Dz gogvul Koi gft infomati ov confnti van 23 sptmb, n ovzichtsatikl van ht initiatif bij ABN AMRO, n vvolg op kwalitit van opn souc softwa iscussi, n atikl ov Quality Function Dploymnt tchnik als hulp bij ht finiën van klantwnsn n n stuk ov tns gsignal in intnational wl. Vl lsplzi! W inign z actionl mt n ingn opop: Blijf kopij stun. Uw kopij voo komn Koi (vschijningsatum bgin novmb) is wlkom tot n mt 6 oktob 2003. Voo atikln, avtntis n aanmling van vnmntn voo agnaubik kunt u contact opnmn mt acti (acti@spi.nl). Ractionl... 1 Van ht bstuu... 1 Jaaconfnti in tkn van nnovati n ocsvbting... 2 oftwa ocss mpovmnt bij ABN AMRO... 2 DDM n CMM... 2 Up till now... 3 CMM... 3 Assssmnts voo Lvl 2+... 3 Cultuu... 3 Tns / Niuwtjs in... 4 D klant is koning, maa wi is hij n wat wil hij?... 5 Faalfacton... 5 uccsfacton... 6 aktijkpoblmn... 6 Quality Function Dploymnt... 6 Conclusis... 8 Rflctions on th Quality of Opn ouc... 9 Automat oftwa nspction... 9 Apach nspction Rsults... 9 Consiations... 10 Wkgopn... 11 Wkgop Mtikn... 11 Wkgop in klin oganisatis... 11 Wkgop nvoingsstatgiën... 11 Wkgop ntgal statgiën... 11 Wkgop Tstpocsvbting &... 11 Niuwsbichtn... 12 Evnmntnkaln... 12 Colofon... 13 Ht is mt nt als mt school: na got vakanti gaat ht allmaal w bginnn, n at opt i jaa w n zk spanning op: zin w vtouw gzichtn w? Zijn onz vinjs n vininntjs w? Zulln w luk ingn gbun? Wat zulln w voo niuw ingn kijgn? M an in an jan glt at gvol ook voo. E staan namlijk noig niuw zakn op stapl. Nt als aan ht bgin van n schooljaa zulln w nog nit alls onthulln, maa tipjs van slui wil ik hi natuulijk wl oplichtn. Als st staat natuulijk op 23 sptmb confnti op ht pogamma, waaov in z Koi m. Dat btknt at onz st plnai sssi nit in sptmb plaatsvint, maa in novmb. Wl zulln all wkgopn in sptmb aa w oppakkn. Dat zijn blangijk activititn voo, omat in wkgopn (nt als in schoolklassn) ip op mati wot inggaan, n uimschoots glgnhi is knnis n vaing t vipn. n all wkgopn is nog plaats voo niuw lnms, us: zok contact mt coöinaton n gf u op! V wil ht bstuu inhoulijk m vaiati aanbngn in ht pogamma, oo nit alln niuwst ontwikklingn t psntn, maa ook voo niuwkoms op ht vakgbi knzakn w ns op n ijtj t zttn. Dit wot nog uitgwkt, maa zal in loop van ht jaa v gstalt kijgn. D activititn van won gsponso oo financiël bijagn van: Kza.nl Atosoigin.com Q-goup.nl ogti.nl
Tnslott wil ik nog vmln at ht bstuu, gzin gwijzig conomisch omstanighn n vmin blangstlling van sponson, oplossingn zokt om financil gzon t houn. Als st opti gaan w bspan op kostn van Koi, oo z vanaf it numm lktonisch t vstun. Dit bit tvns ht vool at w m klu kunnn gbuikn in opmaak, waaoo n aantkklijk bla kan won gmaakt. Ht is aaom wl van blang at in n -mail-as (n all tokomstig wijzigingn aain!) oogft aan ons sctaiaat. Ht nvouigst kan it via onz wb-sit (www.st-spi.nl, n an Mmbship -link). An moglijkhn i w onzokn zijn: kostnbspaingn op ivs gbin, an opzt plnai sssis, bijagn voo bijwonn plnai sssis, onatuschap. Cativ iën zijn wlkom; onn kan al (zi gionumm). Uitaa zulln w in glmatig infomn ov v ontwikklingn. W wnsn in w n succsvol, intssant n lzaam -jaa to! Op 23 sptmb a.s. oganist Nlans ntwkoganisati voo oftwa ocss mpovmnt voo zs maal Jaaconfnti. Ht thma van z confnti is nnovati n ocsvbting. Ht vnmnt vint plaats in ht Evoluon t Einhovn. n tijn at ht mt conomi min gaat, is ht blangijk t kijkn naa activititn i ht mst haln uit bschikba miln. ocsvbting in softwa-ontwikkling is één van i activititn. Op 6 jaaconfnti latn spks van o.a. hilips, ABN AMRO n Rijksunivsitit Goningn zin at pocsvbting juist in tubulnt situatis ijvn kacht kan zijn in noozaklijk vaningn n at oo pocsvbting uimt voo innovati kan won gcë. Ht pogamma zal vschilln aspctn van innovati blichtn: pocssn (Xtm ogamming, stk innovativ pouctontwikkling), businss (gvn oo businss-oln, pouct (ol van achitctuu in innovati) n cultuu (bij niuw pouctn, bij niuw pocssn). Ook nu w is ht glukt spks uit zowl Nlan als aabuitn aan t tkkn, om zo ook innovati van in Nlan n impuls t gvn. Dlnms aan confnti zijn bopsmatig actif op ht gbi van softwa-ontwikkling, zowl inhoulijk als vanuit managmntpositis. D confnti icht zich an ook op softwa ontwikklaas, pojctlis softwa-ontwikkling, (softwa) R&D manags, automatisingsmanags, hoofn automatising, hoofn systmontwikkling, (ED)-auitos, kwalititsmanags, lvancis van softwa n hun opachtgvs alsm avisus op ht gbi van T n softwaontwikkling. Ht pogamma van -Jaaconfnti is t vinn op www.st-spi.nl. Ook is ht moglijk om via z wb-sit in t schijvn. Na infomati is vkijgbaa via ht confntisctaiaat: tl. 0183-620066. Doo: Matin Jongkin, ABN AMRO Bank N.V., CT BU- NL nspiation nll bt systmn, aa aait ht kot gzg om n aa bgon ht m. nmils hft ABN AMRO Nlan vijf k gvi at n afling Lvl 2+ hft bikt van ht Capability Matuity Mol. D CT oganisati van ht Nlans bankbijf hft gkozn om afling voo afling (ominn) ht softwaontwikklpocs t vbtn. D CTés mt als aanachtsgbi Vzkingn, binnn-n buitnlans btaling vk, co businss systms n businsscontact atabass hbbn n intnsif tajct oolopn maa sultatn zijn moit waa. En pouctivititsstijging van uim 20% in gnom ominn, n CT pojctn blijvn bt binnn tijslijnn n bugt! D CT oganisati van ht Nlans bankbijf van ABN AMRO is in loop van 2000 is gstat mt ht pogamma nspiation, mt als ol softwaoplossingn komn jan stk t vbtn. Enkl bnchmaks voo ffctivitit n fficincy van T functi van bank lagn hiaan tn gonslag. D sultatn wan aanliing om zowl ht pocs van ontwikkln als vom waain w ontwikkl aan pakkn. n kn is olstlling van nspiation n vbting van kwalitit van pouctn n pocssn, pouctivitit n pofssionalitit. Al mtn w in in 2000 gstat mt invoing van n stanaa ontwikklmtho. Hivoo is Dynamic ystms Dvlopmnt Mtho (DDM) gkozn. Glijktijig koos ABN AMRO als ka voo kwalititsvbting van ht softwa vlopmnt pocs in Businss Unit Nlan ht Capability Matuity Mol (CMM). Tglijktij w gwkt aan ht ontwikkln van mtinstumntn om bi invoingn t onstunn. n ht ka van CMM kwamn pocssn n pocus tot stan voo uitvoing van ht oftwa vlopmnt pocs. Bij stat is voo gkozn om z zovl moglijk uit mwks zlf t latn komn, zoat bst pactics hkn konn won i in oganisati ghant wn n in pocus vastglg konn won. Naamat tij vo n m n m ominn ( CT aflingn mt n spcifik aanachtgbi, bijvoobl vzkingn) bgonnn
