee jaar een stijging van het aantal cliënten, uit alle gemeenten. Zelfhulpgroepen vinden allen dat ze onvoldoende gekend zijn bij de professionele hulpverlening (of erkend worden?). Knelpunten ivm toegankelijkheid van dienstverlening De emotionele nabijheid van diensten. We verwijzen graag naar het algemeen verslag van de armoede om meer te lezen over de drempels die mensen zelf aanhalen: Naar een dienst moeten gaan, telefonisch doorverbonden worden, wachten, bij meerdere personen opnieuw je verhaal moeten doen, ook zaken als gezinssamenstelling en inkomen telkens opnieuw moeten benoemen of aantonen. Over mobiliteit komen ook een aantal bemerkingen: na 17 uur en in het weekend is het openbaar vervoer zo slecht uitgebouwd, dat vervoersafhankelijke inwoners geen deel kunnen nemen aan activiteiten, of aan een aanbod van diensten. In het jaarverslag 2005 van Begeleid wonen Westhoek lezen we ook over het werkgebied Westhoek: Dit betekent concreet dat de Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 17
begeleidingstijd soms dient in te boeten door de grote verplaatsingen. Het is eveneens een feit dat de verplaatsingskosten een groot budget van onze werkingskosten opeisen Het hulpverleningsverleden van cliënten speelt als drempel om nog hulp te vragen. Doordat er een beperkt aanbod is in de regio zijn mensen genoodzaakt altijd op dezelfde instellingen een beroep te doen, waar ze geweigerd worden omwille van eerdere ervaringen. Een gerechtelijk verleden bemoeilijkt ook de toegang tot werk en wonen, maar ook de toegang tot hulpverlening. De formulering van een hulpvraag is voor cliënten moeilijk, en heeft als gevolg dat een goed aanbod, en zeker doorverwijzing moeilijk is. Taal is een specifieke drempel in de regio: Franstalige cliënten kunnen moeilijk verwezen worden. Geen enkele welzijnsvoorziening haalde aan dat ze ervaren dat land- en tuinbouwers moeilijker naar de hulpverlening stappen dan andere beroepsgroepen. Toch willen we deze groep, omwille van de specificiteit van de Westhoek als plattelandsgebied even in de aandacht brengen. Twee praktijkwerkers, die van1996 tot 2001 op een intensieve manier bedrijven in nood begeleidden merken op dat: Voor wat de welzijnssector betreft is er de opvallende en algemene vaststelling dat landbouwers moeilijk terecht kunnen bij de bestaande sociale centra Enerzijds is dit te wijten aan het feit dat zij onvoldoende op de hoogte zijn van het bestaan en de werking van deze instanties. Anderzijds kan deze slechte doorstroming ook toegeschreven worden aan de werking van de centra zelf. Hiermee bedoelen we dat landbouwdossiers, veelal omwille van de complexiteit van de materie, of omwille van e eigendomssituatie (we denken concreet aan boeren die bij het ocmw willen aankloppen voor een bestaansminimum) onvoldoende behandeld worden of zelfs op voorhand afgewezen worden. 5 Algemene sociale dienstverlening Het provinciale crisiscentrum is gelegen in Brugge. Diensten uit de regio geven aan dat er soms wachtlijsten zijn voor deze dringende vorm van hulpverlening. Het crisisnetwerk biedt onderdak tot de eerstvolgende werkdag. De uitsluitingscriteria 6 betekenen dat er niet voor iedereen crisisopvang mogelijk is in de regio. Voor minderjarigen is er momenteel nog geen aangepaste crisisopvang, maar dit zal binnen Integrale Jeugdhulp worden uitgewerkt. Meerdere diensten melden het probleem van langduriger opvang van thuislozen. Het CAW De Papaver bouwde de voorbije jaren het aantal bedden af, rekening houdend met het aantal inwoners in de regio. Ocmw s geven aan dat ze tot in de provincie Limburg moeten zoeken om onderdak te vinden. Opvangcentra hanteren bijna allen gelijkaardige uitsluitingscriteria, waardoor vb drugverslaafden nog moeilijk onderdak vinden in crisissituaties. Private diensten noemen ook de nood aan dringende huisvesting bij