Zijn grote vertrek voorbereiden Je laatste reis Paul Tellier (NL door Frans Withofs) Enkele jaren geleden heeft de KVGNBB een brochure uitgegeven «Het overlijden belangt mij ook aan». Deze brochure richtte zich exclusief tot de overlevenden van de overleden persoon. De hierin vervatte informatie blijft over het algemeen nog zeer actueel zelfs indien op een paar kleinere punten na de bepalingen gewijzigd werden sinds het tijdstip van de redactie ervan (bv. m.b.t. de deblokkering van de banktegoeden ten gunste van de overlevende echtgenoot). Dit artikel heeft als doel de gevolgen te anticiperen van een onontkomelijke gebeurtenis en van iedereen te doen nadenken over de financiële impact voor diegenen die hij/zij achterlaat. Niemand denkt graag na over het einde van zijn leven, van zijn vertrek, wat zeer menselijk is, zelfs indien hij/zij weet dat hij/zij er niet kan aan ontsnappen. Soms komt het overlijden brutaal aan (wegongeval, een val van de trappen, een hartaanval, een hersenletsel) of op het einde van een korte ziekte. In andere gevallen kan de ouderdom of een serieuze ziekte een degradatie van zijn intellectuele vermogen tot gevolg hebben zodat men niet meer in staat zijn vertrek voor te bereiden. Voorzichtigheidshalve kan men er beter vroeger aan denken. Velen die op het einde van een leven van werken en sparen een klein patrimonium hebben kunnen opbouwen, willen de successierechten die hun erfgenamen zullen moeten betalen reduceren. In zekere gevallen (bv. wanneer de overledene geen directe familie heeft) zijn de successierechten zo hoog dat in de praktijk de fiscus de grootste begunstigde is. Bijgevolg is het niet verboden om de strikt wettelijke middelen te onderzoeken die zullen toelaten aan degenen die wij liefhebben zoveel mogelijk van ons patrimonium na ons overlijden na te laten. In de praktijk moet er een onderscheid worden gemaakt tussen de bepalingen die na ons overlijden hun uitwerking zullen hebben (de punten 2 tot 7)en deze die al een weerslag hebben tijdens ons leven(de punten 9 tot 11). Een algemene opmerking: elk geval is in de praktijk een specifiek geval waarbij zekere materies zeer technisch zijn en de tussenkomst, of tenminste het advies, vergen van een notaris, bankier of verzekeraar. Ondanks het feit dat onderhavig artikel met zorg werd opgesteld op basis van geloofwaardige bronnen, blijft het eerder algemeen en vulgariserend van aard. Het heeft enkel de bedoeling de lezer aan het denken te zetten en aan te sporen verder advies in te winnen... 0. Zijn situatie goed kennen Laten wij bij «kilometerstand nul» uitgaan van het postulaat dat ieder zijn familiale en patrimoniale toestand goed kent. De particuliere levensloop van de mensen is op de lange termijn minder en minder rechtlijnig en het eerste wat men goed moet onderkennen is zijn eigen familiale toestand die soms onvermoede juridische en fiscale gevolgen kan hebben: al dan niet gehuwd, feitelijk gescheiden, wettelijk of feitelijk samenwonende, Uit: INFO 2011-1 (nr 38) JeLaatsteReis.doc/pdf
wedersamengestelde families met kinderen uit verschillende huwelijken, kinderen in het buitenland, de eigen nog in leven zijnde ouders,... De patrimoniale situatie moet eveneens duidelijk worden opgemaakt: roerende en onroerende tegoeden, tegoeden in België en in het buitenland, in onverdeeldheid gebleven tegoeden, lopende verzekeringscontracten, enz... De huidige situatie is natuurlijk een essentieel vertrekpunt maar men kan misschien eveneens al rekening houden met de potentiële toekomstige evolutie: kom ik misschien in aanmerking om van een familielid te erven? Ga ik nog een appartement in Spanje kopen? 