Slide 1 Actiegericht bezig met jongeren in de wijk Elly van Kooten, directeur wijken, ministerie van BZK Achtergrond informatie De bijeenkomst is bedoeld voor vertegenwoordigers van ministeries, gemeentebesturen, politie, onderwijsinstellingen, kinderrechters, ontwikkelingsorganisaties, jongerenorganisaties, buurtorganisaties en internationale instellingen. Op dit moment hebben 80 deelnemers zich hiervoor aangemeld.
Slide 2 Wat gaat er goed in de wijkenaanpak? Perceptie van de verandering in de buurt in het afgelopen jaar m.b.t overlast hangjeugd in 2006 en 2009 2006 2009 saldo verbeterd verslechterd -30% -20% -10% 0% 10% 20% 30% aandeel bewoners 2 Het kabinet is in 2007 gestart met de wijkenaanpak, omdat te veel wijken achterop dreigden te raken. Veertig wijken in Nederland bevonden zich op dat moment in de gevarenzone. Het Rijk heeft zich voor 10 jaar gecommitteerd aan de aanpak. Breed leeft consensus dat de aanpak op de goede weg zit. Het wijkgericht werken heeft een plek gekregen in de nieuwe collegeprogramma s van de betrokken gemeenten. Corporaties, bewoners en gemeenten werken samen om de leefbaarheid in de wijk zo prettig mogelijk te maken. Uit reacties van bewoners in het WoonOnderzoek Nederland 2009 blijkt dat de aandachtswijken in het algemeen vooruitgaan en een beter toekomstperspectief hebben. De perceptie van de verandering in de buurt is aanzienlijk verbeterd. (zie sheet) Een hogere opleiding betekent meer kansen in de toekomst. Het aandeel havo/vwo-ers16 groeit tussen 2007 en 2010, zo blijkt uit de Outcomemonitor Wijkenaanpak van het CBS. De aandachtswijken lopen een deel van hun achterstand in. Op het gebied van integreren en sociale samenhang blijkt dat de aandachtswijken zich over het algemeen hier positief ontwikkelen. Zo stijgt het aandeel niet-westerse allochtonen dat naar havo/vwo gaat. Deze ontwikkeling is in de aandachtswijken sneller verlopen dan daarbuiten. Ook op het vlak van WW-uitkeringen en inkomsten uit arbeid hebben nietwesterse allochtonen in de aandachtswijken hun achterstand sneller ingelopen dan buiten de wijken. Voor wat betreft langdurige bijstandsafhankelijkheid en niet-werkend werkzoekenden is de ontwikkeling weer ongunstig. Het terugdringen van overlast en verloedering is een belangrijk onderdeel van het kabinetsbeleid in het kader van veiligheid. Ook in de aandachtswijken wordt hierop ingezet. Met resultaat; inspecties tonen aan dat in de 40 wijken sprake is van een afname van mate van vervuiling en vernielingen.
Slide 3 Wat gaat er goed in de wijkenaanpak? 3 Leefbaarheidsproblemen worden onder druk gezet door onder andere werkloosheid, schulden, verloedering in de wijk, maar ook door overlast. Hierbij gaat het vaak om overlast door jongeren. In de wijkenaanpak gaat speciale aandacht uit naar jongeren die voor overlast zorgen. Jongeren beïnvloeden voor een gedeelte de leefbaarheid in een wijk en zijn medeverantwoordelijk hoe deze leefbaarheid en dus ook veiligheid ervaren wordt door bewoners.. Aandacht wordt besteed aan de leefbaarheidsituatie in de 40 aandachtswijken. Hoewel recente onderzoeken laten zien dat in deze wijken, maar ook in de rest van Nederland, sprake is van verbetering, zijn de leefbaarheidsproblemen nog niet verholpen. Uit reacties van bewoners in het WoonOnderzoek Nederland 2009 blijkt dat de aandachtswijken in het algemeen vooruitgaan en een beter toekomstperspectief hebben. Bewoners ervaren minder overlast van jongeren dan voorheen. (zie tabel sheet)
Slide 4 Jongeren en overlast 4 Jongeren in aandachtswijken hebben vaak te maken met verschillende problemen, zoals leerproblemen, schulden en/of een moeilijke thuissituatie. Door de vernauwende situatie zien jongeren vaak geen uitweg, voelen zich verloren of niet gehoord. Dit uit zich tot schooluitval of vandalisme. Jongeren die zich in een moeilijke situatie bevinden, hebben vaak geen toekomstperspectief of zijn de grip op hun leven kwijt. Zij handelen dan uit onmacht of woede. Maar niet alleen jongeren in een moeilijke situatie zorgen voor overlast. Vaak zijn het ook jongeren die gewoon stoer willen doen. Om te bewijzen tegenover hun vrienden dat zij lef en durf hebben. Jongeren die overlast geven in de wijk kunnen overgaan tot criminaliteit.