mt invoing w ht moglijk om n gnik kwalititssystm vast t stlln. Dit wot nu als uitgangspunt gbuikt voo niuw ominn. Twijl CMM bschijft wát j mot on, bit DDM n aamwk voo hó j ht mot on. Bin zijn us complmntai aan lkaa n bij ABN AMRO zijn z inmils aan lkaa gkoppl in ht gnom gnik kwalititssystm. Ht gaat uitinlijk om ht gïntg uitvon van n pojct volgns n mtho (DDM) n waaaan kwalititsisn won gstl (CMM). En hl blangijk afwging om ov t gaan op intgati was opmking uit ominn at z aa maa één k ht softwa ontwikklpocs wiln vann. Halvwg 2003 zijn w al n hl in gkomn. D invoing van DDM is bijna afgon. En succsvoll mtho invoing in n got oganisati vgt vooal vl tij. 1 Gblkn is at n ssntiël voowaa voo succs is at ht managmnt zo n oganisati tij gft n gul hft. Daanaast is gloof in ht pouct, in it gval DDM, maa ook flxibilitit om ht pouct t latn passn in oganisati hl blangijk. V hbbn ht inichtn van n knniscntum, n tam van communicatif n inhoulijk stk coachs, communicati n blangijk bijag glv. Tot slot is ht btkkn van businss aan n, n bh n xploitati aan an kant maatgvn voo ht vkijgn van ht noozaklijk aagvlak. D lijnoganisati zal DDM fakkl ovnmn n v agn. Ht CMM pojct loopt nog nig tij oo n zal vntul stantn van DDM-implmntati uitvon. Ht CMM pojct gaat t wk volgns inling in ominn (bijvoobl Vzkn n Kitn) zoals z gfini zijn in ht oganisationl CT Dvlopmnt. Hibij won uitaa ook bijbhon onln van Businss n CT vics btokkn. Kaaktistikn van oo ABN AMRO gkozn aanpak zijn: coöpati n paticipati (ominmwks n CMM/DDM coachs wkn samn) focus op businssolstllingn oo vollig btokknhi van Businss in ht pojcttam optimaal aagvlak bij CT vics oo paticipati in ht pojcttam hgbuik van gnom bst pactics uit ominn bottom-up ontwp van pocssn bij gblkn succs wot aanpak in ovig ominn uitgvo. Ht gnik kwalititssystm wot in ominn gbuikt als uitgangspunt bij ht vaststlln van po- cus. Ht is cht gn ogma, moglijkhi om t pofitn van bst pactics i in nog komn ominn ontkt won mot natuulijk opn blijvn! En oftwa Engining ocs Goup (EG) is ignaa van ht kwalititssystm n aa is ook ht bh blg. Ook in oganisati zlf is uimt gcë voo pocsvbting n -bwaking. n ht ka aavan zijn functis ocs mpovmnt Manag (M) n ocs Quality Assuanc La (QAL) tot stan gkomn n ingvo.zij zogn voo at kwalititsvbting cht gbog wot in oganisati, ook na CMM. Howl ht ABN AMRO nit gaat om ht bhaln van n iploma is ht wl go om jzlf n spigl voo t houn. En xtn patij vzogt assssmnts voo ominn op lvl 2+. nmils zijn vijf ominn op at nivau n zulln voo ht in van it jaa nog n aantal assssmnts op lvl 2+ volgn n zal zlfs één op lvl 3 plaats vinn. Daanaast lit ABN AMRO ign La Asssson op, zoat ook in tokomst pocsvbting gtotst kan won. Tijns tot op hn ghoun assssmnts is gblkn at btokknhi van businss, opachtgvs onontblijk is. Vl van ht succs van lvl 2+ ominn is t ankn aam samnwking tussn businss, n CT oganisati (zowl ontwikkl- als svicoganisati). Zowl DDM als CMM ichtn zich vooal op mthos n pocus. Bgin 2003 is ht nspiation pogamma uitgbi mt ht ofssional Attitu pogamma. Hiin wot aanacht ggvn aan mnsgicht zakn. ofssional Attitu onstunt invoing van DDM n CMM n zogt voo at vaningsbwging i aauit vootkomt votn in aa kijgt bij mwks. J kunt CMM n DDM nit alln thotisch bnan, mwks motn ook gvol bij kijgn n ht intgn in hun aglijks wk. 1 Hamsn, Klijnn (2003) nvoing van DDM. nfomati, maat 2003
Doo: Bn Lins, Eicsson Tlcommunicati B.V. n juni zijn tw confntis gwst waa n blangijk onl is. k bn naa bi confntis gwst; it atikl bschijft mijn bviningn. Dol is om n bl t schtsn wat in wl gaan is (what s hot, what s not), mt nam om t kijkn ho n zinvoll bijag kan lvn aan sultatn van bijvn. Allst vn n kot bschijving van confntis. D oftwa Managmnt & Applications of oftwa Masumnt (M/AM) wot jaalijks ghoun in Califonië, in 2003 was hij in an José. D onwpn bvinn zich op ht snijvlak tussn managn n mtn, waabij psntatis topassingsgicht zijn. D st tw agn zijn full ay tutoials, aana is n 3 aags confnti mt kynots, psntatis, bis of a fath, n ivs moglijkhn om t ntwkn. D confnti wot hoofzaklijk bzocht oo mnsn uit Noo Amika n Canaa, cht ht aantal lnms uit an lann is goin. Ht knnis- n vaingsnivo van aanwzign is hoog. Doo confnti oganisati wot ook n wbpotal bh o f t w a o c s s Opliingspogamma - Najaa 2003 (www.stickymins.com, gatis!), n n bla uitggvn (TQE magazin).voo m infomati ov confnti, zi http://www.sq.com/smasm/. D Euopan oftwa Engining ocss Goup confnti (EEG), goganis oo E samn mt ht E, zal bij vln van julli bkn zijn. Dit jaa was confnti in Lonn, n was ht fomaat ook nigszins ans. D st tw agn wan ingicht voo tutoials, paalll aaaan was ook n Masumnt ymposium. D 3 ag bvatt alln psntatis, twijl laatst ag opgzt was als Excutiv Bifing mt alln kynots. Doo z splitsing in agn was moglijkhi gcë voo spcifik olgopn om ln van confnti t bzokn, n aam