KRIJTLIJNEN Aantrekkingspolen (bedrijven, handelszaken, scholen, sportinfrastructuur en cultuurplaatsen), zowel in als buiten de stad, moeten vlot bereikbaar zijn zowel voor personen als voor goederen. Ze moeten bereikbaar zijn d.m.v. dynamische, multimodale vervoersoplossingen die het best aangepast zijn op vlak van doorstroming, veiligheid en impact op het milieu, aan de te bereiken bestemming. In een eerste fase moet de behoefte, de vraag naar, transport van zowel personen als goederen bedwongen worden. Vervolgens moeten efficiënte en milieuvriendelijke vervoersoplossingen worden bevorderd. Onder vervoersoplossingen worden niet alleen de verschillende verplaatsingswijzen verstaan maar ook de nieuwe manieren waarop ermee wordt omgegaan: combinaties van vervoersmodi (multimodaliteit), deelvoertuigen, en dergelijke. De afgelopen tien jaar is de verscheidenheid van die oplossingen sterk toegenomen, en door de inbreng van nieuwe technologieën zullen ook in de toekomst nog grote evoluties optreden. Ten slotte blijft verkeersveiligheid een zorg in ons land... M.b.t. mobiliteit op federaal niveau doet Agoria de volgende aanbevelingen: 1. Faciliteer een coherent en gecoördineerd mobiliteitsbeleid........................................ 2 2. Creëer een optimaal klimaat rond open-data beleid............................................. 3 3. Verminder de impact van transport op het leefmilieu............................................ 4 4. Verhoog de efficiëntie van alternatieve woon-werk verplaatsingen................................... 6 5. Voer een slimme kilometerheffing in voor alle voertuigen......................................... 7 6. Faciliteer de verdere ontwikkeling rond autonome voertuigen....................................... 8 7. Werk aan duurzamere en efficiëntere goederenlogistiek.......................................... 9 8. Faciliteer versnelde uitrol gebruik van drones................................................ 10 9. Stimuleer Smart Railway Solutions........................................................11
P2 1. Faciliteer een coherent en gecoördineerd mobiliteitsbeleid De verbetering van de bereikbaarheid en de mobiliteit wordt gehinderd door de versnippering van de bevoegdheden inzake mobiliteit over verschillende overheden. Hoewel coördinatiepogingen worden ondernomen (Executief Comité van de Ministers van Mobiliteit (ECMM), Interfederale visie op de mobiliteit...), stellen we vast dat er nog steeds ongecoördineerde beslissingen worden genomen, dat openbaarvervoerslijnen elkaar beconcurreren, dat de verschillende operatoren dralen om een gemeenschappelijke tarifering in te voeren enz. Het voeren van een coherent en gecoördineerd beleid inzake mobiliteit om met een globale visie de mobiliteitsproblematieken aan te pakken. Komen tot een regio overschrijdend, geoptimaliseerd en afgelijnd aanbod van vervoer en transport, in lijn met de doelstellingen voor wat betreft klimaat en luchtkwaliteit. Een gezamenlijke aanpak van de mobiliteitsproblematiek afspreken en implementeren waarbij alle betrokken overheden hun onderlinge meningsverschillen opbergen ten voordele van een vlotte mobiliteit. Multimodaliteit als oplossing voor zowel personen- als goederentransport aantrekkelijk te maken door: ʠʠ ʠʠ Een goede afstemming en coördinatie van de verschillende vervoersmiddelen. Het opzetten van infrastructuur voor het faciliteren van een vlotte overstap. Gerichte instandhoudings- en uitbreidingsinvesteringen doen in het spoor of gelijk(w)aardig. Inspelen op grote gezamenlijke projecten op federaal niveau, zoals een netwerk snelfietspaden, geconnecteerd met de buurlanden.
