Jos van der Lans Een dynamische kijk op Wanningstate Zwolle, 8 november 2012
TRANSITIE Andere verhoudingen tussen burgers en professionals/instituties WIJKEN / BUURTEN / COMPLEXEN LABORATORIUM
DECENTRALISATIE / TRANSITIES
Nieuwe fase in organisatie en sturing van de verzorgingsstaat Tot 1960 PARTICULIER INITIATIEF (verzuilde, lokale elites/notabelen, burgers) Tot 1980 VERSTATELIJKING (staat - aanbodgestuurd,, professionele elites) Tot 2010 ECONOMISERING (bedrijfsmatige sturing grootschaligheid managers/bestuurders) Na 2010 LOKALISERING Wijk- gebiedsgericht Burgers als coproducent / prosument / burgerkracht Ontinstitutionalisering georganiseerde nabijheid Herontwerpen, redesign dienstbaarheid
Wat is het probleem? Wat is het probleem? www.canon www.canonsociaalwerk.nl sociaalwerk.nl
Vrijwilligers en maatschappelijk werkers in de kinderbescherming 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 Vrijw illigers maatschappelijk w erkers 0 1966 1970 1974 1978 Particulier initiatief werd professioneel monopolie op oplossingen
Burger als rechthebbende consument Systeem wereld Leefwereld Institutionele logica Burgerlogica Instituties als leverancier
Expansief groeiende institutionele wereld Systeemlogica dwingend
systeemperversiteiten ONPERSOONLIJK WANTROUWEN BEHEERSING -PRODUCTIE
Het systeem loopt vast - Moeilijk toegankelijk => oerwoud - Maakt zaken nodeloos ingewikkeld / complexiteitsinflatie - Het is duur hoge transactiekosten - Hoe meer problemen hoe slechter het werkt - Perverse prikkels: hoe meer je doet, hoe meer je kan declareren - Medicaliseert etikettenfabriek - Onteigent burgers claimgedrag - Creëert afhankelijkheden
SYSTEEMWERELD BELEID OVERHEID INSTITUTIES REGELS CONTROLE BEHEERSING RISICO-VERMIJDING EFFICIENCY RECHTMATIGHEID Vraaggericht Klantvriendelijk Burgers centraal burgerparticipatie LEEFWERELD BELEVING BUURT NETWERKEN EIGEN KRACHT VERTROUWEN SAMENWERKING ACTIE-VERLEIDING PERSOONLIJK VERSCHEIDENHEID STAAT / PUBLIEK BURGERS / PRIVAAT
Het moet dus anders De kanteling transities welzijn nieuwe stijl
Twee bewegingen Professionals manifesteren zich in de leefwereld van burgers organisatie van professionele nabijheid. PROFKRACHT Instituties openen zich voor burgers, ontdoen zich van hun leveranciersmonopolie en herontwerpen professionele dienstbaarheid. BURGERKRACHT
Weg uit de systeemwereld Leefwereld als spreekkamer Achter de voordeur stadsmariniers stadscommando s - huisbezoek sociale wijkteams jeugdveldwachter straatcoaches wijkcoaches - interventieteams - bemoeizorg eigen kracht conferenties gezinsmanagers frontliniewerkers - sociale makelaars Buurt als laboratorium voor nieuwe verhoudingen tussen burgers en professionals
Opkomst generalisten / sociale wijkteams Van veelvoud naar eenvoud EERSTE LIJN (Enschede/Leeuwarden) TWEEDE LIJN
burgerkracht Ruimte creëren voor burgers
3 typen burgerkracht 1. Inschakelen netwerken ontindividualiseren / collectiveren 2. Burgers als co-professionals 3. Burgers worden eigenaar van publieke taken en verantwoordelijkheden BUURT / LOKALISERING
Mobiliseer netwerk Bronnen: Lambert, 1992; Miller, Duncan en Hubble, 1997, Asay and Lambert, 1999. Professionaliteit => dienstbaar aan sociale ecologie
Metafoor: Eigen Kracht Conferenties - Sinds 2001: 5000 conferenties - 75% komt daadwerkelijk tot een plan - 13% komt zelf in beweging zonder conferentie - 12% lukt niet, te veel ellende, onveiligheid - 9 op 10 lukt wel - Gemiddeld gaat het om 18 afspraken, 80% voor rekening familie, 20% profs - 20% profs vaak oorzaak mislukken Family First, Wrap Around Care (Jo Hermanns), Personal Future Planning, herstel- en rehabilitatieaanpak GGZ
Vrijwillige inzet -> burgerkracht Burgers als co-professionals
Eigenaarschap / zeggenschap Wijkondernemingen / trusts
Discussie gaat niet over wat burgers al dan niet moeten doen, de discussie gaat over hoe instituties functioneren TRANSITIE HERONTWERP DIENSTBAARHEID RUIMTE VOOR PROFESSIONALS ONTINSTITUTIONALISERING EIGENAARSCHAP BURGERS BURGERKRACHT ALS BASISPRINCIPE
SYSTEEMWERELD BELEID OVERHEID INSTITUTIES REGELS CONTROLE BEHEERSING RISICO-VERMIJDING EFFICIENCY RECHTMATIGHEID Eigendom van corporatie Bewoners meepraten Corporatie bepaalt verhuur, onderhoud, toewijzing Eigendom van bewoners Corporatie praat mee Bewoners sturen zorg, leefbaarheid en onderhoud gemeenschappelijk aan LEEFWERELD BELEVING BUURT NETWERKEN EIGEN KRACHT VERTROUWEN SAMENWERKING PERSOONLIJK VERSCHEIDENHEID
Wanningstate is een plek: waar georganiseerde nabijheid mogelijk is (professionals aangestuurd door bewoners) waar zeker in de zorg maar op meerdere terreinen collectief inkoopvoordeel te behalen is waar verstandige mensen wonen die tijd, ervaring en energie hebben / burgerkracht waar instellingen hun dienstbaarheid kunnen vormgeven (niet zorgen voor, maar zorgen dat )
www.josvdlans.nl #burgerkracht @josvanderlans