index ervaren jongerenoverlast Slide 5 Jongerenoverlast in perspectief Ervaren jongerenoverlast naar herkomst van bewoners en leefbaarheid 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 autochtoon niet-westers allochtoon westers allochtoon 0,5 0 wijken met gunstige wijken met mindere leefbaarheid leefbaarheid Nederland Bron: WoOn 2009 module Sociaal- Fysiek, leefbaarometer 2008 5 Jongerenoverlast wordt ervaren door de omgeving, de buurt. Hoe de buurt de overlast ervaart is een belangrijk gegeven hoe de leefbaarheid in de wijk wordt ervaren. Dit aspect van leefbaarheid is in het onderzoek jongerenoverlast in perspectief nader onderzocht. Jongerenoverlast doet zich het meest voor in gebieden die ook te kampen hebben met andere leefbaarheidsproblemen. De bewoners van de 40 wijken geven ruim 3 keer zo vaak aan, vaak overlast door jongeren te ervaren dan gemiddeld. (zie tabel sheet, midden grafiek).(de streepjes geven de significantie in absolute verschillen aan) Uit het onderzoek blijkt tevens dat allochtone jongeren onevenredig veel overlast veroorzaken. Dit blijkt uit politiecijfers m.b.t. overlastgerelateerde delicten. Ook buurtbewoners geven aan dat overlast veroorzaakt wordt door allochtone of gemende groepen jongeren. Jongerenoverlast is echter geen puur allochtonenprobleem. Hoewel de allochtone jongeren oververtegenwoordigd zijn, wordt per saldo de meeste overlast veroorzaakt door autochtone jongeren (er zijn immers meer autochtone dan allochtone jongeren). Ook blijkt dat het vaak juist allochtone buurtbewoners zijn die overlast ervaren van de allochtone jongeren. De allochtonen ervaren overigens twee keer zoveel overlast dan autochtonen. Vaak omdat zij in wijken wonen waar veel overlast is. Overlastproblematiek lijkt dus geen autochtonen tegen allochtonen probleem te zijn Contacten met de buren blijken echt toe te doen. Hoe meer (interetnisch) contact des te minder jongerenoverlast wordt er ervaren. In de wijken waar er veel verhuisd wordt, en men niet weet wie in de buurt woont, is er juist sprake van overlastervaring Jongerenoverlast doet zich vaak voor in wijken met veel hoogbouw en in wijken waar sprake is van veel leegstand, braakliggend terrein en slecht onderhoud van de openbare ruimt. Verder is in wijken met veel allochtonen, werklozen en lagere inkomensgroepen vaker sprake van jongerenoverlast. Tenslotte is in omgevingen waar veel voorzieningen/ ontmoetingsfuncties voor jongeren te vinden zijn, ook meer sprake van overlast door jongeren.
Slide 6 Actiegericht met jongeren bezig zijn 6 Preventief handelen Voorkomen is slechts het halve werk. Het vroegtijdig herkennen van psychosociale problemen, het tegengaan van drank- en drugsgebruik, versterken van de supervisie door de ouders, en het bieden van meer structuur in de vrijetijdsbesteding. Repressief handelen Daar waar het nodig is, is repressief handelen een middel om aan te geven wat de grenzen zijn. Bepaalde handelingen gaan gepaard met consequenties. Geef de jongeren wat te doen! Ontwikkel in samenwerking met jongerencentra, basisscholen en andere instanties programma s of maak afspraken met elkaar om de jongeren te stimuleren en te motiveren. (vb: Straatcoaches, Buurtportiers, Vreedzame school Utrecht, zie ook sheet Wijkenaanpak Zaanstad Poelenburg: jongerencentrum opgezet). Deel kennis en methodieken met elkaar Sommige methodieken zijn heel goed toepasbaar in de eigen gemeente. Sta hier open voor. (vb Leeuwarden en Amsterdam, zie sheet De wijkenaanpak met 3 foto s) Inzetten op sleutelfiguren Jongeren kijken op tegen sleutelfiguren die echt betrokken is met ze. Sleutelfiguren in de wijk kunnen ervoor zorgen dat jongeren in de wijk minder tot geen overlast zorgen en voorkomen dat zij overgaan in de criminaliteit. Sleutelfiguren kunnen nieuwe perspectieven bieden aan deze jongeren en hen stimuleren een studie op te pakken of een baan te zoeken. Echter de juiste sleutelfiguren vinden, wordt als lastig ervaren. In opdracht van de directie Wijken in samenwerking met een aantal gemeenten wordt in het experiment Slagkracht in de wijk het onderzoek Best Persons uitgevoerd. Met dit onderzoek wordt bekeken hoe de juiste persoon herkend en gevonden kunnen worden. Hierbij kunnen we denken aan de extra betrokken wijkagent in de juiste buurt of de juiste krachtige buurvrouw in het jeugdcentrum. Vervolgens wordt bekeken hoe deze persoon het beste