P3 2. Creëer een optimaal klimaat rond open-data beleid Door een massaal gebruik van mobiele toestellen zoals smartphones en dankzij geconnecteerde voertuigen en (weg-) infrastructuur, wordt er steeds meer data opgenomen. Al deze gegevens bieden opportuniteiten voor het ontwikkelen van nieuwe slimme diensten die een positieve invloed kunnen hebben op de mobiliteit en bereikbaarheid. Er zijn inderdaad heel wat technologische bedrijven (bestaande en nieuwe spelers) die deze nieuwe diensten kunnen ontwikkelen. Het gaat over real-time gegevens van openbaar vervoer, beschikbaarheid van parkeerplaatsen en laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen, werkzaamheden langs de wegen (wegen, spoorwegen, waterwegen ), informatie over ongevallen en andere incidenten, tellingen van voertuigen en fietsers, data uit (ANPR) camera s en drones, beschikbaarheid van gedeelde voertuigen, Maar deze data zijn versnipperd beschikbaar of niet open. Uiteraard zijn er daarbij belangrijke uitdagingen rond het eigendom van de gegevens, de bescherming van de privacy, enz. die de nodige aandacht vereisen. Open klimaat creëren voor het ontwikkelen van nieuwe en slimme mobiliteitstoepassingen op basis van de beschikbare data omtrent mobiliteit bij de verschillende private en publieke actoren. De reiziger optimaal vooraf en onderweg informeren over de mogelijke mobiliteitscombinaties en alternatieven. Creëren van een evenwichtig regelgevend kader rond het open stellen van de gegevens voor verschillende partijen (privaat en publiek: mobiliteitsoperatoren, fabrikanten, automobielconstructeurs, toeleveranciers van componenten, andere dienstverleners). Het opzetten van een gecentraliseerd (real-time) open-data beleid en -platform voor het creëren van een optimaal klimaat voor de implementatie van smart mobility toepassingen en dit overkoepelend over de regio s heen, met respect voor de privacy. Voeren van een doorgedreven real-time open-data beleid voor gegevens over mobiliteit over de verschillende stakeholders heen: NMBS, De Lijn, MIVB, TEC alsook andere spelers betrokken bij mobiliteit zoals aanbieders van deelsystemen, parkeergelegenheden, enz.
P4 3. Verminder de impact van transport op het leefmilieu Cijfers (MarCom zorgt voor presentatie van de cijfers) Bron: European Environment Agency (in White Paper Smart Mobility Agoria) (in White Paper Smart Mobility Agoria) Er is een belangrijke negatieve impact op het leefmilieu door gebruik van fossiele brandstoffen voor onder andere transport. Alternatieve brandstoffen en in het bijzonder elektrische en plug-in hybride voertuigen bieden een opportuniteit om deze impact te verlagen. Ook de transitie naar elektrische bussen biedt heel wat opportuniteiten en is een oplossing die zero-emissie zones in de centrumsteden mogelijk maakt. Heel wat gebouwen zijn niet voorzien op de komst van elektrische voertuigen. In het bijzonder voor gebouwen waar er een grote concentratie van mensen en voertuigen is (o.a. stations), zijn er uitdagingen rond het voorzien van de nodige bekabeling en het gelijktijdig laden van voertuigen.
P5 Voor het lange afstands- en/of zwaar vervoer is het met de huidige stand van de technologie niet mogelijk om uitsluitend elektrisch te rijden. Hier kunnen aardgas (CNG of LNG) en hybridisatie een oplossing bieden. Echter, België hinkt achterop voor wat betreft de elektrificatie van het voertuigenpark. Het systeem van de bedrijfsvoertuigen staat onder druk. Het nieuwe mobiliteitsbudget is een stap in de goede richting om mensen er toe aan te zetten alternatieve vervoersmiddelen aan te wenden.. Door bedrijfsvoertuigen als component van een flexibel mobiliteitsbudget te gebruiken, hebben we de mogelijkheid te evolueren naar meer milieuvriendelijke voertuigen, uitgerust met de meest recente veiligheidssystemen. Beschikbaarheid van de nodige infrastructuur uitbreiden voor alternatieve brandstoffen en het herladen van elektrische voertuigen op private en publieke terreinen (gebouwen, parkeergarages, parkings van winkels en bedrijven, in de steden). Een versnelde verduurzaming en elektrificatie van het wagenpark, in lijn met klimaat- en luchtkwaliteitsdoelstellingen, door het stimuleren van elektrische voertuigen bij private en publieke vloten. Ondersteunen van milieuvriendelijke voertuigtechnologieën, met onder meer plug-in hybride en elektrische aandrijvingen en aandrijvingen op aardgas (inclusief voor vrachtwagens, bussen ). Uitwerken en gebruik maken van een slim en flexibel mobiliteitsbudget, om versneld nieuwe meer duurzame voertuigtechnologieën te introduceren alsook nieuwe technologieën die de verkeersveiligheid verhogen. Gebruik maken van de Ecoscore-methodologie om op een technologie neutrale manier de milieuprestatie van verschillende voertuigen te bepalen en sturen. Differentiëren van voordeel alle aard voor luxe opties versus veiligheidsopties en milieuvriendelijke technologie. Inzetten op een compleet en beschikbaar openbaar vervoer netwerk als alternatief voor de wagen. Inzetten op een betere ruimtelijke ordening ter stimulatie van het benutten van alternatieve verplaatsingsmogelijkheden (inclusief spoorwegen). Nieuwe criteria voor bouwvergunningen hanteren, met het voorzien van de nodige bekabeling of het voorzien van een wachtbuis in nieuwe woningen (of bij grondige verbouwingen).
