Van NOiV Aan Deelnemers expertbijeenkomst 2 juni 2010 CC Datum 17 juni 2010 Kenmerk Betreft Weergave van de 3e expertmeeting Actieplan NOiV en Auteur Mike Kortekaas / Nanja de sector Zorg Appel Bijlagen: presentaties Telefoon 070 888 7494 Deelnemers: E. Gerritsen (NOiV-ambassadeur, voorzitter), N. Appel (NOiV), M. Kortekaas (NOiV), M. Abrahamse (Bureau Forum Standaardisatie, BFS), A. van Luxemburg (M&I Partners), P. Bekking (Be-Kking Management B.V.), H. Hutink (NICTIZ), B. Schaapsmeerders (Capgemini), E. Wijnen (ministerie van EZ), E-J. Hoijtink (OIZ), H. ter Brake (OIZ), J. Baten (ONVZ), L. Kollaard (C. van de Graaf & Partners B.V.), P. Walgemoed (Carelliance B.V.). Sprekers: C. Flim (NVEH), J. Gresnigt (Bureau Forum Standaardisatie, BFS) en J. Verhoossel (TNO). 1. Opening en welkom Erik Gerritsen opent met welkom. Hij is één van de NOiV-ambassadeurs. In opdracht van het ministerie van EZ vervult hij een rol in het op de agenda krijgen van het onderwerp open standaarden en open source software bij bestuurders. Idee van dit soort bijeenkomsten met expertgroepen is zaken voor elkaar te krijgen zonder dat er een opdracht ligt. Als ambassadeur van NOiV heeft hij daarmee ervaring opgedaan bij onder andere gemeenten. Hier in deze groep is de vraag onder andere 'hoe laten we de zorg beter werken'. We proberen doorbraken te realiseren. Zo'n doorbraak kunnen we (als groep) ook aanbieden aan de nieuwe bewindslieden. Deze politieke personen willen wel met iets scoren; dan werkt zo'n doorbraak mee. 2. Presentatie stand van zaken NOiV Nanja Appel, projectleider zorg en onderwijs bij NOiV, neemt de voortgang naar aanleiding van de eerste en tweede expertbijeenkomst door. Actie 1 Duidelijk maken welke standaarden open en welke gesloten zijn Als gevolg van de 1e/2e bijeenkomst vinden er gesprekken tussen NICTIZ, Bureau Forum Standaardisatie en NOiV plaats over hoe de standaard HL7v3, dat binnen het EPD wordt gebruikt, meer een open standaard kan worden. Onlangs is de standaard HL7v3 aangemeld voor de acceptatieprocedure voor de lijst van open standaarden (pas toe of leg uit). Volgens de aanwezigen zou Programmabureau Nederland Open in Verbinding (NOiV) 1 / 7
HL7v2 ook moeten worden aangemeld bij BFS want deze wordt veel toegepast binnen de instellingen. Erik Gerritsen geeft aan dat NOiV bij de volgende gelegenheid uitgebreider op de tussentijdse ontwikkeling rond deze procedure ingaat. Actie 2 Nieuwe diensten door open telezorg Open telezorg wordt vandaag uitgebreid besproken. Actie 3 Overleg zorgaanbieders en ICT-leveranciers Deze actie is een stap verder gebracht: van overleg naar een project. OIZ is een concreet initiatief gestart over de semantische interoperabiliteit. Het gaat om eenduidigheid van afspraken bijv. 'hoe moet je gewicht meten (met of zonder kleren)'. Dit zal leiden tot een stichting DCM (detailed clinical models). Actie 4 Semantiek in de zorg Henk Hutink is vanuit NICTIZ aangehaakt bij deze bijeenkomst. Hij is programmamanager Eenheid van Taal. NOIV en NICTIZ zijn in gesprek over gezamenlijke activiteiten op dit gebied. Actie 5 Communicatie en communityvorming De ervaringen van het Antonius ziekenhuis in Nieuwegein komen in de Masterclass Open ICT in de Zorg op 11 juni aan de orde. Hier wordt ook besproken of en hoe communityvorming op het gebied van open source in zorginstellingen kan plaatsvinden. Deze masterclass is georganiseerd door NOiV en ZorgOpen. Daarnaast brengt NOiV voorbeeldcases in beeld. De afgelopen tijd zijn de cases Raphaelstichting en S&L zorg beschreven. Actie 6 e-learning Dit onderwerp is nog niet van de grond gekomen (en is nu even uit beeld). Wat is afgelopen tijd nog meer gedaan: Kennissessie SAML wordt voorbereid. SAML is een standaard voor authenticatie. O.a. NICTIZ neemt hieraan deel. OIZ onderzoekt het opstellen van een open leveranciersmanifest (analoog aan gemeenteleveranciers). NOiV adviseert hierin. NOiV is met NICTIZ in gesprek over open standaarden binnen ehealth Op de NOiV- wiki is een samenwerkingsruimte voor de zorg online NOiV volgt meldingen over situaties die niet NOiV-proof zijn; zo is er een melding over het niet willen aanpassen van een browserafhankelijke toepassing (werkt alleen op Microsoft Internet Explorer) in een browseronafhankelijke toepassing. Hier worden dus geen open standaarden gebruikt. Eén van de deelnemers vraagt: hoe reageren die partijen? Die zijn niet content; er wordt gezegd dat iedereen Microsoft heeft en wat is dan het probleem? We zijn niet zover dat de betrokken partijen dit gaan wijzigen; we hebben ze wel geprikkeld na te denken. 