Inhoudsopgave Voorwoord 4 Samenvatting 6 1 Directieverslag 9 Beleid en strategie 10 De organisatie AAP 13 Preventie 18 Opvang en rehabilitatie 21 Primadomus 26 Communicatie 28 Fondsenwerving 31 Het financieel verslag 35 Blik op de toekomst 37 Verantwoordingsverklaring bestuur en directie stichting AAP 40 Samenwerkingstabel 42 Omschrijving van de doelstelling 48 Beleggingsbeleid 49 2 Jaarrekening 51 3 Overige gegevens 71 4 Exploitatiebegroting 2010 75 5 Meerjarenoverzicht 81 Dit jaarverslag is geprint op FSC-papier 3
Voorwoord Twaalf maanden geleden spraken wij op deze plaats de verwachting uit dat Europa in toenemende mate het werkterrein van AAP zou gaan worden. Uit het Jaar verslag 2009 van de directie, dat wij u met veel genoegen aanbieden, blijkt dat wij mogen constateren dat wij inmiddels al voortvarend op weg zijn onze doelstellingen en ambities in internationaal verband vorm te geven. Het is een logische stap die past in de mondiale ontwikkelingen van dierenwelzijn. Het verheugt ons daarnaast zeer dat AAP in toenemende mate als gesprekspartner wordt geraadpleegd door overheid en politiek. Wij hebben dit kunnen bereiken door gebruik te maken van onze sterke punten: de grote toewijding en uitmuntende kwaliteit van onze mensen, onze ambitie en de durf om verder te kijken en niet te rusten, onze rijkdom aan kennis en ervaring uit te dragen en te delen met anderen. Dit geldt in de eerste plaats voor onze eerste basistaak: het opvangen, rehabiliteren en herplaatsen van primaten en andere uitheemse nietgedomesticeerde zoogdieren. De opvang van een aantal katachtigen is voorzien in het Lange Termijn Plan van AAP. De tijdelijke opvang van een leeuwenwelp was hiervan dit jaar een begin. Daarnaast richt AAP zich de laatste jaren steeds meer op preventie en beleidsbeïnvloeding. Dit is zeer noodzakelijk want het is onze stellige overtuiging dat interventie op deze terreinen op de lange termijn een doorslaggevende bijdrage zal gaan leveren aan het voorkomen van dierenleed. Door onze groeiende aanwezigheid en bemoeienis in nationale en internationale verbanden en de samenwerkingsverbanden die worden aangegaan, slagen wij er steeds beter in beide opgaven te realiseren. Ook buiten Europa wordt AAP steeds meer gevraagd als adviseur. Dit resulteert in een continue uitwisseling van ervaringen en kennis die ons werk verrijkt. Bijna 15 jaar geleden lanceerde David van Gennep het plan om buiten de landsgrenzen een opvangcentrum op te richten om ons werkterrein ook internationaal vorm te geven. Het bleek in de praktijk een onvermoed langdurig en uiterst complex project. Van Gennep en zijn mensen verloren echter nooit de moed en hebben vasthoudend en optimistisch alle niet geringe tegenslagen overwonnen. De zo lang verwachte, feestelijke opening op 24 november 2009 van Primadomus, ons Spaanse vestiging in Villena, is illustratief voor de vasthoudendheid en ambitie van AAP en staat symbool van onze aanwezigheid in Europa. Het bestuur hecht er aan ook op deze plaats haar grote waardering voor alle betrokkenen nogmaals uit te spreken. De agenda die wij onszelf voor de toekomst opleggen is niet eenvoudig en zeker geen vanzelfsprekendheid. Het verwezenlijken van onze ambitie zou echter ondoenlijk zijn zonder de grote toewijding en het harde werken van onze mensen en vrijwilligers en de adviseurs, die ons vaak pro deo bijstaan. In het bijzonder willen wij ook onze donateurs danken, die ons in deze economisch moeilijke tijd niet in de steek hebben gelaten. Integendeel. AAP heeft mede dankzij het succes van de Air Miles spaaractie het aantal donateurs zien toenemen. Wij zijn dan ook trots op het feit dat wij de fondsenwerving in het jaar 2009 met een plus hebben mogen afsluiten. In de jaarlijkse telling van betalende aanhangers van groene goede doelen bleek AAP dit jaar weer een van de grote stijgers te zijn. De totale aanhang van de natuur- en milieuorganisaties is gedaald maar de dierenbeschermingsclubs zagen hun aanhang toenemen. Bij AAP was dit een groei van 10%, dwars tegen de economische recessie in. Ten behoeve van de open en directe communicatie met donateurs zijn in 2009 negen aaneengesloten donateurdagen georganiseerd. Zo konden heel veel donateurs en hun introducés (totaal ruim 9.000 bezoekers) met eigen ogen zien wat er met hun steun gebeurt. Door het succes, dat ook intern tot groot enthousiasme leidde, zullen deze dagen ook in de komende jaren worden georganiseerd. In 2009 werd het besluit genomen om de organisatiestructuur van AAP om te buigen naar het Raad van Toezichtmodel. De implementatie zal in 2010 plaatsvinden. Daarmee heeft AAP dan ook haar corporate governance ingericht voor de toekomst en voldoet daarmee volledig aan de vastgestelde code voor goed bestuur (Code Wijffels). In dit verslag is een volledige verantwoording opgenomen van alle activiteiten en financiën van Stichting AAP. De jaarrekening is voorzien van een goedkeurende verklaring. Het bestuur kan zich hier volledig in vinden en dankt directie, managementteam en alle medewerkers en vrijwilligers voor hun immer enthousiaste inzet en grote betrokkenheid. Een speciaal woord van dank 4
geldt de heren Derlagen en Geerse die na vele jaren afscheid namen van hun bestuursfunctie. Zij hebben beiden toegezegd hun kennis en kunde ook in de toekomst voor AAP beschikbaar te stellen. Het bestuur heet hun opvolgers, de heren Heringa en Van der Wal, van harte welkom. Bestuur Stichting AAP Theo Strengers, voorzitter Marlies Brenters, secretaris Roelof van Doveren, penningmeester Jan Willem van der Wal, bestuurslid Carel Heringa, bestuurslid Riga Reussien, erebestuurslid en medeoprichter AAP Maart 2010 5
