NIEUWSBRIEF september 2012 Definitief Inpassingsplan Noordring ligt ter inzage Stand van Zaken Noordring Noord Het definitief Inpassingsplan ligt ter inzage samen met een aantal vergunnin gen van TenneT. De ministers hebben de zienswijzen beoordeeld en verwerkt. Caroline van Dalen vertelt over de aanpassingen en mogelijkheden tot beroep. zie pagina 6 Zorgvuldige MER De Commissie MER heeft een positief advies gegeven over de manier waarop het voorkeurstracé tot stand is gekomen en de alternatieven zijn overwogen. zie pagina 12 Wethouders De wethouders van drie gemeenten rondom de hoogspanningsverbinding vertellen over hun successen en teleurstellingen. zie pagina 15 Ontwerp uitwerking De nadere uitwerking van het ontwerp voor de realisatie gaat van start. Zo vindt er ook archeologisch en bodemonderzoek plaats. zie pagina 20 EN VERDER: uitleg over fijn stof en bezoek van de rentmeesters
Voorbereiding werkzaamheden Noordring begint Het definitieve Inpassingsplan van de Noord ring ligt op dit moment ter inzage. Dat geldt ook voor een aantal vergunningen. In deze nieuwsbrief gaan we in op de procedure voor inspraak. Als iemand het niet eens is met het definitieve Inpassingsplan kan beroep worden ingesteld bij de Raad van State, mits al eerder een zienswijze is ingediend. Er zijn door de Ministers van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) en Milieu en Infrastructuur (I en M) wijzigingen aangebracht in het tracé om technische of veiligheidsredenen en om aan eerdere bezwaren tegemoet te komen. Bij het vaststellen van een tracé in een dichtbevolkt gebied zoals de Randstad, kan niet aan ieders verwachtingen worden voldaan. De wethouders van de gemeenten Haarlemmermeer, Kaag en Braassem en Rijnwoude gaan in deze nieuwsbrief hier nader op in. Terwijl de Raad van State zich over de beroepen buigt, start TenneT met de verdere uitwerking van het ontwerp en met voorbereidende werkzaamheden. De werkzaamheden hebben vooral betrekking op de bodem. Liggen er archeolo gische schatten? Hoe ziet de opbouw van de bodem eruit? De bodem wordt ook onderzocht op plekken waar ondergronds geboord wordt. Hiervoor worden op diverse plaatsen proefboringen uitgevoerd. Ook zijn de rentmeesters gestart met gesprekken over het sluiten van zakelijk recht overeenkomsten met eigenaren van grond. Zodat TenneT - als de Raad van State een positieve uitspraak doet - de grond van anderen mag betreden, aan het werk kan en ook afspraken heeft voor de toekomst. In dit nummer ook aandacht voor de zienswijzen. Hiernaast een overzicht van de meest voorkomende zienswijzen en op pagina 6 een toelichting van Caroline van Dalen van het Ministerie van EL&I. Verder lichten we het MER toe: het rapport waarin de milieueffecten van het tracé zijn doorgerekend. We zijn trots op het zeer positieve advies van de commissie die het MER beoordeelt. TenneT hecht er samen met het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie aan u goed te informeren. Heeft u nog vragen? Bel dan het informatienummer: 026-373.32.39. Isidoor Hermans Projectmanager Randstad 380 kv-hoogspanningsverbinding TOP 5 ZIENSWIJZEN De Ministers van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en Milieu en Infrastructuur hebben de zienswijzen behandeld die zijn ingediend door belanghebbenden naar aanleiding van het ontwerp Inpassingsplan. Op de ontwerpbesluiten voor het project Randstad 380 kv-hoogspanningsverbinding Beverwijk - Zoetermeer (Bleiswijk) - kort gezegd de Noord ring - zijn in totaal 155 zienswijzen ingediend, 140 daarvan waren uniek van inhoud. Onderstaand zijn enkele thema s benoemd. Uit het aantal ingediende zienswijzen per thema blijkt dat dit onderwerpen zijn die het meest leven bij de inwoners langs de 380 kvhoogspanningsverbinding. In het definitieve Inpassingsplan is waar mogelijk rekening gehouden met de zienswijzen. 1. 20 kilometer ondergronds Het thema maximaal 20 kilometer ondergronds komt terug in een aantal ingediende zienswijzen. Er zijn vragen over de onderbouwing dat 20 kilometer ondergronds daadwerkelijk het maximum aantal kilometers is. Ook de verdeling tussen Noord- en Zuidring van die 20 kilometer komt regelmatig aan de orde. 2. Tracékeuze De tracékeuze zelf is een belangrijk thema in veel zienswijzen. Hierbij komen diverse tracédelen aan de orde (lees ook verderop in deze nieuwsbrief het interview met Caroline van Dalen). 3. Magneetvelden Rondom het thema hoogspanningsverbindingen en gezondheid komen met name de magneetvelden meerdere malen aan de orde. Diverse mensen die onder of in de directe nabijheid van een hoogspanningslijn wonen vrezen gezondheidsrisico s. In deze nieuwsbrief gaan we hier nader op in (zie pagina 8). 4. Schade Tachtig zienswijzen kwamen binnen over schade. Het betrof hier zowel vermogensschade en inkomensschade als aandacht voor bijkomende en overige schade. Ook gingen zienswijzen over de specifieke magneetveldzone in relatie tot gevoelige bestemmingen, en over de aankoop van andere objecten of percelen. 5. Informatievoorziening Tot slot willen we in deze nieuwsbrief niet onvermeld laten dat in de zienswijzen rondom het thema procedure en werkwijze opmerkingen zijn gemaakt over de informatievoorziening. In voorkomende gevallen had deze meer persoonlijk, zorgvuldiger of duidelijker gekund. Voor de totale zienswijze verwijzen we graag naar www.bureau-energieprojecten.nl. Daar kunt alles nog eens goed door lezen. Heeft u zelf een vraag? www.randstad380kv.nl info@randstad380kv.nl 2 3 Randstad 380 kv september 2012 Randstad 380 kv september 2012
