CASE een elektronische omgeving voor het zoeken naar en analyseren van uitspraken Antoinette J. Muntjewerff Afdeling Algemene Rechtsleer Faculteit der Rechtsgeleerdheid muntjewerff@lri.jur.uva.nl http://www.lri.jur.uva.nl/~munt Uitspraken in het juridisch onderwijs Voor het universitair juridisch onderwijs is van belang dat de student goed kennis neemt van de standaardjurisprudentie op de verschillende rechtsgebieden. Thans circuleren vele papieren jurisprudentiebundels ten behoeve van het universitair onderwijs. De student moet in de loop van haar studie, als zij niet enorm veel wil kopiëren, bundels van de verschillende rechtsgebieden aanschaffen en vaak ook meerdere bundels van hetzelfde rechtsgebied. Dit is een van de redenen geweest om een elektronische versie van een jurisprudentiebundel te ontwikkelen, die bovendien alle rechtsgebieden omvat. Een elektronische versie biedt verschillende voordelen: de student kan gericht zoeken in alle uitspraken zowel op een enkel trefwoord als op een combinatie van trefwoorden (en/of). Elke uitspraak is voorzien van enkele additionele trefwoorden, zodat beter tegemoet kan worden gekomen aan de zoekbehoeften in het kader van het universitair juridisch onderwijs. Bovendien is het een duurzaam product, omdat update van de databank uitbreiding betekent en niet vervanging. De standaardjurisprudentie wordt in een webversie aangeboden. De webversie van de jurisprudentie biedt als voordeel dat vanuit juridische leermaterialen rechtstreeks links naar een bepaalde uitspraak kunnen worden gemaakt. Kennisnemen van jurisprudentie omvat naast het beschikbaar hebben van de uitspraken ook het lezen, structureren en analyseren van rechterlijke uitspraken teneinde de betekenis van een arrest te kunnen duiden. Het structureren en analyseren van uitspraken is geen triviale activiteit. Rechtenstudenten hebben problemen met het lezen en analyseren van rechterlijke uitspraken, vooral als het gaat om het vaststellen van de juridische betekenis van de uitspraak. In het huidige curriculum is niet voldoende tijd beschikbaar om uitspraken te lezen en te analyseren in het bijzijn van een docent die onmiddellijk terugkoppeling kan geven. Evenmin krijgen rechtenstudenten modellen aangereikt die hen kunnen helpen bij het lezen en analyseren van arresten. Voor het universitair juridisch onderwijs is het essentieel om te weten hoe een rechterlijke uitspraak gestructureerd en geanalyseerd moet worden. Hieraan wordt tegemoetgekomen door het aanbieden van een instructieomgeving waarin het de student mogelijk wordt gemaakt een arrest te analyseren op een zodanige wijze dat de structuur en de juridische betekenis ervan duidelijk wordt. Dit wordt gerealiseerd door de student de tekst van het arrest (in elektronische vorm) te geven en haar een raamwerk voor het analyseren van deze tekst te bieden. De student dient de relevante componenten uit de tekst van het arrest te selecteren en te plaatsen in juiste cel van de juiste tabel in het raamwerk. De student krijgt ondersteuning en terugkoppeling gedurende de structurering en analyse van de uitspraak. Eenmaal gestructureerd en geanalyseerd kan de student de aldus bewerkte uitspraak opslaan in haar persoonlijke jurisprudentiedatabank. Deze aanpak stelt de student ook in staat de verschillende uitspraken op onderdelen te vergelijken. Om rechtenstudenten een elektronische omgeving te bieden om hen te ondersteunen bij het zoeken naar en het structureren en analyseren van uitspraken is CASE ontwikkeld 1. CASE zal in het voorjaar van 2004 beschikbaar komen voor het juridisch onderwijs. 1 Het CASE project wordt gefinancierd door de VSNU in het kader van het project Rechten Online. Aan het project werken mee vanuit de Rechtenfaculteit van de Open Universiteit Heerlen: mr A. Jordaans, Prof. mr J. Rinkes, dr J. Theunissen, vanuit de Rechtenfaculteit van de Universiteit van Amsterdam mr dr A. Muntjewerff, drs R. Hoekstra, vanuit Concept & Code dr R. Leenes. Zie ook www.casetool.nl
