Harmonisatiestrategie voorschoolse voorzieningen in de gemeente Elburg

Harmonisatiestrategie voorschoolse voorzieningen in de gemeente Elburg Notitie voor de gemeente Elburg over harmonisatieplannen van SPE en SKE St. Peuterspeelzalen gemeente Elburg St. Kinderopvang Elburg Spectrum, Annelies Cozijnsen Oktober 2010 Rapport 08-0762d l ACO-av

Inhoud Inleiding en achtergrond... 1 1. Missie en Visie... 3 2. Huidige situatie... 5 3. Wet ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie... 7 4. Toekomst...11 5. Knelpunten....17 6. Vraag aan de gemeente Elburg...19 7. Afkortingenlijst...21 Bijlagen 1. Convenant Kwaliteit peuterspeelzaalwerk...23

Inleiding en achtergrond Medio 2007 heeft het kabinet in de brief samen spelen, samen leren de hoofdlijnen voor harmonisatie van voorzieningen voor kinderen van 0-4 jaar uiteengezet. Het streven van het kabinet is dat er voor alle kinderen kwalitatief goede opvang is in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. De ontwikkelingskansen van kinderen worden hierdoor vergroot en alle kinderen die dat nodig hebben, krijgen daarbij voor- en vroegschoolse educatie aangeboden (VVE). De VVE dient van goede kwaliteit en financieel toegankelijk te zijn. Daarbij is er ruimte voor variëteit in de voorzieningen en keuzevrijheid voor ouders. De basiskwaliteit van peuterspeelzalen en kinderopvang zijn gegarandeerd. Het toezicht is goed geregeld en gemeenten hebben een regierol. In Nederland bestaan twee aparte voorzieningen voor kinderen van 0 4 jaar: de peuterspeelzaal en de kinderdagopvang. Kinderopvang is bedoeld voor baby s en peuters van werkende ouders. Ouders kunnen een beroep doen op een tegemoetkoming in de kosten via de kinderopvangtoeslag. De peuterspeelzaal is bedoeld voor kinderen van 2 4 jaar. Het is daarbij geen voorwaarde dat beide ouders werken. De peuterspeelzalen worden gefinancierd uit gemeentelijke gelden en ouderbijdragen. Het kabinet streeft ernaar dat in 2011 de peuterspeelzalen en de kinderopvang verder naar elkaar zijn toegegroeid, geharmoniseerd. De toenmalige staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, mevrouw Dijksma, heeft in haar brieven van 17 juni 2007 en 23 mei 2008 laten weten dat de scheiding van beide stelsels, kinderopvang versus peuterspeelzaalwerk, niet langer houdbaar is. Inmiddels is bekend dat het kabinet prioriteit heeft gegeven aan het voorkomen van taalachterstanden en er wordt geïnvesteerd in VVE. Het streven daarbij is 100% van de doelgroep te bereiken en een basiskwaliteit van het peuterspeelzaalwerk te regelen. Dit is verwoord in de wet Ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie (Wet OKE). De eerder beoogde volledige harmonisatie in wet-, regelgeving en financiering is niet gerealiseerd. De Stichting Peuterspeelzalen in de gemeente Elburg (SPE) en de Stichting Kinderopvang Elburg (SKE) onderschrijven de wens en de noodzaak om de voorschoolse voorzieningen te harmoniseren. Vooruitlopend op de wetgeving hebben de organisaties elkaar opgezocht en onderzoeken de mogelijkheden om een vergaande samenwerking te realiseren. Wij streven er naar de expertise en het aanbod van beide organisaties te behouden en samen te voegen in de voorzieningen zodat het aan alle Elburgse kinderen en hun ouders ten goede komt. Onder het kopje toekomst gaan wij hier nader op in. Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 1

