Randvoorwaarden erosie. Jan Vermang, Martien Swerts Departement LNE Dienst Land en Bodembescherming

Randvoorwaarden erosie Jan Vermang, Martien Swerts Departement LNE Dienst Land en Bodembescherming

Randvoorwaarden Erosie: Wat kunnen we doen? Bodem bedekt houden Teelt die jaar rond volledige bedekking biedt Groenbedekkers en mulches Periode van onbedekte bodem reduceren Dichte rijen dwars op stroomrichting Granen en vlas zaaien volgens de hoogtelijnen (! ploegen volgens de hoogtelijnen) Niet-kerende bodembewerking 85% reductie van erosie op veldniveau

Randvoorwaarden 2006-2013 Verplicht op percelen met erosiegevoeligheidsklasse zeer hoog (= paars op de erosiekaart) Minimale bodembedekking + minimaal landbeheer Maatregelen afhankelijk van teelt Volledige bedekking (bvb gras): geen maatregelen Granen + vlas : zaaien volgens de hoogtelijnen + bodem niet langer dan 3 maanden onbedekt voor wintergranen, niet langer dan 2 weken voor zaaibed zomergranen en vlas Alle andere teelten : niet-kerende bodembewerking + bodem niet langer dan 2 maanden onbedekt Uitzonderingen oa bij het hebben van een BO erosie

Nieuwe randvoorwaarden Areaal uitbreiden : verplichte maatregelen op percelen met een zeer hoge erosiegevoeligheid paars + op percelen met een hoge erosiegevoeligheid rood Teeltspecifiek : maatregelen afhankelijk van de erosiegevoeligheid van de teelt Gespreid in de tijd : stapsgewijze verstrenging van 2014 tot 2018 Bedrijven aanpassen Teeltplan Mechanisatie/teelttechniek Lopende BO s Communicatie/demonstratie

Waar?

Waar? Indeling volgens de Potentiële Bodemerosiekaart Oppervlakte ha zeer hoog / paars 9.842 Permanente bedekking +/- 7.700 Granen +/- 700 Rest +/- 1.440 hoog / rood 39.427 medium / oranje 33.899 laag / geel 68.996 zeer laag / licht groen 223.701 verwaarloosbaar / donker groen 307.884

Wat moet? Wintergranen en winterkoolzaad 2015 Max 2 maand onbedekt voor inzaai (paars + rood) Zaaien volgens de hoogtelijnen of niet-kerende toepassen (paars + rood) volgens de hoogtelijnen : volgens de richting die het best aansluit bij de hoogtelijnen als het perceel in die richting langer is dan 100 meter

Wat moet? Zomergranen, vlas en spinazie 2015 Max 2 weken onbedekt voor inzaai (paars + rood) Zaaien volgens de hoogtelijnen of niet-kerende toepassen (paars + rood)

Wat moet? Fruit, sierplanten, zaad- en plantgoed, houtige gewassen 2015 >80 % bodembedekking door teelt + gras of een andere waterdoorlatende bodembedekking op paars en rood

Wat moet? Ruggenteelten (aardappel, 2015 Max 2 maanden onbedekt voor inzaai (paars + rood) -> groenbedekker voor 1 oktober Paars: slechts 1x ruggenteelt om de 3 jaar, andere 2 jaar weinig erosiegevoelige gewassen (E1/E2 in verzamelaanvraag) Paars: drempeltjes verplicht 2016 Paars: verbod ruggenteelt met frees Rood: drempeltjes verplicht 2018 Paars: ruggenteelt verboden

Wat moet? Aardbeien 2015 Max 2 maanden onbedekt voor aanplant (paars + rood) Van 15/4 tot na de oogst volledige bodembedekking met stro of andere waterdoorlatende bodembedekking tussen de rijen (paars + rood) Paars: slechts 1x aardbeien om de 3 jaar, andere 2 jaar minder erosiegevoelige teelten (E1/E2 in verzamelaanvraag) 2018 Paars: aardbeien verboden

Wat moet? Niet eerder vermelde teelten vb bieten 2015 Max 2 maanden onbedekt voor inzaai (paars + rood) -> groenbedekker voor 1 oktober Paars: niet-kerende bodembewerking toepassen 2018 Rood: niet-kerende bodembewerking toepassen

Wat moet? Groenten in openlucht 2015 Max 2 maanden onbedekt voor inzaai (paars + rood) -> groenbedekker voor 1 oktober (uitzonderingen mogelijk) Paars: niet-kerende bodembewerking toepassen Paars: slechts 1x groenten om de 3 jaar, andere 2 jaar minder erosiegevoelige teelten (E1/E2) 2018 Rood: niet-kerende bodembewerking toepassen Paars: teelt verboden tenzij >80 % waterdoorlatende bodembedekking tussen de rijen

