Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 Samenvatting door Sven 1848 woorden 18 december 2017 6,7 10 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Paragraaf 1: Het gebied dat tegenwoordig bestaat uit België, Nederland en Luxemburg werd omstreeks 1550 de Nederlanden genoemd. De Nederlanden bestonden toen uit 17 gewesten. Dat waren grotendeels zelfstandige staten. De belangrijkste waren: Brabant Vlaanderen Holland Aan het hoofd van een gewest stond een heer. Rond 1550 was Karel V er in geslaagd om van alle gewesten heer te worden. zijn regering zat gevestigd in Brussel. De heer bepaalde de buitenlandse politiek en besliste over het voeren van oorlogen. Al sinds de Middeleeuwen regelden de gewesten zelf hun eigen bestuur en rechtspraak en hadden zij het recht om de inwoners belasting te laten betalen. Als de heer geld nodig had moest hij dat vragen aan degewestelijke Staten; dat was een vergadering van de adel, de geestelijkheid en de burgers van de steden. Om op snellere manieren met de gewesten te kunnen overleggen liet de heer geregeld vertegenwoordigers van de gewesten naar Brussel komen om te vergaderen. Deze vergadering heette de Staten-Generaal. Als de heer niet in de Nederlanden was, stelde hij een plaatsvervanger aan. Karel V was de machtigste vorst van Europa: koning van Spanje en keizer van het Duitse Rijk. Van 1515 tot 1555 was hij ook heer van de Nederlanden waar hij twee dingen wilde bereiken: Hij wilde de macht van de regering in Brussel vergroten. Karel V stelde in elk gewest een stadhouder aan die hem op de hoogte moest houden van wat er in het gewest gebeurde en orde handhaven Hij wilde dat alle mensen in de Nederlanden katholiek bleven. tijdens zijn bestuur had het protestantisme in de Nederlanden steeds meer aanhangers gekregen Filips II volgde in 1555 zijn vader op als heer der Nederlanden. In 1559 vertrok hij naar Spanje waar hij zijn halfzus Margaretha aanstelde als landvoogdes. Zij moest nu de Nederlanden besturen, maar regeerde zonder overleg met de edelen. De edelen waren tegen decentralisatie, zij wilden hun oude macht terug. Net zoals de rijke burgers in de steden, hun steden werden steeds kleiner door de centralisatie. In de 16 e eeuw waren veel mensen van het platteland naar de steden getrokken om er als arbeider of ambachtsman te werken. Wanneer de graanoogst in de landen rond de Oostzee mislukte, daalde de invoer van graan en steeg de prijs van voedsel zo sterk dat arbeiders dat niet meer konden betalen. De meerderheid van de bevolking in de Nederlanden was katholiek. Filips II weigerde naar de klachten van de bevolking te luisteren. Hij wilde dat Margaretha van Parma nog strenger zou optreden, daarop sloot een aantal edelen zich aaneen in het Verbond der Edelen. In april 1566 boden ze Margaretha een smeekbrief aan. https://www.scholieren.com/verslag/samenvatting-geschiedenis-hoofdstuk-4-113363 Pagina 1 van 6
Hierin vroegen ze haar op te houden met her vervolgen van de protestanten. Als gevolg daarvan keerden vanuit allerlei landen calvinistische vluchtelingen terug naar de Nederlanden. De calvinisten organiseerden op het platteland bijeenkomsten. Deze bijeenkomsten werden hagenpreken genoemd. De onrust in de Nederlanden nam toe in de winter van 1565-1566 als gevolg van een hongersnood onder de arbeiders en ambachtslieden. Na een hagenpreek in augustus 1566 brak op het Vlaamse platteland de Beeldenstorm uit. Groepen ontevreden calvinisten en arme arbeiders haalden beelden en andere kostbare voorwerpen uit de katholieke kerken. Veel mensen schrokken van het geweld van de Beeldenstorm en gingen Margaretha weer steunen. Ze kon zo snel de orde weer herstellen. Maar Filips II wilde de opstandelingen straffen en stuurde daarom een nieuwe landvoogd, de hertog van Alva. Alva had van Filips II drie opdrachten meegekregen: de opstandelingen straffen ervoor zorgen dat alleen het katholieke geloof zou worden beleden een sterkere centralisatie van het bestuur invoeren Alva kwam in 1567 in de Nederlanden aan en strafte de mensen die zich tegen de regering hadden verzet. Alva werd fel geprotesteerd. Paragraaf 2: Willem van Oranje (1533-1584) had door erfenis en huwelijk rijke bezittingen in de Nederlanden gekregen. Daarnaast was hij prins van het vorstendom Oranje in Frankrijk. Hij verzette zich tegen Filips II. Willem van Oranjes idealen waren: Politieke