2 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

1. Missie en visie De SPE en SKE hebben hun gezamenlijke missie en visie geformuleerd. Naar buiten wordt de afkorting SKE voor beide voorzieningen gebruikt. Missie De Stichting Kinderopvang Elburg (SKE) is een professionele organisatie voor kinderopvang en peuterspeelzaalwerk met een verscheidenheid aan opvangvormen in de leeftijdsgroep van 0-13 jaar. Door een aanbod op maat, zijn ouders in staat om zorg en werk te combineren. De stichting streeft naar financiële stabiliteit om de continuïteit te waarborgen. De SKE stelt hoge kwaliteitseisen aan het pedagogisch handelen. Er wordt een omgeving geboden waarin aandacht is voor de opvang, zorg en ontwikkeling van kinderen. Maar het belangrijkste is dat de kinderen zich bij de SKE thuis voelen, dat is waar alles om draait! Visie Kwaliteit staat bij onze kinderopvang en peuterspeelgroepen voorop. Deze kwaliteit is merkbaar door de inzet van goed opgeleide medewerkers en de inrichting en materialen die gebruikt worden. De medewerker van de SKE is betrokken en gaat respectvol om met de kinderen en ouders. Iedereen is welkom. De SKE wil een bijdrage leveren aan de optimale ontwikkeling van kinderen die opgroeien in een multiculturele samenleving. Het leren van sociale vaardigheden binnen een groep is een meerwaarde voor de ontwikkeling van het kind. Voldoende aandacht voor de zorg en ontwikkeling van de kinderen is alleen mogelijk door goede samenspraak met de ouders. Door samenwerking met andere lokale en regionale organisaties is de SKE actief betrokken bij het welzijn van kinderen in de gemeente Elburg en directe omgeving. De visie sluit aan bij de opvoedingsdoelen zoals prof. Riksen-Walraven die geformuleerd heeft. Daarmee is de basis is gelegd voor de kwaliteitseisen van de kinderopvang in Nederland die eveneens van toepassing zijn op onze peuterspeelgroepen. De vier pedagogische basisdoelen zijn het aanbieden aan kinderen van: Een gevoel van emotionele veiligheid. Gelegenheid tot het ontwikkelen van persoonlijke vaardigheden. Gelegenheid tot het ontwikkelen van sociale vaardigheden. De kans om zich de waarden en normen en de cultuur van een samenleving eigen te maken. Bovenstaande opvoedingsdoelen zijn geïntegreerd in ons pedagogisch beleid. Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 3

4 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

2. Huidige situatie Kinderopvang Steeds meer kinderen maken gebruik van de kinderopvang. De arbeidsparticipatie van vrouwen met jonge kinderen neemt toe en het aantal vrouwen dat stopt met werken of minder gaat werken na de geboorte van het eerst kind neemt af. De gemiddelde opvangduur neemt toe. Het kinderdagverblijf is de gehele dag open. Kinderopvang is lange tijd gezien als arbeidsmarktinstrument. Het stelt ouders in staat werk en zorg te combineren wat een voorwaarde is voor economische ontwikkeling. Inmiddels wordt kinderopvang niet alleen als arbeidsmarktinstrument ingezet, maar wordt het gezien als een verrijkende omgeving voor kinderen. In de kinderopvang wordt momenteel minder gebruik gemaakt van VVE programma s dan in de peuterspeelzalen, terwijl dat met een stijgende arbeidsparticipatie - ook onder mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt - wel in toenemende mate nodig zal zijn. De overdracht van de kinderdagopvang naar het basisonderwijs gebeurt via een overdrachtsformulier. Er is geen warme overdracht. Met het basisonderwijs wordt alleen samengewerkt op het gebied van de buitenschoolse opvang en in het LEA overleg. SKE wil deze samenwerking graag uitbreiden om een doorgaande lijn te realiseren. Peuterspeelzalen Op de Elburgse peuterspeelzalen en in de kinderopvang wordt nog geen erkend effectief VVE programma gebruikt. Binnen de gemeente wordt gewerkt met Boeken Bas. De Wet OKE vereist de inzet van een erkend VVE programma dat alle ontwikkelingsdomeinen bestrijkt. Momenteel wordt in de gemeente onderzocht wel programma het meest aansluit bij de Elburgse situatie. De overdracht naar het basisonderwijs is op dezelfde manier geregeld als bij de kinderopvang. De samenwerking met het CJG is beperkt tot een jaarlijks bezoek op locatie van de peuterspeelzaal. De SPE hecht waarde hieraan en het blijkt hoe belangrijk het is dat de lijnen kort zijn. De SKE en SPE willen de samenwerking met het CJG graag intensiveren. Icare heeft 28 uur per jaar beschikbaar voor overleg met de peuterspeelzalen. Onderzocht wordt op welke manier dit optimaal ingezet kan worden. Er vindt geen andere overdracht en samenwerking plaats met het onderwijs en CJG. De laatste jaren is er een terugloop waar te nemen in het aantal peuters dat de peuterspeelzalen bezoekt. Gelet op het streven om 100% bereik van doelgroepkinderen te realiseren en VVE aan te bieden is dit een ongunstige ontwikkeling. Onder het kopje toekomst geven wij aan welke mogelijkheden wij zien om VVE te verbreden. De financiële toegankelijkheid van de peuterspeelzalen en de kinderopvang verschilt. Kinderopvang is voor de meeste ouders inmiddels goedkoper dan de peuterspeelzaal. Dit gegeven, de toenemende arbeidsparticipatie en het dalende geboortecijfer zijn van invloed op de capaciteit en bezetting van het peuterspeelzaalwerk. De huidige ontwikkelingen kunnen leiden tot segregatie van voorzieningen en tot inkrimping van het peuterspeelzaalwerk. Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 5