Ondergronds en bovengronds uitleg van de werkzaamheden De Noordring van de 380 kv-hoogspanningsverbinding zal 65 kilometer lang zijn, en een deel onder de grond worden aangelegd. De lengte van de ondergrondse verbinding is in de Noord- en Zuidring van de 380 kv-hoogspanningsverbinding samen 20 kilometer lang. Dit is het maximaal aantal kilometers waarbij de stabiliteit van het net gewaarborgd blijft. Wereldwijd is dit de langste ondergrondse verbinding voor 380 kilovolt. Onderzoek zal moeten uitwijzen hoe het ondergrondse traject zich in het net gedraagt en of in de toekomst nog langere verbindingen mogelijk zijn. De hele (energie)wereld kijkt mee met TenneT. Bij de aanleg van een ondergrondse hoogspanningsverbinding worden sleuven gegraven om kabels in te leggen. Dit heet een open ontgraving. Op sommige plekken, bijvoorbeeld bij waterwegen, moet er worden geboord. Dat gebeurt met een op afstand gestuurde boorkop die door de bodem gaat. Na het graven worden er kabels in de sleuven gelegd. Haspels van wel 50 ton vervoeren de kabels naar de sleuven. Nadat de kabels in de grond liggen, wordt het terrein hersteld of - waar nodig - verfraaid. Voor de bovengrondse verbinding is met name de plek van de mastlocatie van belang. De grond moet hier verstevigd worden met beton. Hiervoor is eerst heien van betonnen palen nodig. Op de betonnen fundering komt de mast te staan, twee smalle konische palen van gemiddeld 50 meter hoog. Als de mast staat, kunnen de geleiders erin worden gehangen, waarna kabels (draden) ertussen worden bevestigd en dan is de bovengrondse verbinding klaar. Tussen de draden komen op veel plaatsen flappen om de vogels te beschermen. 4 Randstad 380 kv september 2012 Randstad 380 kv september 2012 5
Caroline van Dalen, projectleider Randstad 380 kv Definitief Inpassingsplan ter inzage Eind augustus stelden de Minister van Infrastructuur en Milieu en de Minister van hoogspanningsverbinding ondergronds mag overbruggen, is het niet mogelijk om de ondergrondse verbinding bij Nieuwe Wetering te verlengen. De ministers vinden het bovendien niet nodig, omdat de bovengrondse verbinding op voldoende af aan het werk zijn, verduidelijkt Van Dalen. Aangezien de aanleg van de Noordring sowieso gefaseerd verloopt, wilde TenneT liever wachten tot alle gegevens van de aannemer bekend zijn. De aannemer doet voorafgaand aan de vergunning Economische Zaken, Landbouw en Innovatie het definitieve Inpassingsplan vast voor de Noordring. Belanghebbenden kunnen beroep aantekenen bij de Raad Naar aanleiding van de zienswijzen is geprobeerd om het tracé waar mogelijk te optimaliseren. van State. Het zijn drukke tijden voor Caroline van Dalen, projectleider Randstad 380 kv bij het Ministerie van EL&I en haar collega s. Samen zijn ze bezig met de laatste voorbereidingen, voordat het definitieve Inpassingsplan voor de Noordring eind september ter inzage gaat. Van Dalen: De beslissing over het tracé ligt dan verder niet meer bij ons, maar bij de Raad van State. Ook voor ons is het spannend hoe de Raad van State over het Inpassingsplan oordeelt. Complexe beslissingen Eind september 2012 ondertekenden de ministers van EL& I en van I en M het definitieve Inpassingsplan. Belanghebbenden die het niet eens zijn met het tracé, hebben de mogelijkheid om binnen zes weken, na de ter inzagelegging daarvan, beroep aan te tekenen. Formeel moet de Raad van State binnen zes maanden reageren op de beroepen, maar uit de ervaring van Van Dalen blijkt dat het vaak langer duurt. Het gaat natuurlijk om zeer complexe materie, zegt ze. Tracéwijzigingen Maar liefst 140 unieke zienswijzen ontvingen de ministers op het ontwerp Inpassingsplan voor de Noordring. Naar aanleiding van de zienswijzen is geprobeerd om het tracé waar mogelijk te optimaliseren. Het opstijgpunt bij de Kruisweg in Hoofddorp verschuift bijvoorbeeld 150 meter in noordelijke richting. In het ontwerp Inpassingsplan was het opstijgpunt relatief dicht bij woningen ingepland. Door de verschuiving zal het minder in het zicht van de bewoners staan. Ook de ligging van de kabel ter hoogte van de Kromme Spieringweg is geoptimaliseerd. Door de kabel iets langer rechtdoor te trekken, neemt de zichtbelemmering op de percelen af. 150 kv langer ondergronds In het definitieve Inpassingsplan zal de bestaande 150 kv-hoogspanningsverbinding ter hoogte van de kruising met de A4 bij Leiderdorp ondergronds worden gelegd tot voorbij Hazerswoude-Dorp. Hierover was eerder nog geen beslissing genomen. Van Dalen licht toe: Het is een ingewikkeld punt. De 380 kv-hoogspanningsverbinding moet de Hoge SnelheidsLijn en de A4 oversteken. De 150 kv-hoogspanningsverbinding eveneens. Voor de kruising moeten ze samenkomen op een mast en vandaar uit worden doorgetrokken. Omdat de 150 kv-hoogspanningsverbinding verderop toch al ondergronds gaat, hebben we gekeken of het niet mogelijk was om daar al eerder mee te beginnen. Technisch gezien bleek dat realiseerbaar en zelfs een betere optie. Niet aangepast Niet alle zienswijzen leidden tot aanpassingen aan het tracé. Bij Nieuwe Wetering is er bijvoorbeeld geen tracéwijziging. Vanwege de beperking van het aantal kilometers dat de Randstad 380 kv- stand van de dorpskern ligt. Caroline van Dalen verwacht dat de dorpsraad van Nieuwe Wetering zich niet zal neerleggen bij die beslissing. Het is zeker een onderwerp waarvan ik verwacht dat er een beroep zal worden aangetekend. Het is moeilijk te zeggen hoeveel beroepen er binnenkomen. Waarschijnlijk zullen vooral de plekken bij de bebouwingslinten moeilijk liggen, zoals bij Oude Rijn en het Westeinde. Nota beantwoording zienswijzen Naar aanleiding van de zienswijzen op het ontwerp Inpassingplan en de bijbehorende vergunningen stellen de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en de Minister van Infrastructuur en Milieu een nota op. In de nota worden de zienswijzen per thema samengevat. Per thema geven de ministers ook een antwoord op de zienswijzen. Alle indieners van een zienswijze ontvangen een brief. Bij de brief zit de nota beantwoording zienswijzen. De brieven worden verstuurd omstreeks de tijd dat de plannen voor het definitieve Inpassingsplan ter inzage worden gelegd, eind september. Vertraagde vergunningen Oorspronkelijk was het de bedoeling alle vergunningen voor het tracé gelijktijdig aan te vragen, zodat ze tegelijk met het ontwerp Inpassingsplan ter inzage zouden liggen. Eerder bleek echter dat zoiets niet haalbaar was. TenneT koos er toen voor om slechts een deel van de vergunningen aan te vragen en met de rest te wachten. Je kunt uiteindelijk toch niet op alle delen van het traject tegelijk aanvragen onderzoek naar onder meer de consistentie en kwaliteit van de bodem. Het is belangrijk te weten hoe de bodem in elkaar zit, voordat je begint met het aanleggen van een fundering. Vergunningen