P6 4. Verhoog de efficiëntie van alternatieve woon-werk verplaatsingen Al te vaak wordt de wagen gebruikt voor onze woon-werk verplaatsingen. Veelal doordat alternatieve oplossingen slecht op elkaar afgestemd zijn, waardoor de reiziger langer onderweg is. Het openbaar vervoer, en meer bepaald de trein, geeft de mogelijkheid om de reistijd te benutten voor andere activiteiten: werken, rusten... Door de verzadiging van het openbaar vervoer tijdens de spitsuren verdwijnt dit voordeel. Werken in stations is ook vaak niet comfortabel. Verplaatsingen met de fiets of andere lichte voertuigen zijn op veel trajecten nog steeds risicovol en/of onpraktisch door het ontbreken van de nodige infrastructuur (fietspaden, verlichting, veilige fietsstallingen ), zowel openbaar als privé. Minder verplaatsingen of meer gespreide verplaatsingen met de wagen en een modale shift richting openbaar en/of gedeeld vervoer. Comfortabele infrastructuur met mogelijkheid tot vlotte overstap tussen verschillende vervoersmodi, gepaard met diensten (winkels, ophaalpunten...). Inzetten op alternatieven voor verplaatsingen tijdens de spitsuren: telewerken, glijdende werkuren, satellietkantoren, slim en flexibel mobiliteitsbudget voor woon-werkverkeer. Het comfort van de reis met het openbaar vervoer verbeteren, o.a. meer zitplaatsen, internetverbinding, stilte zones... Investeren in comfortabele en kwalitatieve infrastructuur voor de vlotte overstap tussen verschillende vervoersmodi (bvb. bij het ontwerpen van stations). Het comfort van de haltes en stations verbeteren: grotere capaciteit, comfortabele wachtzalen met werkmogelijkheden (tafels, internet), sanitaire voorzieningen. Meer diensten aanbieden, zoals deelvoertuigen, levering van pakketten, winkels... Multimodaliteit als oplossing (MaaS- Mobility as a Service) aantrekkelijk maken door een goede afstemming en coördinatie van de verschillende vervoersmiddelen. Inzetten op slimme kilometerheffing voor alle voertuigen.
P7 5. Voer een slimme kilometerheffing in voor alle voertuigen De kilometerheffing is een interessant instrument om het verplaatsingsgedrag te beïnvloeden en zo sturend te werken. Digitale technologie kan bijdragen tot het realiseren van een slimme kilometerheffing, zodat ook rekening wordt gehouden met het tijdstip, de locatie en het traject. Het gebruik van de auto tijdens de spits op verzadigde assen ontmoedigen. Het inzetten van een slimme kilometerheffing als sturend instrument voor de mobiliteit. Inzetten op slimme kilometerheffing: Rekening houden met congestie (tijd en locatie) en de aanwezigheid van alternatieven. De kilometerheffing zo wijd mogelijk toepassen om nieuwe sluipwegen te voorkomen. Een budgetneutrale kilometerheffing toepassen, door een volledige of gedeeltelijke afschaffing van de belasting op de inverkeerstelling (BIV). Verdere studies zijn noodzakelijk om de prijzen te bepalen. De opbrengsten van de kilometerheffing integraal herinvesteren in slimme mobiliteitsoplossingen, en niet in andere doeleinden. De kilometerheffing is geen stand-alone oplossing. Ze maakt deel uit van een globale visie over mobiliteit. Ze kan niet zomaar ten laste komen van de bedrijven.