1. De successierechten: een ingewikkelde materie De successierechten zijn een gewestelijke materie, d.w.z. dat de regels kunnen verschillen naargelang de drie gewesten van het land zoals bv. de progressiviteit van de belastingschalen, de criteria m.b.t. het onderscheid van de erfgenamen naargelang de graad van verwantschap met de overleden persoon: de directe lijn (ouders, kinderen, echtgenoten, wettelijk samenwonende, de zijlijn (broers, zusters, nonkels en tantes, neven en nichten), tenslotte zijn er de derden, het regime dat van toepassing is op de wettelijke of feitelijke samenwonenden, de verminderde of vrijgestelde successierechten op de familiale woning, de opsplitsing tussen roerende en onroerende goederen voor de berekening van de successierechten... Laten wij van dit alles onthouden dat de gewestelijke bepalingen van toepassing zijn daar waar de overledene gedurende de laatste 5 jaar vóór zijn overlijden het langst zijn fiscale woonplaats heeft gehad, dat de tarieven toenemen naargelang de waarde van het geërfde deel oploopt alsook naargelang de verwantschapsgraad van de erfgenaam verwijderd is van de overleden persoon en zelfs buitensporig worden wanneer er derden in aanmerking komen. In veel van deze gevallen kan men stellen dat de fiscus dan de voornaamste begunstigde wordt van de successie. 2. Zijn huwelijkscontract herzien Vóór 1981 beschermde de wet niet de overlevende echtgenoot zoals nu het geval is zodat vele koppels in hun huwelijkscontract een clausule inlasten waarbij aan de overlevende alles werd nagelaten. Deze bepaling is in feite niet erg interessant daar men tweemaal trapsgewijs( in cascade) successierechten zal moeten betalen: een eerste maal door de overlevende echtgeno(o)te en dan een tweede maal door de erfgenamen (desgevallend door de kinderen bij het overlijden van de overlevende echtgenoot). Er bestaan tegenwoordig clausules die aan de overlevende echtgeno(o)te keuzemogelijkheden (optionele toekenning) toelaten waardoor deze kan beslissen over wat hij wil aanvangen met het deel dat hij erft. Daar deze clausules ruim en soepel (met meerdere mogelijkheden) kunnen worden opgesteld, is het raadzaam om een bestaand huwelijkscontract door een notaris te laten wijzigen. De kosten van deze operatie zullen een serieuze besparing opleveren op de successierechten en een grotere keuzevrijheid geven aan de overlevende echtgeno(o)te. Voorbeelden van dergelijke optionele clausules kunnen worden geraadpleegd op de site www.documenttype.be. 2/8
3/8 3. Een testament opstellen Sommige personen maken zich niet al te veel zorgen en zeggen : "ik heb kinderen, dus er moet niets gedaan worden.". Deze houding kan een vergissing zijn. Inderdaad, bij gebrek aan een testament zullen de erfgenamen door de wet worden aangeduid (men heet dit de wettelijke devolutie). Eenvoudig gesteld (daar men hier niet alle gevallen kan beschrijven) is de wettelijke devolutie een regeling ten gunste van de echtgeno(o)te, de kinderen, van de vader en de moeder en vervolgens ten gunste van de zijlijn. Diegenen die hierover meer willen weten kunnen de site raadplegen van de notarissen van België (www.notaris.be) waar de van kracht zijnde regels worden uitgelegd. Een testament laat toe de wettelijke volgorde en de verdelingsregels van de successie te wijzigen. Er kunnen verschillende redenen bestaan voor deze keuze bv. de feitelijke samenwonende toelaten te erven, zijn goederen nalaten aan een persoon die geen wettelijke erfgenaam is, bepaalde specifieke goederen geven aan zekere erfgenamen, de verdeling van de successie tussen zijn erfgenamen organiseren vooral indien er vele niet-wettelijke erfgenamen zijn, het bevoordeligen van één of meerdere erfgenamen ten nadele van anderen met wie de relaties niet goed waren, enz... Pas op, men kan niet om het even wat doen : zekere erfgenamen hebben altijd recht op een deel van de successie, men noemt ze reservataire erfgenamen. In de praktijk zijn deze