ORTHOPEDIE EN ERGOTHERAPIE: EEN KRACHTIG DUO Hanne Pinsart Ergotherapeut 1. INLEIDING Orthopedie en Ergotherapie Praktijklector Belang van de ergotherapeut stijgt! snelle revalidatie zo kort mogelijke opname duur spilfiguur bij ontslag belang van advies IVD : Fysieke revalidatie Ontwikkelingsproblematieken Geronto - Ortho 1. Diagnosticus: - Dossier, overleg, team - gesprek - Observeren! - Luisteren - Assessment : functies, activiteiten, participatie, persoonlijke factoren, omgevingsfactoren 2. Behandelaar: - Doelen bepalen - Informeren / Educeren - Oefentherapie: - Stimuleren, corrigeren, aanpassen - Teamvergadering - Rapporteren 3. Manager/Onderzoeker: - Organiseren, plannen - EB gegevens verzamelen - Onderzoek (ergotherapie of multidisciplinair). - Verdiepen en vernieuwen 1
4. Adviesverlener: - Cliënt informeren i.v.m. : - functioneren : zelfredzaamheid, wonen, ontspannen. - handelingsverstorende factoren - woningaanpassing, hulpmiddelen, ergonomie, rolstoelen, - tegemoetkomingen, terugbetalingen (vaph, riziv, ) - Doorverwijzen 2 e fase revalidatieproces - Post OP - Hospitalisatie / ambulant / residentieel - Communicatie! Multidisciplinair team: - Orthopedist Chirurg - Revalidatie arts, geriater, huisarts, - Hoofdverpleegkundige - Paramedici : ergotherapeut, psycholoog, kinesitherapeut, animator, sociaal werker, diëtist, - Verpleegkundigen - Verzorgende 2. ERGOTHERAPIE SPECIFIEK PER DIAGNOSE Fracturen Infecties Basiskenmerken van Bot: de wet van Wolff steun name verticalisatie Medische beeldvorming: RX! Echo Isotopenscan / BDM Oorzaak? Val/trauma/slijtage? Grote invloed op verloop van revalidatie! Psychologisch, pijn, advies, Fixatie van fracturen 1) Relatieve immobilisatie - ergotherapie - Functies onderhouden - Verticalisatie, activatie - Positionering - Educatie - Compensatietechnieken - Hulpmiddelen - Rolstoeltraining - Ev. advies naar thuissituatie 2
2) Chirurgische fixatie - ergotherapie Eerst voorschrift! - Educatie - Functies herstellen - Verticalisatie - Inzetten + functionele training - Ev. gangreëducatie (PWB, FWB) - Functionaliteitstraining - Advies naar thuissituatie 2.2 INFECTIES 2.2 INFECTIES Belang voor ergotherapeut? Herkennen Melden Behandel Stop! Handhygiëne Antibiotica Eventueel compensatoire ergotherapie 3. ERGOTHERAPIE SPECIFIEK PER REGIO Basiskennis? anatomie biomechanica ergonomie Rugscholing: Wie? Wat? Waarom? 3
Diagnose Trauma, bv. wervelindeuking, - Traumaverwerking, valangst - start pas na advies arts - Belang van activatie/bewegen - Reconditionering - Rugscholing Diagnose Spinaal Kanaalstenose / cauda equina - Onderhouden mogelijkheden - Compensatoir behandelen Arthrose, Artritis, Osteoporose: What s in a name? - Preventie - Activeren! - Valpreventie! Ergotherapie? Wie is mijn cliënt? Advies Behandelaar: - Aanleren, inzicht in eigen bewegen - Functietraining - Functionele training - Implementeren in dagelijks leven van de cliënt - Doorgeven aan MDT 3.2 DE SCHOUDER 3.2 DE SCHOUDER Basiskennis anatomie biomechanica (met o.a. rotatorcuff) 3.2 DE SCHOUDER Algemeen: Onafhankelijke van de soort ingreep/aandoening: Voorschrift bekijken: Immobilisatie: Passieve mobilisatie: Geassisteerde actieve bewegingen: Actieve bewegingen: Binnen de pijngrens 4