ter inzage De zes vergunningen die ten tijde van het ontwerp Inpassingsplan zijn aangevraagd, liggen samen met het definitieve Inpassingsplan ter inzage. De resterende vergunningen voor het traject van Beverwijk naar Vijfhuizen worden naar verwachting in september aangevraagd. Dan zullen ze in ontwerp ter inzage komen te liggen. Naar verwachting worden de vergunningen in december vastgesteld. De vergunningen voor het traject van het transformatorstation Vijfhuizen naar Bleiswijk zullen pas in maart 2013 worden aangevraagd. Dat gedeelte loopt volgens de planning verder achter in de realisatie. Beroep aantekenen Belanghebbenden die eerder een zienswijze hebben ingediend, en zij die niet verweten kan worden dit eerder niet te hebben gedaan, zoals bij wijzigingen, kunnen beroep aantekenen op het definitieve Inpassingsplan. Het is mogelijk dat het tracé inmiddels zodanig is gewijzigd, dat u er als belanghebbende last van ondervindt. Ook in dat geval is het mogelijk om beroep aan te tekenen. Het definitieve Inpassingsplan ligt ter inzage op een aantal locaties langs het tracé. Ook is het te vinden op de website van Bureau Energieprojecten, www.bureau-energieprojecten.nl. 6 Randstad 380 kv september 2012 Randstad 380 kv september 2012 7
Mathieu Pruppers, senior wetenschappelijk medewerker RIVM Het RIVM over fijn stof en magneetvelden Regelmatig leven bij omwonenden vragen over de gezondheidseffecten van een hoogspanningsverbinding op de omgeving. Het RIVM helpt het Ministerie van Infrastructuur en Milieu om alle vragen eerlijk en duidelijk te beantwoorden. tra neerslag in de longen te veroorzaken, blijkt uit onderzoek met longmodellen. Een hoogspanningsverbinding veroorzaakt niet meer dan één elementaire lading. In 2011 leidde een vervolg-literatuuronderzoek tot dezelfde conclusie: op basis van de huidige kennis is niet gebleken dat bovengrondse hoogspanningslijnen de gezondheidseffecten die door fijn stof kunnen worden veroorzaakt, kunnen beïnvloeden. aan de basis van het voorzorgbeleid uit 2005. Bij de aanleg van een nieuwe hoogspanningsverbinding adviseert het rijk gemeenten, provincies en netbeheerders om zo min mogelijk nieuwe situaties te creëren waarbij kinderen langdurig zijn blootgesteld aan magneetvelden boven een jaargemiddeldesterkte van 0,4 microtesla. Het gaat dan om kinderen jonger dan 15 jaar en een langdurig verblijf wil zeggen: minstens 14 uur per dag. Centraal in dit beleid staat de magneetveldzone, de strook waar het magneetveld jaargemiddeld sterker is dan 0,4 microtesla. De magneetveldzone is, afhankelijk van het type lijn, tussen de dertig en tweehonderd meter breed. Jaargemiddelden Metingen van magneetveldzones roepen soms verwarring op. Het kan namelijk best zo zijn dat een eenmalige meting een ander resultaat geeft dan de specifieke zone die in zo n rapport is vastgelegd. Pruppers legt uit: De magneetveldzone is gebaseerd op een jaargemiddelde. De sterkte kan buiten de magneetveldzone best een uur lang hoger zijn dan 0,4 microtesla. Als de sterkte de rest van de dag lager is dan 0,4 microtesla, zal het jaargemiddelde toch lager dan 0,4 microtesla uitvallen. Om te voorkomen dat de zone breder wordt als er in de toekomst iets meer stroom doorheen loopt, houdt men bovendien rekening met de situatie op de lange termijn. Op de zone wordt immers het bestemmingsplan afgestemd, of de aanleg van een nieuwe hoogspanningslijn. De magneetveldzone zoals vastgelegd in het plan zal over het algemeen breder zijn dan wat men in de realiteit mag verwachten. Mathieu Pruppers is senior wetenschappelijk medewerker bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, het RIVM. Hij is regelmatig aanwezig bij informatieavonden die de Ministeries van EL&I en I en M en TenneT organiseren. Bewoners kunnen bij hem terecht met vragen over gezondheidseffecten van hoogspanningsverbindingen. Vaak hebben die betrekking op magneetvelden. Ook krijgt hij geregeld vragen voorgelegd over het verband tussen fijn stof en hoogspanningsverbindingen. Geen statisch elektrisch veld Volgens het Inpassingsplan ligt Nieuwe Wetering in de toekomst tussen de HSL-Zuid en de 380 kv-hoogspanningsverbinding in. De nieuwe hoogspanningsverbinding ligt daarbij op 500-1000 meter ten westen van de HSL. De Dorpsraad van Nieuwe Wetering maakt zich zorgen dat opgeladen fijn stof tussen de hogesnelheidslijn en de hoogspanningsverbinding zal blijven hangen. Pruppers: Bovengrondse hoogspanningslijnen zijn zelf geen bron van fijn stof. Er is dus geen sprake van een toename van concentraties fijn stof. Als Bovengrondse hoogspanningslijnen zijn zelf geen bron van fijn stof. Er is dus geen sprake van een toename van concentraties fijn stof. Geladen fijn stof In 2007 bracht het RIVM het rapport Hoogspanningslijnen en fijn stof uit (als PDF beschikbaar op www.rivm.nl). Op verzoek van het voormalige Ministerie van VROM onderzocht het RIVM of het elektrisch veld van een hoogspanningslijn fijn stof in de lucht extra zou opladen. Fijn stof bestaat uit in de lucht zwevende deeltjes, kleiner dan 10 micrometer, die zijn ontstaan door uitstoot en natuurlijke processen. Bij inademing kan fijn stof schadelijk zijn voor de gezondheid. Geladen stof plakt makkelijker aan een oppervlak vast en zou zich dus sneller in longen, luchtwegen en aan de huid hechten. Vooral oudere hoogspanningslijnen kunnen fijn stof soms elektrisch opladen, concludeerde het RIVM op basis van literatuuronderzoek, maar te weinig om het fijn stof meer dan normaal in de longen te laten plakken. Er zijn minimaal tien elementaire ladingen per fijn stof deeltje nodig om ex beide lijnen geen wisselstroom maar gelijkstroom zouden vervoeren, zou er inderdaad een statisch elektrisch veld kunnen ontstaan dat geladen deeltjes zou kunnen ophopen, maar alleen kortstondig, omdat de wind de fijnstofdeeltjes wegblaast. De hoogspanningsverbinding en ook de HSL-Zuid vervoert wisselstroom met een frequentie van 50 hertz. Dat betekent dat het elektrisch veld vijftig keer per seconde positief en negatief wordt. De fijnstofdeeltjes worden daardoor vijftig keer per seconde over korte afstanden heen en weer bewogen, maar er kan geen sprake zijn van ophoping. Ik kan geen mechanisme bedenken dat ertoe zou kunnen leiden dat fijn stof zou blijven hangen. Het voorzorgbeleid Andere vaak terugkerende vragen gaan over magneetvelden en het voorzorgbeleid. Het RIVM stond samen met het voormalige Ministerie van VROM 8 Randstad 380 kv september 2012 Randstad 380 kv september 2012 9