Tarieven De bekostiging van de voorschoolse voorzieningen verschilt van elkaar en komt ook tot uiting in het netto bedrag dat ouders betalen. Bij de kinderopvang betalen de ouders de volledige uurprijs en krijgen daarvan een groot deel via de kinderopvangtoeslag terug. De peuterspeelzalen krijgen een gemeentelijke subsidie en zijn voor een sluitende exploitatie afhankelijk van ouderbijdragen. Deze zijn slechts in beperkte mate inkomensafhankelijk. In praktijk betekent het dat peuterspeelzalen voor de meeste ouders duurder zijn dan het kinderdagverblijf. In de gemeente Elburg waren in 2009 572 kinderen in de leeftijd van 2-4 jaar. Daarvan bezoeken er 247 (43%) een peuterspeelzaal en 196 (34%)het kinderdagverblijf (deze kinderdagverblijfgroep begint bij 20 maanden). Het aantal kinderen dat gebruik maakt van beide voorzieningen is niet bekend, maar de inschatting is dat het een te verwaarlozen aantal betreft. Het aantal kinderen dat de voorschool in Doornspijk bezoekt is 26. Deze peuters worden vanaf 3 jaar geplaatst. Het percentage peuters in de leeftijd van 2 4 jaar dat door SPE en SKE wordt bereikt is 77%. 6 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

3. Wet ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie Het kabinet wil dat kinderopvang en peuterspeelzalen langzaam maar zeker naar elkaar toegroeien. Dit betekent dat de kwaliteit van de peuterspeelzalen toegroeit naar die van de kinderopvang en dat de voorschoolse educatie in de kinderopvang versterkt wordt. Een landelijk kwaliteitskader voor peuterspeelzalen, vastgelegd in de wet Ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie (OKE), moet dit proces versnellen. De wet is per 1 augustus 2010 in werking getreden. De harmonisering leidt ertoe dat de volgende kwaliteitseisen voor peuterspeelzalen gaan gelden: aanbieden van verantwoorde opvang die bijdraagt aan een goede en gezonde ontwikkeling van het kind in een veilige en gezonde omgeving; verantwoorde opvang wordt getoetst aan de inzet van kwalitatief en kwantitatief personeel (groepsgrootte en opleidingseisen), toedeling verantwoordelijkheid (leidster-kindratio) en het pedagogisch beleid. Op een groep van maximaal 16 kinderen staan in het vervolg twee leidsters, waarvan minimaal één beroepskracht met een opleiding op SPW-3 niveau of equivalent. In het geval van VVE moeten er minimaal twee beroepskrachten zijn; personeel en vrijwilligers zijn in bezit van verklaring omtrent gedrag (VOG); schriftelijke risico-inventarisatie veiligheid en gezondheid; mogelijkheid tot het stellen van regels over administratie om zonodig monitoring mogelijk te maken; informatieplicht aan ouders over beleid; voorschrift over voertaal; een vorm van oudervertegenwoordiging, inclusief klachtenregeling; VVE deelname op 4 dagdelen of minimaal 10 uur; VVE middelen zijn geoormerkt. Deze nieuwe kwaliteitseisen zullen van toepassing zijn op alle peuterspeelzalen. De GGD zal toezicht houden op de kwaliteitseisen die voor peuterspeelzalen gaan gelden. NB: In de notitie Betere ontwikkelingskansen voor kinderen in kinderdagverblijven en peuterspeelzalen die de VNG in november 2009 heeft gepubliceerd wordt nogmaals benadrukt dat het hier gaat om minimumeisen ter verbetering van het peuterspeelzaalwerk. In de bestuurlijke afspraken tussen het ministerie van OCW en de VNG van 24 april 2008 is overeengekomen dat gemeenten worden gestimuleerd om de bestaande middelen voor peuterspeelzaalwerk te handhaven. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling dat als peuterspeelzalen nu al voldoen aan een hoger kwaliteitsniveau (bijvoorbeeld twee beroepskrachten op een groep) de invoering van het landelijk minimum wordt aangegrepen om de huidige kwaliteit te verlagen door het nieuwe minimum als norm te nemen. De gemeente Elburg ontvangt 55.000 euro decentralisatiekosten in verband met de Wet OKE. Deze middelen zijn bedoeld om het handhaven van de huidige kwaliteit mogelijk te maken. Het gaat dan bijvoorbeeld om de twee beroepskrachten per groep. Het uitgangspunt is dat als de kwaliteitsslag is gerealiseerd, peuterspeelzalen en kinderopvangcentra minder belemmeringen ondervinden om met elkaar samen te werken en elkaar inhoudelijk kunnen versterken. Deze samenwerking heeft het Rijk met een subsidieregeling ondersteund. Op die manier wil men een goede infrastructuur in stand houden en verder ontwikkelen om voorschoolse educatie aan te bieden aan kinderen met een taalachterstand. Hierbij maakt het niet uit of zij op de peuterspeelzaal zitten of gebruik maken van de kinderopvang. Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 7

