DRAAIBOEK BIJ HET OVERLIJDEN VAN EEN LEERLING DATUM: Wat gebeurt er? Wat moeten we doen? 1. Het bericht komt binnen Tijdens of na de schooluren: Deelneming betuigen. Vragen wat er gebeurd is. Het nieuws direct melden aan de directie. 2. De directie krijgt het slechte nieuws De school is niet betrokken: De melding verifiëren als het niet rechtstreeks van familie of andere bevoegden komt: wie, wat, waar, wanneer, hoe,... Contact opnemen met de familie (welke info mag doorgegeven worden?) Zorgen voor telefonische bereikbaarheid van de school. Geheimhouding. Crisisteam samenroepen. Crisisteam: (namen) De school is betrokken (tijdens schooluren of in schoolverband): Omstandigheden verifiëren: wie, wat, waar, wanneer, hoe,... Zorgen voor telefonische bereikbaarheid van de school. Hulpverlening op gang brengen: - medische zorgen - andere kinderen veilig thuisbrengen - inschakelen politie - inschakelen slachtofferhulp Contact opnemen met de familie (het slechte nieuws melden, welke info mag gegeven worden?) Geheimhouding voor anderen. Crisisteam samenroepen.
3. Het crisisteam komt samen Takenverdeling (wie is verantwoordelijk voor wat): Organisatorische aanpassingen (klasopvang leerkrachten crisisteam). Contact met de ouders (+ huisbezoeken). De klasleerkracht inlichten. Andere personeelsleden inlichten (ook de afwezigen). De leerlingen van de klas inlichten (ook de afwezigen). Andere vrienden/vriendinnen op school inlichten (ook de afwezigen). Familie op school inlichten. Schoolbestuur inlichten. Extra opvang/hulp/zorg voorzien voor leerlingen en collega s (bij wie kan men terecht voor een gesprek). Uuroosters aanpassen. Nagaan welke levensbeschouwing of visie de leerling had. (Hoe gaat diens religie en cultuur om met de dood en uitvaartplechtigheid). Afscheidsdienst uitwerken (ouders uitnodigen!). Troost/herdenkingsplek inrichten op school met rouwregister (foto, objecten, bloemen, kaarsen...). In memoriam voor op de website/schoolkrant schrijven.
Brief opstellen voor de andere ouders Informatieve ouderavond over het gebeuren en over rouwen bij kinderen. Pers te woord staan. Administratie aanpassen (klaslijst, facturen blokkeren, zorgen dat er geen post meer op naam van de overleden leerling naar de ouders gestuurd wordt,...). Rouwkoffer regelen (indien deze niet op school aanwezig is). Regelingen voor uitvaart (kaartjes, bloemen, bus om met de klas te gaan, kan de school iets doen voor de plechtigheid?). De kinderen opvangen na de uitvaart (met broodjes, drank, andere activiteit...). Nazorg! Ieder lid van het crisisteam zorgt voor zijn eigen taak. Opnieuw samenkomen op het einde van de dag voor een stand van zaken. Extra aandacht voor: 1. Het slechte nieuws vertellen: Aandachtspunten vooraf: Zorg indien nodig dat één van de leerkrachten kan bijspringen en ondersteunen. Voorzie een ruimte waar leerlingen naartoe kunnen die alleen willen zijn of erg overstuur zijn (onder toezicht). Een verliessituatie kan zowel bij leerlingen als bij leerkrachten andere verlieservaringen reactiveren. Zoek naar werkvormen die verwerking stimuleren.
De mededeling: Begin met een inleidende zin. Vertel het hoe, waar en wanneer van de gebeurtenis. Breng het bericht over zonder eromheen te draaien. Geef in eerste instantie alleen de hoogst noodzakelijke informatie Hou een klasgesprek waar iedereen zijn/haar emoties kwijt kan. Geef kinderen de ruimte om de schok op zijn eigen manier te verwerken (stil zijn, huilen, roepen, boos zijn, tekenen, uit de klas lopen,...). Wanneer de emoties wat geluwd zijn, kun je overstappen naar de volgende informatie: Geef uitleg over gevoelens van verdriet die naar boven komen (iedereen verwerkt het verdriet op hun manier). Gebruik werkvormen die verwerking stimuleren. Vertel bij wie de leerlingen terecht kunnen voor een persoonlijk gesprek. Geef uitleg over het rouwbezoek en de uitvaart indien hier specifiek naar wordt gevraagd. 2. Organisatorische aanpassingen Sommige leerlingen zullen naar huis willen gaan. Zorg dat iemand de ouders kan contacteren. Bekijk welke activiteiten de school de komende dagen organiseert (sportdagen, schoolfotograaf, uitstap, schoolfeest, schoolreis,...). Wellicht is aflassen of uitstel nodig. Troost/herdenkingsplek inrichten op school met rouwregister (foto, objecten, bloemen, kaarsen...). Afscheidsdienst. Info avond over rouwen bij kinderen. 3. Contacten met de ouders van de overleden leerling Het eerste bezoek: Neem nog dezelfde dag contact op. Maak zo snel mogelijk een afspraak voor een huisbezoek. Iemand van de directie moet bij voorkeur meegaan. Hou dit bezoek zo kort mogelijk. Het belangrijkste is om je deelneming te betuigen en de wensen van de ouders na te gaan (wat mag er over de gebeurtenis verteld worden tegen anderen). Vraag om zo snel mogelijk een tweede bezoek te kunnen brengen (vóór de uitvaart!). Let op cultuurverschillen!