De Wintrackmast Zienswijzen op ontwerpbesluiten station Vijfhuizen ter inzage Om het 380 kv-station Vijfhuizen mogelijk te maken, moet het bestemmingsplan worden aangepast. Dat gebeurt door een Inpassingsplan dat wordt vastgesteld door de Ministers van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) en Infrastructuur en Milieu (I en M). Daarnaast worden alle andere besluiten, die voor het project noodzakelijk zijn, via de rijkscoördinatieregeling in een keer voorbereid en ter inzage gelegd. In het zogenoemde ontwerp Inpassingsplan staat beschreven wat er precies gaat gebeuren bij de realisatie van station Vijfhuizen. Het ontwerp Inpassingsplan en deze ontwerpbesluiten (vergunningen) hebben van vrijdag 8 juni tot en met donderdag 19 juli 2012 gezamenlijk ter inzage gelegen. Op 20 juni was er een informatieavond waar de mogelijkheid is geboden mondeling zienswijzen naar voren te brengen. Naar aanleiding van deze ontwerpbesluiten kon men daarnaast ook schriftelijk een zienswijze inbrengen. Het project Randstad 380 betreft de aanleg van een 380 kv-hoogspanningsverbinding tussen Wateringen en Beverwijk. Op verschillende punten van dit traject staan stations die de elektriciteit van 380 kv naar 150 kv transformeren voor de distributie in de regio. Ook zijn de stations nodig om de stabiliteit op het elektriciteitsnet te garanderen. In Vijfhuizen komt om die reden naast het bestaande 150 kv - transformatorstation een 380 kv- station. En wel aan de noordwestkant van het industrieterrein De Liede, in de oksel van de nieuwe rondweg van het industrieterrein. Het nieuwe transformatorstation zal in 2015 gereed zijn. 10 Randstad 380 kv september 2012 Zeven zienswijzen Binnen de terinzageleggingsperiode zijn in totaal zeven zienswijzen binnengekomen. Projectleider Marijke Reuver van het Ministerie van EL&I: De zeven zienswijzen zijn vooral gerelateerd aan geluid. Theo Molier, projectleider TenneT, vult aan: Tijdens de informatie- en contactmomenten met omwonenden in de afgelopen maanden is ook meermaals gesproken over EMvelden en gezondheid. Maar daarnaast is vooral geluidoverlast een thema voor de omwonenden omdat we hier te maken hebben met een locatie voor het station nabij een industrieterrein waarop ook enkele bedrijfswoningen staan. Reuver: De transformatoren van het nieuw te bouwen 380 kv-station worden in een gebouw geplaatst waardoor het geluid sterk wordt gedempt. Molier: Daarmee valt het geluid van de transformatoren van het nieuwe station weg tegen het in dit gebied al bestaande omgevingsgeluid van onder meer de provinciale weg. Juist door hierover en over andere vragen tijdens het ontwerptraject met omwonenden in gesprek te gaan en hierover transparant te communiceren is volgens Molier het aantal zienswijzen op de ontwerpbesluiten Vijfhuizen beperkt. Verder biedt TenneT aan bij klachten over interferentie om dit te bekijken. Verdere procedure Marijke Reuver over de verdere procedure: Onlangs is, rekening houdend met de zienswijzen, het Inpassingsplan definitief vastgesteld en zijn ook de overige besluiten (vergunningen) definitief gemaakt. Vanaf 28 september liggen het definitieve Inpassingsplan en de definitieve besluiten van schakelstation Vijfhuizen gelijktijdig met het Inpassingsplan van de Noordring ter inzage. Belanghebbenden, die ook een zienswijze hebben ingediend, hebben de mogelijkheid om binnen zes weken beroep aan te tekenen bij de Raad van State. De uitspraak van de Raad van State zal naar verwachting binnen zes maanden zijn. 1TenneT ontwikkelde een magneetveldarme mast voor de toekomst, gericht op een betere (landschappelijke) inpassing. 3Er is veel belangstelling voor dit innovatieve mastontwerp. Niet alleen vanwege de vormgeving, maar met name vanwege de beperking van het magneetveld, doordat de geleiders aan de binnenzijde van de mast hangen in plaats van aan de buitenzijde, zoals bij de bestaande vakwerkmasten. 5De mast wordt geschilderd in de kleur van de meest voorkomende luchten in Nederland: lichtgrijs! De masten staan altijd met z n 2 tweeën bij elkaar, zodat de draden ertussen kunnen hangen en het magneetveld gedempt wordt. Zo krijg je bovendien een slank silhouet. 4De masten zijn gemiddeld ongeveer 50 meter hoog, lokaal worden ook lagere of hogere masten toegepast. Randstad 380 kv september 2012 11
Mevrouw Van Rijn-Vellekoop, voorzitter Commissie MER Positief advies over het milieueffectrapport Het milieueffectrapport van de Noordring is positief beoordeeld door de commissie die het moet toetsen. Wat houdt dat in? En wat betekent het voor bewoners? De voorzitter van de Commissie MER licht toe. Advies Het Ministerie van EL&I publiceert de uitkomst van al die onderzoeken in het MER. De Commissie voor de milieueffectrapportage brengt vervolgens een toetsingsadvies uit. In het geval van de Noordring viel het advies positief uit. Ongekend positief zelfs, volgens Scholten. De belangrijkste zin uit het advies: De commissie voor de milieueffectrapportage is van oordeel dat het MER de essentiële informatie bevat om het milieubelang volwaardig mee te kunnen wegen in de besluitvorming. Volgens de commissie maakt de rapportage inzichtelijk op welke wijze het voorkeurstracé tot stand is gekomen en welke alternatieven er zijn overwogen. Bij een groot project als Randstad 380 is het heel belangrijk dat de milieugevolgen in beeld worden gebracht. Alleen zo kan het bevoegd gezag, in dit geval het rijk, de milieueffecten voldoende laten meewegen in haar besluitvorming. Per groot project vinden er uitgebreide onderzoeken plaats, met als resultaat een milieueffectrapportage (MER). De commissie voor de milieueffectrapportage beoordeelt het MER en brengt een toetsingsadvies uit aan het bevoegd gezag. Richtlijnen Oud-Tweede Kamerlid mevrouw Van Rijn-Vellekoop is voorzitter van de commissiewerkgroep die het MER van de Noordring beoordeelde. De