ingezet kan worden om het optimale resultaat te bereiken. De resultaten van het onderzoek worden in de zomer van 2011 verwacht. (zie sheet: Jongeren stimuleren en motiveren)
Slide 7 Actiegericht met jongeren bezig zijn Tips die door Stade Advies Utrecht wordt gegeven: 1: Werk nauw samen met gemeente, welzijn en politie 2: Stel met betrokkenen leefregels en gedragsregels op en maak deze kenbaar 3: Stimuleer bewoners om overlast te melden en reageer daar snel op 4: Herstel schade zo snel mogelijk 5: Informeer bewoners en jongeren over de aanpak van overlast en de voortgang hierin 6: Organiseer straatgesprekken, portiekgesprekken, overleggen 7: Geef richtlijnen over wat is overlast. 8: Doe onderzoek naar aard en omvang van overlast in een buurt 7 Kort samengevat een aantal een punten die door Stade Advies Utrecht zijn geformuleerd om actiegericht bezig te zijn. Stade Advies Utrecht: landelijk opererend adviesbureau voor maatschappelijke ontwikkeling Tips die door Stade Advies Utrecht wordt gegeven: 1: Werk nauw samen met gemeente, welzijn en politie 2: Stel met betrokkenen leefregels en gedragsregels op en maak deze kenbaar 3: Stimuleer bewoners om overlast te melden en reageer daar snel op 4: Herstel schade zo snel mogelijk 5: Informeer bewoners en jongeren over de aanpak van overlast en de voortgang hierin 6: Organiseer straatgesprekken, portiekgesprekken, overleggen 7: Geef richtlijnen over wat is overlast. 8: Doe onderzoek naar aard en omvang van overlast in een buurt
Slide 8 Geef jongeren wat te doen! Zaanstad Poelenburg 8 Onveiligheidsgevoelens hebben (ook) in Poelenburg veel te maken met jongerenoverlast op straat. In het najaar van 2009 werd er forse problematiek ervaren die onder andere tot uiting kwamen in de media. Na een effectieve aanpak op diverse fronten zijn er positievere cijfers m.b.t bewonerstevredenheid in het najaar van 2010 uitgekomen. De acties die ondernomen zijn een combinatie van repressie (cameratoezicht, politieinzet) en preventie (jongerencentrum De Kanjer, outreachend jongerenwerk, jongerenloket). Door goed samenspel tussen wijkinstellingen, politie en jongeren is de overlast aantoonbaar verminderd. (zie sheet, rood geeft aan ervaren overlast:veel, oranje geeft aan ervaren overlast: tussen gemiddeld en veel in) De professionals hebben zich onder leiding van de wijkmanager verenigd in het Jongerennetwerk, wat als doel heeft om jongeren echt te bereiken en aan te zetten tot positief gedrag. Activiteiten in jongerencentrum De Kanjer, gecombineerd met een strenge aanpak van overlastplegers, lijken effect te sorteren. Jongeren worden bovendien op een positieve manier uitgedaagd om hun talenten te ontwikkelen. Zo waren afgelopen jaar een paar interessante eigen initiatieven van jongeren te zien, zoals leerlingen van het Pascal Zuid die met camera s de straat op gingen om Poelenburg in beeld te brengen als topwijk. De aandacht hiervoor van de Zaanse media had een positief effect op de beeldvorming.
Slide 9 Deel kennis met elkaar 9
Slide 10 Jongeren stimuleren en motiveren Inzetten op sleutelfiguren 10 Behalve gemeenten, corporaties, politie en welzijnsorganisaties zijn het ook de jongeren zelf die bijdragen aan de vermindering van overlast door elkaar te motiveren en te stimuleren. Hierbij worden ze wel een handje geholpen door verenigingen, scholen of jongerencentra. Schooluitval voorkomen en overlast terugdringen is het doel van de Nijmeegse voetbalvereniging Futsal Chabbab, dat in het Marokkaas Zaalvoetbal en jongeren betekent. Als de kinderen slecht op school presteren, mogen ze alleen met zaalvoetbal meetrainen als zij huiswerkbegeleiding volgen. Veroorzaken ze overlast in de wijk, dan worden ze op het matje geroepen. In de gemeente Waddinxveen hebben ze vooral last van jongeren die teveel rommel achterlaten en lawaai tot laat in de nacht. De jongerencoaches benaderen de kinderen liever proactief en positief om een langdurig effect te krijgen. De straatcoaches hebben twintig jongens en zeven meisjes in het project. De kinderen werken in groepjes een plan waarin zij aangeven wat zij graag willen doen, bijvoorbeeld iets met muziek of sport. Jonge kinderen betrekken bij hun woonomgeving om zo te voorkomen dat ze op oudere leeftijd ongewenst gedrag gaan vertonen. In Amsterdam bedachten ze het idee Jij en je wijk. Drie basisscholen doen hieraan mee en leren de kinderen hoe ze een actieve rol kunnen spelen in de maatschappij.
Slide 11 - Experimenteren - Leren - Borgen 11