INVESTERINGSVOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR Aandachtsveldhouder ing. P. Schrijver Vergadering : 17 december 2013 Agendapunt : 4. Bijlage : Situatiekaart Onderwerp : Aanpassen verdeelwerken Baakse Beek en Groene Kanaal Programma : watersysteembeheer Projectnummer : 805080 Projectnaam : Aanpassen verdeelwerk Baakse Beek en Groene Kanaal Beleidsprestatie : Verdrogingsbestrijding (circa 56 ha EHS met vermindering verdroging) Verbeterde beheer- en onderhoudssituatie (2 kunstwerken) Bruto krediet : 900.000 Inkomsten : 299.840 Netto krediet : 600.160 Startmaand project : juni 2013 Eindmaand project : december 2014 Informatie bij : drs. M.M. Klieverik manager Waterbeheer Telefoon : (0314) 369 590 E-mail : m.klieverik@wrij.nl Advies 1. In te stemmen met het project Aanpassen verdeelwerk Baakse Beek en Groene Kanaal en hiervoor een bruto investeringskrediet van 900.000 beschikbaar te stellen. Inleiding Met dit voorstel wordt krediet aangevraagd om zowel de maatregelen voor de verdrogingsbestrijding op het landgoed Suideras en Hackfort als ook de beheer- en onderhoudssituatie van het verdeelwerk in de Baakse Beek en Groene Kanaal te verbeteren. Door het verdeelwerk nu robuust aan te pakken, worden beide doelen optimaal gerealiseerd. Het algemeen bestuur van het waterschap heeft op 20 maart 2008 op verzoek van Gedeputeerde Staten van Gelderland besloten als waterschap de rol van trekker te gaan vervullen voor het integrale gebiedsproces Baakse Beek-Veengoot; Samen voor een stroomgebied op orde. Vooruitlopend op de uitkomst van het gebiedsproces Baakse Beek- Veengoot is het project Herinrichting Hackfort-Suideras in voorbereiding. Het doel van dat project is het verhogen van de natuurkwaliteit en het realiseren van de aan water gerelateerde onderdelen in de Ecologische Hoofdstructuur (EHS); zoals het vispasseerbaar maken van de kunstwerken, de Baakse Beek in te richten conform de inrichtingseisen van model Winde (EVZ) en het watersysteem zo in te richten dat het bijdraagt aan de anti-verdrogingsopgave. Kansen om de natuur- en waterbeleving te vergroten worden zo mogelijk benut. Het project wordt gefaseerd uitgevoerd, mede door de vertraging van de verplaatsing van het huidige agrarische bedrijf dat gelegen is in het lage boezemgebied van Hackfort. De anti-verdrogingsmaatregelen worden nu in uitvoering gebracht. Hiervoor dient onder andere het verdeelwerk Baakse Beek en Groene Kanaal aangepast te worden. Daarnaast is de bediening van het verdeelwerk niet meer van deze tijd en gaat de staat van de kunstwerken richting het einde van de levensduur. In die zin is vervanging en renovatie vanuit groot (en achterstallig) onderhoud nodig.
Als we nu niets doen, moeten we er over enkele jaren toch weer bij. Door dit verdeelwerk in één keer goed aan te pakken, wordt ook de beheer- en onderhoudssituatie verbeterd. Voor het project is medefinanciering beschikbaar in het kader van het Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP) en het Provinciaal Meerjarenprogramma (PMJP). Eerder genomen besluiten Het algemeen bestuur heeft in de vergadering van 20 maart 2008 besloten de harde en zachte uitgangspunten van het waterschap voor de ontwikkeling van de Baakse Beek-Veengoot vast te stellen. Het college van dijkgraaf en heemraden heeft in de vergadering van 10 maart 2011 (m.b.t. het voorstel Project Hackfort-Suideras fase 1 ) besloten in te stemmen met de samenwerkingsovereenkomst en de bestuurlijke ondertekening daarvan. Beoogd resultaat van deze samenwerking is een ingericht gebied waarbij zowel de wateropgave als de natuuropgave in het plangebied zijn gerealiseerd. De partijen - Landgoed Suideras, Natuurmonumenten en Waterschap Rijn en IJssel - realiseren in gezamenlijk opdrachtgeverschap de inrichting en het beheer van het gebied (de samenwerkingsovereenkomst is door genoemde partijen getekend op 19 april 2011). Het college van dijkgraaf en heemraden heeft in de vergadering van 3 december 2013 besloten het ontwerp-projectplan