commissie gaat niet over de besluitvorming, benadrukt ze. Dat doet het bevoegd gezag. Wij stellen vooraf richtlijnen op waaraan het MER moet voldoen. Als de rapportage binnen is, bekijken we of er Voorzitter Van Rijn-Vellekoop: Het MER bevat essentiële informatie om het milieu volwaardig te laten meewegen in de besluitvorming. Dat betekent dat TenneT heel zorgvuldig is geweest. in staat wat er volgens ons in moet staan. We controleren of de informatie in het MER klopt. In de rapportage staat waarom juist voor dit voorkeurstracé is gekozen en welke alternatieven zijn overwogen. Wij beoordelen de onderbouwing van die overweging. Tot slot willen we graag het nut en de noodzaak van een project terugzien in het MER. Onafhankelijkheid Per project verschilt de grootte en de samenstelling van een commissiewerkgroep. De werkgroep voor het MER van de Noordring bestond uit een voorzitter en een secretaris, een ecoloog, een landschapsdeskundige, een arts en een deskundige uit de energiewereld. Bij de samenstelling letten we nadrukkelijk op de onafhankelijkheid van de leden, zegt voorzitter Van Rijn-Vellekoop. Als iemand bij een groot adviesbureau werkt en een collega op een andere afdeling is betrokken bij de Noordring, dan valt diegene af als deskundige. Zelfs al weet hij niet eens dat de andere afdeling zich ermee bezig houdt. Lang proces Het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie heeft het initiatief genomen tot de Randstad 380 kv-hoogspanningsverbinding. TenneT voert de werkzaamheden uit. Alma Scholten is vanuit TenneT verantwoordelijk voor het opstellen van het MER. Ze schrijft de rapportage in nauwe samenwerking met het Ministerie van EL& I en het Ministerie van I en M. Het is een lang proces. Binnen het zoekgebied van het tracé onderzoeken we de natuur, het landschap, de leefomgeving, de bodem, het water en de cultuurhistorie, somt ze op. We brengen in kaart wat de toekomstige ontwikkelingen in het studiegebied zullen zijn. Vervolgens sturen we tracéverkenners het veld in. Als de tracés in grote lijnen bekend zijn, zetten we specialisten aan het werk om de milieueffecten in kaart te brengen. Voor de Noordring ontwierpen we vijf mogelijke tracés. We onderzochten ze allemaal op milieueffecten. Met onder andere de milieueffectbeoordeling als basis kiest het bevoegd gezag het voorkeursalternatief. 12 Randstad 380 kv september 2012 Randstad 380 kv september 2012 13
Positief gezondheidseffect We hebben TenneT nog wel gevraagd waarom er niet meer gedeeltes van het tracé ondergronds worden aangelegd, zoals bewoners graag willen, zegt mevrouw Van Rijn-Vellekoop. Het ondergronds aanleggen van een 380 kv-hoogspanningsverbinding blijkt nog zeer innovatief. Daarom kan TenneT niet meer dan twintig kilometer ondergronds aanleggen. Tien kilometer is bestemd voor de Noordring. Volgens het MER en het toetsingsadvies lijdt de natuur geen schade door het voorkeurstracé. De bestaande 150 kvhoogspanningsverbinding en de nieuwe 380 kv-hoogspanningsverbinding worden waar mogelijk gecombineerd. Daardoor ontstaat er per saldo een afname van het aantal woningen dat zich in de magneetveldzone bevindt. Dat heeft tot gevolg dat de gezondheidseffecten van het project positief zijn. Kwaliteit Wat betekent het advies van de commissie voor omwonenden van de Noordring? Scholten: Het betekent dat we echt heel zorgvuldig zijn geweest. We hebben geïnvesteerd in kwaliteit. Bewoners kunnen ervan verzekerd zijn dat we alle opties uitgebreid hebben onderzocht. Ik vind dat heel belangrijk, voor een project dat zoveel mensen aangaat. Het rapport staat als een huis. Het heeft veel waarde gehad voor de besluitvorming. Volgens het MER en het toetsingsadvies lijdt de natuur geen schade door het voorkeurstracé. Gemeenten aan het woord De regie over het Inpassingsplan van Randstad 380 ligt bij het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Natuurlijk vindt er volop overleg plaats met alle betrokken partijen. Drie wethouders aan het woord over de totstandkoming van het definitieve Inpassingsplan. Wethouder Herman Haarman van de gemeente Rijnwoude Zoekende naar een plek in het geheel Het is een ingewikkeld proces. Het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie maakt een Inpassingsplan voor een groot gebied. Daarmee krijgt het te maken met de belangen van gemeenten, maar ook met die van een grote hoeveelheid groepen burgers en individuen. De gemeente zit in een lastige positie. Bij het opstellen van een bestemmingsplan zijn we zelf leidend in het proces en leggen we onze keuzes uit aan de burgers. Bij een Inpassingsplan neemt het ministerie de besluiten, terwijl veel vragen van bewoners bij het college terecht komen. Regelmatig moet ik ze het antwoord schuldig blijven. Het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en TenneT hebben een algemene informatiebijeenkomst georganiseerd. Medewerkers van het ministerie en TenneT gingen daar in gesprek met groepen burgers, met individuele burgers, met de gemeenteraad en met het college. De presentaties richtten zich vaak op landschappelijke inpassing, terwijl de vragen van de gemeenteraad zich toespitsten op volksgezondheid. TenneT vertelde bijvoorbeeld hoe de hoogspanningsverbinding zich verhoudt tot de belijning van de akkers. Wij wilden weten wat de gevolgen van het magneetveld zouden zijn voor de woning of het erf van de akkerbouwer. Soms duurde het lang voordat TenneT reageerde op vragen en verzoeken. Dat is beslist een verbeterpunt. In de onderhandelingen met het ministerie en TenneT zijn we er aardig uitgekomen. Bij het snijpunt van het tracé bij de Oude Rijn wordt gekozen voor mastverhogingen, waardoor het magneetveld aan de grond zo klein mogelijk wordt. Beter zou natuurlijk een ondergrondse verbinding zijn, ook vanwege natuurgebied De Wilck, maar dat zat er niet in. Bij het Westeinde zijn afspraken gemaakt om tot een betere inpassing te komen. Een ander onderhandelingspunt betrof het Bentwoud. Daar is gekozen voor bundeling met het HSL-tracé, in plaats van dat de verbinding dwars door het landschap gaat. Het blijft natuurlijk altijd een ingreep. De gemeente Rijnwoude ligt in een landelijk gebied. Er ligt al een CO²-leiding en er komt binnenkort ook een gasleiding te liggen. Voor inwoners is moeilijk te begrijpen dat er eerst miljoenen worden uitgegeven voor een ondergrondse tunnel voor de HSL en dat deze hoogspanningsverbinding vervolgens bovengronds komt te liggen. Voor ons allemaal is dit een nieuwe manier van werken. Ik zou TenneT willen adviseren om het planproces zo transparant mogelijk te houden. Spreek met ons een communicatietraject af om burgers te informeren, zodat ze weten wanneer ze iets kunnen verwachten. Communicatie is heel belangrijk. 14 Randstad 380 kv september 2012 Randstad 380 kv september 2012 15