De mate waarin peuterspeelzalen en kinderopvangcentra gaan samenwerken, hangt sterk samen met de lokale noodzaak en wensen. De VNG heeft in overleg met OCW en andere belanghebbenden een aantal modellen ontwikkeld, dat als voorbeeld kan worden gebruikt om een bepaalde vorm van harmonisatie te realiseren. De modellen zijn ontwikkeld op basis van bevindingen in de door het Rijk gesubsidieerde pilotprojecten zoals ook SKE en SPE nu uitvoeren. Ook zijn de juridische en financiële mogelijkheden in kaart gebracht. Op 6 juli 2009 hebben staatssecretaris Dijksma, vertegenwoordigers van gemeenten, peuterspeelzalen, kinderopvangorganisaties en ouders een convenant getekend, waarin ze gezamenlijk afspraken maken om de kwaliteit van kinderopvang en peuterspeelzaalwerk te versterken. Het ministerie van OCW stelt aanvullend beleidsregels op. Aanbieders en afnemers van het peuterspeelzaalwerk hebben op basis van de verantwoordelijkheden zoals verwoord in de wijzigingswet OKE, de verantwoordelijkheid opgepakt om samen landelijke kwaliteitseisen op te stellen voor het peuterspeelzaalwerk (zie bijlage). Een dergelijk convenant voor de kinderopvang bestaat al sinds 2005. Het is de bedoeling dat beide convenanten op termijn worden samengevoegd. Gemeenten en VVE Gemeenten hebben de opdracht het bereik en de kwaliteit van VVE op een hoger plan te brengen. Ze hebben nu een wettelijke verantwoordelijkheid om alle doelgroepkinderen een goed aanbod te doen. Drie criteria daarvoor zijn: voldoende plaatsen voor voorschoolse educatie in aantal en spreiding ter voorkoming van segregatie; ouderbijdrage voor VVE = maximaal het bedrag dat ouders betalen volgens de Wet kinderopvang aan kinderopvang. De bedoeling is dat ouders van doelgroepkinderen per saldo niet meer betalen dan ouders in de kinderopvang die voor de hoogste kinderopvangtoeslag in aanmerking komen; kwalitatief volwaardige plaatsen voor voorschoolse educatie. Gemeenten krijgen de inspanningsverplichting om zoveel mogelijk kinderen uit de doelgroep met VVE te bereiken. Peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, scholen, jeugdgezondheidszorg, worden verplicht om met gemeenten afspraken te maken die leiden tot een optimaal bereik. Gemeenten zijn vanaf 1 november 2009 verplicht om de ouderbijdrage voor doelgroeppeuters te verlagen naar circa 105 euro per jaar. Om dit te kunnen bekostigen is 20 miljoen extra toegevoegd aan het onderwijsachterstandenbudget. Met dit bedrag kunnen gemeenten 540 euro per doelgroeppeuter compenseren. Van gemeenten wordt verwacht dat zij de huidige uitgaven aan voorzieningen van 0-4 blijven investeren in deze groep. Zo kan ook de toegankelijkheid van peuterspeelzaalwerk voor kinderen die geen voorschoolse educatie nodig hebben gewaarborgd blijven. De wet is per 1 augustus 2010 in werking getreden. In totaal heeft staatssecretaris Dijksma 43,5 miljoen uitgetrokken voor meer en betere voorschoolse educatie en 60 miljoen voor verbetering van de kwaliteit en toegankelijkheid van peuterspeelzalen. Voor de invoering in is nog een keer 16 miljoen beschikbaar. Deze middelen zijn geoormerkt. Zoals de VNG in het VVE convenant van 3 april 2008 met Staatssecretaris Dijksma hebben afgesproken, adviseert de VNG daarnaast gemeenten de eventuele vrijval als gevolg van de extra rijksgelden in te zetten voor verlaging van de ouderbijdrage van niet-doelgroepkinderen. De gemeente bepaalt hoe het begrip doelgroepkind wordt ingevuld. Meestal wordt als basis de gewichtenregeling uit het basisonderwijs gebruikt. Gemeenten kunnen zelf criteria toevoegen. 8 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

De SKE en SPE willen gebruikmakend van de ervaringen in de praktijk- graag meedenken met de gemeente bij het formuleren van doelgroepcriteria. Desgewenst kunnen SKE en SPE daarvoor een voorzet doen. Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 9