2. ehealth en open standaarden Chris Flim, Secretaris Nederlandse Vereniging voor ehealth ( NVEH) en projectmanager ehealth, houdt een presentatie. Programmabureau Nederland Open in Verbinding (NOiV) 2 / 7
Erik Gerritsen geeft aan dat demissionair minister Klink op het WCIT heeft gezegd: De zorg wordt onbetaalbaar tenzij ICT toepassingen als ehealth worden ingezet. Kennis van partijen als TNO en NICTIZ is daarbij van belang De vereniging NVEH is in 2005 opgericht. Het richt zich op artsen en verpleegkundigen en de vereniging is lid van internationale gezelschappen. Het doel van de vereniging is ehealth structureel verankeren in Nederland. De focus dient te worden verlegd van ICT-toepassing naar vergroten van de kwaliteit van de zorg. Vijf partijen worden door de vereniging intensief begeleid. Ze hebben een community gestart met als doel om praktische ervaring met ehealth met elkaar te kunnen delen; ook in de taal van de mkb'er: Nederland Digitaal in Verbinding. Ze zijn met de Zorginnovatiewijzer doende om daarmee de ehealth doelstellingen (met projecten) beter voor elkaar te krijgen. Op het gebied van communicatie willen ze het onderwerp agenderen en breed uitzetten in de media. De visie is de visie op EU-niveau; 'de patiënt centraal' is de uitspraak echter zonder dat deze een aandeel heeft in het verhaal. De patiënten toegang geven tot systemen is nog altijd stap 1 die gezet moet worden (meekijken is daarmee nog niet meedenken!). ehealth services kunnen deel uit maken in elke fase van het zorgproces! Daarbij gaat het om kennismanagement en kennisdelen. Chris zoomt in op kansen door ehealth en barrières die opgelost moeten worden. Zie hiervoor de presentatie. De zorgsector moet veranderen van aanbod- naar vraaggestuurd werken (iedereen is met interoperabiliteit / internet bezig). Bijvoorbeeld nu bouwt ieder ziekenhuis zijn eigen ziekenhuisportaal. Wat nu de behoefte (aan kennis en informatie) van de patiënt zelf is, weten we niet. Kijk naar de persoon en niet naar de aandoening. Bijvoorbeeld kanker kan in veel verschillende vormen voorkomen. De natuurlijke reflex is de informatie per ziektebeeld in te richten. Dit terwijl behoeften van patiënten aan informatie veel universeler zijn. Bij de inrichting van de ICT is van belang mee te nemen dat ICT nog langs oude rollen wordt georganiseerd. Als de rollen veranderen dan moet de ICT mee kunnen bewegen; nu wordt de zaak te veel vast gegoten vanuit oude concepten. Patiënten in de VS krijgen een grotere rol in het aanleggen van data/gegevensbanken. De digitale agenda van Eurocommissaris N. Kroes heeft het over een positieve inbreng van ICT op het leven. Tussen de traditionele route van EPD en gezondheidszorg 2.0 moet een brug geslagen worden Programmabureau Nederland Open in Verbinding (NOiV) 3 / 7
Een visie op open innovatie is daarbij nodig. NVEH kijkt voorwaardelijk naar open standaarden, het is geen doel op zich. Uitwisseling vergroten is een onontbeerlijke ontwikkeling. Vind daarbij in Nederland nu niet een Nederlandse benadering het belangrijkste, maar zoek de internationale aansluiting. Een voorbeeld uit de zorg; de NEN telemedicine norm. Er is eerst veel discussie over definities geweest. Telemedicine is gewoon zorg op een andere manier. Telemedicine is een norm die er komt. Dat is op zich goed, maar voor wie is de norm? Wat is de toegevoegde waarde? Soms is een manier om duidelijkheid te krijgen 'follow the money': dan kom je uit bij het inkoopproces. Hoe zorg je er uiteindelijk voor dat wat ontwikkeld is ook gebruikt wordt? Hoe kan de Zorg ICT open werken? De zorg