3.2 DE SCHOUDER Per aandoening: Frozen sholder: - 1 Activatie - Compensatoir Rotatorcuff scheur/ruptuur: - voorschrift - Niet door pijngrens - Beweeglijkheid Prothese, nageling, pinnen: - Afhankelijk van wat de chirurg koos: andere mogelijkheden en beperkingen en voorschriften: gewone prothese, reversed prothese, - Complicaties Basiskennis Anatomie (osteo myo) Mobiliteit Kinematica Indeling Fracturen Waarom? Zelf correcte informatie kunnen doorgeven, zodat cliënt weet wat er gebeurd is. Om doel van ergotherapie te kunnen duiden. Verschillende gevolgen en te voorkomen bewegingen kunnen duiden en uitleggen post OP (posterieur/antero-lateraal/anterieur) Gang-reëducatie: belang van correct stappatroon. Trendelenburg: observeren en melden. (https://www.youtube.com/watch?v=zupqp5oxxj8) (NA FRACTUUR/OP/OSTEOSYNTHESE) NWB = No Weight Bearing Rolstoeltraining ADL training Transfers training PWB = Partial Weight Bearing Steunname aanleren FWB = Full Weight Bearing Gang re-educatie Functionele oefentherapie ADL training Transfers training Advies /BEKKEN Andere Heuptrauma: Heupluxatie: N. Ischiadicus letsel: - Dropvoet (gangreëducatie, hulpmiddelen, woningaanpassing, aan/uit doen orthese, valpreventie, ) Acetabulumfractuur/bekkenringfractuur/pubistakfractuur - Meestal geen osteosynthese, voorschrift arts! - Steunname noodzakelijk voor stimulatie kalkvorming, steunname mag maar erg pijnlijk - Indien wel post OP: advies van chirurg 5
De totale heupprothese: Oorzaak? - Fractuur na trauma of spontaan - Coxarthrose De totale heupprothese: 3 toegangswegen : Antero-lateraal Posterieur Direct Anterieur Verschillende functionele gevolgen! Anterieur Antero Lateraal Gevolg? - Pijn - Angst Klinische/zorg paden: Een klinisch pad is een multidisciplinair werkinstrument dat prospectief het ideale en te verwachten verloop beschrijft voor een specifieke patiëntenpopulatie met als doel kwalitatieve en efficiënte zorgverlening te verzekeren. Posterieur Anterolaterale toegangsweg: Lange incisie Welke spieren zijn doorkliefd? Te voorkomen bewegingen? flexie, adductie, exorotatie Posterieure toegangsweg: Beenlengteverschil mogelijk (contact met de bandagist) Welke spieren zijn doorkliefd? Te voorkomen bewegingen? flexie, adductie, endorotatie Anterieure toegangsweg: Korte incisie in liesplooi Geen spieren zijn doorkliefd, Snelle reva! (dag-hospitalisatie?) Te voorkomen bewegingen? extensie, exorotatie, adductie Opletten bij aanleren krukken rapen van de grond Complicaties: Alert zijn! (calcificaties, ontsteking, luxaties, losening, snapping hip, trendelenburg) Ergotherapie na THP: - Algemeen: Verbeteren of behouden van de zelfstandigheid - Specifiek: Herwinnen functies ADL-training Gang-reëducatie, transfers Inzicht en advies geven Methodeveranderingen, hulpmiddelen, aanpassingen Nieuwe tendensen: Klinische paden Rapid recovery - Anterieure toegangsweg - Super-path Teaching classes Ergotherapie pre-op Ergotherapie aan huis 6
3.4 DE KNIE Basiskennis Anatomie (osteo myo) Mobiliteit Kinematica Medische beeldvorming raadplegen 3.4 DE KNIE 3.4 DE KNIE Tibia plateau fractuur: NWB, PWB, FWB Totale Knieprothese Onmiddellijke steunname Functie training (Ext. Flexie): functies verbeteren Functionele training: adl-training, gangreëducatie, (gelijklopend aan THP) ERGOTHERAPIE EN ORTHOPEDIE, EEN KRACHTIG DUO! Vragen? Dank je wel! 7