Samenvatting Ontwikkelrichtingen Grofweg zijn er de komende jaren twee grote lijnen waarlangs AAP zich gaat bewegen. Het gaat niet zozeer om een totale verschuiving van de organisatie maar eerder om een duidelijke keuze met betrekking tot de groei die we meemaken en ook nodig hebben om vooral in internationaal verband onze doelstelling vorm te geven. AAP blijft dus vooral een praktische organisatie, maar breidt zich steeds verder uit tot een kennisorganisatie die steeds internationaler opereert. Geografische ontwikkelrichting In de jaren 60-70 startten Okko en Riga Reussien hun werk in de huiskamer in Amstelveen. In de 90-er jaren ontwikkelde AAP zich snel naar een landelijk werkterrein. Toen de Europese binnengrenzen wegvielen realiseerde AAP zich dat Nederland eigenlijk geen logisch werkterrein meer was en dat de focus eerder Europees moest worden gericht. De opening van onze vestiging Primadomus kan gezien worden als een belangrijke Europese mijlpaal. De keuze voor Europa was vooral een praktische. Het is buitengewoon lastig, kostbaar, arbeidsintensief om dieren Europa binnen te brengen. Dat neemt niet weg dat de vraag aan AAP om bij te springen met kennis, mensen en middelen ook van buiten Europa komt. In 2010 richten we ons vooral op de ondersteuning van bestaande projecten in Malawi, Indonesië en Nepal, maar we realiseren ons heel goed dat hier grote mogelijkheden liggen die AAP nog onvoldoende in kaart heeft gebracht. Doen! met meer kennis De andere ontwikkellijn heeft direct te maken met de activiteiten die wij ontplooien. Primair is en blijft AAP de club die gewoon doet! Dieren opvangen die het nodig hebben (barmhartig, praktisch, dichtbij) en blijven zorgen dat zij nieuwe kansen krijgen op een beter leven. Met het vele doen, is door de jaren waardevolle kennis opgedaan. Deze kennis kan nu gedeeld worden en ingezet met name op het gebied van preventie. Dat is niet alleen een wens van de organisatie, AAP wordt daar door de buitenwacht meer en meer toe uitgenodigd en steeds vaker ingezet als inhoudelijk deskundige / expertise centrum. Een uitzonderlijk voorbeeld betrof het verzoek vanuit Nepal om de autoriteiten te helpen bij een project waarbij 250 rhesusapen teruggebracht moeten worden naar de vrije natuur. 2009: de projecten In onderstaande afbeelding wordt de ontwikkeling van LOKAAL AAP Open Dagen Wilde Dieren de Tent Uit Co2 Neutraal Positieflijst DOEN Herplaatsing van 78 dieren (30%) Opvang van 70 dieren Wachtlijstbemiddeling Handhaving Berberaap project EXPERTISE Eurogroup for Animals Opening Primadomus Opvang & Herplaatsing leeuw Mufasa Steun Opvangcentrum Indonesië Steun Opvangcentrum Malawi Adviesvraag Nepal INTERNATIONAAL 6
AAP schematisch weergegeven. Hierbij wordt vooral een aantal bijzondere projecten belicht die boven op de reguliere taken werden uitgevoerd. Een paar voorbeelden: De grootste inspanning heeft ook in 2009 gelegen in het opvangen en herplaatsen van de uitheemse dieren. In 2009 zijn 70 dieren van de wachtlijst opgevangen en 78 dieren (30% van de begin 2009 aanwezige dieren) herplaatst. Op het vlak van Internationaal Doen heeft het jaar 2009 een aantal successen gezien. Vooral natuurlijk onze lang gekoesterde wens voor een opvangcentrum in Spanje; met de opening van Primadomus op 24 november 2009 is deze wens eindelijk gerealiseerd. Maar zeker vermeldenswaardig was de opvang, rehabilitatie en zeer snelle herplaatsing van de leeuw Mufasa uit Spanje. Dankzij onze kennis en ervaring konden we het dier snel helpen en nog sneller weer herplaatsen. Voor AAP ook belangrijk in het kader van het opdoen van ervaring met katachtigen om daarmee ook op dat vlak in de toekomst verder te kunnen. Naast het bieden van de concrete opvang, richt AAP haar aandacht ook steeds meer op preventie. Door het participeren in nationale en Europese samenwerkingsverbanden en door het zelf uitbreiden van onze activiteiten op het gebied van voorlichting en beleidsbeïnvloeding. De belangrijkste dossiers in 2009 zijn de berberaapproblematiek, dieren in entertainment, de positieflijst en handhaving geweest. Op internationaal vlak wordt AAP binnen en buiten Europa steeds meer gevraagd als adviseur. Daardoor kunnen steeds meer dieren direct vanuit de wachtlijst bemiddeld worden en kunnen we steeds vaker onze kennis inzetten om problemen te voorkomen. Daar waar AAP op het gebied van preventie een rol kan spelen is dat natuurlijk nog beter! De intensieve samenwerking met internationale organisaties in de ondersteuning van de projecten in Indonesië, Malawi en Nepal laten zien dat AAP een geheel eigen positie inneemt en anderen prima vooruit kan helpen zonder de dieren naar zich toe te halen. Het doet ons goed te kunnen constateren dat de investeringen in de interne organisatie van de afgelopen jaren het ons mogelijk maakt goed te kunnen schakelen in bovengenoemde ontwikkelingen. Dit alles is niet mogelijk zonder de trouwe steun van onze donateurs. In 2009 bezochten zo n 5.000 van hen de lokatie in Almere tijdens onze Open Dagen. Op deze manier blijft men betrokken bij het werk van AAP. Maar daarnaast kreeg AAP ongeveer 4.000 Air Miles spaarders op bezoek. Enkelen sparen al jaren voor AAP, anderen werden kort daarvoor middels wervende TV spotjes gerecruteerd. Samenvattend mogen we zeer tevreden zijn over de resultaten van 2009. Het wordt steeds duidelijker welke weg we nog te gaan hebben om het welzijn van exoten in Europa te verbeteren maar AAP ziet daar voor zichzelf een goede rol weggelegd! Wij voelen ons daarin gesterkt door de gedrevenheid van onze medewerkers en vele vrijwilligers en de onontbeerlijke steun van onze donateurs! David van Gennep, directeur Erik Peeters, operationeel manager 7
1 directieverslag
Beleid en strategie AAP heeft tot doel het welzijn van uitheemse niet-gedomesticeerde dieren te verbeteren. De stichting kent twee hoofddoelstellingen; de fysieke opvang van dieren en preventie. In 2009 verschoof de focus van Verankering (2006-2008) naar Internationalisering. In de verdere ontwikkeling van AAP als expert in haar vakgebied werden mooie resultaten geboekt. Missie AAP werkt aan de verbetering van het welzijn van uitheemse niet-gedomesticeerde dieren. AAP doet dit enerzijds door opvang, genezing en herplaatsing of permanente verzorging van individuele dieren en anderzijds door preventieve beïnvloeding van algemeen publiek en beleidsmakers. Hiervoor wordt samengewerkt met (inter)nationale partners. Als deskundige op het gebied van apen en andere kleine en middelgrote zoogdieren in Europa kan kennis een belangrijke bijdrage zijn van AAP. Barmhartigheid en duurzaamheid vormen de basis van het werk van AAP. De organisatie is open in de informatieverstrekking. Binnen het cluster Opvang en Rehabilitatie (O&R) ging de laatste jaren veel aandacht naar optimalisering van de kwaliteit en kwantiteit van de zorgverlening. Hierdoor verliep in 2009 het werk soepeler en werkten de teams efficiënter. De doorstroom van dieren is dusdanig