is een lappendeken van gesloten systemen. Www.medischegegevens.nl heeft wél open toegang tot gegevens georganiseerd. Er ligt een blokkade voor innovatie in het systeem, want 'gesloten zijn' past binnen het businessmodel van leveranciers. Een oplossing kan zijn om het transparanter te maken en richtlijnen met doelen vast te stellen, zoals 'in 2015 mogen alleen applicaties op basis van open standaarden worden toegepast in de zorg'. In het andere geval worden steeds opnieuw soorten van gesloten oplossingen gebouwd. Vragen naar aanleiding van de presentatie: Wat is jullie positie in open standaarden? Chris Flim geeft aan dat als ehealth doelstellingen alleen te behalen zijn met open standaarden, ze hier een steviger positie in zullen nemen; Er wordt geopperd om de zeven belemmeringen die Chris Flim noemt steeds te herhalen en dan aangeven hoe je ertegenover staat om dit te doorbreken; Zorg-leveranciers en ict-leveranciers lijken alles te willen houden zoals het is, want dat is beter voor de portemonnee, uitzonderingen daargelaten. De patiënt en de innovatie zijn hier de verliezers. Dit is volgens Chris een groter probleem dan wel of geen open standaarden. Wel zou je het aan elkaar kunnen verbinden: de innovatie stijgt wanneer je open standaarden toepast; In de Belgische Kruispuntbank, een best practice, zijn niet de interne processen gestandaardiseerd maar de randen (tussen organisaties). Dat kan ene voorbeeld zijn voor de Nederlandse zorg; Bestuurders en zorgverzekeraars zouden een gezamenlijke route moeten vinden; zij beiden hebben een (financieel) belang bij het vergroten van de openheid (uitwisselbaarheid). Zorgverzekeraars zouden in dit verhaal bondgenoten moeten zijn, zij hebben doorzettingsmacht om de genoemde 7 belemmeringen te doorbreken; Iemand oppert om transparant te maken wie niet goed omgaan met open standaarden: 'naming & blaming'; Uiteindelijk komt het onderwerp van het toepassen van open standaarden in de zorg in de inkoopvoorwaarden expliciet tot manifestatie. Als ze daar niet aanwezig zijn, komt niets tot stand; Programmabureau Nederland Open in Verbinding (NOiV) 4 / 7
3. Integrate; het ontwikkelen van instrumenten voor het vergroten van interoperabiliteit in het perspectief van de sector Zorg Joris Gresnigt, adviseur bij Bureau Forum Standaardisatie, en Mike Kortekaas, plaatsvervangend programmamanager NOiV, geven een presentatie. Jack Verhoossel, TNO, is er ook bij ter beantwoording van vragen. Paul Oude Luttighuis, Novay, komt aan het eind van de presentatie binnen. Het doel van Integrate is het stimuleren van interoperabiliteit. In deze presentatie wordt getracht een aansluiting te zoeken tussen de theorie en de actiepunten uit de zorgpraktijk. Joris Gresnigt legt uit dat in de havensector men 10 jaar bezig is geweest met het maken van afspraken over standaarden. Dat heeft geleid tot veel efficiëntie en winst. De business cases zijn beschikbaar. Bij adoptie van standaarden wordt vaak te weinig nagedacht over wanneer je welke strategie inzet: peen, preek of zweep. Eén van de instrumenten van Integrate helpt bij het maken van een gestructureerde keuze. Dit instrument kan gebruikt worden door zorginstellingen maar ook door NICTIZ. Beslissers moeten het gebruiken maar meestal vult een adviseur het in. Dit adoptieinstrument is op één case uitgeprobeerd: XBRL. XBRL is relatief klein en stabiel. In de matrix die wordt gepresenteerd, kan zorg in de cel 'individuele adoptie laag' en 'collectieve adoptie laag' worden ingedeeld. De strategieën die daar worden genoemd zouden dus het meeste passen. De deelnemers geven aan dat het een hulpmiddel is om slimmer je strategie te kiezen. Ook kan het gezien worden als belemmeringsanalyse- of stakeholdersanalyseinstrument. NICTIZ biedt aan de tool uit te testen op SNOMED (een terminologiestelsel in de zorg). In de volgende bijeenkomst worden de uitkomsten gepresenteerd. Mike Kortekaas vervolgt met een presentatie over de toolkit die binnen Integrate fase 2 is opgeleverd. De toolkit bestaat uit sheets die op een standaard manier zijn opgebouwd. EIF staat voor European Interoperability Framework, een referentiearchitectuur. Binnen de zorg heeft het programma e-ziekenhuis het doel een referentiearchitectuur voor ziekenhuizen te ontwikkelen. Bij de instrumenten in de toolkit zijn meer praktijkvoorbeelden voorhanden omdat ze al wat ouder zijn. E-Validator is bijvoorbeeld een instrument die controleert of het bericht voldoet aan de standaard XML. Programmabureau Nederland Open in Verbinding (NOiV) 5 / 7