kostn n tij t bspan. D confnti icht zich op systm n softwa pocs vbting, mt aain nauk op topassn van molln n tchnikn. Voo m info, zi http://www.spi.og/fm_spg.asp. En aantal tns zijn mij opgvalln op z confntis. Allst goit ht gbuik van mtingn in oganisatis. Enzijs wot it gvn oo conomisch cisis, waaoo oganisatis m kwantitativ infomati bhovn voo ht onbouwn van bslissingn. Anzijs wot sts m vaing opgbouw mt mtingn, mt nam op ht gbi van oganisatioln, waaoo topassingsmoglijkhn goin. Mtn wot volwassn, alhowl vl oganisa- o f t w a o c s s mpovmnt Avanc Rquimnts pcification Tom Gilb n imon oo, 20-21 oktob Evolutionay ojct Managmnt Tom Gilb n imon oo, 22-23 oktob uppot Dinstn Assssmnts: CBA- (CMM), CAM class A, Action Focus Assssmnt (CMM+CMM), CMM()-Light, scon opinions implmntati suppot ojct Rscu (EVO) mplmntati pojct managmnt EVO & inc-2 ntllignt oftwa nspction Tom Gilb n imon oo, 23-24 oktob E ntouction to CMM v1.1 E/W/D/ Tim Kass n imon oo, 3-6 novmb Cususinfomati & gistati, CMM-Bows, lf-assssmnt tools: www.spipatns.nl n-hous Taining CMM() Expinc, All CMM() KA s EVO, inc-2 Founation & actition, ojct Managmnt Expinc Moati van Wokshops Tambuiling & Coaching Tl: 040 248 98 22
tis nog wostln mt implmntati van mtsystmn. Vlal is spak van cultuuissus, ook blijkt ht on van n go analys van mtsultatn hl lastig. E wan ivs psntatis op confntis ov mtingn, o.a. ov Balanc coca n ov ix igma. D laatst komt oosponklijk uit poucti omgvingn maa wot sts m togpast voo softwa ontwikkling. En tw tn is goin aanacht voo wat min tchnisch onwpn, zoals cultuu, tamwok, communicati, pojct valuatis, tc. Voo n l stolt it op ovtuiging at it succsfacton zijn binnn sofwa ontwikkling, n ivs voo bt pfomanc in pojctn tav tij, kostn n kwalitit. Daanaast haln vl oganisatis bann mt hun klantn aan, waaoo communicati issus n blangijk ol spln. Op bi confntis wn o.a. vaingn mt ht Tam oftwa ocss (T) gpsnt, inclusif sultatn i bhaal zijn. D laatst tn is ht tonmn aantal psntatis ov Agil (lichtgwicht) ontwikklmthon. Hun topassing is nog sts op bpkt schaal, n psntatis gingn voonamlijk ov topassingn van mtingn mt z ontwikklmthon, n ht inpassn in O 9001 n CMM() molln. D accptati van concptn i agil mthon hantn nmt uilijk to, voo l hangt at m.i. samn mt gstgn aanacht voo mnslijk aspctn (zi ook voig paagaaf), waabij mt nam knnis n vaing m waaing kijgn. M infomati ov agil pocssn is t vinn op wbsit van agil allianc: http://www.agilallianc.com/. Wat was niuw op confntis? Allst wn n aantal uitbiingn van bstaan molln aangkonig, zoals CMM pocss aas voo scuity, n T uitbiingn voo scu systms n multipl tams. Maa v was ignlijk winig niuws. k zi at als n go tkn, ht is n inicati at oftwa Engining volwassn wot, waabij ht accnt vschuift naa topassing van bschikba molln n thoiën. Uitinlijk gaat ht toch om sultatn, wz bijag i lvt aan ht bikn van oganisatioln! D miln om t on zijn volon voohann, latn w ons nu ichtn op ht gbuik van. Mbt matuity molln vil its op: E w nauwlijks gspokn ov ovgang van ht CMM/W naa ht CMM. Op confntis w ht CMM gpomoot, cht it jaa lk mn in t bustn at ht CMM nog sts vl gbuikt wot n us blijkbaa waa hft voo oganisatis! Foml is ht wl zo at gn cusussn m ggvn won voo assssmnt mtho CBA na 2003, n at vanaf 2005 nkl nog th CAM mtho togpast mag won, maa an voo zowl ht CMM/W n ht CMM. E blijft us suppot voo ht CMM, naast ht CMM mol. Mijn inconclusi is at nog volop wk aan winkl is voo, maa an gicht op ht topassn, mt als ol bikn van bt bijfssultatn. Daabij splt kwalitit n ol, maa mot ook naa kostn, tij, knnis, n cultuu gkkn won; is zich uilijk aan ht vbn. Mtingn spln aain n blangijk ol, cht it vakgbi zal v volwassn motn won om in bhoftn t kunnn voozin. Ook zal m gvaag won tav flxibilitit in oganisatis, waain niuw agil ontwikklmolln n bijag kunnn lvn. Al mt al is volop in bwging, ht blijft n uitagn gbi om in t wkn. Bn Lins is wkzaam bij Eicsson Tlcommunicati B.V. als manag. Bn.lins@icsson.com Bij ht ontwikkln van n softwa pouct is ht van blang t wtn wat uitinlijk klant pcis wil. Tiviaal? Ja, want z stlling is n opn u i in knt n zal onschijvn. N, want mst pouctn sluitn nit aan bij wat klant wil. Wlk klant ignlijk? Bstaat maa één klant of zijn m klantn, i nit allmaal pcis htzlf willn? Ht intificn van vschilln klantn van n pouct n hun onling tgnstijig wnsn is complx. Dit lijkt w tiviaal. Echt, vl oganisatis bstn hi cht winig aanacht aan n ontwikkln vk pouctn voo vk klantn. Ht gvolg is at vl kostba tij n gl vlon gaat. Dit hft nit alln ffctn op kot tmijn. Ook concuntipositi op lang tmijn zal hi nstig on lin. Dit kan ook won omgaai. Oganisatis i juist pouctn voo juist klantn ontwikkln, zulln hun concuntipositi aanzinlijk kunnn vstkn. n it atikl wot inggaan op kitisch faal- n succsfacton i n ol spln bij pouctontwikkling. V wot bspokn in hov Quality Function Dploymnt tchnik succsvol ghant kan won voo ht invntaisn van klantnwnsn voo softwaapplicatis. Ht ontwikkln van niuw pouctn vomt mt nam in softwa inusti n got uitaging. D snll opnvolging van niuw tchnologiën wingt oganisatis vootun hun bstaan pouctn t vniuwn n niuw pouctinnovatis oo t von. Dit bngt got isico s mt zich m n lit in paktijk vaak tot mislukkingn. E hft vl onzok plaatsgvonn naa oozakn van z mislukkingn. Zo vonn Canas onzoks als blangijkst oozakn [CAL 1979]: En niuw, innovatif n unik pouct waa nauwlijks of gn vaag naa is (28%). En ik-ook pouct in n vzaig makt (24%), waain concunti zich al n paktisch onnmba positi hft vwovn. En nit-wkn pouct (15%), waabij zich nog tal van tchnisch poblmn vooon.
