Gemeente f Bergen op Zoom Aan de leden en duoburgerleden van de gemeenteraad van Bergen op Zoom lllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllll Uw kenmerk Uw brief Ons kenmerk U17-017806 Beh. door F. Malaab Datum Doorkiesnr. - 7 DEC. 2017 Onderwerp: - Aanpak laaggeletterdheid Afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling, Maatschappij Bijlage(n) Beste leden en duoburgerleden van de gemeenteraad, In juli 2015 heeft de gemeente Bergen op Zoom ingestemd met de aanpak laaggeletterdheid. Hiervoor is het uitvoeringsprogramma 2016-2020 Taal voor het leven gemeente Bergen op Zoom' vastgesteld. Aanleiding hiervoor is dat uit de cijfers van Stichting Lezen en Schrijven bleek dat 1607) van de inwoners van Bergen op Zoom laaggeletterd is. Hiervan is 650Zo NTľer (autochtone Nederlanders) en 3507o NT2 er (Nederlands als tweede taal). De afgelopen járen is er veel gebeurd. De gemeente Bergen op Zoom heeft als eerste gemeente in Nederland het landelijk Taalakkoord getekend. Het taalakkoord is een initiatief vanuit de overheid om werkgevers op te roepen om de taalvaardigheid van hun medewerkers te verbeteren en laaggeletterdheid aan te pakken. Verschillende maatschappelijke partners werken samen in het Bergse taalnetwerk. Het doel is om zoveel mogelijk laaggeletterden te bereiken. Samen met verschillende maatschappelijke partners wordt hier invulling aan gegeven. De samenwerking heeft onder andere geresulteerd in de opening van het Taalhuis in maart 2016 bij de Bibliotheek en in september 2017 bij Stichting Samen Werken. Verschillende loketmedewerkers van de aangesloten partijen in het taalnetwerk zijn geschoold in het herkennen en doorververwijzen van laaggeletterden. De afgelopen járen zijn er grote stappen gezet in de aanpak laaggeletterdheid. De gemeente Bergen op Zoom is koploper in de aanpak laaggeletterdheid in de regio West Brabant en behoort tot één van de landelijke koplopers. Onder andere hierdoor heeft Stichting Lezen en Schrijven onze gemeente gekozen als proeftuin bestrijding laaggeletterdheid. Maar we zijn er nog niet. De komende járen zullen we samen met onze partners onze aanpak verder doorontwikkelen. Middels deze brief willen wij u informeren over de aanpak laaggeletterdheid. We kijken terug naar wat er op dit thema is bereikt en voor welke uitdagingen wij nog staan. 1. Wat is er al bereikt 1.1 Taalnetwerk In de regio West-Brabant werken verschillende partners samen onder de noemer Taal voor het Leven West-Brabant. Er is een regionale stuurgroep gevormd om laaggeletterdheid in de regio gezamenlijk aan te pakken. De stuurgroep bestaat uit de West-Brabantse bibliotheken, Stichting Lezen S Schrijven, ROC Kellebeek en Cubiss. De stuurgroep geeft hiermee vorm aan het landelijke actieprogramma Tel mee met Taal. Taal voor het leven Bergen op Zoom Om de regionale aanpak te vertalen naar een lokale aanpak, is Taal voor het leven Bergen op Zoom ontstaan. Taal voor het Leven is een samenwerkingsketen tussen partners die met elkaar laaggeletterdheid aanpakken. Binnen deze aanpak staan de volgende punten centraal staan: «Commitment ketenpartners» Vinden van deelnemers en toe te leiden naar taalcursussen «Opleiden en scholen van laaggeletterden en taalvrijwilligers Jacob Obrechtlaan 4 Postbus 35 T140164 B nv BNG rek. nr. 28.50.00.942 4611 AR Bergen op Zoom 4600 AA Bergen op Zoom F (0164)245356 B IBAN: NL41BNGH 0285000942 Contact: www.bergenopzoom.nl I www.bergenopzoom.nl KvK 20169091 B BIC: BNGHNL2G
» Meten en volgen Taal voor het Leven Bergen op Zoom wordt gevormd door de partners: Bibliotheek Het Markiezaat, Wij Zijn Traverse, gemeente Bergen op Zoom, Stichting Samen Werken, Stadlander, V.I.V., Humanitas, ROC Kellebeek, WVS, EBC, Vluchtelingenwerk en Cubiss. leder heeft een eigen rol in de samenwerking met betrekking tot het vinden van deelnemers en vrijwilligers, het opleiden van deelnemers, het trainen van vrijwilligers en in het meten en volgen van de voortgang van de deelnemers. Stichting Lezen í Schrijven ondersteunt dit proces. Doel is om de doelgroep in kwalitatief en kwantitatief opzicht zo goed mogelijk te bedienen. Om dit op een duurzame wijze te organiseren op gemeentelijk