uithuisdrijving of bij echtscheiding. Het CAW De Papaver merkt op dat de wachtlijsten het gevolg zijn van een slechte sociale huisvesting. Mocht dit probleem (van huisvesting) verminderen, dan zou men de cliënten uit de opvangcentra kunnen toeleiden naar zelfstandig wonen en zouden er geen wachtlijsten meer zijn. Gezondheidszorg Voor mensen met een Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) is er geen specifieke dienstverlening of opvang in de regio. Enkele dagcentra (onder thuiszorg) vangen deze mensen op tijdens de werkdagen. Weinig aanbod kinder- en jeugdpsychiatrie: er is geen afdeling kinderpsychiatrie, en geen private kinderpsychiaters. De kinderpsychiaters buiten de regio hebben wachtlijsten. Drug 7 preventie is in de regio nog maar weinig uitgebouwd. De zelfhulpgroepen signaleren dat er nog sensibilisering nodig is rond de verborgen problematiek rond alcoholmisbruik. Er zijn wachtlijsten bij de residentiële opvang voor drugverslaafden. De ambulante drughulpverlening in Veurne-Diksmuide werkt hoofdzakelijk in justitiële opdracht. Er is nood aan meer begeleidingsmogelijkheden voor vrijwillige hulpvragers, meer gespreid in de regio. 5 Als boeren overleven wordt, Koning Boudewijnstichting, 2002, pag 88 6 Worden niet opgenomen: personen onder invloed van middelen of alcohol, personen die gewelddadig zijn of een misdrijf hebben gepleegd, personen onder psychiatrische begeleiding, illegale vluchtelingen. 7 Met drugs bedoelen we zowel illegale drugs als alcohol, medicatie en tabak. Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 18
Er is een tekort aan psychologen in de private sector (en duur) Thuiszorg De psychiatrische thuiszorg is een samenwerkingsverband dat nog steeds wacht op een blijvende erkenning. Nachtopvang en boodschappendienst worden door één ziekenfonds en bijhorende thuisoppas als hiaten genoemd. Relaties en seksualiteit Er is geen dienst voor relatie- en scheidingsbemiddeling in de regio (tenzij private personen). Het justitiehuis meldt de nood aan ouderschapsbemiddeling, scheidingsbemiddeling en relatietherapie.. Opleiding, werkloosheid en tewerkstelling Welzijnsdiensten die zelf niet op het terrein van tewerkstelling actief zijn melden geen hiaten tav tewerkstelling. De enige diensten die tewerkstelling als prioritair thema aangeven zijn een vakbond en een werkwinkel (PWA-dienst). Huisvesting Huisvesting wordt heel vaak gekozen als prioritair thema om werk van te maken binnen lokaal sociaal beleid. Het gaat daarbij steeds om de nood aan betaalbare woningen voor de doelgroep waar de desbetreffende welzijnsdienst voor werkt (mensen met beperkt inkomen, mensen met een handicap). Het regionaal sociaal verhuurkantoor meldt dat weinig eigenaars de dienst kennen. Er is geen huurdervereniging of woonwinkel gevestigd in de regio.. Rechtshulp en justitie Het justitiehuis meldt dat de drempel voor minder-begoede mensen om naar het justitiehuis te stappen groot is. Kinderen, jongeren, bijzondere jeugdzorg en gezin Er wordt zowel van politie als van begeleidingsdiensten (ook voor volwassenen met een handicap met kinderen) gevraagd naar meer initiatieven voor opvoedingsondersteuning. Er is geen Centrum voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning (CKG). CKG s bieden hulp aan gezinnen met kinderen bij de opvoeding. Voor zieke kinderen is er weinig opvang mogelijk. Er is geen schoolopbouwwerk in de regio. De basisscholen van de kustgemeenten werken samen in een Lokaal Overleg Platform en signaleren problemen ivm communicatie met ouders, anderstalige kinderen en grote schoolse achterstand. De thuisbegeleidingsdienst Golfbreker signaleert de nood aan straathoekwerk, buurtwerking, problemen ivm bereikbaarheid en openingstijden jeugdclubs. Het comité bijzondere jeugdzorg meldt de wachtlijsten binnen de sector bijzondere jeugdzorg. Er is geen doorverwijzing meer mogelijk. Ouderen Eenzaamheid bij senioren Wachtlijsten bij rusthuizen voor ouderen die niet zwaar zorgbehoevend zijn. (of partner die niet zwaar zorgbehoevend is). Bejaardenwoningen of aanleunwoningen bij het rusthuis wordt door een rusthuis voorgesteld als ideale oplossing. (woonprojecten) Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 19