En amatuistisch pouct (13%), als gvolg van n gbkkig ontwikklpocs, afwzighi van go makstuis of n faln maktintoucti. En t hoog gpijs pouct (13%), onanks at ht pouct tgmot komt aan klantwnsn. En pouct waa gn vaag naa is (7%), waabij tvns nit spak was van nig innovatif kaakt of unik pouctignschappn. Uit an onzokn komn intik oozakn naa von. D blangijkst, gmnschapplijk conclusi is volgn. uccsvoll pouctontwikkling wot bikt inin pouctkaaktistikn zo go moglijk afgstm won op klantwnsn. D bschvn faalfacton ln oganisatis wat blangijk valkuiln zijn bij ht ontwikkln van niuw pouctn. Ht vmijn van z faalfacton alln bit gn gaanti voo succs. E zijn aanvulln succsfacton van blang. Ook naa succsfacton hft vl onzok plaatsgvonn. En intssant litatuuonzok w uitgvo oo Montonya- Wiss n Calanton [MON 1994]. Hibij w gkkn naa ovnkomstn tussn uitgvo mpiisch stuis. Zij intificn achttin facton, ongbacht in vi catgoiën. Dz catgoiën liggn voo han. Makt ouct ojcttam Oganisati tl at volgn finiti voo pouctontwikkling wot ghant. ouctspcificatis komn tot stan oo intacti tussn n oganisati (lvanci) n makt (klant) n won galis oo n pojcttam. Uit z finiti zijn vi catgoiën af t lin: pouct, oganisati, makt n pojcttam. ouct is hibij blangijkst catgoi, an catgoin zijn anvoowaan om tot n go pouct t komn. Mt an woon, uitaging is t komn tot n go invntaisati n bwaking van klantwnsn. n paktijk wostln vl oganisatis mt ht invntaisn n bwakn van klantwnsn. Dit onanks at mn ht blang van bsft. E on zich vschilln poblmn voo: D klant is anonim. Dit glt bijvoobl voo consumntnpouctn. Hibij is ht moilijk om n go bl t vkijgn wlk pouctspcificatis ht bst won ghono oo uitinlijk klantn. Vlal uit zich it in pouctn, waabij t vl functionalitit wot gïmplmnt. Dit is n kostba vspilling van tij n gl. E is n kloof tussn makting n ontwikkling. Makting is vaak intmiai tussn xtn klant n ontwikkling. Makting mnsn n tchnici spkn n an taal. Makting mnsn willn gaag snl tots n blln bij om n spcifik klant tvn t stlln. Mnsn in ontwikkling hbbn m oog voo tchnik n pobn afstan t houn van snll jongns. Klantwnsn won nit gactualis. Mt nam inin pojctn n lang oolooptij hbbn, kunnn klantwnsn wijzign op basis van niuw inzichtn of omstanighn. Ht is an van blang pioik na t gaan of nog sts juist pouctspcificatis won gïmplmnt. E is alln aanacht voo ingbuik als klant. Dit bngt als isico mt zich m at wnsn van an klantn nit won ghono. An klantn zijn bijvoobl pouctiafling n svic- of onhousafling. Ht ngn van hun wnsn kan lin tot hog, onvoozin uitgavn in opationl fas. E zijn vl mthon n aanpakkn ontwikkl, i zich mt invntaisati n bwaking van klantwnsn bzighoun. n softwa wl zijn vl wgn bwanl, soms mt amatisch gvolgn. n jan tachtig lag ht accnt op intoucti van mollingstchnikn zoals Youon. Op zich zijn z tchnikn waavol, maa nit om klantwnsn t invntaisn. E zijn nog sts gfust klantn n makting mnsn t vinn, i opgzal wn mt pakkn papi vol bollnplaatjs n pijltjs. D laatst jan is m aanacht voo us cass, waabij n pouct vanuit ht oogpunt van gbuik wot bschvn. Dit blijkt in paktijk n go wkwijz t zijn, maa is m n tchnik an n pocsbnaing. n jan ngntig kwam ht accnt m op ht pocs t liggn. Zo wot in ht Capability Matuity Mol (CMM) ht pocs Rquimnts Managmnt bnom. Dit is wom n waavoll bijag, maa lost nog sts nit gnom poblmn op. Ht volon aan isn van it pocs bit gn nkl gaanti voo go pouctspcificatis. Ht gaat nit om ht volon aan isn van n pocs, ht gaat om kwalitit van output van at pocs. E is bhoft aan n tchnik mt bijbhon pocs, at lit tot juist pouctspcificatis. Hibij is n go samnwking tussn makting n ontwikkling van blang naast n intificati van all lvant klantn. Kan z wllicht gvonn won in n an isciplin? Kan n bstaan tchnik mt pocs aangpast won voo softwa inusti? Quality Function Dploymnt of QFD is n tchnik i vootkomt uit pouctiomgvingn. D mtho w in jan tachtig/ngntig gïntouc in Japan [AKA
1990]. Al snl volg topassingn in an lann. QFD bit n systmatisch wijz om ssntiël klantnwnsn t intificn. Hibij glt als liaa ht motto fitnss fo pupos. Dit hout in, at alln i wnsn als pouctspcificati won ghono i aawklijk waa voo klant oplvn. Ht boog vool van QFD-tchnik is oganisatis t bhon voo ht opblazn van klantnwnsn mt als isico at ongwnst spcificatis won gïmplmnt. D blangijkst instumntn i QFD pocssn onstunn, zijn Houss of Quality. Dz won gbuikt om lati uilijk t makn tussn WAT (WHAT) mot won gmaakt (afgli van klantnwnsn) n HOE (HOW) ht mot won gmaakt. Hibij won in pouctiomgvingn vi opnvolgn slagn gmaakt om t klantnwnsn t vtaln naa pouctivooschiftn (Figuu 2). n statgifas wot lati aanggvn tussn klantnwnsn n moglijk pouctspcificatis. n concptfas won gkozn pouctspcificatis vtaal naa componntkaaktistikn. n pouctontwpfas won z v vtaal naa pocskaaktistikn, i op hun but w won vtaal naa uitinlijk pouctivooschiftn. Ht is uilijk at st vtaalslag vuit ht mst blangijk is: ht komn tot spcificatis van ht juist pouct aan han van klantwnsn. D him gassoci Top Hous of Quality is in tail wggvn in Figuu 3. D moglijk klantnwnsn (WHAT) won links wggvn, vntul voozin van hun onling pioititn. Aan bovnkant