P8 6. Faciliteer de verdere ontwikkeling rond autonome voertuigen Het huidig internationaal wetgevend kader is onvoldoende aangepast aan nieuwe technologische evoluties die voertuigen toelaat om taken van de bestuurder over te nemen tot en met het volledig zelfstandig rijden zonder tussenkomst van een bestuurder. Dit stelt problemen voor de aanpassing van nationale wetgeving hieromtrent met een remmend effect op de implementatie van de technologie en rechtszekerheid. Momenteel is het, tenzij voor proefprojecten, nog verboden in België rond te rijden met autonome voertuigen. Enkel testritten zijn toegelaten op aanvraag bij het de FOD Mobiliteit en mits toelating van de uitbater van desbetreffende wegen langsheen het traject. Nieuwe voertuigen bevatten steeds meer sensoren waarmee ze de omgeving kunnen evalueren. Ook communicatie tussen het voertuig en de weginfrastructuur biedt heel wat mogelijkheden om meer autonome of andere slimme functies te gebruiken. Hiervoor moet de standaardisering goed opgevolgd worden. Een belangrijke stap om het gebruik van autonome voertuigen mogelijk te maken, is de realisatie van digitale kaarten met verkeerssignalisatie. Een volgende belangrijke stap richting autonome voertuigen is de implementatie van digitale verkeersborden. Een eerste opportuniteit rond autonome voertuigen is het opzetten van pilootprojecten op grote toegangswegen van steden of op sommige autosnelwegen Het potentieel van autonome voertuigen volop benutten. Maximale steun verlenen aan pilootprojecten rond testen met autonome voertuigen. Digitale kaarten met alle verkeersignalisatie ontwikkelen. Het inzetten van autonome voertuigen in België mogelijk maken door de nodige stappen op wetgevend vlak te ondernemen. Op het vlak van internationale regelgeving, meer bepaald op UNECE te Genève, wordt alvast voorbereidend werk geleverd om de verschillende niveaus van autonoom rijden te faciliteren. De ambitie omarmen om van België een ACE topper te maken die excelleert op het gebied van Autonomous, Connected & Electrical voertuigen. Snel ratificeren van Richtlijnen en Verordeningen, zonder noodzakelijk de beste leerling van de Europese klas te willen zijn door zo streng mogelijk uit te rollen, met maximaal respect voor de verkeersveiligheid. Maximaal ondersteunen en faciliteren van proefprojecten met autonome voertuigen, inclusief vrachtwagen, shuttles en drones. Meer specifiek investeringen in de nodige proefprojecten rond V2I (Vehicle to Infrastructure) technologie. Proefprojecten opzetten rond het gebruik van digitale verkeersborden, bij voorkeur met de lokale industrie. Werk maken van een platform voor de ontwikkeling en continue update van digitale kaarten met alle verkeerssignalisatie.
P9 7. Werk aan duurzamere en efficiëntere goederenlogistiek Goederenvervoer via de weg is vervuilend, draagt bij tot de congestieproblematiek en tot een belangrijke verkeersonveiligheid. Zware voertuigen zijn meestal niet geschikt voor goederenvervoer in de centra van de steden. Er is echter nog capaciteit vrij bij goederentransport via spoorwegen en binnenvaart, die beter scoren op het vlak van milieu en veiligheid. Er is bovendien nog de mogelijkheid om meer capaciteit te creëren. De infrastructuur voor het overladen van de goederen kan verbeterd worden en dient te worden uitgebreid. Voor de belevering van steden biedt het ontwikkelen van intermodale hubs aan de rand van steden een oplossing, in combinatie met overlading naar kleine en meer milieuvriendelijke transportmiddelen voor de last-mile. Voor het transport van goederen via het spoor en water kunnen ook hubs gecreëerd worden. De hubs kunnen verschillende vormen aannemen: logistieke gebouwen aan de rand van de stad, aangepaste overladingszones naast het spoor, aangepaste treinstations, aangepaste kaaien in havens. Drones kunnen in bepaalde regio s ook een rol spelen in meer duurzame leveringen van goederen of pakketten. Er is ook nog marge voor optimalisatie voor wat betreft de laadfactor van de vrachtwagens door middel van digitale technologieën en applicaties. Het transport van goederen van en naar onze steden optimaal laten verlopen met minder congestie en met beter aangepaste/minder vervuilende voertuigen in de stad. Het transport van goederen via het spoor en water optimaliseren. Het vlot overladen van goederen naar andere vervoersmiddelen mogelijk maken, onder andere door de (stedelijke) treinstations om te bouwen. Kosten en belasting van het milieu verminderen. ʡ ʡ Verder uitwerken en maximaal uitbaten van goederentransport via spoor, water en drones. Investeren in spoor- en waterinfrastructuur en in infrastructuur voor het overladen. Stations voorbereiden op logistiek transport en overladen voor last mile leveringen. (Intermodale) hubs aan de rand van de steden opnemen in de ruimtelijke ontwikkelingsplannen. Drones inzetten voor express en last mile deliveries. Bedrijven aanmoedigen om samen te werken en gegevens over goederentransport (laad- en lostijden) te delen om door het combineren van ritten (hogere laadfactor) de kosten voor en belasting van het milieu te verminderen.