beperkt tot de overlevende echtgeno(o)te, de kinderen, vader en moeder die de wettelijke onbeschikbare reserve zullen ontvangen. De rest van de successie vertegenwoordigt de beschikbare quotiteit waarover men vrij mag beschikken. Het volgende geval komt tegenwoordig nogal vaak voor: met de verlenging van de levensduur erven nu dikwijls kinderen die zelf al met pensioen zijn en die tijdens hun professioneel leven zelf al een klein patrimonium hebben kunnen opbouwen. Het is dan misschien nuttig om één generatie over te slaan door zijn kleinkinderen een deel van de nalatenschap te laten erven. Het grote voordeel in dit geval bestaat erin dat door het aantal erfgenamen te verhogen de totale waarde van de nalatenschap gedeeld zal worden door een groter aantal erfgenamen en dat bijgevolg de berekening per erfgenaam op lagere schijven zal slaan en dus minder zwaar belast zal worden. Een ander voordeel bestaat erin zijn kleinkinderen een duwtje in de rug te kunnen geven om zich te installeren en dat het deel dat zij zullen ontvangen hebben aan de latere te betalen successierechten zullen ontsnappen wanneer hun eigen ouders overleden zullen zijn. Indien men dit niet doet zal men tweemaal de successierechten moeten betalen (bij elke generatiewissel). Om te besluiten signaleren wij nog dat er naar vorm drie soorten testamenten zijn: het authentieke, het internationale en het olografische. De vereisten voor het olografische testament zijn erg beperkt : het moet GEHEEL handgeschreven zijn door de persoon die het opstelt, het moet gedateerd en ondertekend zijn. Indien het olografische testament gratis en soepel is (men kan gemakkelijk zijn wilsbeschikkingen wijzigen door het oude testament te vernietigen of het te herroepen door een nieuw testament op te stellen) en discreet, heeft het nochtans een nadeel op het vlak van de bewaring. Het kan makkelijk zoekraken, verloren gaan of... vernietigd worden door een wettelijke erfgenaam die zich benadeeld voelt. Het is dus bijzonder aanbevolen om dit type testament aan een notaris toe te vertrouwen die het bestaan ervan (niet de inhoud) zal laten registreren in het Centraal Register van Testamenten. Deze procedure doet geen enkele afbreuk aan de vrijheid om later zijn
wilsbeschikkingen te wijzigen door een nieuw testament die dezelfde weg zal volgen. Enkel het laatst gedateerde testament zal na her overlijden geldig zijn. 4/8 4. Het duo-legaat Personen die geen wettelijke erfgenamen in directe lijn hebben zouden een duo-legaat kunnen overwegen. Ter herinnering weze hier nogmaals vermeld dat wanneer het gaat over neven en nichten of, slechter nog, in het geval van vrienden of derde personen, de successierechten nagenoeg op een ware inbeslagneming neerkomen. Het duo-legaat bestaat erin een persoon X te laten erven vrij van alle successierechten voor zover een persoon Y bereid is het geheel van de door X verschuldigde successierechten voor zijn rekening te nemen. In zijn testament zal men dus TWEE begunstigden X en Y aanduiden. Praktisch zal X een neef, nicht, vriend(in) zijn terwijl men voor Y een caritatieve of filantropische vereniging zal kiezen aangezien deze van sterk verlaagde tarieven kunnen genieten. Aldus kunnen de totaal uitgespaarde successierechten belangrijk zijn in vergelijking met een simpel legaat aan X. Natuurlijk moet de vereniging in het duo-legaat een zeker netto financieel voordeel kunnen halen. Het is evident dat zij het legaat zal weigeren indien men alle successierechten ten haren laste wil leggen. Het is dus nodig zekere berekeningen te maken en een raadpleging vooraf van een notaris is dus meer dan wenselijk. De betrokken verenigingen hebben een mediacampagne opgezet onder de naam "testament.be" die u meer in detail kan informeren. 