Wethouder Jan Uitdenboogaard van de gemeente Kaag en Braassem Wethouder Michel Bezuijen van de gemeente Haarlemmermeer Nog veel werk aan de winkel Niet zonder slag of stoot In 2007 is toegezegd dat er zes kilometer verbinding ondergronds zou komen te liggen bij wat nu de gemeente Kaag en Braassem is. In 2011 is dat nog eens door Minister Verhagen bevestigd. Inmiddels is bekend dat die ondergrondse kilometers naar de gemeente Haarlemmermeer gaan. Nieuwe Wetering is een lintdorp, binnenkort ingeklemd tussen de onlangs verbreedde HSL, de snelweg A4 en een hoogspanningslijn. De inwoners en het gemeentebestuur zijn bijzonder ontevreden met deze uitkomst. We hebben geconstateerd dat we niet tot elkaar kwamen, maar over het gesprekstraject kunnen we niet ontevreden zijn. De aanloop naar het Inpassingsplan verliep redelijk, tot de ministers in juni 2011 op verzoek van de Tweede Kamer besloten om een aantal ondergrondse kilometers te verplaatsen naar een ander deel van het traject. Daarop voerden we veel overleg met TenneT en het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Vragen van onze kant werden veelal ingewilligd. Zo zijn er op verzoek van de gemeente informatieavonden voor inwoners georganiseerd. De burgemeester en ik hebben een gesprek gevoerd met Minister Verhagen. Ook in overleg met Minister Schultz-van Haegen kregen we alle gelegenheid om onze bezwaren te bespreken. We hebben geconstateerd dat we niet tot elkaar kwamen, maar over het gesprekstraject kunnen we niet ontevreden zijn. Daar is heel veel tijd in gestoken. Toen bleek dat een ondergrondse verbinding niet tot de mogelijkheden behoorde, wilden de inwoners van Nieuwe Wetering niet in gesprek over hun wensen met betrekking tot de inpassing van de bovengrondse lijn. Zij zijn nog bezig met hun beroep bij de Raad van State. In afwachting van dat proces gaan ze niet met TenneT onderhandelen. Als college hebben wij wel bekeken hoe de lijn zo kan komen te liggen dat hij zo min mogelijk opvalt in het landschap. Op de conceptversie hebben we nog verbeterpunten aangebracht. Er is alle ruimte en tijd genomen om ambtelijk en met de ministers in overleg te gaan. Hopelijk gaat men in de toekomst op dezelfde wijze door met de communicatie. Er is wat ons betreft nog veel werk aan de winkel. Ik hoop dat we met dezelfde open houding het vervolgtraject volbrengen en dat de overlast van de aanleg zo veel mogelijk beperkt blijft voor de bewoners. Als de aanleg doorgaat natuurlijk, want de procedure bij de Raad van State komt nog. De totstandkoming van het Inpassingsplan voor de Noordring kent een lange geschiedenis. In het verleden hebben we veel discussie gevoerd met het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie over de vraag aan welke kant van Haarlemmermeer de Noordring moet komen. Onze voorkeur ging uit naar de oostkant, waar we de infrastructuur willen bundelen. Aan de westkant van Haarlemmermeer wonen en recreëren veel mensen. Uiteindelijk, na veel overleg, bereikten we overeenstemming met het ministerie over een tracé aan de oostkant van de polder. Ik heb me de blaren op de tong gepraat om bewoners ervan te overtuigen dat het noodzakelijk was om langs de oostkant te gaan. En toen werd het toch de westkant. Mijn persoonlijke frustratie was groot. Ik ben op het verkeerde been gezet. Daar moet ook bij worden gezegd dat Schiphol veel te laat aan de bel heeft getrokken met betrekking tot de discussie over vliegveiligheid. Opeens was het: het kan eigenlijk niet. Dat is natuurlijk ook lastig geweest voor het ministerie en TenneT. Na de beslissing zijn we wel weer goed tot elkaar gekomen. Met het ministerie en TenneT hebben we uitgebreid overlegd over de inpassing van de verbinding. In de laatste fase hebben we goede afspraken kunnen maken. Aan de westkant van Hoofddorp ligt de vrij nieuwe wijk Floriande. Er liep al een 150 kvhoogspanningsverbinding dwars door de wijk. Nu zou de 380 kv-hoogspanningsverbinding er ook nog langs komen. Het is een opluchting voor Floriande dat de verbinding langs de wijk ondergronds wordt aangelegd. Bovendien gaat de 150 kv-hoogspanningsverbinding bij het hele traject ondergronds. Het heeft wat voeten in de aarde gehad, maar deze uitkomst is bevredigend te noemen voor alle partijen. Het vervelende is natuurlijk dat die ondergrondse kilometers ergens vandaan moeten komen. Wij proberen het belang van onze inwoners veilig te stellen. Door de manier waarop het is gegaan, voelden wij ons gesterkt om te zeggen: ho ho, dan moeten we wel wat problemen oplossen. Dat neemt niet weg dat het op z n zachts gezegd vervelend is voor Nieuwe Wetering. Het lijkt me goed dat TenneT en het Ministerie van EL&I na afloop evalueren hoe het hele proces is verlopen. Misschien moeten we nog een keer met z n allen rond de tafel gaan zitten. Niet om elkaar verwijten te maken, dat heeft helemaal geen zin. Wel om lering te trekken uit wat er is gebeurd, Het heeft wat voeten in de aarde gehad, maar deze uitkomst is bevredigend te noemen voor alle partijen. zodat het de volgende keer beter gaat. Wat mij betreft moet bij de evaluatie aan de orde komen dat al aan het begin van het traject de randvoorwaarden vastliggen. Ik hoop dat TenneT de mensen blijft informeren over wat ze kunnen verwachten. Sinds er een klap op dit dossier is gegeven, is de communicatie goed. Verder denk ik dat het moeilijkste gedeelte achter de rug is. Waar nodig zullen wij onze medewerking verlenen. Als er een eenmaal een besluit is genomen, moet je je ook over je eigen bezwaren heen kunnen zetten. 16 Randstad 380 kv september 2012 Randstad 380 kv september 2012 17