eenheid en meer zelfstandigheid voor de Nederlanden Verdraagzaamheid tussen katholieken en protestanten Willem wachtte de komst van Alva niet af, hij vluchtte naar het Duitse Rijk. Vanuit daar organiseerde hij de opstand tegen Filips II, later de tachtigjarige oorlog (1568-1648). In 1568 en 1572 waagde Willem tweemaal een inval in de Nederlanden, maar beide mislukten. Op 1 april 1572 veroverden de Watergeuzen (in naam van Oranje) een steunpunt in Holland: Den Briel. In de volgende jaren sloten steeds meer steden in Holland en Zeeland zich bij de opstand aan. Alva was in 1573 opgevolgd door Requesens. In Juli 1572 riepen de opstandelingen in Holland de Staten bij elkaar. Iedereen mocht vanaf dat moment zelf weten of hij katholiek of protestants wilde zijn. Deze besluiten gingen geheel tegen wil van Filips II in, hij wilde alleen het katholieke geloof toestaan. De opstand in Holland en Zeeland en de besluiten van de Gewestelijke staten daar betekenden openlijk verzet tegen Filips II. Vier jaar voeren Holland en Zeeland de strijd allen, de andere gewesten bleven Filips II trouw. In 1576 veranderde dit; landvoogd Requesens stierf ineens en er was zo gauw geen opvolger. Toen sloegen de Spaanse huursoldaten aan het plunderen in de Zuidelijke gewesten. Alle gewesten vonden dat het zo niet langer kon. Ze sloten in 1576 vrede: de Pacificatie van Gent. Daarbij spraken ze af: De plunderende Spaanse soldaten uit het land te verdrijven Te protesteren tegen de politiek van centralisatie en meer zelfstandigheid te eisen Voorlopig geen aandacht te besteden aan de verschillen in godsdienst Het leek mogelijk dat alle gewesten bij elkaar zouden blijven en één land te vormen. Toch is dit niet gebeurd (België en Nederland ontstaan) omdat: Onverdraagzaamheid bij calvinisten en katholieken Zuidelijke gewesten kiezen voor Spanje Ook de noordelijke gewesten gaan zich apart organiseren Noorden en zuiden niet in staat ander te verslaan https://www.scholieren.com/verslag/samenvatting-geschiedenis-hoofdstuk-4-113363 Pagina 2 van 6
Paragraaf 3; Vrede van munster Uiteindelijk waren beide partijen blij met de situatie. In 1648 kwam de vrde van munster. Er werd vrede gesloten met de republiek en spanje. Er was een eind. De vredesregeling was: Spanje erkende de republiek als onafhankelijke staat. Zuidelijke gewesten bij spanje De republiek zou geen poging meer doen om die terug te veroveren. De schelde zou gesloten blijven. Antwerpen was eerst de handelsstad maar toen werd amsterdam het. Dat gebeurde rond 1585. De republiek neemt een aparte plaats in europa in. De Nederlanden waren uiteengevallen en het noordelijke deel werd de republiek. Drie aparte kenmerken: De repulbiek was een staat zonder vorst. De gewesten waren erg zelfstandig. De macht was van de rijke burgers. De andere staten hadden een vorst. Daardoor was het bestuur gecentraliseerd. Alle macht was in handen van de vorst. Behalve in engeland. Een apart godsdientsig kenmerk. Overal in europa was er maar een godsdienst in elke staat. In de republiek was calvinisme de belangrijkste. Maar als je katholiek was werd je niet vervolgd. Je moest het alleen niet openbaar doen. Paragraaf 4. Het gewest hollnad heeft de meeste invloed: Het gewest Holland heeft de meeste invloed. Doordat het gewest Holland 58% van alle uitgaven van de nederlanden betaalde, was het belangrijk en kon het zijn zin doordrijven in de staten-generaal. Het gewest Drenthe had een eigen bestuur, maar mocht geen afgevaardigden naar de staten- generaal sturen, omdat het maar 1% van de uitgaven betaalde en het daarom niet belangrijk was. De generatiteitslanden hadden geen eigen bestuur, maar werden door de staten-generaal bestuurt. Bijna iedereen was er katholiek. Zeeuwsvlaanderen, Regenten hebben bijna alle macht in handen Regenten waren de bestuurders van de gewesten,steden en de staat. Ze worden patriciërs genoemd en behoren tot het patriciaat. Het bestond uit edelijken en niet-edelijken. In Holland hadden de niet-edelijken de meeste macht. https://www.scholieren.com/verslag/samenvatting-geschiedenis-hoofdstuk-4-113363 Pagina 3 van 6