niveau, is actie nodig van alle partners in deze keten: taalaanbieders, maar ook van de doorverwijzers (vindplaatsen en doorverwijzen) en de gemeente (regie, vindplaats en doorverwijzen). Binnen de samenwerkingsketen werken we aan: * Doorverwijzen (herkennen, bespreken en warme doorverwijzing naar het Taalhuis)» Laaggeletterden te verleiden tot deelname aan een taalcursus» Samenwerken t.b.v. een groter bereik van deelnemers en vrijwilligers * Oprichten van Taalhuizen met een spreekuur e/o trainingsaanbod e/o collectie op locatie * Het vinden, binden en opleiden van taalvrijwilligers «Ontwikkelen van activiteiten en projecten zoals in de Week van de Alfabetisering. 1.2 Activiteiten De afgelopen járen is intensief gewerkt aan het verder vormgeven aan de aanpak laaggeletterdheid binnen onze gemeente. Binnen het taalnetwerk Bergen op Zoom komen samenwerkingspartners regelmatig bij elkaar om gezamenlijke afspraken te maken zodat de samenwerking verder geoptimaliseerd wordt en voor afstemming. Het taalnetwerk Bergen op Zoom bestaat uit taalaanbieders én doorverwijzers. Daarnaast vindt er in het taalaanbiedersoverleg afstemming plaats tussen alle taalaanbieders binnen de gemeente. Activiteit Wie Educatietrajecten (ihkv WEB) Taalspreekuur in het taalhuis Taaldocent biedt structureel taalinhoudelijke ondersteuning aan taalvrijwilligers Verschillend taalaanbod binnen het Taalhuis Taalcafe (vanaf september 2017) Workshops werkmap, waarvan taalmeter onderdeel is ROC Kellebeek Bibliotheek Het Markiezaat en Stichitng Samen Werken Bibliotheek Het Markiezaat en ROC Kellebeek Bibliotheek Het Markiezaat Bibliotheek Het Markiezaat, Humanitas, ROC Kellebeek en WijZijn Traverse UWV 1.3 Resultaat 2016 Zoals eerder vermeld, is het doel van Taal voor het Leven Bergen op Zoom om Bergse laaggeletterden op te sporen en toe te leiden naar een taaltraject. De afgelopen periode is hard gewerkt om dit te realiseren. Hieronder wordt weergegeven wat de resultaten zijn van de samenwerking tot nu toe. Er is een onderscheid gemaakt in resultaat binnen
de samenwerking en het resultaat van het aantal laaggeletterden dat daadwerkelijk deelneemt aan een Nederlandse taalcursus. Resultaat samenwerkinqsketen In onderstaand schema treft u de resultaten van het taalnetwerk Bergen op Zoom Resultaat Eigenaar Taalhuis gerealiseerd Taalhuiscoördinator aangesteld Taalvrijwilligers worden geschoold Gezamenlijke wervingsactie taalvrijwilligers heeft 50 geïnteresseerden opgeleverd Testpanels testen de toegankelijkheid voor laaggeletterden van website, folders, looproutes en het bel-menu (door St. Lezen Ă Schrijven en St. ABC). Inzet taalmeter Inzet cursussen herkennen en doorverwijzen Diverse medewerkers zijn getraind in het herkennen en doorverwijzen van laaggeletterden September 2017 taalpunt geopend Extra VCA1 cursussen op een passend niveau Werving taalambassadeurs (momenteel zijn er 4 exlaaggeletterden op het oog. Zij dienen nog getraind te worden. Subsidie in het kader van WEB wordt voor 2018 gezamenlijk aangevraagd Taalpanel (lokale ervaringsdeskundigen die effectief ingezet kunnen worden bij presentaties en activiteiten) Bibliotheek Het Markiezaat en Stichting Samen Werken Bibliotheek Het Markiezaat ROC Kellebeek Bibliotheek Het Markiezaat, Humanitas, ROC Kellebeek, Vluchtelingenwerk en WijZijn Traverse Bravis, GGD, Stichting Lezen en Schrijven en Stichting ABC) UWV, ISD en WVS Stichting Lezen S Schrijven Stadlander Stichting Samen Werken WVS WijZijn Traverse (training via stichting ABC) ROC Kellebeek en Bibliotheek Het Markiezaat Proeftuin (WijZijn Traverse i.s.m. met andere partners) Deelname laaggeletterden aan cursus 2016 In 2016 hebben 595 laaggeletterden deelgenomen aan een cursus. Hiervan zijn naar schatting 81 laaggeletterden NTľers 514 deelnemers NT2 ers. In onderstaand overzicht is te zien via welke organisaties de deelnemers zijn begeleid. Cursisten NT 1 NT2 Bibliotheek 242 2007o 8O0/0 ROC Kellebeek 131 2507o 750/0 V.I.V. 127 IOO0/0 St. Samenwerken 15 IOO0/0 Wij Zijn Traverse 2 100O/O Taalspreekuur 78 - - 1 Door VCA cursussen te volgen kan een werknemer aantonen dat hij/zij over de juiste kennis van de veiligheidsvoorschriften beschikt.