Het tweede bezoek: Wat kan de school doen voor de ouders? Bespreek enkele belangrijke punten: - welke foto s mogen op de website/schoolkrant - mag de klas aanwezig zijn op de uitvaart - afscheidsdienst op school - mogen leerlingen ook een bezoek brengen - crematie of begrafenis (om de klasgenootjes voor te bereiden) -... 4. Contacten met de ouders van de overige leerlingen Informeer de ouders via een brief over: - de gebeurtenis - organisatorische aanpassingen - de zorg voor de leerlingen op school - contactpersonen/aanspreekpunten op school - regels over aanwezigheid - rouwbezoek en aanwezigheid bij de uitvaart - afscheidsdienst op school - nazorg voor de leerlingen - eventuele rouwprocessen die zich bij kinderen kunnen voordoen En/of Organiseer een informatieve ouderavond over de gebeurtenis en rond rouwen bij kinderen. 5. Begeleiding tussen overlijden en uitvaart Creëer een herinnering/troostplek in de klas. Haal de lege bank en stoel niet weg. Creëer veel ruimte voor de vragen die leerlingen hebben. Sommige leerlingen die niet zo verbaal zijn, uiten zich creatief, bijvoorbeeld door te tekenen Praat met de leerlingen over hun gevoelens, werk rond afscheid nemen en omgaan met verlies en rouw Ga, na overleg met de ouders van de overleden leerling, met de leerlingen aan het werk om een bijdrage te leveren voor de dienst: teksten, tekstboekje maken, muziek maken of kiezen,... Bereid het bijwonen van de uitvaart goed voor. Vertel aan de leerlingen hoe een uitvaart verloopt, wat ze allemaal gaan zien. Voor sommige kinderen is het misschien de eerste keer dat ze een begrafenis of crematie bijwonen Ga samen met de leerlingen naar de uitvaart en vervolgens terug naar de school waar de leerlingen terug opgevangen worden. Zorg voor broodjes en drank Organiseer in overleg met de ouders, een afscheidsdienst
op school om zoveel mogelijk leerlingen de kans te geven afscheid te nemen. 6. Nazorg 7. Administratie De bezittingen, werkjes, schriften en tekeningen van het overleden kind aan de ouders overhandigen. (Nooit meegeven met broers of zussen). De bank van de overleden leerling in de klas laten staan. De troost/herinneringsplek in de school blijven onderhouden. Speciale aandacht voor verjaardag en sterfdag van de leerling (opnemen in de herdenkingskalender). Met de verjaardag van de leerling een kaartje sturen naar de ouders, samen nog eens naar het kerkhof gaan Jaarlijks een herdenkingsplechtigheid organiseren, waarop ook de ouders uitgenodigd worden. Deze plechtigheid wordt gemaakt en verzorgd door de klas. Dit doen we tot die klas de lagere school beëindigd heeft. Regelmatig tijd maken voor een gesprek met de klas over het overleden kind. Blijf dit doen want er zijn leerlingen die hun rouw uitstellen en pas maanden later verdriet tonen of het moeilijk hebben. Let extra op leerlingen die eerder al met verlies te maken hebben gekregen. Vertrouwensleerkracht/zorgleerkracht zorgt voor de opvang van de meest betrokken leerlingen. Vergeet de broertjes en zusjes van het overleden kind niet. Vergeet de betrokken leerkracht niet. Pols regelmatig naar zijn/haar draagkracht. Ouders nog eens gaan bezoeken met enkele leerlingen als ze dat wensen. Nodig de ouders van het overleden kind ook uit bij belangrijke gebeurtenissen in de school. Zo geef je hen het gevoel dat hun kind niet vergeten is. Het overlijden duidelijk in het dossier vermelden. Blokkeer alle uitgaande post betreffende het overleden kind Blokkeer de schoolrekening en stuur ook geen rekeningen meer op. Pas de klaslijst aan. Verjaardag en sterfdag in de herdenkingskalender zetten. De gebeurtenis in het LVS van de broertjes en zusjes zetten.