INSTRUMENTEN TER ONDERSTEUNING VAN SCRIPTIESTUDENTEN

Transcriptie

1 INSTRUMENTEN TER ONDERSTEUNING VAN SCRIPTIESTUDENTEN Medewerkers van de Bibliotheek Rechten hebben voor studenten, die starten met het schrijven van de scriptie, instrumenten ontwikkeld. De instrumenten die passen bij de verschillende fases van het schrijfproces worden online aangeboden op de homepage van de bibliotheek. Om een idee te krijgen wat de verschillende instrumenten zijn en hoe zij werken volgt nu een introductie. Inleidend: Inhoud en praktijk 2 Introductie bij het materiaal voor fase 1: 3 (Het vaststellen van het onderwerp) Introductie bij het materiaal voor fase 2: 5 (Hulp bij de oriëntatie op het onderwerp) Introductie bij het overige materiaal: 6 (Informatiebeheer en achtergrondmateriaal) Digna van Boven Ingrid Bennigsen December 2003

2 Inleidend : Inhoud en praktijk Met het schrijven van de scriptie sluit je je studie af en toon je aan over voldoende academische vaardigheden te beschikken. Het belangrijkste onderdeel bij het maken van de scriptie is inhoudelijk van karakter. Daarnaast bestaat het schrijven van de scriptie echter ook uit praktische werkzaamheden. Hierbij moet je o.a. denken aan het zoeken in de verschillende bibliotheek- en juridische bestanden om de benodigde literatuur, jurisprudentie etc. te vinden. Welke literatuur geeft antwoord op de vraag die je op dat moment stelt? Verder zorg je dat de gevonden publicaties goed gedocumenteerd worden. Enerzijds om de publicaties in handen te kunnen krijgen en anderzijds om de gebruikte literatuur correct te kunnen verantwoorden (denk aan verwijzingen in de tekst en de literatuurlijst). Overzicht van de verschillende fases in het schrijfproces: Fase 1: Vaststellen van een onderwerp dat bij jezelf past en tevens geschikt is als onderwerp voor de scriptie. Fase 2: Fase 3: Oriëntatie op het onderwerp. Je ontwikkelt ideeën over het onderwerp. Je verkent de hoeveelheid literatuur die beschikbaar is. Je gaat je inlezen en bepaalt welke inhoudelijke keuzes je gaat maken. Hiermee baken je het onderwerp af. Verdere inperking van het onderwerp. Je stroomlijnt de ideeën en gaat het onderwerp toespitsen op een concrete juridische vraag. Je formuleert een beantwoordbare probleemstelling. Fase 4: Uiteindelijk resulteren fase 1 t/m 3 in het schrijfplan. 1 1 Voor een uitgebreide toelichting zie: J.G. Brouwer, Handleiding voor juridische scripties, Groningen : Juridische Faculteit, 2001 Introductie bij het materiaal voor scriptiestudenten 2

3 Introductie bij het materiaal voor fase 1: Het vaststellen van het onderwerp Inleiding Aan het vaststellen van het onderwerp wordt door sommige studenten te veel tijd besteed. In het door de bibliotheek ontwikkelde materiaal worden een aantal bronnen genoemd, die je helpen het onderwerp vast te stellen. We sluiten hierbij aan bij de publicatie: J.G. Brouwer, Handleiding voor juridische scripties, Groningen : Juridische Faculteit, Wij geven hierop een aantal aanvullingen en leggen daarnaast uit hoe je gebruik kunt maken van PiCarta en Data Juridica bij het vaststellen van het onderwerp. Het formulier dat wij hierbij gemaakt hebben, helpt je om in kortere tijd tot het vaststellen van een onderwerp te komen. Toelichting In deze fase waarin je ideeën ontwikkelt en inspiratie opdoet, wisselen gevoelens van optimisme zich af met gevoelens van onzekerheid. Optimisme, omdat alles nog mogelijk is en je alles interessant vindt. Onzekerheid, omdat het onderwerp te vaag blijft en je er niet in slaagt het toe te spitsen op een concrete juridische vraag. Formulier Fase 1: het vaststellen van het onderwerp Dit formulier is bedoeld voor het structureren en administeren van je gedachtenproces, praktische aanwijzingen en gevonden literatuur. Daarnaast biedt het formulier de mogelijkheid om de zoektermen waarmee je gezocht hebt in de diverse digitale bronnen vast te leggen. Kant A van het formulier biedt de volgende mogelijkheden: Ten aanzien van het gedachtenproces : Ruimte voor het noteren van eigen vragen en ideeën. Ten aanzien van de praktische aanwijzingen : Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan aanwijzingen die je vindt in tijdschriftartikelen of andere bronnen. Noteer alles waarvan jij denkt dat het belangrijk zou kunnen zijn voor je toekomstig onderwerp, heel zorgvuldig. Denk o.a. hierbij aan: belangrijke personen, relevante organisaties, vermelding van congressen etc. Daarnaast kunnen aanwijzingen ook gevonden worden in de beschrijvingen van boeken en tijdschriftartikelen in de bibliotheek- en juridische bestanden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de toegekende trefwoorden en de essentie in de bron Data Juridica. Beschouw onvolledige verwijzingen naar publicaties als aanwijzingen en voeg deze toe. Ten aanzien van de gebruikte zoektermen in de digitale bronnen : Het is belangrijk voor het succesvol zoeken in de digitale bronnen om de zoektermen te noteren die je gebruikt hebt in een bepaalde bron. Hiermee krijg je inzicht in de structuur van je eigen zoekproces. Kant B van het formulier biedt de volgende mogelijkheden: Ten aanzien van het noteren van gevonden literatuur : Op kant B van het formulier kunnen verwijzingen naar relevante literatuur (boeken en/of tijdschrifartikelen), wetgeving en jurisprudentie zorgvuldig genoteerd worden. Denk hierbij aan de leidraad voor juridische auteurs. Introductie bij het materiaal voor scriptiestudenten 3