Professionalisering taalvrijwilligers Om vanuit het non-formeel taalaanbod laaggeletterden te bereiken en te begeleiden, is er afgesproken dat er taalvrijwilligers worden opgeleid door een professionele taaldocent. In 2016 zijn 5 trainingen verzorgd aan taalvrijwilligers. Drie trainingen zijn verzorgd door een taaldocent van het ROC en twee trainingen zijn verzorgd door Stichting Lezen en Schrijven. In 2016 zijn 66 taalvrijwilligers opgeleid. In onderstaand overzicht is te zien via welke organisatie de taalvrijwilliger laaggeletterden begeleid. V.I.V. 28 Bibliotheek 26 Wij Zijn Traverse 5 St. Samenwerken 4 ROC Kellebeek 3 2. Hoe nu verder Zoals aangegeven is er de afgelopen twee jaar hard gewerkt aan de aanpak laaggeletterdheid. Partners pakken dit onderwerp gezamenlijk op en zien het thema laaggeletterdheid als een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Er zijn veel ideeën en initiatieven. De komende periode willen we de aanpak inbedden bij de verschillende partners en de aanpak verder doorontwikkelen. 2.1 Wat gaan we hiervoor doen 1. Proeftuin In september 2017 heeft de Stichting Lezen en Schrijven aangegeven dat de gemeente Bergen op Zoom koploper is in de aanpak laaggeletterdheid. Er zijn goede resultaten bereikt. Het Taalnetwerk is samen met verschillende partijen opgezet en blijft groeien. Ondanks dat de autochtone laaggeletterden (NT 1 ers) moeilijk bereikbaar zijn, zien we dat we landelijk gezien relatief veel NTľers bereiken. De Stichting Lezen en Schrijven onderschrijft dat de gemeente Bergen op Zoom ambitie en de potentie heeft om deze waar te maken. Echter, door een gebrek aan capaciteit gaan de ontwikkelingen soms langzaam. Om ervoor te zorgen dat de gemeente Bergen op Zoom haar ambitie kan realiseren, stelt de Stichting Lezen ĥ Schrijven tijdelijk financiële middelen ter beschikking. Door de deelnemers van het taalnetwerk zijn reeds verschillende acties opgestart. Nu is er voor een periode van zes maanden een aanjager/kwartiermaker laaggeletterdheid aangesteld. Deze aanjager wordt vanuit Stichting WijZijn Traverse voor 16 uur per week ingezet om de bestrijding van laaggeletterdheid versneld op te pakken. 2. Aanpak laaggeletterdheid wordt een middel tot maatschappelijke participatie Laaggeletterden ondervinden problemen bij allerlei aspecten van het dagelijks leven, zoals in het ziekenhuis, bij het boodschappen doen of reizen met het openbaar vervoer. Echter, aanpak laaggeletterdheid wordt vaak belegd binnen het onderwijsbeleid. Ook is vaak één portefeuillehouder verantwoordelijk voor dit thema. Het bestrijden van laaggeletterdheid dient vanuit verschillende invalshoeken te worden aangepakt. Het is wenselijk dat het terugdringen van laaggeletterdheid een onderdeel wordt van de prioriteiten binnen het college. Hierdoor is de verbinding tussen de verschillende beleidsterreinen beter vorm te geven. Ook vanuit de aanpak van de proeftuin wordt het bestrijden van laaggeletterdheid vanuit verschillende invalshoeken benaderd. In het plan van aanpak zijn 5 thema s/domeinen benoemd: werk, wonen, zorg, armoede Ă schulden en Ouderen S Eenzaamheid. 3. Inzetten taalpanel Zeven Bergse laaggeletterden zijn opgeleid tot taalambassadeurs. Het gaat hier om zeven lokale ervaringsdeskundigen die worden ingezet om het taboe rondom laaggeletterdheid te doorbreken en om bewustwording bij professionals en vrijwilligers te krijgen. Het doel is om meer laaggeletterde stadsgenoten te bereiken en te verleiden om op taalcursus te
gaan. Naast het bereiken van de laaggeletterden, speelt het taalpanel een belangrijke rol bij het bewustmaken van werkgevers op dit thema. De ondernemersorganisatie VNO-NCW is hierbij betrokken. De gemeente Bergen op Zoom is tot nu toe de enige gemeente die gebruik maakt van lokale taalambassadeurs. Wij hopen u middels deze brief voldoende te hebben geïnformeerd over de lokale aanpak laaggeletterdheid. Met vriendelijke groet, het college van burgemeester en wethouders van Bergen op Zoom, burgemeester, Uew. mr. A.C. Spindler Dhr. dr. F.Á. Petter