P10 8. Faciliteer versnelde uitrol gebruik van drones De Belgische drone sector staat aan het begin van een belangrijke stap in zijn evolutie. Waar oorspronkelijk de focus van de sector op de ontwikkeling van de drones en het opleiden van piloten lag, verschuift het belang naar het inzetten van de technologie in de waardenketens van allerlei bedrijven. Het belang hiervan werd gedocumenteerd in een studie die Agoria samen met PwC uitvoerde (https://www.agoria.be/nl/marc-lambotte-in-vtm-nieuws-belgische-dronesector-kan-1-000-extra-jobs-opleveren ). De huidige Belgische wetgeving is te restrictief. Zij werd opgezet onder impuls van de reguliere luchtvaart en de ermee verbonden opleidingsscholen. Europese regelgeving die veel beter afgestemd is op de specifieke eigenschappen en behoeften van de dronesector ligt op tafel. Agoria drong eerder al aan op een zeer snelle implementatie van deze regelgeving. Het Belgisch luchtruim is in slechts beperkte mate toegankelijk voor droneverkeer. Er zijn te veel zones met vliegbeperkingen die niet noodzakelijk zijn als een degelijke implementatie van het U-space project omarmd wordt. Overdreven beperkingen moeten opgeheven worden en illegaal vliegen moet men streng aanpakken. De Belgische wetgeving moet zo snel mogelijk vervangen worden door de Europese regelgeving. Regels moeten versoepeld worden en die versoepelde regels moeten dan streng bewaakt worden. Een voortrekkersrol nemen in de uitbouw en snelle implementatie van het gebruik van drones voor diverse toepassingen. Snel de nieuwe Europese dronewetgeving implementeren voor integratie in het luchtruim (U-Space). Anticiperen op nieuwe, beloftevolle use cases gefaciliteerd door o.a.; mogelijkheden van vervoer van pakjes, sproeien en drone vluchten beyond visual line of sight. Krachten bundelen tussen onderzoek, industrie, innovatieve dronespelers en drone gebruikers om actief te participeren in Europees gefinancierde testbed projecten. Meer luchtzones in België openstellen voor droneverkeer, met respect voor veiligheid en privacy. Uitbouwen van laagdrempelige testfaciliteiten voor drones, voor certificatie, onderzoek en productie. Werken aan public acceptance van droneverkeer, gebaseerd op veiligheid en ecologie. Verhogen van efficiëntie van het drone-ecosysteem en de toegang hiertoe. Denk aan opleidingen, vereenvoudiging toelatingen & uitzonderingen en kostenstructuur.
P11 9. Stimuleer Smart Railway Solutions De openbare vervoersfunctie die het spoor vandaag inneemt in onze mobiele samenleving (trein, tram, metro) moet verder uitgebouwd worden als essentieel deel van de totale multimodale oplossing voor mobiliteit van goederen en personen. Nieuwe of bestaande lokale spoorlijnen, ook binnen de stad, kunnen vandaag dankzij nieuwe aandrijftechnologie werken zonder bovenleidingen, die duur zijn en vaak moeilijk verenigbaar zijn met het uitzicht van een (historische) stadscentrum. Europese veiligheidssystemen, die vandaag geïmplementeerd worden op het Belgische spoornetwerk, bieden opportuniteiten voor slimme toepassingen, die de doorstroming ten goede komen. Realisatie van een slim en duurzaam netwerk voor spoorvervoer als essentieel onderdeel van een duurzame en slim multimodaal mobiliteitssysteem. Inzetten van rollend materieel met duurzame elektrische aandrijvingen (met bijvoorbeeld batterijen) op spoorlijnen zonder bovenleiding. Implementeren van EU veiligheidssystemen op het spoor. Toepassen van nieuwe functionaliteiten, zoals automatische besturing (ATO). Gerichte instandhoudings- en uitbreidingsinvesteringen doen in het spoor of gelijk(w)aardig. Inzetten op ATO technologie ter optimalisatie van het aanbieden van alternatieven voor woon-werkverkeer. Inzetten op rollend materieel met duurzame elektrische aandrijvingen. Hogere frequentie met meer capaciteit.