won moglijk pouctspcificatis (HOW) wggvn, waabij hun onling afhanklijkhn aan kunnn won ggvn (vstking, vzwakking of gn lati). Vvolgns kan in matix won aanggvn wat lati is tussn klantnwnsn n pouctspcificatis. Him kan won vastgstl wlk pouctspcificatis ht mst tgmot komn aan klantnwnsn. Voo uitinlijk gkozn pouctspcificatis kunnn vvolgns stfwaan n pioititn won bnom. Tnslott bstaat moglijkhi zowl voo moglijk klantnwnsn als uitinlijk pouctspcificatis aan t gvn wat positi van concunti is. Zo kan won bpaal in wlk mat ht t ontwikkln pouct concuntivool bit (WHAT) n wat stkts van oganisati zijn tn opzicht van concunti (HOW). klantnwnsn pouctspcificatis pouctspcificatis componntkaaktistikn componntkaaktistikn pocskaaktistikn pocskaaktistikn pouctivooschiftn Figuu 2: QFD als intgaal onl van ht pouctipocs. Mt ht topassn van QFD wot boog bt t anticipn op wnsn van klant. Doo bovnin zo vog moglijk in kaat t bngn wat juist pouctspcificatis zijn kan oolooptijvkoting n kostnucti won bikt. Afgli vooln zijn at lvant infomati gstuctu n gicht wot gbuikt, at makting n pouctontwikkling gwongn won vogtijig samn t wkn n at blangijk kuzs in pouctontwikkling bwaa blijvn voo ht nagslacht.
Klantnwnsn WHAT ouctspcificatis (onling lati) ouctspcificatis HOW WHAT-HOW latis HOW stfwaan HOW pioititn Concuntipositi HOW Figuu 3: tuctuu van Top Hous of Quality. Concuntipositi WHAT Vanaf jan ngntig is gkkn of klassik vom van QFD ook togpast kan won voo ontwikkling van softwa pouctn. ionis op it gbi zijn Zultn [ZUL 1990], Ohmoi [OHM 1993] n Hzwum [HER 1999]. Zij hbbn vschilln molln voo oftwa QFD ontwikkl. En éénuiig aanpak ontbkt vooalsnog n bschvn succssn zijn bpkt. D bnaingn vschilln mt nam tn aanzin van finiti van houss of quality n mat van tailling. E zijn topassingn bkn, waabij n z gtaill uitwking plaatsvon. Dit lijkt cht alln maa tn kost t gaan van ovzichtlijkhi n ht gmak om wijzigingn oo t von. Bij ht succsvol inzttn van QFD in n softwa contxt int gkkn t won naa spcifik ignschappn van softwa ontwikkling. oftwaontwikkling onschit zich op tw blangijk gbin van an pouctontwikkling: Ht pouctipocs in softwa inusti is voonamlijk n uplicatipocs. Hinaast laat ht implmntatipocs zich min bïnvlon oo instlba pocspaamts. D togvog waa van QFD in contxt van softwa ngining bpkt zich aaom tot vog fasn van pouctontwikkling. oftwa is n pouct at bpaal wot oo ht gag n nit oo fysik ignschappn. Nit alln aanwzighi van functionl pouctspcificatis is van blang, maa ook nit-functionl spcificatis. Zij bpaln ht gag van functis. Voobln hivan zijn btouwbaahi, pfomanc n vilighi. Dz nit-functionl spcificatis inn xplicit aanacht t kijgn bij ht vaststlln van total pouctspcificatis. Rkninghoun mt it onschi kan n volgn topassingsvom zinvol zijn. n st plaats is mt nam Top Hous of Quality waavol. D an houss of quality zijn min intssant n lin slchts tot n gkunstl topassing van QFD. E kan nu gkozn won om invulling van hoizontal oosn ( WHAT ) t blggn bij makting. Hibij won moglijk functionl pouctspcificatis in kaat gbacht, bijvoobl gbuikmakn van us cass. Dz pouctspcificatis won pimai opgstl vanuit ht pspctif van ingbuik als klant. pcifik functionl wnsn van an klantn kunnn ook won mgnomn. D vtical oosn ( HOW ) is vantwoolijkhi van ontwikkling. Hibij spln nit-functionl spcificatis n got ol. Ht ghant pspctif is b. Zo zal bijvoobl ingbuik blang hbbn bij n go pfomanc. D onhousafling zal m gïntss zijn in n go onhoubaahi n btouwbaahi. Ht vaststlln van latis tussn functionl n nit-functionl spcificatis ( kwalititsmatix ) lit tot moglijkhi gfun afwgingn t makn. Dz afwging wot bovnin onbouw oo t kijkn in hov n functionl spcificati n concuntivool bit. Op z wijz ontstaat n gstuctu iscussi tussn makting n ontwikkling. Dolstlling hibij is gzamnlijk vast t stlln wlk klantwnsn ghono mot won. Hibij won pspctivn van vschilln klantn ghono. Ht hantn van z aanpak hft nog n an vool. nin pouctspcificatis tijns ontwikkling wijzign, kan tugggpn won op ht oiginl iscussistuk. Dit vookomt at gmaakt afwgingn vgtn won. uccsvoll pouctontwikkling is ht pocs, waabij pouctkaaktistikn afgstm won op klantwnsn. D softwa inusti hft bhoft aan n aanpak om juist klantwnsn t slctn, waabij b wot gkkn an ingbuik. QFD kan n moglijk hanvat bin. Noozaak is cht om waavoll aspctn van tchnik mt vstan t vtaln naa softwa ngining in spcifik omgving van oganisati n bijbhon makt. Gzin ht fit at sts m aanacht is voo nit-functionl ignschappn van softwa hft bspokn aanpak potnti. Na onzok n xpimntn zijn cht noig om ha conclusis t kunnn tkkn. Actul subsiipogamma s als Jacqua n ogss hbbn als één van hun hoofthma s nitfunctionl ignschappn van softwa. Wllicht at in it ka z of n sootglijk aanpak v onzocht kan won. Autu Hans assnbug (hsassnbug@s-cu.ch) is zlfstanig avisu (zi www.s-cu.ch). Naast ht gvn van gastcollgs aan Univsitit van Bn, vot hij n pomotionzok uit aan Rijksunivsitit van Goningn naa ht spcificn van n conomisch bsluitvomingsmol t onstuning van ht vijgavpocs van softwa pouctn. Litatuu [AKA 1990] Quality Function Dploymnt, Y.Akao, ouctivity ss, Cambig (Mass.).