Ondanks de verschillen vormden regenten een sterke groep die ervoor zorgde dat niemand anders in hun groep kon komen Vaak conflicten tussen stadhouders en raadpensionarissen Tussen raadpensionarissen en stadhouders bestond vaak onenigheid om de macht in de republiek. Stadhouders wilden meer macht, raadpensionarissen wouden deze niet geven. Als het erge ruzie werd, kwam er een stadhouderloos tijdperk. De stadhouder kon meer macht krijgen als er oorlog was, want hij was de legeraanvoerder. De bevolkingslagen in de republeik. De regenten behooren tot de groep van de rijksten in de smanleving. In 1650 leefde er 2 miljoen mensen in nederland. 9000 daarvan was regenten. De regenten waren alleen de baas van het land. Gegoede burgerij: Vaak even rijk als de regenten. Geen bestuursfunctie Eigenaren van grote bedrijven: zoals kooplieden, gorte boeren. Kleine burgerij: Meestal voldoende inkomsten Geen bestuursfunctie Ambachtslieden, winkeliers, schoolmeesters Boeren met een klein bedrijf En grote groep Gemeen: Vaak grote armoede. Geen bestuursfunctie Werklieden in nijverheid in havens, soldaten, matrozen, werklozen. Landarbeiders. Verandereringen in de gelaagdheid van de bevolking. Veel mensen in de republiek vonden de bevolkingslagen die er waren heel normaal. Maar niet iedereen dacht er zo over. De calvinistische kerk vondt dat je door zuinigheid en hard werken in een hogere laag moest kunnen komen. Aan het begin van de 17e eeuw was het nog mogelijk om naar de gegoede burgerij te klimmen. In de loop van de 17e eeuw werd het steeds lastiger, doordat de verschillen groter werden. De plaats van de vrouw in de samenleving: Vrouwen mochten geen functie in het bestuur hebben of in het gewest. Ze moesten het huihouden doen en hun man gehoorzamen. De vrouw in de bovneste lagen werkte niet. Daarvoor hadden ze genoeg geld. Veel vrouwen werkte mee in het bedrijf van hun man. Vrouwen uit de onderste lagen werkte hard voor weinig loon. Vrouwen hadden wel vaak een belangrijke positie in het gezin https://www.scholieren.com/verslag/samenvatting-geschiedenis-hoofdstuk-4-113363 Pagina 4 van 6
Paragraaf 5: de 17 de eeuw noemt men de gouden eeuw. De republiek ging er vooruit onder andere in de : economie, wetenschap en schilerkunst. Veel mensen vonden het raar dat nederlnad zo rijk werd. De productie en uitvfoer van melkproducten worden vergroot: Meren werden drooggemalen en zorgden voor nieuwe grond Akkers werden beter bemest, waardoor de productie steeg Boeren gingen zich specialiseren Landbouwproducten die men niet zelf verbouwde, haalde men uit andere landen. Zodat de handel nog sterker werd. Hollanders worden de vrachtvaarders van europa. Overal op de werld voeren nederlandse schepen. Amsterdam werd de belangrijkste handelsstad van europa. Uit de landen van de oostzee werden hout en graan ingevoerd. Wijn en zout kwamen van landen rond de middleandse zee. Ook uit azie en amerika werd er veel spullen ingevoerd. Amsterdam wordt de stapelmarkt van euroa. Amsterdam werd erg b rlangrijk in de gouden eeuw. Het werd een stapelmarkt. Een stapelmarkt is eenplaats waar goederen werden verzameld en als het nodig is verkocht. Bijvoorbeeld in pakhuizen. 3 oorzaken waarom amsterdam en stapelmarkt werd Amsterdam lag tussen de middelandse zee en de oostzee. Zij hadden in het begin geen last van concurrentie Antwerpen was uitgeschakeld De republiek beheerst de handel in koloniale producten Hollanders hadden in de gouden eeuw overal in de wereld andelsposten, waardoor goederen doorstroomden naar de republiek De VOC werd opgericht. Die handelsonderneming verdreef Engelse en Portugese kooplieden uit gebieden in Azië 1602 De WIC werd opgericht. De WIC vervoerde spullen vanuit noord- en zuid Amerika naar de republiek, inclusief slaven 1621 In de republeik ondstaat een bloeiende nijverheid. Er waren veel scheepswerven en zeilmakerijen Veel goederen werden in amsterdam bewerkt Veel producten die in nederland werden gemaakt was veel vraag naar. Niet iedereen was welvarend: https://www.scholieren.com/verslag/samenvatting-geschiedenis-hoofdstuk-4-113363 Pagina 5 van 6
Boeren in het oosten en zuiden leefden in armoede. In het westen waren veel mensen aan het werk. Alleen de loon was niet hoog. De welvaart god alleen voor de rijke mensen. Engeland en frankrijk gaande republeik voorbij. In de 17 de eeuw was nederland rijker dan engeland en frankrijk. Daar kwam verandering in: Engeland en frankrijk hadden problemen maar die waren 1660 opgelost. Zij gingen hun handel beschermen Ze gingen ook handel drijven. https://www.scholieren.com/verslag/samenvatting-geschiedenis-hoofdstuk-4-113363 Pagina 6 van 6