10 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

4. Toekomst De SKE en SPE hechten aan optimale ontwikkelingskansen voor alle kinderen. Dit vraagt om een goed aanbod aan ontwikkelingsgerichte voorschoolse voorzieningen en een goede samenwerking met het CJG om de toeleiding van de doelgroep naar de voorschoolse voorzieningen te borgen. Wij zullen daarom samen met het CJG op zoek gaan naar de mogelijkheden om alle kinderen en hun ouders te bereiken en de rol die ieder daarin kan spelen. SPE en SKE denken graag mee over het ontwikkelen van een zorgstructuur voor de 0 4 jarigen en een betere aansluiting op het basisonderwijs. Het CJG dat in februari 2010 is geopend biedt kansen om korte lijnen en samenwerking met de verschillende partners te bewerkstelligen. Samenwerking SKE en SPE SKE en SPE onderzoeken de mogelijkheden om bestuurlijk en organisatorisch samen te werken. De SPE wordt daarmee minder kwetsbaar en beide organisaties winnen aan professionaliteit en bestuurskracht. Het gezamenlijke doel: een kwalitatief sterk en gevarieerd aanbod voor alle kinderen en hun ouders in de gemeente Elburg is leidend. Wij werken aan een juridische vormgeving waarbij de geldstromen van kinderopvang en peuterspeelzalen gescheiden blijven en transparantie in de besteding van subsidiegelden is gewaarborgd. De organisaties bundelen hun expertise eveneens in de samenwerking met derden. Peuterspeelgroepen en kinderopvang zijn al met ingang van 2010 te bereiken in één loket voor ouders. De samenwerking zal voorts tot uiting komen in een gezamenlijke administratie, zoals bij aanmelding en plaatsing. Uitwisseling van kennis en personeel, gezamenlijk gebruik van locaties, organiseren van themabijeenkomsten en opvoedingsondersteuning voor ouders, een zorgstructuur en aanbod voor zorgkinderen en een sterke profilering van de voorschoolse voorzieningen in het lokale jeugdbeleid. De mate waarin het aanbod wordt samengevoegd en het tijdspad is nog onderwerp van discussie. Wij realiseerden zoals genoemd al één loket voor ouders per 1 januari 2010. Het loket betreft de informatievoorziening, aanmelding en plaatsing. Het aanbod kinderopvang en peuterspeelgroepen blijft beide beschikbaar. Met de inbreng van ieders expertise en werkwijze menen wij een compleet aanbod te doen aan onze klanten. Ook de gemeente - als wettelijk verantwoordelijke voor een goed aanbod aan alle doelgroepkinderen - is gebaat bij een goede voorzieningenstructuur. De samenwerking brengt wellicht enige efficiencywinst met zich mee, maar zal geen noemenswaardige financiële voordelen opleveren. De salariskosten zijn de grootste kostenposten, de samenwerking brengt daarin geen verandering. De Wet OKE brengt een kostenverhoging met zich mee, maar door het realiseren van peuterspeelgroepen vertalen zich die niet in een vraag om een hoger subsidiebedrag. Nieuwe vorm De veranderde financiering van de kinderopvang (in praktijk is de kinderopvang voor veel ouders goedkoper geworden) en een veranderende behoefte van ouders met betrekking tot flexibiliteit en openingstijden leiden tot een terugloop bij het peuterspeelzaalwerk. Daar willen wij op inspelen en onderzoeken de mogelijkheden voor een nieuwe ontwikkelingsgerichte basisvoorziening voor 2 4 jarigen, de peuterspeelgroep. Hier is in het land al ervaring mee opgedaan en kan gezien worden als een renovatie van het product peuterspeelzaalwerk. In het Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 11

onderzoek worden de effecten van nieuw kabinetsbeleid en bezuinigingen op de kinderopvangtoeslag meegewogen. Doelstelling Kwalitatief sterke basisvoorziening met een zo hoog mogelijk bereik van doelgroepkinderen. Optimale ontwikkelingskansen voor alle kinderen. Gebruik van een effectief VVE programma. Informatie en advies geven aan ouders en zonodig: Signaleren en verwijzen bij ontwikkelingsproblemen Voorkomen van segregatie (kinderen van werkende en niet-werkende ouders) Effectieve en klantvriendelijke dienstverlening Zorgvuldige inzet van publieke middelen Sterke positie in het lokaal jeugdbeleid. De SKE en SPE streven naar inpassing van een VVE programma in het basisaanbod, dus voor alle kinderen. Voor doelgroepkinderen kan het aanbod worden aangevuld met gerichte VVE ondersteuning, bijvoorbeeld door het inzetten van VVE-tutors. Om deze doelstelling te realiseren zien wij diverse mogelijkheden. De hoofdlijnen en de manier waarop wij die willen bereiken geven wij hieronder weer. Peuterspeelgroep en zorgvuldige inzet publieke middelen Een peuterspeelgroep komt voor een groot deel overeen met het huidige peuterspeelzaalwerk met elementen van de kinderopvang daaraan toegevoegd. De peuterspeelgroepen is een andere benaming voor de huidige peuterspeelzalen. Het verschil is dat deze groep voldoet aan de eisen uit de Wet kinderopvang en opgenomen is in het register kinderopvang. Daarmee komen er mogelijkheden voor een andere financiering in beeld die voor alle betrokkenen gunstig zijn. Met het omvormen van het huidige peuterspeelzaalwerk naar peuterspeelgroepen is deze voorziening in principe toekomstbestendig. De investeringen die in het peuterspeelzaalwerk zijn gedaan, de opgebouwde expertise in ontwikkelingsgericht werken en de spreiding over de wijken en kernen is gewaarborgd. Daarmee heeft de gemeente de infrastructuur die nodig is om alle 2 4 jarigen te bereiken. De belangrijkste eisen uit de Wet kinderopvang in dit verband zijn: een groepsgrootte van 14 kinderen van 2 4 jaar met 2 beroepskrachten; normen ten aanzien van de huisvesting, pedagogisch beleid en de medezeggenschap van ouders. De peuterspeelgroepen sluiten zoveel mogelijk aan bij de openingstijden van het basisonderwijs in de buurt. Als beide ouders werken en wanneer aan deze eisen is voldaan kunnen zij een beroep doen op de kinderopvangtoeslag die via de belastingdienst wordt uitgekeerd. Voor de meeste ouders betekent dat (nu nog) lagere kosten. Op het moment van schrijven van deze notitie is het nog niet duidelijk hoe het nieuwe kabinetsbeleid er uit gaat zien en in welke mate er bezuinigd gaat worden op de kinderopvangtoeslag. Zoals wij hierboven al beschreven zullen wij de kansen voor succesvolle peuterspeelgroepen afwegen tegen deze ontwikkelingen. 12 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