Waterwet Aanpassen verdeelwerken Baakse Beek en Groene Kanaal inclusief bijlagen, vast te stellen, bekend te maken en ter inzage te leggen. Onderbouwing 1.1 De anti-verdrogingsmaatregelen worden uitgevoerd, waarmee de verdroging op zowel het landgoed Suideras als het Landgoed Hackfort vermindert. Hiervoor worden drie schotbalkstuwen geplaatst en de waterinlaat dichtgezet op het landgoed Suideras, waarmee het water minder snel afgevoerd wordt en de drainerende werking van het aanvoerkanaal, de vijvers en de aflaat op het landgoed Suideras worden tegengaan. Daarnaast wordt de schuifconstructie van zowel het kunstwerk in de Baakse Beek als het Groene Kanaal gerenoveerd. Daardoor wordt het water in de Baakse Beek langer vastgehouden en wordt door de regelbaarheid van het peil geoptimaliseerd voor de verschillende doelen/functies in het boezemgebied van het landgoed Hackfort; verdrogingsbestrijding, inundatie lager gelegen bossen, (agrarisch) natuurbeheer en waterveiligheid (zie 1.2). 1.2 Door de aanpassing van het verdeelwerk Baakse Beek en Groene Kanaal wordt de beheersituatie verbeterd. Naast verdrogingsbestrijding, wordt het verdeelwerk aangepast en gerenoveerd om de beheeren onderhoudssituatie te verbeteren en ook op de langere termijn te waarborgen. Om dit mogelijk te maken worden de bestaande schuiven vervangen/aangepast en voorzien van elektrische aandrijvingen. Met behulp van een elektrische aandrijving wordt het peilbeheer en het onderhoud van de stuw vereenvoudigd. Het verdeelwerk vormt een cruciaal knooppunt voor de waterhuishouding in het stroomgebied van de Baakse Beek en de Veengoot. Het verdeelwerk zorgt ervoor dat het water op juiste moment wordt vastgehouden en afgevoerd naar de Gelderse IJssel. 2 van 5
Bij piekafvoeren wordt het water (grotendeels) via het Groene Kanaal - in het verlengde van de Veengoot - afgevoerd. Hiermee wordt het benedenstroomse gebied en het gemaal in de Baakse Beek benedenstrooms nabij de Zutphen-Emmerikseweg - ontzien/ontlast (wateroverlast, capaciteit en energie). Bij zeer hoge afvoeren, in combinatie met hoogwater in de Gelderse IJssel, kan het water niet meer onder vrij verval geloosd worden via het Groene Kanaal. Omdat het Groene Kanaal en het boezemgebied van Hackfort dan vol zitten met afvoerwater, kan het ook niet langer vastgehouden worden. Het water kan dan alleen nog via de Baakse Beek geloosd worden op de Gelderse IJssel. Het gemaal Baakse Beek heeft echter ook een capaciteitsgrens. Met de voorgenomen aanpassing kan het voorliggende boezemgebied van Hackfort beter ingezet worden bij piekafvoeren (reguleren waterafvoer, veiligheid). Doordat het peilbeheer flexibeler regelbaar wordt gemaakt, wordt de kans op wateroverlast verminderd. Door het toekomstig peilbeheer ter plaatse eenvoudiger en flexibeler regelbaar te maken, wordt een kwalitatieve verbetering voor de verschillende gebruiksfuncties in het stroomgebied gerealiseerd. 1.3 Voor een goede de werking van de vispassage om het kunstwerk (stuw) van de Baakse Beek, dient het verdeelwerk Baakse Beek en Groene Kanaal aangepast te worden. Het verdeelwerk in de Baakse Beek wordt vispasseerbaar gemaakt (KRW-opgave). Hiervoor wordt nog een separaat voorstel ingediend. Voor een goede werking van de vistrap (lokstroom) dient de basisafvoer over de Baakse Beek redelijk constant te zijn, wat met de huidige schuiven niet realiseerbaar is. 1.4 Door de aanpassing van het verdeelwerk Baakse Beek en Groene Kanaal wordt de onderhoudssituatie verbeterd, waardoor het onderhoud efficiënter en doelmatiger plaatsvindt. De huidige schuiven zijn niet geschikt om een peil te handhaven maar zijn overlaten waarmee een vaste verdeling van de debieten ingesteld wordt. De verdeling van het water over de Baakse Beek en het Groene Kanaal is echter van meerdere factoren (IJsselstand, waterstand bij gemaal Baakse Beek en waterstanden in het Groene Kanaal/boezemgebied Hackfort) afhankelijk. De verdeelwerken voldoen niet meer aan de huidige eisen voor een goede en