5. Het residuo- legaat In bepaalde bijzondere gevallen kan men in een testament een "residuo-schikking" laten opnemen. Hierna enige uitleg : de erflater T bepaalt dat het legaat gedaan aan X, aan Y zal toekomen indien deze goederen zich nog in het patrimonium bevinden van X op het moment van het overlijden van X. Er kunnen verschillende situaties bestaan waarin deze clausule nuttig kan zijn: bv. X is de echtgenote van T, zij hebben geen kinderen, en de echtgenoot T wenst dat de goederen bij het overlijden van zijn vrouw terugkeren naar zijn eigen familie, meer bepaald naar zijn broer Y. Ander voorbeeld: echtgenoten hebben twee kinderen: een zoon X die vrijgezel is zonder nakomelingen en een dochter Y die gehuwd is en kinderen heeft. Nog een ander voorbeeld van echtgenoten die twee zonen hebben X en Y, X is zwaar gehandicapt en in een instelling geplaatst en Y is getrouwd en heeft kinderen. Het riduo-legaat mag echter geen afbreuk doen aan de reservataire erfgenamen en bijgevolg kan het slechts betrekking hebben op de beschikbare quotiteit van de successie. Het fiscale voordeel van het residuo-legaat kan belangrijk zijn daar de door Y verschuldigde successierechten bij het overlijden van X niet zullen worden berekend op basis van de verwantschap tussen X en Y maar wel tussen de oorspronkelijke erflater T en de tweede begunstigde Y. Al naargelang het geval kan het verschil zeer belangrijk zijn. Men spreekt hier van een residuo-legaat omdat het slaat op wat van de erfenis overblijft op het moment van overlijden van X. Behalve in uitzonderlijke gevallen kan er geen sprake van zijn dat X niet vrij over de van T geërfde goederen mag beschikken.
5/8 6. Een levensverzekering afsluiten Een andere manier om zijn (klein)kinderen vrij van successierechten te laten erven is door een levensverzekering af te sluiten. Deze levensverzekering moet verplichtend de volgende kenmerken bezitten: de begunstigde (bv. de kleinzoon) moet dezelfde persoon zijn als de verzekeringsnemer (diegene die de premies betaalt), de verzekerde is in onze hypothese hier de grootvader. Bij het overlijden van de verzekerde zal de begunstigde het verzekerde kapitaal opstrijken zonder successierechten te moeten betalen. Opgelet, het is belangrijk de bewijzen te bewaren die aantonen dat het wel de begunstigde is die daadwerkelijk de premies heeft betaald. In geval men een eenmalige premie wil betalen dan kan deze zeer hoog oplopen. Aangezien de kleinzoon niet over de fondsen beschikt, zal de grootvader vooraf een handgift of een bankgift doen aan de kleinzoon voor het bedrag gelijk aan de te betalen premie (met eerbiediging van de voorzorgen beschreven onder punt 8 hierna). 7. De gesplitste aankoop van een onroerend goed Een andere manier om zijn afscheid te verzekeren aan zijn (klein)kinderen kan door middel van een gesplitste aankoop van onroerend goed: het vruchtgebruik blijft bij de ouders (vruchtgebruikers) en de naakte eigendom is verworven door de (klein)kinderen. Tijdens hun leven zullen de ouders (vruchtgebruikers) de inkomsten van het goed opstrijken en dragen zij de lasten ervan (verzekeringen, belastingen, enz...) maar bij hun overlijden dooft het vruchtgebruik uit en de volle eigendom komt rechtens volledig toe aan de (klein)kinderen zonder verdere formaliteiten of successierechten. Opgelet, ook hier moeten de (klein)kinderen het bewijs bewaren dat zij effectief de waarde van de naakte eigendom hebben betaald op het moment van het overlijden van de authentieke akte van de aankoop van het onroerend goed bij de notaris. Gewoonlijk doen de ouders vooraf een handgift of een bankgift ter waarde van de naakte eigendom (inbegrepen de aankoopkosten) met eerbiediging van de voorzorgen beschreven onder punt 8 hierna. Het is belangrijk dat in het aankoopcompromis van het onroerend goed duidelijk omschreven staat dat de aankoop werd verricht door die/deze perso(o)n(en) als vruchtgebruiker(s) en die/deze perso(o)n(en) als naakte eigenaar(s) en de respectievelijke aandelen van ieder. De notaris zal dan het gedeelte berekenen dat het vruchtgebruik vertegenwoordigt en bij verschil de waarde van de naakte eigendom. 