4 Zoeken in bibliotheek- en juridische bestanden De systemen waarin je naar literatuur zoekt zoals bijvoorbeeld: de Catalogus van de RuG, de bestanden van Plaza Kluwer Juridisch & Fiscaal (Data Juridica, NJ en ADW) hebben als kenmerk dat zij in hoge mate logisch gestructureerd zijn. Zij kunnen dan ook niet overweg met onduidelijk gestelde vragen. Kenmerkend voor deze fase is, dat je op dit moment nog geen duidelijke vragen hebt. Indien je jouw vage, nog wat onduidelijke vraag, probeert te vertalen naar een concrete (deel)vraag zul je makkelijker, sneller en succesvoller relevant materiaal kunnen vinden. Voor een goed zoekresultaat moet je er rekening mee houden dat: het zoeksysteem er vanuit gaat dat je precies weet wat je zoekt het zoeksysteem er vanuit gaat dat je weet in welk bestand je aan het zoeken bent. Mocht je in de Catalogus van de RuG aan het zoeken zijn, dan zul je nooit tijdschriftartikelen vinden, die zitten er namelijk niet in. het zoeksysteem er vanuit gaat dat jij weet welke zoektermen je moet gebruiken. Ieder systeem gebruikt zijn eigen terminologie. Dat betekent dat er een bepaalde lijst van termen is, die dit bestand kent. Gebruik je andere termen dan zal dit geen zoekresultaat opleveren. De Catalogus van de RuG is een algemeen bestand, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de bestanden van Plaza Kluwer Juridisch & Fiscaal. De catalogus gebruikt dan ook algemene termen. In de bestanden van Plaza Kluwer Juridisch & Fiscaal kan je met specifiek juridische termen zoeken. Gebruik in deze bestanden de woordassistentie. Indien je probeert de terminologie van het bestand te leren kennen, zul je meer resultaat met je zoekactie hebben. Introductie bij het materiaal voor scriptiestudenten 4