Ouderen zijn te weinig geïnformeerd over dagcentra en serviceflats. Ze zetten vaak pas de stap als ze zorgbehoevend zijn, zo signaleert een rusthuis. Personen met een handicap Er is een ruimer vrijetijdsaanbod en dagbesteding nodig voor mensen met beperkingen, vindt de begeleidingsdienst voor personen met een handicap. De rolstoeltoegankelijkheid van openbare gebouwen, maar ook van vrijetijdsaccomodatie en horeca kan verbeteren, samen met meer parkeerplaatsen voor mensen met een handicap. De beschutte werkplaats signaleert een probleem met instroom van mensen met een handicap. Ze kampen met een hoge drempel (imago en te weinig bekend bij grote publiek). Opvoeding is voor gezinnen waar een ouder een handicap heeft niet gemakkelijk. Er is een stijgende nood aan opvoedingsondersteuning. Hierbij komt dat het waarborgen van de veiligheid van kinderen van cliënten vaak moeilijk te realiseren is. In dit kader is de samenwerking met CBJ en justitie in zijn totaliteit niet altijd optimaal (jaarverslag 2005 Begeleid wonen westhoek) Er is ook opvallend veel nood aan extra ondersteuning voor praktische zaken in die gezinnen. Opvallend is ook dat Kind en gezin in die gezinnen zelden partner is. Voer voor Integrale Jeugdhulp. Etnisch culturele minderheden Ook al is de uitbouw van diensten voor etnisch culturele minderheden in de regio onbestaande, toch lezen we geen noodkreten hierover. Armoede en sociale uitsluiting Nood aan betaalbare en laagdrempelige vrijetijdsbesteding voor kinderen en jongeren (ook vakantiewerking) (Thuisbegeleidingsdienst Golfbreker) Nood aan initiatieven met en door mensen die in armoede leven. Van 1996 tot 2001 bestond het project Intensieve bedrijfsbegeleiding voor (landbouw)bedrijven in nood. Het project bood een integrale en geïntegreerde aanpak waarbij de bedrijfseconomische en bedrijfstechnische ondersteuning de inrijpoort was om te combineren met psychosociale hulpverlening aan de boer en zijn gezin. Is hier een hiaat? Weinig organisaties werken op het uitbreiden van het sociaal netwerk van mensen in armoede. De LETS-kring Westhoek doet dit wel, en ook samenlevingsopbouw werkt buurgericht aan sociale cohesie. ALGEMENE TE VERWACHTEN EVOLUTIES Toename interne vergrijzing De veroudering binnen de veroudering of interne vergrijzing is een indicatie van de zorgbehoevendheid van de oudere bevolking, vermits de vraag naar zorgvoorzieningen toeneemt met de leeftijd. De interne vergrijzing is momenteel het sterkst gevorderd in de RESOC s met de grootsteden Antwerpen en Gent en in de Westhoek (circa 20%). 8 Voor meer cijfers verwijzen we naar: Ouder worden in de Westhoek (HIVA, B. Van Damme en S. Winters, 2002) waar je zowel cijfers vindt over demografie, de zorgbehoefte van ouderen, als toekomstprognoses. Groene druk in Alveringem en Lo-Reninge Een hoge groene druk betekent dat de leeftijdsgroep jonger dan 20 jaar goed vertegenwoordigd is ten opzichte van de bevolking tussen 20 en 60 jaar. 8 Aps.vlaanderen: http://aps.vlaanderen.be/statistiek/publicaties/pdf/vrind2006 Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 20