Case Analysis and Storage Environment CASE CASE bestaat uit twee geintegreerde modules die binnen de ICT-omgeving van een onderwijsinstelling geïmplementeerd kunnen worden: Assembler, een module om rechterlijke uitspraken te verzamelen, op te slaan en te hergebruiken PAT (Precedent Analysis Tool), een educatieve module om studenten te helpen met het structureren en analyseren van rechterlijke uitspraken Assembler Assembler is de database voor standaardjurisprudentie op alle rechtsgebieden in CASE. De student kan gericht zoeken in alle uitspraken zowel op een enkel trefwoord als op een combinatie van trefwoorden (en/of) (zie Fig. 1). Elke uitspraak is voorzien van enkele additionele trefwoorden, zodat beter tegemoet kan worden gekomen aan de zoekbehoeften in het kader van het universitair juridisch onderwijs. Periodiek kan worden geïnventariseerd of de databank moet worden uitgebreid met nieuwe jurisprudentie: update van de databank betekent uitbreiding van de databank. De reeds opgeslagen jurisprudentie blijft behouden. De elektronische databank is eenvoudig uitbreidbaar. Door de beschikbaarheid van editors kunnen nieuwe uitspraken eenvoudig worden ingevoerd in de databank en van trefwoorden worden voorzien (zie Fig. 2). Figuur 1: Zoek een uitspraak 2
Figuur 2: Trefwoorden editor PAT PAT is de instructieomgeving voor het effectief en efficiënt leren structureren en analyseren van rechterlijke uitspraken in CASE. De rechtenstudent wordt een omgeving aangeboden waarin zij een rechterlijke uitspraak selecteert uit een aanwezige set van standaarduitspraken. Figuur 3: Structureren en analyseren van een uitspraak. 3
In de instructieomgeving PAT wordt de uitspraak gepresenteerd op het scherm terwijl tegelijkertijd een analyse raamwerk wordt gepresenteerd (zie Fig. 3). De uitspraken worden aangeleverd in het juiste format door Assembler. In het analyse raamwerk worden elementen onderscheiden (processuele en materiele). Van de student wordt gevraagd uit de rechterlijke uitspraak die elementen te selecteren die instanties zijn van de elementen genoemd in het raamwerk. De activiteiten van de student worden gevolgd (monitoring) en daar waar afwijkingen zijn met het model worden remedies voorgesteld (diagnose). Door de beschikbaarheid van een editor kan een uitspraak nadat deze is ingevoerd in de databank door de docent worden geprepareerd voor gebruik in PAT (zie Fig. 4). Figuur 4: Prepareren van een uitspraak. Literatuur Eemeren, van F.H., E.T. Feteris, R. Grootendorst, T. van Haaften, W. den Harder, H. Kloosterhuis & J. Plug (1996). Argumenteren voor juristen. Oefenboek. Grondingen: Wolters Noordhoff. Franken, H. e.a. (1991). Practicum Methoden en Technieken II. Casusoplossen. Bundel ter dienste van het Practicum Methoden en Technieken van de faculteit der rechtsgeleerdheid van de Rijksuniversiteit te Leiden. Arnhem: Gouda Quint. Henket, M. & P. van den Hoven (1999). JURIDISCHE VAARDIGHEDEN in argumentatief verband. Groningen: Wolters Noordhoff. Jansen, L. (1999). Nieuwe introductie in het recht. Utrecht: LEMMA. Muntjewerff, A.J., Jordaans, A., Hoekstra, R. and R. Leenes (2003). Case Analysis and Storage Environment CASE in D. Bourcier (ed.), Legal Knowledge and Information Systems. Jurix 2003: The Sixteenth Annual Conference. Amsterdam: IOS Press, 2003, pp. 1-10. 4
Muntjewerff, A.J. (2002). Principled and Structured Design of Electronic Materials for Learning the Law in T.J.M. Bench-Capon, A.Daskalopulu and R.G.F. Winkels (eds.), Legal Knowledge and Information Systems. Jurix 2002: The Fifteenth Annual Conference. Amsterdam: IOS Press, 2002, pp. 133-142. Muntjewerff, A.J. (2002). Evaluating the Instructional Environment for Learning to Solve Legal Cases PROSA. In Gustavo A. Santana Torrellas ans Vladimir Uskov (eds.). Proceedings of the IASTED International Conference Computers and Advanced Technology in Education. Anaheim Calgary Zurich: ACTA Press:, pp. 374-379. Scholten, P. (1974). Algemeen Deel. Zwolle: W.E.J. Tjeenk Willink. Soeteman, A. & A.J. Wolthuis (2003). Syllabus Juridische argumentatie 2003. Amsterdam: Vrije Universiteit. Stolwijk, S.A.M. & M. Bosch (2002). Het bestuderen van arresten in strafzaken. In Arresten strafrecht/strafprocesrecht met annotaties ten behoeve van het onderwijs verzameld. Deventer: Kluwer. Werkgroep Vaardigheden-onderwijs Rechten (1990). Syllabus Vaardigheden I. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam. 5