1 Projectbeschrijving Multidisciplinaire samenwerking rond de diabetische voet'. (Werk)Titel Multidisciplinaire samenwerking rond de diabetische voet. Samenvatting Doel van het project is de multidisciplinaire samenwerking rond de diabetische voet in kaart te brengen en te komen tot samenwerkingsafspraken. Er wordt een ontwikkelgroep samengesteld, bestaande uit afgevaardigden van groepen zorgverleners in de eerste en tweede lijn die te maken hebben (direct of indirect) met de voetverzorging van diabetespatiênten zoals huisartsen, medisch pedicures, podotherapeuten, praktijkondersteuners, diabetesverpleegkundigen, internisten, revalidatieartsen en vaatchirurgen. Beschikbare relevante en evidence-based stukken dienen als uitgangspunt om tot afspraken te komen, zoals: o De CBO richtlijn Diabetische Voet (26) o Richtlijn voetverzorging bij personen met diabetes mellitus (29) o Werkplan NAD o NHG standaard diabetes (26) o de LESA diabetes van het NHG (26) o Het Rapport van het College voor Zorgverzekeringen Voetzorg voor mensen met diabetes mellitus (21 ) In maximaal drie bijeenkomsten wordt een concept opgesteld, waarna deze een bestuurlijk traject bij de stakeholders in zal moeten gaan (commentaarfase, aanpassen, autorisatiefase, vaststellen). De sessies worden als volgt ingedeeld: 1. Opstellen 1 e concept ('brown paper sessie'), 2. Het 1 e concept verder aanscherpen, 3. Opstellen van definitieve concept ('white paper'). Sessie 1 en 2 kunnen binnen een week na elkaar worden georganiseerd, sessie 3 wordt na ongeveer vier weken georganiseerd. Deelnemers hebben zodoende tijd om hun gedachten opnieuw te ordenen en om last- en ruggespraak te houden met hun beroepsorganisatie. Het beoogde resultaat na de drie sessies en de mogelijkheid voor de betrokkenen de concepten uitgebreid te becommentariêren, bestaat uit formeel vastgelegde samenwerkinggafspraken in de zorgketen met betrekking tot voetverzorging van diabetespatiênten, die geautoriseerd zijn door de betrokken verenigingen. Waarmee de transparantie en efficiêntie in en de kwaliteit van de voetzorg van de diabetespatiênt geoptimaliseerd is. Aanleiding Door wetenschappelijk onderzoek is aangetoond dat vroegtijdige signalering van risicofactoren ernstige voetproblemen -inclusief amputatie- kan voorkomen. Daarnaast blijkt uit de praktijk dat multidisciplinaire samenwerking op langere termijn gunstige resultaten geeft voor de voet van een diabetespatiênt. Desondanks lijkt er weinig aandacht voor de voeten van diabetespatiênten bij verschillende zorgaanbieders die een centrale rol in zorgnetwerken innemen.
2 Een ander probleem is dat de disciplines die zich wel bezighouden met de voeten van een diabetespatiênt, vaak van elkaar niet weten wat zij doen. En niet weten welke expertise de andere partij in huis heeft. Jarenlang is de voetzorg voor diabetespatiênten vergoed uit de aanvullende verzekering. Het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) heeft in 21 een rapport uitgebracht getiteld Voetzorg voor mensen met Diabetes Mellitus'. Daarin wordt aangegeven welke onderdelen van de voetzorg behoren tot de te verzekeren zorg van de Zorgverzekeringswet Als gevolg daarvan komt voetverzorging in de functionele bekostiging. Relevantie NAD Het NAD omvat in het algemeen initiatieven die gericht zijn op preventie van (complicaties van) diabetes en goede zorg voor mensen met diabetes. Meer specifiek staat in de uitgave 'contouren werkprogramma' van het NAD onder meer als doel opgenomen: "creêren van meer aandacht voor de diabetische voet en de mogelijkheden voor doorverwijzing en behandeling daarvan". Met het concreet opnemen van de diabetische voetzorg in de Zorgstandaard, in combinatie met samenwerkingsafspraken tussen ketenpartners, heeft het invullen van die specifieke doelstelling grotere kans van slagen. Probleemstelling Kwalitatieve voetverzorging is belangrijk om complicaties aan de voeten van de patiênt en de hoge kosten daarvan te voorkomen. Met name in de preventie is veel winst te behalen. Een lijst van recente artikelen die dit onder meer bevestigen: Beulton AJ., 'What you can't feel can hurt you', In: Joumal of Vascular surgery 21 Sep;52(3 Suppl): 28S-3S.. Sanders