toegenomen dat de quarantainecapaciteit onvoldoende is geworden en achter blijft bij de behoefte. De herplaatssuccessen van 2008 werden in 2009 vrijwel geëvenaard. Heugelijk feit is de toegenomen stuurbaarheid van herplaatsingen. Zo konden niet alleen de zeer gewilde soorten en groepen worden herplaatst, maar ook een aantal zeer moeilijk te herplaatsen soorten en individuen. De opvang van een aantal katachtigen past in het toekomstbeeld voor AAP; de tijdelijke opvang van een leeuwenwelp was hiervoor het begin. vooral te kampen heeft met weerstand uit Marokko. Uit Spanje daarentegen komen signalen dat men bereid is de strafmaat te verhogen voor smokkel van deze dieren. De gekozen werkwijze van AAP, het combineren van theorie en praktijk en het zoeken van samenwerkingsverbanden, lijkt hier zijn vruchten af te werpen. De stafafdeling Communicatie heeft zich in 2009 geconcentreerd op verdere samenwerking met de afdeling Fondsenwerving en de organisatie van de opening van het Spaanse project Primadomus. Nu het beheer van de communicatieve middelen goed is belegd, kan ook het onderwerp interne communicatie worden aangepakt. Daar heeft AAP nog stappen te zetten. Stuurbaarheid en beheersing Om de organisatie en haar prestaties in de tijd te kunnen volgen en bij te sturen, kent AAP een set van Key Performance Indicators (KPI s) die ieder kwartaal met de directie worden doorgenomen en in de bestuursvergadering worden behandeld. Daarnaast worden de cijfers maandelijks met de afdelingshoofden, de controller en de directie behandeld. Daarbij wordt een beter verband gelegd tussen doel, resultaat en budget. Hierbij moet Preventie kon in 2009 minder duidelijk meetbare resultaten laten zien. De dossiers waar AAP zich op richt blijken moeizaam in beweging te brengen te zijn. De politieke beloftes voor een positieflijst zijn talrijk, maar de opvolging vanuit de overheid is gering. AAP was en is samen met Europese partners in gesprek om te zien welke dossiers in EU verband een kans maken. Hetzelfde geldt voor de berberaapproblematiek waarbij AAP 10
Het werkterrein van AAP is gevisualiseerd in de volgende kernprocessen: wetgeving voorlichting werk van aap problematiek handel in uitheemse dieren opvang aanvraag opvang apen en kleine zoogdieren rehabilitatie herplaatsing bemiddeling permanente verzorging worden aangetekend dat het ene proces zich beter laat sturen door cijfers en kwantificering dan het andere. De externe accountant (PricewaterhouseCoopers) ziet in samenspraak met de controller en directie toe op de kritische aspecten van de bedrijfsvoering die worden vastgelegd in een management letter. Deze management letter liet in 2009 zien dat de interne beheersing van AAP van een ruim voldoende niveau is. De controle op de jaarrekening vindt jaarlijks plaats in maart. Het daaruit voortvloeiende accountantsverslag wordt in aanwezigheid van de accountant met het bestuur besproken. In 2009 heeft AAP verder opvolging gegeven aan de verbeterpunten vanuit de op eigen initiatief door PWC uitgevoerde IT General Controls audit, uitgevoerd in 2008. Opstellen en evaluatie van beleid In 2008 is een nieuw Lange Termijn Plan (LTP 2009-2013) vastgesteld (zie Blik op de Toekomst pagina 37). In 2009 zijn onderdelen uit dit plan verder uitgewerkt. Aan het plan is een meerjarenbegroting gekoppeld, als kader voor de komende jaarplannen. Het bestuur heeft zich in een inhoudelijke sessie met het MT laten informeren over de voorgestelde verdieping van de LTP 2009-2013. De kaders voor het Jaarplan 2010, zowel inhoudelijk als financieel volgen direct uit dit LTP. Samenwerkingsverbanden In 2009 was Samenwerken tot organisatiecompetentie uitgeroepen en heeft bij alle medewerkers van AAP centraal gestaan. Er zijn derhalve veel activiteiten georganiseerd die de onderlinge samenwerking bevorderden. Extern werd de samenwerking met bestaande partijen vooral verdiept en geïntensiveerd. Nieuw in de lijst van samenwerking is het Indonesische opvangcentrum Cikananga. Door steun van AAP kon sluiting voorkomen worden en stappen worden gezet naar een duurzame toekomst. Met het Jane Goodall Institute werd in Nepal gehoor gegeven aan een oproep om de overheid te helpen met een groep Rhesusapen die bedoeld waren voor laboratoriumgebruik. In de samenwerkingstabel (zie pagina 42) is een opsomming gegeven van de belangrijkste samenwerkingpartners, de rol die AAP in deze samenwerking speelt (ook financieel), en het beoogde doel van de samenwerking. Tevens werd een inschatting gemaakt van mogelijke risico s die elke samenwerking met zich meebrengt. Duurzaamheid Het thema Duurzaamheid kreeg in 2009 vooral in Spanje gestalte waar de bouw van Primadomus op een aantal onderdelen is aangepast om een klimaatneutralere bedrijfsvoering te bereiken. Het initiatief om AAP- Almere klimaatneutraal te maken is doorgeschoven naar 11
2010. Toch mag AAP zich, zonder dit in cijfers uit te kunnen drukken, absoluut een Groene organisatie noemen. Risico s voor AAP Door Protiviti Independent Risk Consultancy is in 2008 een onderzoek uitgevoerd naar de belangrijkste risico s voor een organisatie als AAP. Uit deze evaluatie is een aantal onderwerpen met hoge prioriteit naar voren gekomen en in 2009 succesvol aangepakt. Het bestuur krijgt jaarlijks verslag van de vorderingen. In 2010 zal weer een risico-inventarisatie worden uitgevoerd. De belangrijkste risico s voor AAP zijn: AAP en de economische crisis AAP heeft in reactie op de eerste tekenen van de crisis actie ondernomen om enerzijds het aantal mensen die middels een machtiging betaalt te vergroten, anderzijds vooral in te zetten op werving van Air Miles spaarders. Beide strategieën werpen nu hun vruchten af. Wel ziet AAP haar inkomsten uit nalatenschappen (de waarde per nalatenschap) afnemen door de koersen op de beurs en de onroerend goed markt. Dit effect valt echter weg tegen de groei in het aantal nalatenschappen voor AAP. Conclusie is dat AAP nog geen activiteiten heeft hoeven schrappen als gevolg van de economische situatie. Gezondheidsrisico s Medewerkers: In 2007 werd geconstateerd dat het ziekteverzuim, specifiek binnen een aantal afdelingen, binnen AAP te hoog is. Er is vervolgens een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RIE) uitgevoerd en een plan van aanpak geschreven. Dit plan is in 2008 en 