veilige bedrijfsvoering. Het wisselen van de peilen is arbeidsintensief doordat de bestaande schuiven met handkracht gehesen moeten worden. Dit is (Arbo-technisch) niet meer van deze tijd, waardoor de schuiven zo veel mogelijk op een vaste verdeling worden ingesteld. Dit komt de optimale waterhuishouding niet ten goede. Door een integrale aanpak zijn de kosten voor het waterschap zo laag mogelijk. Kosten De totale kosten zijn begroot op 900.000,- (bruto). Ten behoeve van het vernatten van het gebied Hackfort-Suideras is door de provincie Gelderland op 2 april 2012 een beschikking afgegeven met een subsidiebedrag van 299.880, Destijds is dat bedrag bepaald op basis van een projectbegroting à 399.840 (25/75-verdeling, afgerond 400.000,00). Met deze projectbegroting worden zowel de antiverdrogingsmaatregelen op het landgoed Suideras (aanleg stuwen en dichtzetten waterinlaat) als de anti-verdrogingsmaatregelen op het landgoed Hackfort en de goede werking van de toekomstige vispassage (aanpassen schuiven verdeelwerk) gerealiseerd. 3 van 5
Kasritme Jaar Uitgaven Inkomsten 2013 50.000 0 2014 850.000 299.880 Taak watersysteembeheer Gevolgen exploitatie Op basis van kengetallen voor beheer- en onderhoud zijn de exploitatiekosten na renovatie van de verdeelwerken 2.000,- per jaar lager. Kanttekeningen In dit project worden geen aan te leggen vispassages meegenomen, omdat de te realiseren vispassages een andersoortig werk is dan het aanpassen van verdeelwerken en derhalve om een ander type aannemer vraagt. Voor de aanleg van de vispassages wordt, naar verwachting begin 2014, een separaat voorstel voorgelegd aan het bestuur. Formeel is de financiering voor de vispassages niet geregeld binnen de nieuwe overeenkomst Baakse Beek. Wel heeft de provincie laten weten dat uitwisseling van maatregelen/prestaties mogelijk is. Momenteel vindt afstemming met de provincie plaats, waarbij een provinciale bijdrage van 75% het uitgangspunt is. Om geen vertraging in de uitvoering op te lopen en we de uitvoering ook vanwege risicomanagement ruim binnen de subsidietermijn willen afronden is toekenning van het krediet in de vergadering van het algemeen bestuur van 17 december wenselijk. Uitstel in de besluitvorming zal het risico van overschrijding van de geldige subsidietermijn (1 september 2014) doen toenemen. De verplaatsing van de agrariër Pardijs loopt vertraging op. Tegen de bestemmingsplanwijziging op de nieuwe locatie Bonte Koeweg (in de Bakerwaard) is beroep ingesteld bij de Raad van State. De hoorzitting is op 11 november 2013 gepland, waarna de RvS een uitspraak zal doen. Daarnaast wordt met partijen naar oplossingen gezocht. Na renovatie en vervanging van de beide verdeelwerken, wordt een flexibeler peilbeheer mogelijk gemaakt, zodat de peilen zo optimaal mogelijk ingesteld kunnen worden. Nadat het huidige agrarische bedrijf, gelegen in het lage boezemgebied en daarmee direct onder invloed van de peilwijziging, verhuisd is naar zijn nieuwe locatie worden de peilen definitief ingesteld. Thans is nog geen sprake van een wijziging peilbesluit. Na de bedrijfsverplaatsing zal eerst een procedure doorlopen moeten worden om de peilen definitief te kunnen instellen. Bij het gunningsadvies - beoordeling inschrijvingen, aanbestedingsprocedure van het werk - wordt het college van dijkgraaf en heemraden nader geïnformeerd over de status. Het gunningsadvies zal naar verwachting begin 2014 in de collegevergadering komen. Dit is het laatste go-no go moment voor de uitvoering (en daarmee het investeringskrediet). Voorafgaand aan het gunningsadvies, wordt de aannemersselectie separaat aan het college van dijkgraaf en heemraden voorgelegd. Juridische consequentie N.v.t. 4 van 5
Communicatie Voordat de daadwerkelijke uitvoering start, worden de convenantpartners, de directe omgeving en overige belanghebbenden geïnformeerd. In het kader van de beschikking (subsidie) wordt een bouwbord geplaatst. Planning/routing voorstel Algemeen bestuur (besluit) 17 december 2013 5 van 5