LJ, Robbins JM, Edmonds ME., 'History of the team approach to amputation prevention: pioneers and milestones'. In: Joumal ofvascular surqery 21; Sep;52(3 Suppi):3S-16S. Sanders LJ, Robbins JM, Edmonds ME. History of the team approach to amputation prevention: pioneers and milestones. In: Joumal of the American Pediatrie Medical Association 21 Sep-Oct; 1(5):317-34. Harnonet J, Verdié-Kessler C, Daviet JC, Denes E, Nguyen-Hoang CL, Salie JY, Munoz M., 'Evaluation of a multidisciplinary consultatien of diabetic foot'. In: Annals of Physical and rehabilitation medicine 21 Jun;53(5):36-18. Epub 21 May 26. Op het gebied van voetverzorging bij diabetespatiênten zijn er momenteel verschillende zaken aan de orde, bekeken vanuit de samenwerking: 1. In de totaliteit van de ziekte is (onbedoeld) weinig aandacht voor mogelijke voetproblemen die kunnen ontstaan of die de patiênt wellicht al ondervindt. 2. Er is onduidelijkheid bij patiênten en zorgaanbieders over de expertise van de disciplines die zich gespecialiseerd hebben in de (preventieve) voetzorg namelijk podotherapeuten en pedicures. 3. Ook enkele andere zorgprofessionals (zoals huisarts, praktijkondersteuner, diabetes verpleegkundige) richten zich onder meer op de voeten van een diabetespatiênt, maar niemand weet precies wat de ander doet. Waardoor de patiênt geen voetzorg krijgt óf juist handelingen dubbel moet ondergaan.
3 Doel Doel van het project is de multidisciplinaire samenwerking rond de diabetische voet in samenwerkingsafspraken vast te leggen. Hiervoor zal geïnventariseerd moeten worden welke patiënten met welke simm's classificatie bij welke discipline terecht moeten komen. En welke beroepsgroep welke (voet)zorg kan leveren. Ook de huidige samenwerking zal in kaart gebracht moeten worden en bekeken moet worden welke verbeterpunten aangebracht kunnen worden in die samenwerking. De communicatie tussen de betrokken zorgaanbieders kan dan specifiek op elkaar afgestemd worden. Als de onderzoekresultaten vervolgens een plaats krijgen in de NDF Zorgstandaard, is op nationaal niveau vastgelegd hoe de voetverzorging van een persoon met diabetes mellitus geregeld is. Ook voor de patiënt levert dit duidelijkheid op. En de transparantie en efficiëntie in en de kwaliteit van de voetzorg van de diabetespatiënt is geoptimaliseerd. Doelgroep Primaire doelgroep: Zorgverleners in de eerste lijn die te maken hebben met de voetverzorging van diabetespatiënten zoals huisartsen, medisch pedicures, podotherapeuten, praktijkondersteuners, diabetesverpleegkundigen. Secundaire doelgroep: Zorgverleners in de tweede lijn die te maken hebben met de voetverzorging van diabetespatiënten zoals internisten, revalidatieartsen en vaatchirurgen. Om de slagingskans van de implementatie van het project te vergroten, is het de bedoeling met alle groepen overeenstemming te vinden over de multidisciplinaire samenwerking. Resultaten Het beoogde resultaat bestaat uit formeel vastgelegde samenwerkingsafspraken in de zorgketen met betrekking tot voetverzorging van diabetespatiënten, die geautoriseerd zijn door de betrokken verenigingen. In het document zal op inhoud vastgelegd worden wie wanneer de zorg voor de voeten van een diabetespatiënt in handen heeft en wat deze beroepsbeoefenaar op dat moment mag en kan doen. Niet alleen voor de betrokken beroepsgroepen maar ook voor de patiënt levert dit duidelijkheid op over de eigen voetzorg. Uiteindelijk moet op lokaal niveau op eenvoudige wijze tot samenwerkingsafspraken gekomen kunnen worden. Daarvoor dient dit document als basis. Plan van aanpak Er wordt een ontwikkelgroep samengesteld, bestaande uit afgevaardigden van de betrokken disciplines. De beroepsverenigingen worden uitgenodigd uit hun midden een vertegenwoordiger aan te wijzen. Bestaande relevante stukken dienen als uitgangspunt om tot samenwerkingsafspraken te komen. In maximaal drie bijeenkomsten wordt een concept opgesteld, dat vervolgens een bestuurlijke traject (commentaarfase, aanpassen, autorisatiefase, vaststellen) in gaat. De sessies worden als volgt ingedeeld: 1. Opstellen 1 e concept ('brown paper sessie'), 2. Het 1e concept verder aanscherpen, 3. Opstellen van definitieve concept ('white paper').