2009 uitgevoerd. Over 2009 kan worden geconcludeerd dat het ziekteverzuim, mede als gevolg van deze aanpassingen en de daarbij behorende maatregelen, gedaald is naar een jaargemiddelde van 3,8%. Risico s ten aanzien van de zichtbaarheid bij het publiek AAP en veel andere non profit organisaties zijn in sterke mate afhankelijk van hun externe presentatie. De publieke perceptie bepaalt of AAP beschouwd wordt als betrouwbaar en steunwaardig. Naast een zorgvuldige afstemming van de wijze waarop AAP naar buiten treedt, speelt in de toekomst ook mee welke boodschap naar welke doelgroep gezonden wordt. Naarmate AAP zich meer op preventie en Europa als werkgebied gaat richten, zal het belangrijker worden deze verschuiving af te stemmen met de huidige doelgroep van AAP. In 2009 werd de aanzet voor een beleidsplan geschreven dat in 2010 zal worden afgerond. Transparantie AAP is een charitatieve instelling en beweegt zich in het landschap van kritische burgers en media. AAP streeft een zo groot mogelijke transparantie na door informatie te verstrekken over het reilen en zeilen van de organisatie en actief voorlichting te geven. In het schema (Externe) doelgroepen en middelen (zie pagina 30) is in algemene termen aangegeven met welke doelgroepen AAP communiceert en op welke wijze. Wat AAP zeker bijzonder, toegankelijk en transparant maakt voor iedereen is de, binnen de wettelijke beperkingen die de Dierentuinrichtlijn AAP oplegt, de toegankelijkheid van de apeneilanden. Donateurs krijgen op afspraak een rondleiding. Kritische vragen aan AAP worden adequaat en binnen de tijdsperiode van een week beantwoord. Hiervan wordt een register bijgehouden. Deze en alle andere vormen van transparantie dragen bij aan het vertrouwen van donateurs en subsidiegevers in AAP. 12
De organisatie AAP AAP kan haar doelstellingen behalen dankzij de inzet van haar medewerkers: een enthousiaste groep mensen, werkzaam in loondienst, als vrijwilliger, als stagiair en in gesubsidieerde arbeidsvormen. De organisatie wordt geleid door de directie en het management team, de controle en toezicht op de organisatie is de verantwoordelijkheid van het bestuur. De twee hoofddoelstellingen (Opvang en Preventie) zijn ondergebracht bij afzonderlijke afdelingen, onder leiding van een afdelingshoofd die ook deel uitmaakt van het management team. AAP stelt jaarlijks voor alle disciplines een jaarplan op, hetgeen een afgeleide is van het Lange Termijn Plan. De jaarplannen worden structureel geëvalueerd door de directie in samenwerking met de eindverantwoordelijke hoofden van de verschillende disciplines. Daarbij wordt gewerkt met periodieke stuurcijfers vanuit financiën en vooraf vastgestelde prestatie-indicatoren. Op basis van deze evaluaties wordt door de directie per kwartaal verantwoording afgelegd aan het bestuur op basis van heldere afgesproken prestatieindicatoren. Bestuur Het bestuur fungeert als toezichthoudend orgaan waaraan de directie verantwoording aflegt binnen het opgestelde Lange Termijn Plan en het daarvan afgeleide jaarplan. Het bestuur is het eindverantwoordelijke orgaan binnen AAP. Het bestuur stelt de beleidsplannen vast die door de organisatie worden voorgelegd. Individuele bestuursleden treden indien gewenst op als vertegenwoordigers van de organisatie bij de overheid of op externe, ceremoniële bijeenkomsten. Het bestuur is onbezoldigd. Alleen werkelijk gemaakte kosten kunnen worden gedeclareerd. In 2009 hebben twee bestuursleden conform het aftredingschema afscheid genomen. Op de portefeuille Internationaal is in 2009 de heer Carel Heringa toegetreden tot het bestuur en op de portefeuille Personeel & Organisatie de heer Jan Willem van der Wal. In navolging van het in 2006 genomen besluit om de code Wijffels (code voor goed bestuur) volledig over te nemen, is er in 2007 een gedetailleerde inventarisatie gemaakt van de gewenste modaliteiten die nadere uitwerking vereisten. Deze zijn in 2008, op enkele aspecten na, geconcretiseerd en worden structureel geëvalueerd in de bestuursvergaderingen. Adviesorganen Met betrekking tot de geïnfecteerde chimpansees is in overeenstemming met de gemaakte afspraken met de overheid een Raad van Deskundigen ingesteld die op verzoek van het Ministerie van VWS en AAP toeziet op de veiligheid. De samenstelling van de Raad van Deskundigen en hun expertise is in 2009 ongewijzigd gebleven. De Raad kent de volgende samenstelling: Dhr. prof. dr. A. Pijpers (voorzitter) Diergeneeskunde en biologische veiligheid Dhr. prof. dr. B.M. Spruyt Ethologie en ethiek Dhr. prof. dr. P.J.M. Rottier Virologie Mevr. S. Preuschoft Primatologie en dierenwelzijn Dhr. H.P. Stinis Humane veiligheid Inrichting van de organisatie AAP wordt aangestuurd door een directie bestaande uit algemeen directeur David van Gennep en operationeel manager Erik Peeters (per 1 november 2009). De directie is verantwoordelijk voor de dagelijkse aansturing van de organisatie en stelt in samenwerking met het management team de jaarplannen en de begroting op. Het management team bestaat naast de directie uit twee afdelingshoofden (Opvang & Rehabilitatie, Fondsenwerving & Sponsoring), de coördinator Communicatie en de coördinator Beleidsbeïnvloeding. 13
Samenstelling, Functies en nevenfuncties Bestuur per 31 december 2009 Volgens artikel 4 van de statuten wordt de stichting bestuurd door een bestuur van tenminste vijf leden. Het bestuur is per 31 december 2009 als volgt samengesteld: Datum in Jaar van Bestuurstaak functie aftreden De heer T.P.M. (Theo) Strengers Voorzitter 15 oktober 2004 2010 DGA Strengers & Plans BV voorzitter Tevens werkzaam voor een beperkt aantal opdrachtgevers op wisselende projecten vanuit Strengers & Plans BV De heer O. (Onno) Derlagen Secretaris 31-10-1994 2008 1 Senior Projectmanager bij AT Osborne BV De heer R.J. (Roelof) van Doveren Penningmeester 01-01-2000 2011 Senior Controller Actys Vastgoedmanagement Extern gecommitteerde Leer der Accountantscontrole aan de Vrije Universiteit De heer C.A.J. (Niels) Geerse Bestuurslid 01-01-1989 2008 1 Notaris Mevrouw M.E. (Marlies) Brenters Secretaris 12-01-1995 2011 2 DGA Dekapenta De heer J.W. (Jan Willem) van der Wal Bestuurslid 08-10-2009 2012 Directeur HR en Talent Management, ING Verzekeringen Benelux De heer C.J. (Carel) Heringa Bestuurslid 26-11-2009 2012 Projectleider Ministerie LNV Mevrouw H.C. (Riga) Reussien-Ligtenberg Erebestuurslid 14-04-1972 2002 3 1 Afgetreden per 26 november 2009 2 Per 26 november 2009 is Mevrouw Brenters secretaris, als vervanger van de heer Derlagen 3 Per 1 januari 2003 erebestuurslid 14