8. De schenkingen onder levenden Na de hiervoor beschreven schikkingen die hun effect pas sorteren na het overlijden, zullen wij het nu hebben over daden gesteld door een nog in leven zijnde persoon en die er praktisch in bestaan een schenking te doen ten gunste van één of meerdere personen, normaliter zijn toekomstige erfgenamen. Deze materie werd eveneens geregionaliseerd en de regels zijn in de drie gewesten verschillend. Vele personen aarzelen bij de gedachte om goederen te schenken wanneer zij nog in leven zijn. Er zijn inderdaad vele remmingen: angst om niet meer over voldoende middelen te beschikken om de kosten op hoge ouderdom te dekken, de vrees voor latere ondankbaarheid vanwege de begunstigde van een schenking, de wens om meester te blijven van zijn geld (men schenkt aan een kleinzoon voor de aankoop van
6/8 een appartement en hij komt terug met een Porsche!), de herinnering aan de raad van zijn voorouders "zich niet uit te kleden vóór zijn sterfbed", enz... Al deze beweegredenen zijn zeer begrijpelijk maar men moet zeer goed beseffen dat bij het verlaten van deze wereld wij al onze goederen achterlaten, wij er de controle over verliezen en dat het een illusie is te denken dat wij onze erfgenamen zouden kunnen verhinderen te doen wat zij willen doen. Nog nooit heeft men een lijkwagen naar het kerkhof zien rijden gevolgd door een brandkast en bovendien zijn alle graven al lang leeg zonder schatten (behalve dan de graftombe van Toetanchamon...). Waarom dan niet overwegen om diegenen die wij liefhebben te helpen bij de start van hun leven om hun project te realiseren? Een schenking vertoont zekere kenmerken die men best voor ogen houdt: - de effectieve en definitieve afstand van de goederen van de schenker aan de begunstigde (hierdoor vermijdt men dat deze verrichting als een lening kan worden beschouwd); - de begunstigde moet de schenking aanvaarden; - de schenking is in principe onherroepelijk. Uitzonderingen op dit principe zijn: de schenking tussen echtgenoten, in het geval van ondankbaarheid of de niet eerbiediging van de lasten of andere bepalingen die deel uitmaken van de schenkingsovereenkomst. Indien de schenker meer dan drie jaar overleeft na datum van de schenking dan zal de begunstigde, geen successierechten hoeven te betalen (het bewijs van de datum is dus zeer belangrijk). In het geval van een schenking van roerende goederen (het geval van onroerende goederen wordt hierna onder punt 11 behandeld), is het mogelijk om aan deze periode van drie jaar te ontsnappen door de schenking te laten registreren. Middels de betaling van bescheiden registratierechten (van 3 tot 7 % naargelang de gewesten en de graad van verwantschap tussen de schenker en de begunstigde) zal de schenking vrijgesteld zijn van alle latere successierechten. De registratie mag onmiddellijk na de schenking gebeuren of in de loop van de drie jaren. In dit verband verwijzen wij naar een interessante brochure "Wegwijs in schenkingen en nalatenschappen", aan te vragen bij of te downloaden van de site www.minfin.fgov.be (sectie publicaties en brochures). Moet men al dan niet een schenking laten registreren? Het is moeilijk hierop een afdoend antwoord te geven vermits het eerder om een «gok» gaat dat de schenker binnen de drie jaren kan overlijden. Dus ieder moet dit voor zichzelf uitmaken in functie van zijn ouderdom, zijn gezondheid en zijn behoefte aan fiscale veiligheid. Het is eveneens mogelijk om een nalatenschapverzekering af te sluiten die het