4 De Nederlandse Vereniging van Podotherapeuten en ProVoet gaan een samenwerking aan om te komen tot een module voetzorg, waarin de voetzorg voor diabetespatiênten concreet beschreven wordt. In februari 211 wordt daar een eerste aanzet toe gegeven. In eerste instantie is het belangrijk dat document af te stemmen met de disciplines in de eerste lijn, tijdens de eerste sessie. Dat document dient vervolgens als basis voor de tweede sessie, waarbij dan ook de beroepsgroepen in de tweede lijn aanwezig zijn. Om op deze wijze draagvlak te creêren bij alle disciplines die in meer of mindere mate direct te maken hebben met de voeten van een diabetespatiênt. Om uiteindelijk de patiênt goede voetzorg te kunnen bieden en voetproblemen te voorkomen. Sessie 1 en 2 kunnen binnen een week na elkaar worden georganiseerd, sessie 3 wordt na ongeveer vier weken georganiseerd. Deelnemers hebben zodoende tijd om hun gedachten opnieuw te ordenen en om last- en ruggespraak te houden met hun beroepsorganisatie. Tijdsplanning Beoogde start van het project: 1 februari 211. Vanaf die tijd worden verschillende onderdelen in werking gezet: o o De betrokken beroepsverenigingen benaderen voor een vertegenwoordiger en een datum plannen voor de eerste sessie. Het opstellen van het eerste concept ('brown paper sessie'). o Eerste twee sessies vinden plaats op 7 en 26 april 211. o Derde sessie vindt plaats op 24 juni 211. Het is de bedoeling het project binnen vijf maanden af te ronden, waarna het tweede deel kan starten, zijnde de implementatie. De implementatie maakt geen deel uit van dit projectplan, maar is er een vervolg op. Verwachte tijdsinvestering Acties tijdsinvestering (dagdelen) - Opstellen conceptafspraken in drie sessies 12 (incl. voorbereiding en uitwerking) - Commentaar fase: verenigingen aanschrijven, commentaar verzamelen en verwerken 8 - Autorisatiefase: verenigingen aanschrijven, evt. laatste commentaren verwerken Waarbij Q-Consult een vermoedelijke inzet zal hebben van 15 dagdelen en ProVoet van 8. 3 Projectorganisatie ProVoet coördineert het project, hiervoor is een onafhankelijk bureau ingehuurd, namelijk a Consult. Q-Consult zal als adviseur aan de bijeenkomsten deelnemen. ProVoet wil niet de (inhoudelijke) regisseur van het project zijn en graag op gelijk niveau met alle partijen aan tafel zitten, als zijnde de brancheorganisatie van de pedicures. ProVoet levert een kundig voorzitter in de persoon van dr. J.F.B.M. Fiolet (internist).