Directie Vergoeding Nevenfuncties David van Gennep, algemeen directeur (directeur sinds 1996, daarvoor actief als vrijwilliger sinds 1981) 63.444 (bruto loon op jaarbasis inclusief sociale lasten en pensioenafdracht) Adviseur van de internationale organisatie Brooke Hospital for Animals Ned. vertegenwoordiger van de International Primate Protection League Bestuurslid Vereniging van Opvangcentra voor Niet-gedomesticeerde Dieren (VOND) Erik Peeters, operationeel manager (sinds november 2009 in dienst bij AAP) Boris Janssen, adjunct - directeur (t/m augustus 2009 in dienst bij AAP) 9.961 (bruto loon (tijdsgelang) inclusief sociale lasten en pensioenafdracht) 38.813 (bruto loon (tijdsgelang) inclusief sociale lasten en pensioenafdracht) Mede-eigenaar Fancy Farmers Enterprises (wholesale mode) Lid van Young Bilderberg Group Lid van Coalitie Wilde Dieren de Tent Uit De toegevoegde waarde van de nevenfuncties voor Stichting AAP is het inbrengen en delen van expertise met organisaties in een vergelijkbaar werkveld en het realiseren van de doelstellingen van AAP door internationale participatie en/of samenwerking. De nevenfuncties kennen geen risico s voor belangenverstrengeling en/of onafhankelijkheid. De organisatie weergegeven in een organogram Bestuur Directeur Operationeel Manager Personeel & Organisatie Technische Dienst Financiën Systeembeheer Communicatie Opvang & Rehabilitatie Preventie Fondsenwerving & Sponsoring Primadomus (Spanje) 15
Personeel AAP had eind 2009 74 personeelsleden in dienst, 59,7 fte s. Door het opschuiven van begrote vacatures naar 2010 zit AAP daarmee onder de verwachte prognose. AAP heeft daarnaast altijd plaats voor allerlei vormen van niet-betaalde arbeid. Vrijwilligers, stagiairs, re-integratie banen en taakstraffers spelen een belangrijke rol in de dagelijkse uitvoering van de activiteiten. Ook in 2009 kon AAP weer rekenen op de inzet van meer dan 100 niet-betaalde enthousiaste arbeidskrachten, zo n 25 fte. AAP heeft haar organisatie dusdanig ingericht dat deze vormen van arbeid gestructureerd ingebed zijn en begeleid worden door ervaren medewerkers. Het levert bedrijfseconomische voordelen op en AAP levert daarmee ook een zinvolle maatschappelijke bijdrage door het aanbieden van werkplekken en werkervaring. Dit vergroot voor deze groep de kans op het vinden van een betaalde baan. Hoewel AAP zich met een gemiddelde leeftijd van 37,7 een jonge organisatie mag noemen, heeft de afgelopen jaren een lichte verschuiving plaats gevonden. Het aantal medewerkers onder de 40 jaar is iets gedaald; van 63% in 2008 naar 61% in 2009. Bijna 70% van de werknemers werkt 5 jaar of minder bij AAP, met een gemiddelde diensttijd van 4,1 jaar. De instroom in aantallen medewerkers betrof 26%, hoofdzakelijk bestaand uit vervanging van uitgestroomde medewerkers. De hoge uitstroom van 23% is nog steeds een aandachtspunt. Deze is deels te verklaren door de veelal jonge (internationaal georiënteerde) mensen die bij AAP hun eerste werkervaring opdoen om na verloop van tijd hun ervaring elders in te zetten. Aandachtspunt blijft het afstemmen van wederzijdse verwachtingen tussen AAP en medewerkers. De gesprekscyclus moet bijdragen aan regelmatige afstemming van de verwachtingen en het kunnen sturen op bijvoorbeeld de opleidings- en ontwikkelingsbehoeften van medewerkers. Ook het in 2009 ingezette kritischere selectie proces meer gebaseerd op competenties en drijfveren moet in de toekomst leiden tot betere afstemming van wederzijdse verwachtingen en een lagere uitstroom. De meeste medewerkers werken deeltijd (96%, gemiddeld 0,82 fte). In 2009 is het aandeel mannen van 32% iets lager dan in 2008 (35%). Hierop voert AAP geen actief beleid. Gesprekscyclus: kwaliteit in afspraken In 2009 zijn verdere stappen gezet in het implementeren van de nieuwe gesprekscyclus plannen voortgangscontrole beoordeling. In 2008 werden vooral nog afspraken gemaakt over te halen resultaten en ontwikkeling, in 2009 is daar het maken van competentieafspraken aan toegevoegd. Per jaar zijn er drie officiële momenten waarop leidinggevende en medewerker gestructureerde gesprekken hebben. Aan het 16
begin van het jaar is er een planningsgesprek tussen leiding en medewerker waarin concrete afspraken worden gemaakt over de verwachte resultaten en gewenste ontwikkeling voor dat jaar. In het midden van het jaar wordt de voortgang besproken en eventueel afspraken bijgesteld. Aan het eind van het jaar vindt de beoordeling over het afgelopen jaar plaats. In 2009 is verder geïnvesteerd in opleidingen voor het werken met deze systematiek. Aan het einde van 2009 is een evaluatie uitgevoerd voor mogelijke verbeterpunten voor 2010. In 2010 zal de laatste stap in de implementatie worden gemaakt: het koppelen van een individuele beloning aan de beoordeling. Opleiding Opleiding is een belangrijk aspect van het personeelsbeleid. Hiervoor stelt AAP elk jaar een budget beschikbaar van 3% van het totale brutoloon van alle medewerkers. Hoewel het in 2008 de bedoeling was hieraan een organisatiebreed opleidingsplan te koppelen, is dat doel nog niet behaald. Er is voorlopig gekozen voor focus op de individuele medewerker. Ziekteverzuim In 2009 werd een historisch laag ziekteverzuim bereikt van 3,8%. Dit is aanzienlijk lager dan de begrote 6%. De nieuwe inrichting van het ziekteverzuimbeleid, dat in 2008 was ingezet, heeft in 2009 zijn vruchten afgeworpen. Het aantal langdurig zieken is met meer dan 1/3 teruggebracht, mede door meer sturing op verzuimpreventie. Voorbeeld: met een aantal medewerkers zijn afspraken gemaakt om (langdurig) verzuim te voorkomen door o.a. (tijdelijke) aanpassingen in het werk en doorverwijzing naar verdere hulpverlening. Ook ligt er meer nadruk op snellere re-integratie, zodat de drempel naar werk verlaagd wordt. In verzuimpreventie ligt de verantwoordelijkheid in eerste instantie bij de leidinggevende. P&O heeft hierin een sturende en faciliterende rol. De focus op verzuimpreventie is ook zichtbaar in een goed samenwerkingsverband tussen een Arboconsulent en bedrijfsarts