[CAL 1979] A Disciminant Mol fo ntifying cnaios of nustial Nw ouct Failu, R.J.Calanton, R.G.Coop, Jounal of th Acamy of Makting cinc, vol. 7, no. 3, pp. 163-183. [HER 1999] High Custom atisfaction with ioitizing an Focus oftwa Quality Function Dploymnt, G.Hzwum t al., ocings of th ixth Euopan Confnc on oftwa Quality in Vinna (Austia). [MON 1994] Dtminants of Nw ouct fomanc: A Rviw an Mta-Analysis, M.M.Monttoya-Wiss, R.J.Calanton, Jounal of ouct nnovation Managmnt, vol. 11, no. 5, pp. 397-417. [OHM 1993] oftwa quality ploymnt appoach: famwok sign, mthoology an xampl, Akia Ohmoi, oftwa Quality Jounal, No. 3, pp. 209-240. [ZUL 1990] oftwa Quality [Function] Dploymnt. Applying QFD to softwa, R.E.Zultn, Tansactions fom th con ymposium on Quality Function Dploymnt, Novi, Michigan, pp. 132-149. On Fb 11, 2003 Rasoning publish a stuy compaing th Linux TC/ stack to commcially vlop TC/ stacks. This compaison show that an activ, matu Opn ouc pojct may hav fw fcts than a simila commcial pojct (th stuy is availabl fo ownloa at URL http://www.asoning.com/ownloas/opnsouc.html). Th pot gnat numous qusts fo mo infomation about Opn ouc vlopmnt an how it compas to commcial vlopmnt. n spons to thos inquiis, Rasoning inspct an Opn ouc pojct in an ali phas of th vlopmnt lif-cycl. Th slction was bas on th following citia, chosn bcaus thy psnt th most appopiat compaison with th company s xisting knowlgbas of co inspctions: An activ Opn ouc community, which shows that th a stakhols in th vlopmnt ffot. Co in vlopmnt, which allows us to s th stat of co ali in th lifcycl. tabl co bas (i.. 2.x o 3.x las), to avoi th vagais of a stat pojct Usag within th softwa inusty, to nsu that th is pssu fom th custom community Bas on ths citia, th Apach Wb v was a natual slction. This is th most wily us wb sv availabl, an is ssntial to many commcial wb bas applications unning toay. Th co that was inspct is inclu in Apach http sv 2.1, at Januay 31, 2003. This spcific vsion psnts activ vlopmnt of appoximatly two months. oftwa inspction th pocss of xamining souc co to intify fcts is a stana pactic in vlopmnt oganizations an is wily cogniz as th bst way to fin fcts. nspction is hawainpnnt, os not qui a unabl application o a suit of tst cass, an os not affct co siz o xcution sp. Th majoity of co inspctions a pfom manually. Thotically, th gatst numb of fcts can b uncov whn a vlop as though th co lin by lin. Howv, this pocss is slow, painstaking, an faught with inconsistncy an os not scal to hanl th gowing numb of multimillion-lin applications. As a co bas gows, th cost of a complt manual inspction bcoms pohibitiv, an th volum of co is intimiating to vlops. As a sult, manual inspctions a only pfom on substs of th souc co. nspction tools a availabl, but a capabl of pfoming only a potion of th inspction pocss, quiing significant futh manual viw. Ths tools gnat a lag volum of fct waning mssags, but many of thm a fals positivs th inspction tool thinks that it has foun a fct, but a p manual analysis of th contxt shows that it has not. This fals positiv poblm is so sv that th at fquntly xcs 50 fals positivs fo ach tu positiv. n oth wos, only two pcnt of waning mssags psnt actual fcts. Automat softwa inspction (A) svics povi many of th bnfits of a manual co viw in significantly lss tim, an at a amatically low cost, than manual inspction o intnal us of inspction tools. t is typically conuct as an outsouc svic, which pvnts th ivsion of in-hous vlopmnt soucs fom cunt vlopmnt pojcts. Automat softwa inspction typically intifis fcts that caus application cashs an ata couption, an povis actionabl pots fo th vlopmnt tam. With th xptis gain by unning an analyzing th output of automat tools on a aily basis, A is abl to mitigat th poblm of fals positivs. Th sults of automat co inspction a pots that: Mak fct moval fast an simpl by intifying th location an scibing th cicumstancs un which th fcts will occu ntify th pats of th co with th gatst isk, nabling th vlopmnt oganization to focus QA an tsting soucs wh thy a most n Compa co quality with a bnchmak Th inspct Apach co bas consist of 58,944 lins of souc co (not incluing whit spacs o commnt lins). n total, w foun 31 co fcts. A ky liability inicato is th fct nsity, which is fin as th numb of fcts p thousan lins of souc co. Th fct nsity of th Apach co inspct coms to 0.53 p thousan lins of souc co (KLC).