risico dekt om successierechten te moeten betalen in geval van overlijden van de schenker binnen de drie jaren. Vaak heeft de schenker twee zorgen: zich verder van een zeker inkomen te verzekeren dat vroeger voortkwam uit de geschonken geldsom en een zekere controle op de schenking te behouden door te verhinderen dat de begunstigden om het even wat kunnen doen door bv. het geld uit te geven aan zaken die niet de goedkeuring van de schenker meedragen. Derhalve is het mogelijk (en zelfs voorzichtig) om in het schenkingsdocument bijzondere clausules in te lassen. Deze zijn vervat in een document of "pacte adjoint" genoemd. De bepalingen zijn typisch de volgende maar het is mogelijk er ook andere te voorzien:
- het betalen van een last aan de schenker, meer bepaald een som (maandelijks of jaarlijks eventueel geïndexeerd) met de bedoeling een zeker inkomen aan de schenker te verschaffen, zoals bij een lijfrente het geval is. Een strikt vruchtgebruik voortkomende uit het geschonken goed bv. interestcoupons of dividenden van aandelen werden evenwel reeds door de fiscale administratie betwist als zijnde in tegenstrijd met het concept van de afstand door de schenker. Een maximaal rendementstarief van 4 % wordt door de fiscus aangenomen en aangezien het gaat om een last en niet om een inkomen is deze last uit hoofde van de schenker in principe niet belastbaar. - een beding van conventionele terugkeer van de schenking voorzien in geval de begunstigde vóór de schenker overlijdt of een terugbetaling bij eerste aanvraag indien de clausules van het "pacte adjoint" niet nageleefd worden. - een tijdelijk verbod voorzien om het geschonken te vervreemden of in te brengen in een matrimoniale gemeenschap (indien het de wens is dat het geschonken in het patrimonium blijft van de begunstigde en niet terecht komt in dat van zijn echtgenote. - preciseren of de schenking als een voorschot op het deel van de nalatenschap moet worden beschouwd (in dit geval wordt de begunstigde niet bevoordeeld m.b.t. de overige, wettelijke erfgenamen, bv. de andere kinderen) ofwel buiten de successie wordt gehouden(in dit geval daarentegen beslist de schenker dat de schenking niet aangerekend mag worden in de berekening van de nalatenschap tussen wettelijke erfgenamen). Met betrekking tot de wens van de schenker om een zekere controle over de schenking te behouden kan er een controlestructuur worden opgezet: bv. een geschonken som mag gearbitreerd worden in een bancair beheerscontract of belegd worden in een levensverzekeringsproduct. Traditioneel verliep de schenking, in materiële zin, door een uitwisseling van aangetekende brieven tussen de schenker en de begunstigde. Tegenwoordig bestaan er documenten die door de beide partijen zijn ondertekend. Deze methode geeft meer soepelheid en is sneller. Normaal kan uw bank u standaard modelteksten bezorgen die dan gepersonaliseerd kunnen worden. Men onderscheidt de handgift en de bankgift. 9. Een handgift doen Een dergelijke schenking slaat op alles wat men van hand tot hand kan geven : contant geld, meubels, schilderijen, juwelen, edelstenen, gouden munten of goudstaven, cheque aan toonder, effecten aan toonder (voor zolang deze nog zullen bestaan), enz... De schenker overhandigt eenvoudig en discreet aan de gelukkige begunstigde dit soort van waarden. Een notariële akte is niet vereist. Het is nochtans sterk aanbevolen op burgerlijk vlak (de wil om te schenken) als op fiscaal vlak (schenkingsdatum). 7/8 10. Een bankgift doen Deze schenking heeft betrekking op bankdeposito's of op de effecten van een portefeuille die van de rekening van de schenker naar deze van de begunstigde overgeschreven worden. Voor ingeschreven effecten kan deze verrichting tijd en geld kosten vooral indien verschillende banken hierbij betrokken zijn.