5 Introductie bij het materiaal voor fase 2 : Hulp bij de oriëntatie op het onderwerp Inleiding In het door de bibliotheek ontwikkelde materiaal, noemen we een aantal bronnen die je kunt gebruiken voor de oriëntatie op het onderwerp. Verder lichten we toe hoe je bij zoekacties in juridische of bibliotheekbestanden succesvol kunt zijn. Een belangrijk onderdeel hiervan is het verzamelen van de juiste terminologie die past bij jouw onderwerp. Het formulier dat wij hierbij gemaakt hebben is bedoeld om de zoektermen die in een bepaalde bron gebruikt worden, te noteren. Verder is er o.a. ruimte om publicaties, relevante wetgeving en jurisprudentie te noteren. Toelichting Bij het maken van de inhoudelijke keuzes gebruik je o.a. literatuur, je gaat je inlezen in het onderwerp. Verder ga je bronnen verzamelen die je van plan bent te gaan gebruiken om de verschillende onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden. Een en ander komt straks in je schrijfplan. De aanwijzingen die je gevonden hebt bij het zoeken van een onderwerp, ga je verder uitwerken. Gevonden publicaties ga je lezen. Je wordt geconfronteerd met praktische vragen als: Hoe vind ik de publicaties die mij helpen mijn ideeën te stroomlijnen en duidelijkheid te krijgen over mijn onderwerp? Hoe verzamel ik de bronnen die ik nodig heb voor mijn schrijfplan? Bij het zoeken naar literatuur die je in staat stelt om je onderwerp met succes af te bakenen en toe te spitsen op een concrete juridische vraag, is het belangrijk dat je de juiste trefwoorden vindt, die de inhoud van je onderwerp weergeven. Niet alle trefwoorden die inhoudelijk relevant zijn voor je onderwerp, zijn bruikbaar als zoektermen in de verschillende digitale bestanden. Ze zullen vertaald moeten worden naar zoektermen die in een bepaalde bestand bekend zijn. Een zeer specifieke juridische term als uitsluitingsclausule zal in Data Juridica wel iets opleveren maar in de catalogus niet. Formulier Fase 2: oriëntatie op het onderwerp Dit formulier is bedoeld voor het structureren en administreren van de trefwoorden van je onderwerp in relatie tot de bronnen die je gebruikt. Waarom zijn trefwoorden zo belangrijk? Met trefwoorden wordt zo nauwkeurig mogelijk de inhoud van een publicatie aangeduid en is daarmee een belangrijke zoekterm. Uiteraard is het ook belangrijk dat je zoektermen als auteurs, namen van organisaties, congressen etc. noteert. Gebruik hiervoor de rechterkolom op kant A van het formulier. Zoals eerder uitgelegd, is het van groot belang dat je relevante trefwoorden vindt die in de diverse digitale bronnen gebruikt worden. De kolommen op het formulier (kant A) zijn dan ook bedoeld om de bron en de trefwoorden gecombineerd te noteren. Op kant B van het formulier kunnen verwijzingen naar relevante literatuur (boeken en/of tijdschrifartikelen), wetgeving en jurisprudentie zorgvuldig genoteerd worden. Denk hierbij aan de leidraad voor juridische auteurs. Introductie bij het materiaal voor scriptiestudenten 5

6 Zoeken in bibliotheek- en juridische bestanden Kenmerkend voor deze fase is dat je steeds concretere ideeën ontwikkelt over het gekozen onderwerp. De oriëntatie is bedoeld ter voorbereiding van fase 3 waarin je het onderwerp verder inperkt, ideeën stroomlijnt en je onderwerp verder toespitst op een concrete juridische vraag. De systemen waarin je naar literatuur zoekt (zoals bijvoorbeeld: de Catalogus van de RuG), bestanden van Plaza Kluwer Juridisch & Fiscaal (zoals bijvoorbeeld: Data Juridica, NJ en ADW) hebben als kenmerk dat zij in hoge mate logisch gestructureerd zijn. Voor een goed zoekresultaat moet je er rekening mee houden dat: het zoeksysteem denkt dat je precies weet wat je zoekt het zoeksysteem denkt dat je weet in welk bestand je aan het zoeken bent. Mocht je in de Catalogus van de RuG aan het zoeken zijn dan zul je nooit tijdschriftartikelen vinden, die zitten er namelijk niet in. het zoeksysteem denkt dat jij weet welke zoektermen je moet gebruiken Ieder systeem gebruikt zijn eigen terminologie. Dat betekent dat er een bepaalde lijst van termen is, die dit bestand kent. Gebruik je andere termen dan zal dit geen zoekresultaat opleveren. De Catalogus van de RuG is een algemeen bestand, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de bestanden die aangeboden worden via Plaza Kluwer Juridisch & Fiscaal. De catalogus gebruikt dan ook algemene termen. In Plaza Kluwer Juridisch & Fiscaal kan je met specifiek juridische termen zoeken. Gebruik in deze bestanden de woordassistentie. Bij de keuze voor een definitief onderwerp is het belangrijk te weten of er voldoende relevant materiaal gepubliceerd is en/of beschikbaar is. (Kies je voor een populair onderwerp, bedenk dan dat veel publicaties voortdurend uitgeleend kunnen zijn.) Hulp bij het overige materiaal : Persoonlijk informatiebeheer Informatiebeheer Het informatiebeheer is een praktisch onderdeel van het schrijven van een scriptie waar veel studenten moeite mee hebben. In dit gedeelte worden een aantal tips gegevens hoe je hiermee kunt omgaan. Onder informatiebeheer valt het zorgvuldig bewaren van de zoekresultaten van je zoekopdrachten, zodat je er snel en zonder tijdverlies weer opnieuw gebruik van kan maken. Daarnaast valt onder informatiebeheer het zorgvuldig verantwoorden van de gebruikte bronnen. Denk hierbij aan de literatuurlijst en het correct en zorgvuldig citeren. Het beheren van de literatuurverwijzingen van gevonden publicaties komt vanaf het startpunt tot aan de afronding regelmatig terug bij het schrijven van een scriptie. Achtergrondmateriaal In dit gedeelte wordt kort toegelicht hoe je de kwaliteit van een bepaalde publicatie kunt beoordelen op relevantie en kwaliteit. Versie 15/12/2003 Introductie bij het materiaal voor scriptiestudenten 6