n compaing this fct nsity to th commcial applications w hav inspct, w fin that th Apach co has a fct nsity vy simila to th avag fct nsity w hav foun within commcial applications ( Bas on ou xpinc, Apach 2.1 is stating at a simila fct lvl as commcial co. This is not unxpct. Dvlopmnt tams woking on Opn ouc a likly to hav th sam xpinc lvl as commcial pojcts. This is paticulaly tu with pojcts that a wily us within inusty; sinc thy will oftn inclu input fom thos sam commcial vlops. Anoth componnt of ou analysis is th bakown of fcts by fct class an insights that can b awn fom this infomation. W ivi th fcts foun into fiv spcific catgois: Mmoy laks: 0 NULL point fnc: 29 Ba Dallocations: 0 Out of Bouns Aay Accss: 0 Unintializ Vaiabl: 2 Dfcts foun in th Apach co a consistnt with nw vlopmnt, as sn by th lativly high pcntag of Null oint Dfncs. n a iffnt application, w woul xpct to s som mmoy laks an out of bouns aay accsss. Howv, givn th natu of Apach, ths two catgois hav likly civ fa mo attntion. n paticula, softwa that has not gon though as igoous a scuity claning is much mo likly to hav out of bouns aay accss (sinc buff ovflows a a subst of ths). Th iffnc in fct istibution, though intsting, is just a natual taoff bas on th application functionality. Unlik ou finings in th Linux TC/ inspction, Apach 2.1 os not show an appciabl iffnc in co quality (as masu by fct nsity) whn compa to commcial vlopmnt. Givn that this co has a simila fct nsity as commcial co, what can b lan about th iffncs btwn Opn ouc an commcial vlopmnt? Fom th pvious Opn ouc inspction, Rasoning tmin that th Linux TC/ stack show a low numb of fcts than th majoity of th commcial TC/ stacks inspct. This was a compaison of vy matu softwa an, on avag, show Opn ouc to b supio. Howv, it only look at th sult of many yas of vlopmnt. Bcaus th Apach co is lativly aly in its vlopmnt lifcycl, this cunt inspction allows an appoximation of th initial fct nsity achiv by Opn ouc. Though mo ata will b n to pov out a conclusion, whn th Opn ouc an commcial ata points a plott, w can mak an appoximation of th chang in fct nsity ov tim. Dfct Dnsity Givn th limit ata, Rasoning ss Opn ouc as bing fast, on avag, than commcial ffots at moving fcts fom softwa. This is not as xpct, sinc commcial softwa companis oftn invst consiably in tsting tools an tim in o to mt liability quimnts man by thi customs. t shoul b not that Opn ouc can n up with fw fcts. Bcaus th nw vinc shows that both vlopmnt nvionmnts a likly to stat with a simila numb of fcts, th co of th iffnc must b aft vlopmnt stats. n that tim pio, th main iffnc is th numb of vlops actually looking at th co. Commcial softwa companis a mo likly to hav sophisticat tools; howv, thy a unlikly to hav achiv th sam lvl of p viw that Opn ouc co can achiv, which is citical in fining fcts. This is ctainly not a nw concpt. oftwa ngining las such as Michal Fagan an Caps Jons hav point out th avantags of softwa inspction. Th avantag of th inspction pocss to intify an mov fcts is likly to b hightn in Opn ouc pojcts, sinc th viws a oftn quit inpnnt fom th contibutos. This povis th autonomous natu that Fagan s viw guilins a aim at. Whil it may b ifficult within a company, it is a natual consqunc of Opn ouc. Commcial Ealy Dvlopmnt Avag Apach 2.1 t has bn claly monstat that incopoating inspction into th softwa vlopmnt pocss sults in significant uctions in fct ats. Caps Jons ata shows a six-fol acclation in fct moval whn inspction is mploy in conjunction with tsting. Th gatst challng fo vlopmnt oganizations is that th amount of ffot n to manually viw co an manag th pocss to guaant viw inpnnc oftn las to abanonmnt of th ffot. O wos, inspctions bcom a vitual ubb stamp. Commcial TC/ nspction Linux 2.4.19 TC/ Tim As ali stat, Rasoning has chosn Opn ouc pojcts to bst compa against commcial vlopmnt. Claly th ata psnt h cannot b xtapolat to all Opn ouc ffots, o to all commcial ffots. Oth Opn ouc pojcts may o may not show th sam impovmnt in fct nsitis as thy matu. Ky ivs in this a: Th numb of activ vlops viwing th pojct Matuity lvl sinc th last majo las (i.. lat
ot lass) tong custom us Howv, whn slcting an Opn ouc (o any thi paty) pouct, w commn a thoough analysis of its liability. This compaison lis on th assumption that th Apach 2.1 pojct will attain th sam fct nsitis foun in th matu Linux TC stack. Though this is a asonabl assumption, it will qui futu stuy to vify. Rasoning nc. is povi of automat softwa inspction svics. Th company's businss is focus on oganizations that vlop Java, C, an C++ applications. Rasoning is haquat in Mountain Viw, CA. Fo futh iscussion about ths sults an/o th Rasoning svic, plas contact Rix Gonboom (ix.gonboom@asoning.com). D Wkgop Mtikn hout zich bzig mt ht uitwissln van knnis, vaing n bst pactics mt btkking tot mtikn. Daaon valln zowl intificati n finiti van buikba mtikn, ht vzamln n analysn van mtikn als ht vinn van inustiwaan voo mtikn. Ht accnt ligt op mtikn i van blang zijn voo managmnt van softwa ontwikkling, van softwa bh n van pocss vbting. D stvolgn k, 1 sptmb, zal ht gaan ov mtikn voo tstn glat aan ontwp n bouw. Wil j lnmn, kijk an op wbsit van wkgop voo pcis atum, plaats n tij n bij wi j j mot aanmln. Contactpsoon: Hans Vonk tl.: 020-695 48 57, fax: 020-695 27 41 mail: Hans@mtic.nl D wkgop kan altij, us ook ht komn jaa, niuw ln gbuikn. Vooal ln afkomstig uit klin oganisatis, i binnn wkgop op n infoml wijz hun situati kunnn totsn aan paktijkvaingn van ann. Kom halv ns vijblijvn knnismakn tijns n of tw bijnkomstn. D bijnkomstn in 2003 zijn (voolopig) gplan op: insag 30 sptmb insag 4 novmb onag 11 cmb Lokatis won nog na bkn gmaakt, tijn van 16.00 20.00 uu. Na infomati ov wkgop is t vkijgn via -wbsit, on Woking goups. Contactpsonn: G Fisch, tl. 06-53803692, g.fisch@xs4all.nl n Tju Naus, tl: 0495-633221, -mail: Tju.Naus@nbg-inustial.nl D Wkgop nvoingsstatgiën icht zich in uim zin op all facttn i t makn hbbn mt ht invon van niuw wkwijzn. Blangijk aspctn zijn aabij ht ln van vaingn n mningn, ht bin van n klankbo voo ht bspkn van iën n poblmn n ht volgn van niuw ontwikklingn op ht gbi van. Ht pincip "haln èn bngn" is één van blangijkst knmkn van onz wkgop. D volgn ata staan gplan: 2 sptmb 28 oktob 2 cmb nin j gïntss bnt in n knnismaking mt onz wkgop nm an contact op mt Ané Hijstk. Contactpsoon: Ané Hijstk tlfoon: 0182-689321; 06-48476451 mail: An.Hijstk@q-labs.com n komn bijnkomstn willn w v ingaan op togvog waa (tun on invstmnt) van pocsvbting n kwalititsmolln. Niuw ln voo onz wkgop zijn nog sts wlkom, us bn j gïntss in bovnstaan onwpn n wil j hiov mpatn, wil j hiov its ln of j vaingn hiov ln mlt j an aan voo z Wkgop, via wbsit of voozitt Maio van Os. D wkgop komt bijn op insag 2 sptmb n 4 novmb 2003, tlkns van 16.00 uu tot cica 20.00 uu (ata nog on voobhou). Contactpsoon: Maio van Os Tl.: 06-225 16 903 mail: maio.van.os@sogti.nl D wkgop Tstpocsvbting & is actif op ht b gbi van tstn n vbtn. Waabij kloof tussn ontwikkln n tstn gicht wot oo intnsiv knnisovacht tussn pofssionals. Afglopn k was opkomst wat mag n hbbn w tstvaingn gl. Nit alln vaingn wn gl maa ook ha Hans n aantal xmplan van maanbla "nfomati, juni 2003" waain ons tstatikl staat (pagina 30 t/m 35). Aantal onwpn at avon pass wan: wat is tstn, waaom zakkn inspctis wg, liggn ikk quimnts in la, nz.