Voor de gemeente betekent omvorming naar peuterspeelgroepen, dat voor die groepen de verplichte vermindering in groepsgrootte onder de Wet OKE (16), wordt afgestemd op die van de Wet kinderopvang (14). Peuters van niet werkende ouders zijn in dit verband te onderscheiden in twee groepen, doelgroepkinderen en reguliere peuters. Voor de doelgroeppeuters is de gemeente verplicht VVE aan te bieden en heeft daartoe voorzieningen nodig. Voor de reguliere kinderen is die verplichting en noodzaak er niet expliciet. Wij willen voorkomen dat deze groep buiten de boot valt. Als een groot aantal ouders een beroep kan doen op de kinderopvangtoeslag, kan het huidige budget worden gebruikt om de toegankelijkheid voor peuters van niet-werkende ouders te vergroten. De gemeentelijke middelen komen zo ten goede aan de groep waarvoor het is bedoeld. Effectief VVE programma Binnen de gemeente wordt gebruik gemaakt van het taalstimuleringsprogramma Boeken Bas. Dit programma voldoet niet aan de eisen die aan een volwaardig VVE programma worden gesteld, zoals opgenomen in de AMVB. Daarin staat dat de programma s de ontwikkelingsdomeinen moeten beslaan van taal, rekenen, motoriek en sociaal- emotionele ontwikkeling. Een programma dat alleen over taal gaat, wordt dus niet aangemerkt als een VVE-programma. Binnen de gemeente wordt momenteel onderzocht welk programma de voorkeur verdient. SKE en SPE vinden dat een VVE programma deel uit moet maken van het basisaanbod voor alle 0-4 jarigen en streven ernaar een dergelijk programma (bijvoorbeeld Puk en Ko) te integreren in het dagprogramma zowel bij de kinderopvang als in de peuterspeelgroepen. De SKE wil daartoe de medewerkers scholen en stelt daarvoor uren beschikbaar. De SPE wil eveneens de uren die zijn begroot voor deskundigheidsbevordering inzetten. Beide organisaties onderzoeken de mogelijkheid voor een beroep op aanvullende rijkssubsidie om de scholing te bekostigen. Vergroten bereik In samenwerking met Icare (en eventueel ander partners binnen het CJG) en het basisonderwijs wordt gewerkt aan verbetering van de toeleiding van peuters en zo het bereik te vergroten. Daaraan willen wij graag een bijdrage leveren. Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 13