De vraag wordt gesteld of het 'pas toe of leg uit' regime in de zorg zou werken. Huisartsen bijvoorbeeld zijn zelfstandige ondernemers en in die zin dus commercieel. De hardheid van het beleid verschilt inderdaad per sector. Wel wordt aangegeven dat gemeenschappelijke zorgverzekeraars dit zouden moeten willen. Zij houden zich echter al niet aan hun eigen zorgrichtlijnen, laat staan dat ze zich houden aan open standaarden. Het instrument is vrij beschikbaar. Op dit moment via de Integrate website: www.integrate-project.nl. De producten worden ook via de website van NOiV en Bureau Forum Standaardisatie beschikbaar gesteld. OIZ ziet wel wat in dit instrument. OIZ wil met dit model op generiek niveau belemmeringen voor open standaarden in de zorg inzichtelijk maken. Daar kan de volgende bijeenkomst voor worden gebruikt. Een aantal mensen gaat dit voorbereiden (zie actielijst). 4. Afsluiting door Erik Gerritsen Erik Gerritsen vraagt de deelnemers naar de ervaringen van deze sessie. De deelnemers vonden het een nuttige bijeenkomst met goede discussie. In het najaar zal NOiV de volgende bijeenkomst organiseren. Alle deelnemers ontvangen hiervoor een uitnodiging. Samenvatting actiepunten Deze acties zijn doorlopend: Delen van kennis en ervaringen via de NOiV-Wiki aangrijpen; Opsturen van ervaringen, eigen successen en mogelijke successen van anderen aan NOiV. De publicist van NOiV kan hier en verhaal van maken; Relevante visiedocumenten die bekend zijn bij deelnemers graag aan NOiV zenden; Namen doorgeven van personen die je belangrijk vindt voor deze groep. Openstaande acties bijeenkomst 1 maart: # Actie (Wat) Actiehouder (Wie) Status 5 Onderzoeken of sommige standaarden voor het landelijke EPD nog verder specifiek en open gemaakt kunnen worden voor Nederland (WCIA, G- standaard) 7 Communiceren over het open zijn van standaarden voor het landelijk EPD (en semantische standaarden); NICTIZ NICTIZ en NOiV Programmabureau Nederland Open in Verbinding (NOiV) 6 / 7
# Actie (Wat) Actiehouder (Wie) Status 8 Belangstelling peilen van natuurlijke partners voor een actieprogramma open telezorg 9 Proberen startkapitaal bijeen te brengen voor het schrijven van het actieprogramma (circa 25 k). 10 Opstellen initieel document (PvA) om het actieprogramma te formuleren (in 4 maanden) 12 Bijeen brengen van partijen van klanten, leveranciers en overheid bespreken zoals in de pre-competitieve fase voor de aanbesteding of de goede vragen worden gesteld. ICT~Office heeft een dergelijke aanpak al in gebruik (ICT~Haalbaarheidstoets). Werkgroep open telezorg (TNO voortouw) Werkgroep open telezorg (TNO voortouw) Werkgroep open telezorg (TNO voortouw) NOiV Acties bijeenkomst 2 juni: # Actie (Wat) Actiehouder (Wie) Status 20 Opsturen document over open standaarden in inkoopvoorwaarden (ministerie van VWS). 21 NVEH en NOiV gaan in gesprek over het statement van NVEH inzake open standaarden binnen ehealth 22 Nico Westpalm van Hoorn vragen naar business cases standaardisatie in havensector en dat rondsturen in deze groep (in ieder geval Henk Hutink). 23 Adoptieinstrument uittesten op SNOMED. Terugkoppeling resultaten in bijeenkomst september 2010. 24 Informatie adoptieinstrument versturen naar deelnemers 25 Voorbereiden toepassen adoptiemodel op belemmeringen voor open standaarden in de zorg. In een volgende bijeenkomst de toepassing doen. Evert Jan Hoijtink (OIZ) Chris Flim (NVEH) en Nanja Appel (NOiV) Joris Gresnigt (BFS) Henk Hutink (NICTIZ) en Jack Verhoossel (TNO) Nanja Appel (NOiV) Evert Jan Hoijtink (OIZ), Chris Flim (NVEH) en Jack Verhoossel (TNO) Programmabureau Nederland Open in Verbinding (NOiV) 7 / 7