De aanleg van een hoogspanningsverbinding RANDSTAD 380 kv 8. Montage Wintrackmast 1. Als eerste worden er veldonderzoeken uitgevoerd naar o.a. cultuurtechniek, milieu, grondwater, archeologie, flora & fauna en geotechniek. 3. Slaan van heipalen 7. Wintrackmasten worden in delen aangeleverd 9. De geleiders worden met lier en remmachines door de tijdelijke wielen in de masten getrokken 6. Fundering gereed 4. Aanbrengen van wapening 10. Doorverbinden van de geleiders in hoekmasten 2. Voordat de bouwwerkzaamheden starten wordt er een toegangsweg naar de mastlocatie aangelegd. De uitvoeringswijze van de toegangsweg afhankelijk van de ondergrond. 5. Storten van beton 11. Na afronding van de werkzaamheden: opruimen en herstellen in oorspronkelijke staat van de bouwplaats en toegangsweg 18 Randstad 380 kv september 2012 19 Randstad 380 kv september 2012
Bezoek van de rentmeesters De Ministers van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en Infrastructuur en Milieu hebben het definitieve Inpassingsplan ondertekend. Nu is duidelijk welke woningen er binnen de specifieke magneetveldzone liggen. In opdracht van TenneT voeren rentmeesters (vastgoeddeskundigen) gesprekken met de eigenaren. Gevoelige bestemmingen In Nederland is het niet verboden om dichtbij een hoogspanningsverbinding te wonen. Wel heeft het voormalige Ministerie van VROM in 2005 en 2008 een advies uitgebracht om zo min mogelijk nieuwe situaties te laten ontstaan waarin gevoelige bestemmingen in een magneetveldzone komen te liggen. Gevoelige bestemmingen zijn plekken waar kinderen tot 15 jaar gedurende minimaal een jaar langdurig, dat wil zeggen meer dan 14 uur per dag, verblijven. Het gaat om woningen, scholen, crèches en kinderopvang. De magneetveldzone is een gebied aan beide zijden van de hoogspanningsverbinding, waarin het jaargemiddelde magnetische veld hoger is dan 0,4 microtesla. Bij de aanleg van een nieuwe hoogspanningsverbinding worden gevoelige bestemmingen zo veel mogelijk vermeden. Toch is het onvermijdelijk dat een gevoelige bestemming binnen een magneetveldzone valt. Aankoop of schadevergoeding In het licht van het advies van VROM van oktober 2005 vindt TenneT het redelijk om eigenaren en gebruikers van gevoelige objecten die in de nieuwe specifieke magneetveldzone komen te liggen een passende aanbieding te doen. Deze passende aanbieding bestaat eruit dat TenneT de eigenaren van woningen de gelegenheid geeft om op vrijwillige basis hun woning aan TenneT te verkopen. Als men wil blijven wonen, Arnoud de Jong In minnelijk overleg tot een akkoord komen dan mag dat ook. In dat geval biedt TenneT een volledige vergoeding van de waardevermindering van de woning aan. Schadevergoeding Met alle eigenaren die mogelijk binnen de magneetveldzone van de Noordring terechtkomen, hebben we al informatieve gesprekken gevoerd, vertelt rentmeester Arnoud de Jong. We hebben ze uitgelegd hoe het voorzorgsprincipe in elkaar zit. Ook leggen we uit welke mogelijkheden er zijn als blijkt dat ze inderdaad binnen de zone vallen. Na de vaststelling van het definitieve Inpassingsplan voor de Noordring zijn er tien gevoelige objecten overgebleven. Geen haast Met de eigenaren van deze gevoelige bestemmingen worden de gesprekken over aankoop of waardevermindering aangegaan. Afhankelijk van de informatiebehoefte en de persoonlijke situatie van bewoners voert TenneT een eerste gesprek. Daarna volgt de rentmeester. Er is geen noodzaak om weg te gaan, maar TenneT wil eigenaren wel de mogelijkheid geven om weg te kunnen, zo vat De Jong het samen. Halsoverkop de knoop doorhakken hoeft niet. Het aanbod tot aankoop door TenneT blijft tot twee jaar na ingebruikname van de hoogspanningsverbinding van kracht. Wie wil, mag eerst aankijken of hij de aanwezigheid van de verbinding als een last ervaart of niet. Eigenaren van gevoelige bestemmingen die in de indicatieve magneetveldzone liggen, maar buiten de specifieke magneetveldzone, worden persoonlijk door TenneT benaderd (zie verklarende begrippenlijst). Zakelijk rechtovereenkomst Naast Arnoud de Jong werkt er nog een aantal rentmeesters voor TenneT in het veld. Hun missie: in minnelijk overleg tot een akkoord komen. TenneT moet voor de aanleg van de Noordring Verklarende woordenlijst Elektromagnetische velden: Gevoelige bestemmingen: Magneetveldzone: gebruikmaken van een groot aantal percelen, bijvoorbeeld omdat ze dienen als mastlocatie of als werkterrein. Met grondeigenaren en andere rechthebbenden, zoals pachters en huurders, probeert TenneT een zakelijk recht overeenkomst af te sluiten. Hierin staat dat beide partijen overeenstemmen dat TenneT de in de overeenkomst aangegeven grond mag gebruiken voor de aanleg en instandhouding van de hoogspanningsverbinding. De grondeigenaar of zakelijk gerechtigde ontvangt hiervoor een vergoeding. elektrische velden, magneetvelden en elektromagne tische velden, komen van nature overal in de omgeving van mensen voor, zoals in de vorm van UV-straling of zichtbaar licht. Ze worden ook opgewekt. Als er elektrische spanning op een draad staat, ontstaat er rondom de draad een elektrisch veld. Als elektrische stroom door een draad loopt, ontstaat er rondom de draad ook een magneetveld. Dit is ook het geval bij hoogspanningslijnen. Hoe hoger de spanning, hoe sterker het elektrisch veld; hoe sterker de stroom, hoe sterker het magneetveld. plekken waar kinderen tot 15 jaar gedurende minimaal een jaar langdurig, oftewel meer dan 14 uur per dag, verblijven, zoals woningen, scholen, crèches en kinderop- vangplaatsen. de zone waarbinnen het jaargemiddelde van het magnetische veld hoger is dan 0,4 microtesla. Indicatieve magneetveldzone: de maximale magneetveldzone, berekend op basis van conservatieve aannames. Met deze zone wordt een tracé uitgewerkt. Specifieke magneetveldzone: Rentmeester: Zakelijk recht overeenkomst: Fijn stof: Betredingstoestemming: de magneetveldzone waarbij rekening is gehouden met de feitelijke situatie op een bepaald punt in het tracé, zoals de mastlocatie, de hoogte van de lijnen, het type mast dat ge bruikt is, of de diepte van een ondergrondse kabel. vastgoeddeskundigen en adviseurs die in opdracht van TenneT afspraken maken met grondeigenaren over de aanleg van de Randstad 380 kv-hoogspanningsverbinding. een privaatrechtelijke overeenkomst tussen TenneT en een grondeigenaar en/of zakelijk gerechtigden, waarin beide partijen aangeven dat TenneT de in de overeenkomst aangegeven grond mag gebruiken voor de aanleg en instandhouding van de hoogspanningsverbinding. in de lucht zwevende deeltjes, kleiner dan 10 micrometer, die zijn ontstaan door uitstoot en natuurlijke processen. Bij inademing kan fijn stof schadelijk zijn voor de gezondheid. voor het uitvoeren van o. m. cultuurtechnische, bodem-, wateren flora & faunaonderzoeken wordt toestemming gevraagd aan eigenaren en gebruikers van de percelen waarop deze worden uitgevoerd. Deze toestemming heet betredings toestemming. 20 Randstad 380 kv september 2012 Randstad 380 kv september 2012 21