5 Expertise a-consult is een bedrijfskundig adviesbureau met veel ervaring in de zorg. Zij voeren projecten uit op het gebied van financieel, kwaliteits- en procesmanagement in instellingen in de 1e, 2e en 3e lijnsgezondheidszorg. Namens a-consult zal drs. R. van Zelm als adviseur optreden. Hij heeft uitgebreide ervaring met het herontwerpen en inrichten van zorgpaden en zorgprocessen, binnen en tussen instellingen. Verder was hij in het verleden als adviseur betrokken bij de totstandkoming van de richtlijnen behandeling van voeten van personen met diabetes mellitus en de behandeling van voeten van personen met een reumatische aandoening (en tal van andere CBO richtlijnen). ProVoet is de brancheorganisatie van de pedicures. Vanuit ProVoet zal beleidsmedewerker mw. drs. L. Lemmens dit project coördineren, zij heeft ervaring met het voeren van (grote) projecten. Bijvoorbeeld het ontwikkelen van de nieuwe opleiding medisch pedicure en de ontwikkeling van de CBO richtlijnen behandeling van voeten van personen met diabetes mellitus en de behandeling van voeten van personen met een reumatische aandoening. Het project kan gebruik maken van de ondersteuning vanuit het secretariaat van ProVoet Samenwerking en afstemming Er zijn evidence-based stukken beschikbaar die relevant zijn om bij aan te sluiten. Bijvoorbeeld: o Het Rapport van het College voor Zorgverzekeringen Voetzorg voor mensen met diabetes mellitus (21) o De CBO richtlijn Diabetische Voet (26) o Richtlijn voetverzorging bij personen met diabetes mellitus (29) o Werkplan NAD o NHG standaard diabetes (26) o de LESA diabetes van het NHG (26) Gezien de doelgroepen zijn aan tafel uitgenodigd: Nederlandse Vereniging van Podotherapeuten Nederlandse Vereniging van Praktijkondersteuners V&VN Praktijkverpleegkundigen & Praktijkondersteuners Nederlandse Vereniging van revalidatieartsen Nederlandse Vereniging voor vaatchirurgie NVOS - Orthobanda Diabetes Vereniging Nederland EADV, beroepsorganisatie voor diabeteszorgverleners Nederlandse Orthopaedische Vereniging Nederlandse Internisten Vereniging Nederlands Huisartsen Genootschap Verenigde Gipsverbandmeesters Nederland Pro Voet. De blauwgekleurde verenigingen hebben formeel hun medewerking toegezegd.
6 Implementatie De betrokken zorgdisciplines werkzaam lokaal in het land dienen de samenwerking daadwerkelijk van de grond te laten komen. Het is dus nodig de afspraken ook landelijk te implementeren, een uitrol van de ketenafspraken is daarom in het vervolg van dit project noodzakelijk. Een aantal mogelijkheden: 1. Beschikbaar stellen van de afspraken via de websites van de beroepsverenigingen. 2. Communicatie in (nieuws)brieven, regiobijeenkomsten, scholing. 3. Digitaal verwijssysteem of 'sociale kaart'. 4. Regionale ondersteuning van samenwerkingsverbanden. Sommige bovengenoemde punten zijn eenvoudig te realiseren. Andere wat lastiger, dit zal t.z.t. verder uitgewerkt moeten worden. Hiervoor wordt een aparte begroting opgesteld. Belemmerende/bevorderende factoren Bij de start van het project vormt het aftasten van elkaars werkveld door de betrokken beroepsgroepen een aandachtspunt. Er kunnen wellicht gevoelige (vak)inhoudelijke onderwerpen zijn, waar in eerste instantie overeenstemming over gevonden moet worden voor er sprake kan zijn van een samenwerking. Dit is een belangrijke (politieke) voorwaarde voor het slagen van het project en de latere uitrol ervan. Indien dit inderdaad op moeilijkheden stuit, heeft dit consequenties voor de (enigszins strakke) tijdsplanning. Het voordeel van de werkwijze met de ontwikkelgroep is de relatief snelle manier om maximale betrokkenheid van de beroepsomgeving te creëren. Het nadeel van deze werkwijze is de mogelijkheid dat er niet optimaal aangesloten wordt bij bestaande stukken, als gevolg van groepsdynamiek. Daarbij is de implementatie in de vervolgfase mede-verantwoordelijk voor het slagen van de samenwerking in het veld. Daar kan in fase 1 niet direct sturing aan gegeven worden. Begroting Financiering gevraagd van het NAD: Omschrijving activiteit 29 21 211 212 Totaal Vacatievergoedingen deelnemers (minus de voorzitter} voor drie sessies 5. 5. Advies en begeleiding a-consult 12. 12. Reiskosten voor externe deelnemers voor drie sessies 1.5 Reiskosten a-consult 5 Subtotaal Personeel 19. Subtotaal Materieel Totaal Personeel en Materieel 19.
7 Cofinanciering door ProVoet: Omschrijving activiteit 29 21 211 212 Totaal Vacatievergoeding voorzitter 1.5 1.5 Projectleiding ProVoet en secretariêle ondersteuning 6.5 6.5 Reiskostenvergoeding voorzitter en projectleiding 1.2 1.2 Subtotaal Personeel 9.2 9.2 Accommodatie & catering ten behoeve van de drie sessies 3. 3. Subtotaal Materieel 3. Totaal Personeel en Materieel 12.2 12.2