De Wet OKE en kosten De gemeente Elburg heeft in een eerder stadium al gekozen voor kwalitatief sterk peuterspeelzaalwerk. Zo zijn er ook nu al twee beroepskrachten op een groep. Nog niet alle leidsters zijn gediplomeerd, maar voor deze leidsters is een EVC (erkenning verworven competenties) ingezet. Zij zijn daarmee op grond van hun ervaring gekwalificeerd. Zij kunnen echter geen beroep doen op de financiering vanuit het ministerie van OCW, dit is voorbehouden aan leidsters die nu als vrijwilliger werkzaam zijn. De gemeente Elburg gaat bij financiering uit van een groepsgrootte van 18 peuters. In de Wet OKE geldt een maximale groepsgrootte van 16. Dat is geen keuze, maar is een wettelijke verplichting die voor alle peuterspeelzalen geldt. De SPE heeft voldoende ruimte om deze verkleining van de groepsgrootte en daarmee een mogelijke toename van het aantal groepen binnen de locaties te realiseren. De SPE en SKE ambiëren zoals genoemd- een verdergaande ontwikkeling, namelijk het realiseren van peuterspeelgroepen. Of dit een kansrijke mogelijkheid is, of dat de financiële voordelen voor ouders minder groot zijn dan met de huidige kinderopvangtoeslag moet worden onderzocht. Als blijkt dat het realiseren van peuterspeelgroepen een goede optie is kan het budget van de gemeente worden aangewend voor plaatsen voor de reguliere peuters. Daarmee blijven de kosten voor de gemeente beperkt tot het huidige budget en worden de kosten voor een groot aantal ouders lager. Organisatie en financiën Bij het te wijzigen beleid zijn verschillende scenario s denkbaar, afhankelijk van de doelstelling. Afhankelijk van de politieke ontwikkelingen willen SKE en SPE peutergroepen die voldoen aan de eisen van de Wet kinderopvang (Wk) realiseren. Dit betekent dat werkende ouders een beroep kunnen doen op de kinderopvangtoeslag. Voor de volledigheid vermelden we dat, om in aanmerking te komen voor de kinderopvangtoeslag, de peutergroepen moeten worden ingeschreven in het kinderopvangregister en daarmee aan alle kwaliteitseisen moeten voldoen. SPE voldoet al aan één van de belangrijkste criteria, namelijk twee beroepskrachten per groep. De Wet OKE verplicht tot een maximale groepsgrootte van 16 voor de peuterspeelzalen. In de huidige situatie bedraagt die 18 peuters per groep. Vanzelfsprekend heeft dit consequenties voor de begroting van de peuterspeelzalen. De kosten blijven gelijk, maar de inkomsten uit ouderbijdragen zijn lager. Om de toegankelijkheid te waarborgen en alle peuters in de gemeente in de gelegenheid te stellen een voorschoolse voorziening te bezoeken, moet een regeling worden getroffen voor de peuters die niet onder de doelgroepregeling VVE vallen of waarvan niet beide ouders werken. SPE en SKE hebben al een start gemaakt met een organisatorische en inhoudelijke samenwerking. Het pedagogisch beleid is afgestemd en er is uitwisseling van medewerkers en inhoudelijke kennis. Met de komst van één loket is de basis gelegd voor organisatorische samenwerking. Omvorming van peuterspeelzalen naar peuterspeelgroepen stelt andere eisen aan de administratie. Eisen die niet van een uitvoerend vrijwilligersbestuur kunnen worden gevraagd. Voor de benodigde professionalisering kan eenvoudig worden aangehaakt bij de administratie van SKE. De besturen van beide organisaties zoeken eveneens naar mogelijkheden voor verregaande samenwerking en een passende juridische vormgeving. Een volledige fusie ligt niet voor de hand. Het uitgangspunt is dat de geldstromen gescheiden moeten blijven, zeker waar het de 14 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

subsidie voor het peuterspeelzaalwerk betreft. Daarnaast zijn nog andere factoren van invloed, zoals verschillende CAO s, de onduidelijkheid over de financiering van de kinderopvang en de effecten daarvan op terugloop in de kinderopvang of het peuterspeelzaalwerk. Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 15

16 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

5. Knelpunten Om de samenwerking tussen kinderopvang en peuterspeelzaalwerk en het realiseren van de peuterspeelgroepen mogelijk te maken is er een aantal knelpunten te overwinnen. Wij noemen deze puntsgewijs. Financiering en subsidievoorwaarden De huidige subsidieafspraken komen niet overeen met de beoogde werkwijze ten aanzien van de groepsgrootte. Financiële toegankelijkheid reguliere peuters Wanneer de peuterspeelgroep gaat voldoen aan de eisen uit de Wet kinderopvang geldt ook het uurtarief kinderopvang. De netto bijdrage wordt (door het recht op kinderopvangtoeslag) voor de meeste ouders lager dan de huidige ouderbijdrage. Voor de groep die hiervan geen gebruik kan maken en ook niet onder de doelgroepregeling valt willen we de financiële toegankelijkheid waarborgen en mogelijk verbeteren. Dat houdt in dat deze ouders van de reguliere peuters maximaal de huidige ouderbijdrage betalen (liever nog het netto tarief kinderopvang). De gemeentelijke subsidie zou moeten worden aangewend om het verschil voor ouders te overbruggen. Aanpassen locaties De Wet kinderopvang stelt eisen aan de locaties. Er is een voorinspectie door de GGD aangevraagd om na te gaan in hoeverre aanpassingen nodig zijn. Wij verwachten dat dit knelpunt beperkt zal zijn. De eisen komen overigens grotendeels overeen met de eisen die de Wet OKE aan peuterspeelzalen stelt. De GGD inspectie daarvoor hoeft niet opnieuw te worden uitgevoerd. Verschillende kwaliteitseisen De Wet OKE regelt zoals gezegd eveneens een aantal basiskwaliteitseisen. In Elburg heeft dat voornamelijk gevolgen voor de groepsgrootte en een aantal peuterspeelzaalleidsters dat niet voldoende is gekwalificeerd. Het opleidingstraject om medewerkers van SPE te kwalificeren is inmiddels afgerond. De SPE wil toewerken naar een HKZ certificering. De samenwerking met SKE biedt daarvoor mogelijkheden. CAO s Voor kinderopvang en peuterspeelzaalwerk gelden verschillende CAO s. Wanneer de peuterspeelgroepen onder de Wet kinderopvang worden uitgevoerd betekent het dat ook de CAO kinderopvang voor de huidige peuterspeelzaalleidsters gaat gelden. Welke consequenties dit heeft en of er ontheffing mogelijk is, is op dit moment nog niet duidelijk. De MOgroep heeft een handreiking ontwikkeld, die evenals de modellen van de VNG gebaseerd is op de ervaringen die momenteel in de pilotprojecten wordt opgedaan. Geen integraal aanbod ontwikkelingsstimulering/vve In Elburg is slechts een zeer beperkt VVE programma, er wordt gewerkt aan de keuze voor een erkend programma. Wij streven naar de inpassing van een volwaardig VVE programma in het basisaanbod. Waar nodig kan aanvullend een VVE tutor worden ingezet. Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 17