Tvns hbbn voo it jaa ata van bijnkomstn bpaal. Dz zijn: 10 sptmb bij NQA in Viann 29 oktob 17 cmb Not z alvast in j agna!! Contactpsoon: Dé Robbn mobil: 06-20 777 273 mail:.obbn@sogti.nl Tl.: 06-225 16 903 mail: maio.van.os@sogti.nl 22-26 sptmb: JAOO 2003 CONFERENCE laats: Aahus, Dnmak info: http://www.jaoo.k 23 sptmb: Confnti plaats: Evoluon, Einhovn info: www.st-spi.nl, zi tw atikl in z Koi Making Quality Assuanc wok - A st of pactical commnations, oo: Vivian Van Ganswinkl, Eik van Vnnaal n Mak van Zwan n pactic quality assuanc is oftn pciv as bing thotical an having littl o no a valu. This is spcially tu fo th ngin s opinion. Vivian van Ganswinkl, Eik van Vnnaal an Mak van Zwan (mpov Quality vics lt.) hav bn woking in th aa of quality assuanc fo many yas an sha thi pactical xpincs on lssons lan. Thy a convinc quality assuanc os hav a valu povi th ight appoach is takn. Th commnation an pactical xpincs that a iscuss in this pap a mainly iv fom implmnting TMM an th CMM ky pocss aa oftwa Quality Assuanc in inustial oganisations. Ht atikl is t ownloan via www.impovqs.nl / atikln D vnmntnkaln bvat n ovzicht van intnational confntis op ht gbi van, mtikn n softwapouctkwalitit. Daanaast zijn activititn van opgnomn. Ook national vnmntn op ht gbi van softwapouct- n pocsvbting kunnn in z vnmntnkaln won opgnomn. Mils Koi kan n oganisato van -glat vnmntn n slct gop van gïntssn bikn. Voo commciël vnmntn zoals confntis, wokshops, lzingn n ansootig bijnkomstn vaagt acti n klin bijag in kostn. 2 sptmb: Wkgop nvoingsstatgiën Onwp: nog in t vulln Contactpsoon: Ané Hijstk tlfoon: 0182-689321; 06-48476451 mail: An.Hijstk@q-labs.com 2 sptmb: wkgop ntgal statgin onwp n plaats: nog in t vulln Contactpsoon: Maio van Os 30 sptmb: Wkgop in klin oganisatis Onwp n plaats: nog in t vulln Contactpsoon: Tju Naus, Tlfoon: 0495-633 221 -mail: Tju.Naus@nbg-inustial.nl; voozitt: G Fisch, tl. 06 53 803 692 -mail g.fisch@xs4all.nl. 6 oktob: alin inzning atikln, avtntis, vnmntnitms n (wkgop) niuws Koi, voo vschijningsatum 3 novmb 2003. nfo: acti@st-spi.nl 23 oktob: NEMA confnti Mtn n Outsoucing Contactpsoon: NEMA sctaiaat tl 030-696 1464 info: offic@nsma.nl 28 oktob: Wkgop nvoingsstatgiën Onwp: nog in t vulln Contactpsoon: Ané Hijstk tlfoon: 0182-689321; 06-48476451 mail: An.Hijstk@q-labs.com 4 novmb: Wkgop in klin oganisatis Onwp n plaats: nog in t vulln Contactpsoon: Tju Naus, Tlfoon: 0495-633 221 -mail: Tju.Naus@nbg-inustial.nl; voozitt: G Fisch, tl. 06 53 803 692 -mail g.fisch@xs4all.nl. 4 novmb: wkgop ntgal statgin onwp n plaats: nog in t vulln Contactpsoon: Maio van Os Tl.: 06-225 16 903 mail: maio.van.os@sogti.nl 20 novmb 2003: Euopan ystms Confnc at Elctonica 2002 laats: Münchn Wbsit: www.global-lctonics.nt
26 novmb: lnai sssi plaats: Motl Van Valk, Vught info: www.st-spi.nl 2 cmb: Wkgop nvoingsstatgiën Onwp: nog in t vulln Contactpsoon: Ané Hijstk tlfoon: 0182-689321; 06-48476451 mail: An.Hijstk@q-labs.com 10 12 cmb: Euo confnc 2003 Onwp: ocss mpovmnt Mthoologis an Tchnologis, Businss tatgis, Human Factos, Knowlg, an nnovation laats: Wawick, UK nfo: Th Euo Oganiss, http://www.uospi.nt, uospi@iscn.com 11 cmb: Wkgop in klin oganisatis Onwp n plaats: nog in t vulln Contactpsoon: Tju Naus, Tlfoon: 0495-633 221 -mail: Tju.Naus@nbg-inustial.nl; voozitt: G Fisch, tl. 06 53 803 692 -mail g.fisch@xs4all.nl. Kijk glmatig op wbsit www.st-spi.nl voo actul wkgop mlingn n bijnkomstn. All wkgopn hbbn lk n ign wbsit, i via www.st-spi.nl is t bikn. nin u actif wilt paticipn in n Koi in tokomst wilt ontvangn, kunt u zich aanmln als lnm in bij: ctaiaat tichting p/a Cantijn ctaiatn ostbus 2047, 4200 BA Goinchm tl.: 0183-62 00 66, fax: 0183-62 16 01 mail: info@st-spi.nl, wbsit: www.st-spi.nl. Aanmling kan ook via ht aanmlingsfomuli op wbsit van : www.st-spi.nl. Colofon D acti bstaat uit: Rnsk Hnzl n Nils Malotaux. --------- Voo actis n vagn m.b.t. Koi kunt u zich wnn tot: Racti Koi, Rnsk Hnzl Luchthavnwg 81 234, 5657 EA Einhovn tl.: 040-252 52 92, fax: 040-257 21 95 mail: hnzl@visionconsot.nl nin u in tokomst n hinningsbicht wilt ontvangn ov atum van kopijsluiting, stuu an n - mail "opnam copylijst" naa Rnsk Hnzl. --------- nfomati ov is t vinn op wbsit: www.st-spi.nl. Voo actis n bijagn op wbsit kunt u zich ichtn tot: Racti wb, Nils Malotaux mail: nils@malotaux.nl --------- Dz koi kwam tot stan mt mwking van o Vision Consot o N R Malotaux - Consultancy