De vondsten in de Hondsdijkse polder stammen uit de eerste en tweede eeuw voor Christus. Laura Bruning van adviesbureau Hazenberg en Alma Scholten van TenneT Ooit woonden hier Romeinen Bij het zoeken naar een tracé worden gebieden vermeden waar archeologische vondsten te verwachten zijn. Maar soms kan het niet anders en moet er een mastvoet staan. In dat geval vindt er archeologisch onderzoek plaats. Wat geeft de bodem prijs over het verleden? Alma Scholten is als projectleider bij TenneT gespecialiseerd in het opstellen van milieueffectrapportages (MER). In de MER geven we gebieden weer die een lage, middelhoge en/of hoge archeologische verwachtingswaarde hebben gekregen. Dat doen we op basis van archeologische waardenkaarten en eventueel eerder archeologisch onderzoek. In een gebied met een hoge archeologische verwachtingswaarde is er een kans dat er historisch belangrijke objecten in de grond liggen. Het doorsnijden daarvan vermijd je bij het zoeken naar een geschikte ligging van het tracé, tenzij het niet anders kan. Zo ook ten noorden van de Oude Rijn. Het is niet te voorkomen dat één of twee mastvoeten en een 150 kv-kabel in een gebied met een hoge verwachtingswaarde terechtkomen. Romeinse woonstructuur In de zomer van 2011 is begonnen met de archeologische opgraving in de Hondsdijkse polder, bij Koudekerk aan den Rijn. Lauren Bruning van Adviesbureau Hazenberg Archeologie vertelt over de vondsten. Er lagen gedeelte van een woonstructuur uit de Romeinse tijd, met een lengte van minimaal 11 en een breedte van minimaal 6 meter. Onder andere aardewerk, afvalkuilen en een weefgewicht duiden op huishoudelijk gebruik van het gebied. Er is ook een menselijk bot van een bovenarm gevonden. In die tijd werden mensen ook gewoon in zijn geheel begraven, dus het bot moet uit een verstoord graf komen. De vondsten stammen uit de eerste en tweede eeuw voor Christus. Alles blijft bewaard ADC ArcheoProjecten, het bedrijf dat de opgraafwerkzaamheden uitvoert, neemt de vondsten mee om ze te documenteren. Vervolgens schrijven specialisten een rapport over hun deelgebied: de botspecialist onderzoekt het bot, de aardewerkspecialist de scherven, et cetera. De vondsten worden bewaard in een depot. Ze blijven eigendom van de gemeente, of als die geen eigen depot heeft, van de provincie. Iedereen tevreden Voor de aanleg van hoogspanningsverbinding Randstad 380 kv heeft de vondst in de Hondsdijksepolder geen gevolgen. Alma Scholten: Voor TenneT is dat prettig, want we willen natuurlijk geen vertraging oplopen. Anderzijds is het voor de archeologen natuurlijk jammer dat er niet méér is gevonden. Bruning: Wij zijn zeker tevreden met de vondst. Voor ons is er namelijk veel aanvullende informatie boven water gekomen. We wisten dat er in het gebied Romeinse sporen lagen, maar nu kunnen we met zekerheid zeggen dat er een erf is geweest en dat er bewoning heeft plaatsgevonden. Geen valse verwachtingen Alle gedeeltes van de Noordring waar ondergrondse werkzaamheden zullen plaatsvinden en die een hoge archeologische verwachtingswaarde hebben, zullen worden onderzocht. Die onderzoeken zitten in de beginfase. Ze zullen zeker tot het einde van 2012 en mogelijk nog een deel van 2013 voortduren. Normaal gesproken vindt er eerst een globaal vooronderzoek plaats. Levert dat voldoende op, dan volgt een sleuvenonderzoek. Daarbij wordt een klein gedeelte van de grond uitgegraven. Mocht er inderdaad veel bijzonders in de grond zitten, dan volgt de opgraving. In het geval van de Hondsdijksepolder werden de eerste stappen overgeslagen. Uit eerdere onderzoeken was bekend dat de archeologische waarde van de grond hoog was. Bruning kan natuurlijk geen uitspraken doen over wat de archeologen zullen aantreffen. Van de laaggelegen gebieden verwacht ik in ieder geval niet veel, want die waren in het verleden over het algemeen te nat voor bewoning. Stukken met oeverwallen en dergelijke zijn interessanter, omdat mensen daar konden wonen. De kans is groter dat we daar interessante vondsten doen, maar er is nog niet te zeggen wat. Ik wil geen valse verwachtingen wekken. 22 Randstad 380 kv september 2012 Randstad 380 kv september 2012 23
planning Mijlpalen voor de nieuwe Randstad 380 kv-hoogspanningsverbinding Noordring tussen Beverwijk en Bleiswijk Eind September 2012 Ter inzage legging definitief Inpassingsplan September November 2012 Periode van 6 weken voor aantekenen Beroep vanaf datum ter inzage legging definitief Inpassingsplan en overige besluiten Eind 2012- Q2 2013 Procedure Raad van State (verwachting uitspraak Raad van State: 6 maanden na einde beroepsperiode) Eind 2015 Ingebruikname verbinding Beverwijk-Vijfhuizen (incl. station Beverwijk) Eind 2017 Ingebruikname verbinding Vijfhuizen-Bleiswijk Mijlpalen Station Vijfhuizen Eind September 2012 Ter inzage legging definitief Inpassingsplan September November 2012 Periode van 6 weken voor aantekenen Beroep vanaf datum ter inzage legging definitief Inpassingsplan en overige besluiten Eind 2012- begin 2013 Procedure Raad van State (verwachting uitspraak Raad van State: 6 maanden na einde beroepsperiode) Medio 2013 Start voorbereidingen bouwfase station Vijfhuizen 2015 Ingebruikname station Vijfhuizen J f m a m J J a s o n d Contact 026-373.32.39 www.randstad380kv.nl info@randstad380kv.nl