18 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

6. Vraag aan de gemeente Elburg Om de harmonisatie van kinderopvang en peuterspeelzaalwerk in Elburg te realiseren doen wij een beroep op de gemeente om de uitvoering van het plan mogelijk te maken. Er bestaat geen pasklaar model dat in elke gemeente geïmplementeerd kan worden. Integendeel: het ministerie van OCW, de VNG en de MOgroep gaan zoals hierboven al genoemd gebruik maken van de ervaringen die nu in de pilotprojecten wordt opgedaan. De samenwerking zoals die in Elburg wordt beoogd is één van de proeftuinen voor modelontwikkeling in het kader van het kabinetsbeleid. Dat betekent in een aantal opzichten pionieren en over de grenzen heenkijken. Bovengenoemde partijen roepen op om creatief te zijn en lokale oplossingen te zoeken. In de gemeente Elburg vragen wij de volgende ruimte. Geef de peuterspeelgroep en kinderopvang positie in het lokaal jeugdbeleid Het grote aantal kinderen dat een voorschoolse voorziening bezoekt betekent dat de kinderopvang en peuterspeelzaalwerk een belangrijke schakel zijn in het lokaal jeugdbeleid. SKE en SPE nemen die rol graag op zich en zullen het contact met het CJG intensiveren. Budgetsubsidie peuterspeelzaalwerk In het verlengde van de afspraken tussen de VNG en OCW vragen wij de gemeente de huidige budgetsubsidie te handhaven. Zo kan het voorzieningenniveau, de gedane investeringen en de opgebouwde expertise in stand worden gehouden. Uitgangspunt is dat de bestaande middelen daarvoor toereikend moeten zijn. Inzet subsidie De gemeente heeft de wettelijke plicht om de kwaliteitseisen van de Wet OKE te realiseren. De SPE wil de budgetsubsidie inzetten om de mogelijkheden deze kwaliteitseisen zodanig vorm te geven dat de peuterspeelzaalgroepen tevens voldoen aan de Wet kinderopvang verder te onderzoeken en uit te werken. Op deze manier kunnen werkende ouders (afhankelijk van de politieke ontwikkelingen) een beroep doen op de kinderopvangtoeslag en kan de subsidie worden ingezet om het peuterspeelzaalwerk voor iedereen toegankelijk te houden. Ouderbijdrage Als de ontwikkelingen leiden tot peuterspeelgroepen onder de Wet kinderopvang dreigen de reguliere peuters van niet-werkende ouders in de toekomst de kwetsbaarste groep te worden. Wanneer echter een deel van de peuterplaatsen gefinancierd wordt als kinderopvang komt dat niet ten laste van de subsidie voor de peuterspeelzalen. Het budget zou dan kunnen worden aangewend om de ouderbijdrage voor de reguliere peuters aan te passen aan het niveau van de kinderopvang. Hiermee wordt segregatie voorkomen en de toegankelijkheid voor alle peuters gewaarborgd. De SPE en SKE zullen door middel van een accountantsverklaring aantonen dat de middelen voor peuterspeelzaalwerk alleen voor dit doel worden aangewend. Effectief VVE programma SPE en SKE willen een effectief, nader te bepalen VVE programma. Dit programma wordt in samenspraak met gemeente, scholen en ICARE uitgezocht. Het bekostigen van het programma, het opleiden van leidsters en de aanschaf van de VVE middelen kan gefinancierd worden uit de geoormerkte gelden die beschikbaar gesteld zijn door de rijksoverheid. Wij vragen de gemeente een brede inzet te ondersteunen en segregatie te voorkomen. Het is geleken dat gemengde groepen de effectiviteit van VVE verhogen. De beide organisaties doen een beroep op de gemeente Elburg om voorliggend voorstel over te nemen. Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 19

20 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

7. Afkortingenlijst SPE SKE CJG OKE VVE OCW VNG MOgroep EVC Stichting Peuterspeelzalen in de gemeente Elburg Stichting Kinderopvang Elburg Centrum voor Jeugd en Gezin Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie Voor- en vroegschoolse educatie Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap Vereniging Nederlandse Gemeenten Maatschappelijke Ondernemersgroep Erkenning Verworven Competenties Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 21

22 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

Bijlage Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 23

24 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 25

26 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 27

28 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 29

30 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 31

32 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 33

34 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 35

36 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland

Spectrum, CMO Gelderland Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg 37

38 Harmonisatie voorschoolse voorzieningen gemeente Elburg Spectrum, CMO Gelderland