Wat moet? Maïs 2015 Max 2 maanden onbedekt voor inzaai (paars + rood) -> groenbedekker voor 1 oktober of mulch van korrelmaïs Paars: niet-kerende bodembewerking toepassen Paars: slechts 1x maïs om de 3 jaar (tenzij strip-till of mulchzaai : EBT + groenbedekker voor 15/9) andere 2 jaar minder erosiegevoelige teelten (E1/E2) 2018 Rood: niet-kerende bodembewerking toepassen Paars: teelt verboden tenzij strip-till of mulchzaai (EBT + groenbedekker voor 15/9)

Enkele voorbeelden Uitgangspunt: de verplichtingen slaan op de hoofdteelt van de verzamelaanvraag (aanwezig op 31/5), dus bvb voor de groenbedekker kan geploegd worden 2014 wintertarwe, 2015 suikerbieten: Oogst wintertarwe; bodem bewerken + groenbedekker inzaaien voor 1/10. Groenbedekker mag in de winter bvb geklepeld of opengetrokken worden, zolang er voldoende materiaal aan de oppervlakte blijft. Op paars perceel zaaibed SB niet-kerend bereiden (op rood pas vanaf 2018 NK) Monocultuur maïs op paars perceel: kan enkel met strip-till (bodembedekking door mulch van korrelmaïs)

Enkele voorbeelden 2014 aardappel op paars perceel: 1x om de 3 jaar dus 2015 volledige bedekking of granen of vlas (of uitz.). Neem 2015 zomergraan: groenbedekker inzaaien (1/10) en graan inzaaien volgens de hoogtelijnen of groenbedekker inzaaien en graan in NK. Neem 2015 wintergraan: max. 2 maand onbedekt, dus afhankelijk van oogstdatum aardappel en zaaidatum graan 2014 spruiten op paars perceel: 1x om de 3 jaar dus 2015 volledige bedekking of granen of vlas (of uitz.) + spruiten kunnen niet tijdig geoogst worden om een groenbedekker in te zaaien voor 1/10. De bladresten van spruiten zijn voldoende als bodembedekking.

Enkele voorbeelden Paars perceel : 2015 Aardappelen, 2016 wintertarwe, 2017 suikerbieten, 2018 snijmaïs. 2015 aardappels paars perceel drempeltjes verplicht Max 2 maand onbedekt -> groenbedekker voor 1/10/2014 2016 wintertarwe Max 2 maand onbedekt Zaaien volgens de hoogtelijnen of NKB 2017 suikerbieten! Kan niet (1x om de 3 jaar) Vervangen door vb tijdelijk grasland of door maïs in strip-till (in groenbedekker ingezaaid voor 15/9) of door suikerbieten in dekvrucht 2018 snijmaïs! Kan niet tenzij strip-till groenbedekker voor 15/09/2017 of tijdelijk grasland behouden Strip-till of mulchzaai

Enkele voorbeelden Rood perceel : 2015 Aardappelen, 2016 wintertarwe, 2017 suikerbieten, 2018 snijmaïs. 2015 aardappels Max 2 maand onbedekt -> groenbedekker voor 1/10/2014 2016 wintertarwe Max 2 maand onbedekt Zaaien volgens de hoogtelijnen of NKB 2017 suikerbieten Max 2 maand onbedekt -> groenbedekker voor 1/10/2016 2018 snijmaïs Max 2 maand onbedekt -> groenbedekker voor 1/10/2017 Zaaibedbereiding NKB

Daling in erosieklasse Indien C-gehalte 1,7% en de ph in de optimale zone voor het bodemtype: aanvraag kan ingediend worden om een akkerbouwperceel met 1 erosieklasse te laten dalen (gedurende 5 jaar). Optimale zone ph: Zand 5 6 Zandleem 5,5 6,5 Leem 6,5 7,5 Klei 7-8 Traceerbaarheid bodemstaal / perceel: GPS-coördinaten! Staalnamediepte tussen 10 en 30 cm (0-10 tot 0-30) Bij wijziging perceel: 80% overlap origineel perceel

Samenvattend Stappenplan verstrenging RVW erosie : ingrijpend Brongericht : bescherming waardevolle productiefactor Vergt aanpassingen (cultuurtechniek, teeltplan, ) maar praktisch uitvoerbaar Misverstand : er kan wel nog geploegd worden bvb voor de inzaai van groenbedekkers, voor granen, Communicatie/demonstratie/

Jan Vermang Beleidsmedewerker Bodembescherming Dienst Land en Bodembescherming Vlaamse overheid Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Afdeling Land en Bodembescherming, Ondergrond, Natuurlijke Rijkdommen Tel: 02-553 21 61 e-mail: jan.vermang@lne.vlaanderen.be