8/8 11. Een onroerend goed in schijven schenken Hoe eigenaardig dit ook mag klinken, schenkingen van onroerend goed in schijven verspreid over een periode van telkens drie jaar zijn mogelijk. In de eerste plaats kan hiervoor aan onroerend goed bestaande uit meerdere appartementen gedacht worden maar er kunnen nog andere redenen zijn waarom deze techniek toegepast wordt. De schenkingsrechten voor onroerende goederen (in tegenstelling tot deze van toepassing op roerende goederen) zijn immers nagenoeg identiek aan de successierechten en bijgevolg door de spreiding in de tijd per drie jaar "verdeelt" men de waarde van het onroerend goed in schijven waarop telkens de laagste tarieven van toepassing zijn. We zullen hier niet verder uitweiden over dit schenkingstype daar, zoals men al begrepen heeft, neemt deze verrichting veel tijd in beslag neemt, gespreid is over vele jaren, en tamelijk zwaar is zodat de tussenkomst van een notaris zich opdringt. Indien bovendien de begunstigde geen nauwe verwantschapsgraad vertoont met de schenker dan vliegen de tarieven de hoogte in. In dat geval is het beter het onroerend goed te verkopen en vervolgens een bankgift te doen met de opbrengst van de verkoop. 12. Niet buiten de lijnen lopen Wij zijn nu aan het einde van deze kleine "reis" aangekomen waarbij wij de technieken vluchtig hebben doorlopen die in alle wettelijkheid toelaten om de te betalen successierechten in belangrijke mate te verlagen. Wij hebben ons hierbij beperkt tot de meest voorkomende verrichtingen voor particulieren zonder uit te weiden over meer gespecialiseerde technieken die zich richten tot een kleine minderheid van burgers bv. de oprichting van een patrimoniumvennootschap, de oprichting van een burgerlijke vennootschap of het doorgeven van een familiale onderneming. Zekere van deze formules zijn kostelijk en dus enkel interessant voor belangrijke patrimoniums. Een andere beperking die wij ons opgelegd hebben bestaat erin dat wij enkel het geval van een fiscale inwoner van het koninkrijk met erfgenamen die eveneens in België wonen weerhouden hebben. In het geval waarbij een particulier of zekere van zijn erfgenamen in het buitenland wonen, worden de zaken nog ingewikkelder omdat de fiscale wetgeving van ieder land in aanmerking moet worden genomen. Dergelijke gevallen vergen de tussenkomst van fiscale experten gespecialiseerd in internationale fiscale wetgeving. Zoals hiervoor overlopen zijn er talrijke en correcte mogelijkheden voorhanden voor zover men zekere regels eerbiedigt. Wij raden formeel af zijn toevlucht te nemen tot fictieve, twijfelachtige of "acrobatische" montages (bv. de verkoop zonder effectieve betaling, een lening voorgesteld als een schenking, een schenking zonder effectieve afstand van het goed of trusts in de Cayman eilanden) waarvoor het risico op een fiscale herkwalificatie groot is daar de fiscus de operatie zal betwisten en gans de montage in elkaar zal struiken en gepaard gaan met zware boetes. Indien u zekere aspecten van deze materie wenst uit te diepen is de lectuur van het werk van Jos Ruysseveldt "Sterven en erven" (uitgever: Roularta Books NV) sterk aanbevolen. Denk goed na, informeer u, en handel, maar... blijf binnen de lijnen.