die in nauwe samenwerking met P&O en leidinggevenden in huis bij AAP opereert. De frequentie (gemiddeld aantal ziekmeldingen) blijft een aandachtspunt. Deze is licht gestegen van 1,3 in 2008 naar 1,5 in 2009. AAP wil hier in 2010 meer aandacht aan besteden, omdat frequent kortdurend verzuim een voorbode zou kunnen zijn van langdurig verzuim. AAP heeft zich voor 2010 een gemiddeld frequent ziekteverzuim van 1 en een gemiddeld ziekteverzuimcijfer van 4% ten doel gesteld. Vrijwilligers Ook dit jaar heeft AAP weer vele enthousiaste vrijwilligers mogen verwelkomen. Voor AAP is de inspanning van vrijwilligers onmisbaar. Vrijwilligers worden structureel geworven via de AAP-website en andere websites, via vrijwilligersorganisaties, contacten van medewerkers en open sollicitaties. Het aantrekken van buitenlandse vrijwilligers die vaak voor een langere aaneengesloten periode bij AAP kunnen werken, zorgt inmiddels voor een meer stabiele beschikbaarheid van vrijwilligers. AAP zorgt in deze gevallen voor onderdak voor de vrijwilligers. Evaluatie activiteiten 2009 ten opzichte van de lange termijn In 2009 heeft AAP met name gewerkt aan het borgen van de doorgevoerde veranderingen van de afgelopen jaren. Daarmee is een stevigere basis gelegd voor het realiseren van de (internationale) ambities van AAP. Een belangrijke basis blijft een goede relatie tussen leidinggevende en medewerker die valt of staat met helderheid met betrekking tot verwachtingen van beide partijen. De gesprekscyclus begint daarbij een goede bijdrage te leveren. Het verder stabiliseren van de personeelsbezetting (hoge uitstroom) vraagt daarbij nog aandacht. Overall kan worden geconcludeerd dat in 2009 een goede vervolgstap is gezet naar professionalisering van de organisatie. De fase van stabilisatie van de interne organisatie zal de komende jaren worden gecontinueerd. Binden en Boeien blijft het thema op personeelsgebied. De uitbreiding van activiteiten (beleidsbeïnvloeding en internationale samenwerking) en de daarmee samenhangende wijze van uitvoering vraagt om passende faciliteiten vanuit de organisatie. De organisatiestructuur en -cultuur en de benodigde HRM-instrumenten zullen hierop de komende jaren verder worden afgestemd. 17
Preventie Algemeen Met preventie streeft AAP naar het voorkomen van de problematiek rond niet-gedomesticeerde uitheemse dieren. Preventie bestaat uit beïnvloeding van overheidsbeleid en educatie van het algemeen publiek, met name de jeugd. AAP heeft ervoor gekozen zich te profileren als een organisatie die als praktijkdeskundige werkt aan preventie. In dit stadium kiest AAP ervoor de inspanningen vooral te richten op beleidsbeïnvloeding en in geringe mate op voorlichting. AAP doet dit bij voorkeur in samenwerking met andere organisaties met Europa als afgebakend werkterrein. De afdeling Preventie is relatief nieuw binnen AAP en nog volop in ontwikkeling. Tot nu toe is vooral geïnvesteerd in het vergaren en overbrengen van kennis en het opbouwen van een relevant netwerk. Er zijn in 2009 verschillende nieuwe nationale en internationale samenwerkingsverbanden aangegaan en bestaande samenwerkingsverbanden verder vormgegeven. Keuzes voor projecten zijn gemaakt op basis van twee factoren: de mate van mogelijke samenwerking en de mate van haalbaarheid van meetbare en duurzame resultaten. Met het aanstellen van een nieuwe coördinator is de afdeling Preventie in 2009 een nieuwe fase in gegaan. Mede hierdoor is de verwachte uitbreiding van het Preventieteam in 2009 uitgesteld. Publieksbeïnvloeding De afdeling Preventie heeft zich in 2009 grotendeels bezig gehouden met beleidsbeïnvloeding en in beperkte mate met publieksbeïnvloeding. Deze focus is gebaseerd op een strategische keuze die enkele jaren geleden is gemaakt. De geplande activiteiten op het gebied van publieksbeïnvloeding waren derhalve gering. AAP heeft gezocht naar geschikte partners met wie zij de doelgroep jeugd kan informeren over de exotenproblematiek in Nederland. Organisaties die al ervaring hebben met jeugdeducatie en die hiervoor de kanalen hebben ontwikkeld, verdienen de voorkeur. In 2010 zal de samenwerking op het gebied van jeugdeducatie bekrachtigd worden en zullen nieuwe voorlichtingsmaterialen voor deze doelgroep worden ontwikkeld en verspreid. Beleidsbeïnvloeding Beleidsbeïnvloeding richtte zich op een aantal doorlopende projecten: Wilde dieren in de huiskamer (Positieflijst) Wilde dieren in entertainment (Wilde Dieren de Tent Uit) De problematiek van de berberaap Handhaving van nationale regelgeving Dierentuinbesluit Positieflijst Sinds de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren (Gwwd) in 1993 van kracht is geworden heeft AAP meegewerkt aan het opstellen en implementeren van een Positieflijst voor zoogdieren. Ondanks de nadrukkelijke inzet van AAP richting de overheid kent Nederland anno 2009 nog steeds geen Positieflijst. Door het ministerie van LNV werd de handhaving van een dergelijke lijst steeds betwist en werd gewacht op een uitspraak van het Europese Hof over de Belgische Positieflijst. Inmiddels heeft België op basis van deze uitspraak een nieuwe Positieflijst gemaakt en geïmplementeerd. In het voorjaar van 2009 gaf de minister van LNV aan dat de Positieflijst gekoppeld zou worden aan een nieuwe 18
wet: de Wet Dieren. Deze wet gaat de Gwwd vervangen en zal naar verwachting in 2011 in werking treden. AAP heeft de Tweede Kamer geïnformeerd over de door AAP gewenste koers, waarbij criteria voor het toe- of afschrijven van een diersoort aan de lijst worden opgesteld en gehanteerd. Bij de samenstelling van de nieuwe Positieflijst is het van belang om naast het criterium dierenwelzijn ook criteria over volksgezondheid, faunavervalsing/ecologische schade, maatschappelijke onrust en economische schade op te nemen. Wilde dieren in het circus AAP is initiatiefnemer van de coalitie Wilde Dieren de Tent Uit (WDdTU) en stelt hiervoor een bestuurslid beschikbaar. Het samenwerkingsverband is in 2009 omgezet in een vereniging. Het leed van wilde dieren in circussen geniet aandacht in Nederland door de inspanningen van WDdTU. De minister van LNV heeft een onderzoek ingesteld naar het welzijn van circusdieren. De minister heeft de schokkende uitkomsten terzijde geschoven. Hierdoor was de Tweede Kamer niet vóór een verbod op het houden