Men onderscheidt vier clusters van gemeenten, met een lage gemiddelde leeftijd en een groot aantal jongeren ten opzichte van de bevolking op beroepsactieve leeftijd (groene druk). De Westhoek is één van die vier gebieden. Hoogste groene druk 1. Lo-Reninge 55,8 2. Wezembeek-Oppem 53,8 3. Alveringem 53,2 4. Linkebeek 52,7 5. Sint-Genesius-Rode 50,8 (Bron: administratie Planning en Statistiek) Landbouw (en armoede) Landbouw: Indien men in Vlaanderen rekening houdt met de leeftijdsstructuur van de bedrijfsleiders en met vermoedelijke opvolging, dan kan met vooruitzichten maken voor 2012. Het aantal beroepslanden tuinbouwers zou dan 21.000 kunnen bedragen tegenover 30.000 in 1997. ( ) Het aantal gelegenheidsbedrijven zou van 14.000 in 1997 afnemen naar 4.700 in 2012. 9 Gevolgen voor armoedeproblematiek bij land- en tuinbouwers: Het mechanisme (van afvloei) heeft effect op de twee grote groepen die minstens in aanmerking komen als risicogroep. Aan de ene kant neemt het aantal kleine boeren verder af, waardoor dus het volume van die landbouwers met een te klein bedrijf afneemt. Dit is positief. Aan de andere kant kan het productievolume van de overblijvende bedrijven te weinig toenemen waardoor de investeringen vaak onvoldoende kunnen renderen, hetgeen tot problemen kan leiden. 10 Huisvesting Alle gemeenten uit de provincie werden gescreend op een aantal indicatoren die met wonen te maken hebben: demografische indicatoren, socio-economische indicatoren en huisvestingsindicatoren. Je vindt alle scores terug in : Focus op wonen 2002: http://www.provant.be/welzijn/themas/einddocumenten/wonen/focusopwonen2.pdf#search=%22f ocus%20%20op%20wonen%22-9 Boeren in de knel, Armoede in land- en tuinbouw, Koning Boudewijnstichting, 1999, pag.43 10 Boeren in de knel, Armoede in land- en tuinbouw, Koning Boudewijnstichting, 1999, pag 45 Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 21
Gezondheidszorg Gezondheidsanalyse van het LOGO, zie format per gemeente. Gezondheidsenquête 2004: http://www.iph.fgov.be/epidemio/epinl/crospnl/hisnl/table04.htm Depressies en psychische problemen hoger in de Westhoek de problematiek van depressie en zelfdoding groter is in de provincie West-Vlaanderen in vergelijking met de rest van Vlaanderen, waarbij de Westhoek de hoogste cijfers optekent. Volgens de Gezondheidsenquête van 2001 (Demarest et al., 2002) is de prevalentie van zelfgerapporteerde depressie in West-Vlaanderen hoger (7.1%) dan voor het Vlaams Gewest als geheel (5.3%) (.) Hoewel er relatief minder overlijdens vastgesteld worden in de provincie West- Vlaanderen, ligt de standardized mortality ratio (SMR) door zelfmoord voor de periode 1990-1999 er hoger dan in de rest van Vlaanderen, vooral bij mannen. Ongeveer de helft van de gemeenten, waaronder opvallend veel in de Westhoek, bevindt zich in het hoogste kwartiel van deze zelfmoordratio.. 11 Intrafamiliaal geweld nam voorbije jaren toe. - 68% van de Belgische vrouwen zei ooit in haar leven fysiek en/of seksueel geweld te hebben meegemaakt. Mannen zeggen in 73% van de gevallen ooit het slachtoffer te zijn geworden van fysiek en/of seksueel geweld. (RoSa factsheets, 1998) - In vergelijking met hetzelfde onderzoek in 1988 blijkt het fysieke geweld te zijn toegenomen met ongeveer 20% Daarnaast neemt ook de ernst van de feiten toe Armoede en uitsluiting Armoede zie je in cijfers steeds gelinkt aan andere thema s: fysische, mentale gezondheid en de beleving van gezondheid (zie gezondheidsenquête 2001), huisvesting, tewerkstelling, opleidingsniveau, sociaal netwerk, Het Nationaal Actieplan Sociale Inclusie 2003-2005 biedt (tot op Vlaams niveau) cijfers over armoede. Interessant is dat ze een weging maken: de indicatoren die ze als meest bepalend voor armoede beschouwen noemen ze primaire indicatoren. Het zijn: inkomensspanning (inkomens quintiel verhouding= spanning tussen 20% hoogste inkomens tov de 20% laagste), het percentage van de bevolking met een inkomen beneden 60% (zowel in afgelopen jaar, als mensen die al 2-3 jaar dit risico lopen), langdurige werkloosheid (zowel kinderen in huishoudens 11 http://www.kuleuven.be/lucas/pdf/ggz/eaad/projectsamenvatting.pdf Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 pag. 22