van uitheemse niet-gedomesticeerde dieren in circussen. Het rapport leverde wel veel publiciteit op voor WDdTU. Dat heeft ertoe geleid dat de Tweede Kamer in 2010 een debat wil met de minister om te praten over regelgeving om het welzijn van deze dieren te borgen. Stichting AAP zal via WDdTU druk blijven uitoefenen op de Tweede Kamer voor een verbod. Berberapen Het aantal berberapen in Europa dat dringend opvang nodig heeft, is al jaren vele malen groter dan het aantal opvangmogelijkheden in opvangcentra. In Europa is AAP de enige gespecialiseerde opvangplek voor deze dieren. De capaciteit van AAP is beperkt waardoor vele berberapen tussen wal en schip terecht komen. De meeste van deze berberapen zijn illegaal uit Marokko gesmokkeld. Daar worden de dieren op zeer jonge leeftijd gevangen in de natuur. De apen worden vervolgens op markten verkocht aan toeristen, vaak Europese Marokkanen. Samen met het Nederlandse comité van de International Union for the Conservation of Nature (IUCN) is gewerkt aan bescherming van de berberaap en zijn leefgebied. Doelstelling was te komen tot een intensieve samenwerking met andere organisaties waardoor AAP zich meer kan richten op de praktische aspecten van de 19
Handhaving regelgeving Nederland AAP heeft in 2008 een leidende rol ingenomen in de discussie over de effectiviteit van de Nederlandse handhaving op het gebied van de bescherming van dieren en soorten. Hiertoe is een ad hoc werkgroep samengesteld uit diverse nationale en internationale groepen (Greenpeace, SSN, WNF, IFAW, WSPA, Dierenbescherming en AAP). In 2009 heeft deze werkgroep geen activiteiten ontplooid, omdat er geen ontwikkelingen waren bij overheid en Tweede Kamer. Dierentuinbesluit Eind 2008 is het evaluatierapport over de effectiviteit van het Dierentuinbesluit door de minister van LNV naar de Tweede Kamer gestuurd, waar het in het voorjaar van 2009 is besproken. Uit het rapport blijkt dat maar een zeer beperkt aantal aspecten is onderzocht. Bovendien blijft de grote vraag onbeantwoord in hoeverre dierentuinen de educatieve rol op zich nemen. AAP en de Dierenbescherming zullen zich ook in de komende jaren voor dit thema inzetten. AAP speelde in dit dossier een volgende rol; het initiatief werd genomen door de Dierenbescherming. opvang en de voorlichting aan risicogroepen in Europa. AAP, het Wereld Natuur Fonds en Species Survival Network hebben een Task Force in het leven geroepen onder leiding van een coördinator die op diplomatiek niveau de samenwerking tussen Marokko en de Europese landen tracht te bevorderen. Tegelijkertijd is door de collega bij Eurogroup for Animals in 2009 gewerkt aan de Europese lobby. In het najaar heeft een bijeenkomst plaatsgevonden in Madrid waarbij een aantal Spaanse organisaties (zowel opvangcentra als CITES-autoriteiten), Engelse onderzoekers en een vertegenwoordiger van AAP aanwezig waren. Tijdens deze bijeenkomst is door de organisaties afgesproken de werkzaamheden op elkaar af te stemmen en informatie uit te wisselen. Hierdoor kan voorkomen worden dat zaken dubbel gedaan worden. Dit samenwerkingsverband, Grupo de Trabajo para la Conservacion del Macaco de Berberia (GTCMB) genaamd, zal ook in 2010 gezamenlijk activiteiten organiseren om de berberaap voor uitsterven te behoeden. Evaluatie activiteiten 2009 ten opzichte van de lange termijn Terugkijkend kan worden geconcludeerd dat AAP, zoals beoogd, steeds meer gesprekspartner is van overheid en politiek. AAP trad daarin vaak samen op met andere organisaties; de ene keer meer in een leidende rol (Handhaving), een andere keer meer in een volgende (Dierentuinbesluit). Juist de praktische invalshoek van AAP droeg vaak bij aan het bereiken van nieuwe gezichtspunten. De vele samenwerkingsverbanden hebben het optreden van AAP en de geboekte resultaten versterkt. De verbreding naar Brussel (Europa) is in 2009 naar behoren van de grond gekomen en de nodige voorbereidende werkzaamheden in Europees verband zijn al verricht door de nauwe samenwerking met Eurogroup for Animals. AAP kan met gepaste trots terugkijken op 2009. Ook kan worden geconcludeerd dat geen grote beleidsmatige aanpassingen nodig zijn ten aanzien van Preventie. AAP is op de goede weg. 20
OPVANG EN REHABILITATIE ALGEMEEN 2009 was een goed jaar voor Opvang & Rehabilitatie. AAP heeft 30% van de per 1 januari 2009 aanwezige dieren in 2009 kunnen herplaatsen. In 2009 zijn 20% minder dieren opgevangen dan in voorgaande jaren, met name door noodzakelijke verbouwingswerkzaamheden in de quarantaine. De dierverzorgerteams waren dit jaar relatief stabiel in samenstelling en omvang. De constante bezetting van vrijwillige arbeidsplekken heeft hieraan bijgedragen. Er is een aanzet gemaakt tot een wervings- en selectiebeleid voor vrijwilligers en stagiaires. In 2010 wordt de implementatie van dit beleid afgerond. Verder is dit jaar een inventarisatie gemaakt van alle beleidsstukken en protocollen voor de afdeling Opvang & Rehabilitatie. De gewenste situatie is beschreven en de eerste protocollen zijn geactualiseerd, waaronder het vaccinatiebeleid. OPVANG Er werd in 2009 voor 313 dieren opvang aangevraagd: 9 chimpansees 191 overige primaten 77 grotere zoogdieren 36 kleine zoogdieren Dit zijn minder aanvragen dan vorig jaar, maar boven het gemiddelde (gemeten vanaf 2001) van 273 dieren. Aanvragen In de categorie primaten waren de meeste opvangaanvragen voor rhesusapen, gevolgd door berberapen en java-apen. De grote opvangaanvraag van rhesusapen is te herleiden naar een grote groep aangeboden labora- Verloop opvangaanvragen (in verzorgingspunten) 4.000 3.000 2.000 1.000 0 jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Aanvragen 2009 Aanvragen gem. 2001-2008 toriumdieren. De aanvragen grote zoogdieren betroffen vooral wallabys (waarvan één aanvraag voor 40 dieren), wasberen (15) en stinkdieren (5). De aanvragen kleinere zoogdieren waren voornamelijk voor degoes. De aanvragen voor primaten kwamen voornamelijk uit België, Duitsland, Frankrijk en Spanje. Bij de zoogdieren (grotere en kleine) was Frankrijk (53%) het voornaamste land van herkomst. Maar ook veel opvangaanvragen kwamen uit Nederland (27%). Op één na kwamen de aanvragen voor chimpansees uit Duitsland. Als achtergrond waar de dieren vandaan komen, domineert bij binnenlandse opvangaanvragen traditioneel het particuliere circuit (80% van alle aanvragen in 2009). In het buitenland waren als brongebieden ook dierenparken en laboratoria sterk vertegenwoordigd (37% respectievelijk 16%). Top 3 opvangaanvragen Primaten (ex.chimps) Grotere zoogdieren Kleinere zoogdieren 1 Rhesusaap 48 Wallaby 45 Degoe 23 2 Berberaap 36 Wasbeer 15 Prairiehond 4 3 Java-aap 28 Stinkdier 5 Boeroendoek / nijlroezet 3 21
Jaaroverzicht dieren 2009 aanwezig Mutaties gedurende het jaar aanwezig 1-1-2009 opvang geboren gestorven herplaatst Primadomus 31-12-2009 primaten 167 37 1 12 26 10 157 zoogdieren 101 40 0 11 52 0 78 Totaal 268 77 1 23 78 10 235 Opname In 2009 heeft AAP 77 dieren in Almere opgenomen: 9 chimpansees 28 overige primaten 28 grotere zoogdieren 12 kleine zoogdieren Dit is zo n 20% minder dan in 2008. Die daling is veroorzaakt door een geplande en noodzakelijke verbouwing en onderhoud aan 4 van de 8 quarantaine units voor zoogdieren en primaten. 2009 was het jaar waarin AAP voor het eerst onderdak bood aan een leeuw en een richardsons eekhoorn. Een genetkat en een caracal hadden we bij AAP ook al heel lang niet meer gezien. Opvang dieren 2009 (in verzorgingspunten) 1.200 1.000 800 600 400 200 0 jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Prognose Realiteit REHABILITATIE In Almere hebben de dierverzorgerteams gedurende het jaar zo n 250 dieren verzorgd. Er zijn helaas 23 dieren overleden: 1 chimpansee 11 primaten 3 grote zoogdieren 8 kleine zoogdieren Het sterftecijfer van de zoogdieren is veel lager dan voorgaande jaren; 8% t.o.v. gemiddeld 19% tussen 2001 en 2008. Ook het geboortecijfer is lager dan voorgaande jaren. Dit is het positieve gevolg van een strikt geboortebeperkingsbeleid dat AAP al jaren voert. Bij de zoogdieren en chimpansees zijn er geen jongen geboren, bij de primaten slechts één. Quarantaine Door verbouwing en onderhoudswerkzaamheden konden minder dieren worden opgenomen dan voorgaande jaren. De quarantainetijd van de primaten was langer dan geprognosticeerd. Aangenomen werd dat 40% van de op te vangen dieren uit een Balai-erkende instelling zouden komen en dus een kortere quarantainetijd zouden hebben. In de praktijk blijken de dieren die opgevangen worden zelden van een Balai-erkende instelling te komen. Gemiddelde verblijfsduur van de dieren bij AAP De gemiddelde verblijfsduur van de dieren is bij de chimpansees gedaald naar een gemiddelde van 7,5 jaar door het vertrek van de groep van Donkey naar Primadomus en de opname van nieuwe chimpansees. De gemiddelde verblijfsduur voor de overige primaten is gedaald naar 5,4 jaar. Deze daling wordt vooral veroorzaakt door 22
Herplaatsing Gemiddelde verblijfsduur bij AAP (in jaren) 12 10 8 6 4 2 0 Chimpansees Primaten Zoogdieren 2006 2007 2008 2009 het vertrek van een paar oudgedienden, waaronder de groep rhesusapen van Donau. De gemiddelde verblijfsduur van de grotere en kleine zoogdieren is gestegen naar 1,9 jaar, maar ligt nog ruim onder het streven van een gemiddelde verblijfsduur van 3 jaar. De kroon op het werk van AAP is het moment waarop dieren lichamelijk en gedragsmatig zo zijn opgeknapt, dat ze AAP s specialistische rehabilitatiezorg niet meer nodig hebben en gereed zijn voor een toekomst elders. In totaal werd er voor 78 dieren een nieuw onderkomen gevonden bij samenwerkingspartners in binnen- en buitenland. Dat is 30% van het op 1 januari 2009 aanwezige dierenbestand (gepland was 33%). Een resultaat dat tevreden stemt omdat een behoorlijk aantal van deze dieren al heel lang bij AAP verbleven en in 2009 eindelijk een geweldige herplaatskans hebben gekregen. Bleek het in 2008 al mogelijk een groot aantal berberapen te plaatsen, in 2009 kon deze lijn voortgezet worden. In totaal verruilden 14 berberapen Almere voor Wroclaw Zoo in Polen, Wingham Wildlife Park in Engeland en Parc Animalier de Bouillon, België. Maar liefst 23 wasberen vonden een nieuwe bestemming in Frankrijk (Parc Animalier de Ste. Croix & Amneville Zoo), België (Dierenpark Planckendael) en Nederland MUFASA Na jarenlang kleinere katachtigen te hebben opgevangen, verwelkomde Stichting AAP in 2009 voor het eerst een leeuw. Het betrof een welp die in Spanje in beslag was genomen. De jonge Mufasa had een kort doch bewogen leven in de entertainmentindustrie achter de rug. Vermoedelijk leven in Europa veel grote katachtigen in erbarmelijke omstandigheden. Momenteel zijn er voor deze dieren weinig tot geen professionele opvangmogelijkheden in Europa beschikbaar. AAP wil een mogelijkheid creëren om grote katachtigen kwalitatief goed op te vangen. Voor Mufasa is, dankzij de inspanningen van de afdeling Herplaatsing, snel een leeuwen groep gevonden in LIONSROCK in Zuid-Afrika. 23
(Center Parcs en Dierenrijk). En er werden meer zoogdieren herplaatst in heel Europa. Ook buiten Europa werd herplaatst. Mufasa, een jonge leeuw, kon na een kort verblijf bij AAP naar LIONSROCK in Zuid-Afrika worden gebracht. Door directe bemiddeling vanuit de wachtlijst werden aanvullend 9 dieren direct herplaatst bij een aantal van de herplaatspartners. Visie Herplaatsing 2010-2014 De professionalisering van AAP op het gebied van lange termijn huisvesting van door AAP gerehabiliteerde dieren, brengt een logische vervolgstap met zich mee. In 2009 is daarom een Visie Herplaatsing voor de lange termijn ontwikkeld. Het gaat om de periode 2010-2014 en wordt de komende jaren geïmplementeerd en uitgevoerd. Monitoring Na herplaatsing blijven de dieren eigendom van AAP. AAP blijft de dieren via monitoring volgen. Op 31 december 2009 had AAP 297 dieren in de monitoring: 136 primaten, 158 zoogdieren en 3 chimpansees. Herplaatsing dieren 2009 (in verzorgingspunten) 1.000 800 600 400 De belangrijkste kernpunten zijn: een na te streven jaarlijks herplaatspercentage van gemiddeld 33% herplaatsing van elk individu binnen 4 jaar na opname bij AAP gecontinueerde focus op Europa, met daarnaast een verregaande samenwerking met een selectief aantal (herplaats)partners buiten Europa de ontwikkeling van een kwaliteitsmeter voor herplaatsing die de keuze voor kwaliteit van herplaatslocaties, waar AAP grote waarde aan hecht, voor de buitenwereld inzichtelijk en transparant maakt. En die bovendien als sturingsinstrument aangewend kan worden. 200 0 jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Prognose Realiteit 24