Gy naeco l og ie Uro l og ie De TV TO- o perat ie voor u r i never l ies bij inspa n n i ng
D eze folder is een aa np a ss i ng van de folder De TV T- opera t i e vo or u ri neverl i es bij insp a n n i ng gesch r even do or de NVO G en NVU in 2001.
Obstetrie en Gynaecologie I n houd sop gave I n le i di ng 2 Wat is inspa n n i ngs i nco nt i nent ie? 2 Aa nv u l lende onderzo eken 3 Beha ndel i ng van inspa n n i ngs i nco nt i nent ie 4 Kiezen voor een beha ndel i ng 6 De TV TO- o perat ie 6 We er thu i s 9 Co mp l icat ies 9 Wa n ne er mo et u na de operat ie co ntact opnemen? 11 V ragen 11 1
De TVTO-operatie voor urineverlies bij inspanning I n le idi ng D eze folder ge eft inf ormatie over de TV TO- opera t i e. TV TO is een af kort i ng van Ten s ion- free Vag i nal Tape via het fora men obtu ra tu m. Bij de TV TO- operatie kri j gt de uri nebuis een d raag b a nd die zonder sp a n n i ng via de vag i na (sche de) word t aa ngebrach t. De draag b a nd gaat via een open i ng in het heup b e en ( f ora men obtu ra tum) naar de liesplo oi (zie fig uur 1.). De opera t i e wordt steeds va ker to e gep a st bij insp a n n i ngs i ncont i nent i e. Fig uur 1 Wat is inspa n n i ngs i ncont i nent ie? I n sp a n n i ngs i ncont i nentie is een vorm van uri neverl i es die vo orkomt bij insp a n n i ng zoals til len, sp orten of spri ngen. Men spr e ek t o ok wel van st r ess i ncont i nent i e. Met st r ess wordt hier bedo eld dat het uri neverl i es optreedt als de druk in de bu ik hol te plot sel i ng to ene emt do or het aa n sp a n nen van de bu ik spi er en. Dit geb eu rt b i j vo orb e eld bij niezen, ho esten, lachen, til len, sp orten of plot sel i ng opstaa n. U verl i est dan uri ne zonder dat u aa nd ra ng vo el t. Bij incont i nent i eproblemen is het bela ng rijk dat de art s goed we et wat uw klach ten zijn. Daa rom mo et u ze me estal in uw e igen wo orden besch ri j ven. U kri j gt daa rna nog me er vragen: ho e 2
Obstetrie en Gynaecologie gaat het met pla ssen, ont la st i ng en sek s ua l i teit? Ook ziek ten, v ro e gere me di sche ing r epen, eventuele eet problemen, me di ci j n- gebru ik en zwa ngerschappen komen ter spra ke. Al deze onderwerpen zijn mogelijk van bela ng vo or uw klach ten en daa rme e vo or verder onderzo ek en beha ndel i ng. Na het eerste gespr ek volgt een gy naecolog i sch onderzo ek. Aan de ha nd van de verza melde ge gevens bespr e ek t de arts met u of aa nv u l lend onderzo ek no o d za kelijk is. Uri neonderzo ek en uro dy na m i sch onderzo ek (blaa sfu nctie onderzo ek ) worden bij deze klach ten regel ma t ig uitgevo erd, maar soms is ook e en cystoscopi e, een echoscopie of rönt genonderzo ek no dig. Aa nv u l lende onderz o eken Ur i ne o nderzo ek Een uri ne onderzo ek kan uitw i j zen of u een blaa sont stek i ng he eft. Uro dy na m i sch onderzo ek Bij een uro dy na m i sch onderzo ek wordt nage gaan hoe de blaa s pr eci es werk t. De verple e g ku ndige br engt via de uri nebuis een dun s la ngetje (ka t heter) in de blaas en vult deze met vo ch t. Terwijl u ho est of pla st kri j gt de verple e g ku ndige inf ormatie over de blaa s- spi er, de werk i ng van de bek kenb o dem en het so ort uri neverl i es. Vo or dit onderzo ek is een ap a rte afspraak no dig. Me er inf orma t i e v i ndt u in de bro chure blaa sfu nct i e onderzo ek. Cystosco pie Een cystoscopie is een kijkonderzo ek van de blaas en pla sbu i s. Ti j dens het onderzo ek ligt u op een onderzo ek tafel met beensteu nen. U ligt met uw benen gespr e i d, zo dat de inga ng van de pla sbuis en vag i na goed te zien is. De arts br engt via de pla sbu i s e en kijkbu i sje in en vult de blaas met wa rm wa ter. De binnen ka nt van uw blaas wordt dan bekeken. Nadat het bu i sje is verw i j derd v raagt de arts of u wilt ho esten en persen; zo kan een verza k k i ng 3
De TVTO-operatie voor urineverlies bij inspanning z i ch t b aar worden. Het is mogelijk dat u het wa ter, waa rmee de blaas gev u ld is, verl i est. Dat is niet erg, de arts kri j gt zo een beeld van uw incont i nent i e. Vo or dit onderzo ek is een ap a rte afspraa k no dig. Me er inf ormatie over dit onderzo ek vindt u in de bro chu r e k i j konderzo ek van blaas en pla sbuis. Beha ndel i ng van inspa n n i ngs i ncont i nent ie Wa n ne er er alle en klach ten van insp a n n i ngs i ncont i nentie zijn, wordt u do or de gy naecolo og of de urolo og beha ndeld. Als het no dig is, kri j gt u een afspraak op het geza men l i j ke spr e ekuur va n de gy naecolo og en de urolo og. Be i de art sen ku n nen de TV TOoperatie uitvo er en. Wa n ne er de insp a n n i ngs i ncont i nentie gep aa rd gaat met klach ten van andere orga nen (da rmen, vag i na) is soms onderzo ek, adv i es of beha ndel i ng do or andere hu l p verleners gewen st. Bij insp a n n i ngs i ncont i nentie zijn versch il lende so orten beha ndel i ngen mogel i j k: fys iot herapi e, een ri ng of een opera t i e. De b eha ndel i ng is af ha n kelijk van uw klach ten en de ge gevens van de onderzo eken. Het is bela ng rijk om met de minst ing ri j pende b eha ndel i ng te beginnen. I n sp a n n i ngs i ncont i nentie is la st ig, maar niet veront ru stend. U ho eft dan ook no oit on m i ddellijk een bes l i ss i ng te nemen. Als er niet op een eenvoudige ma n i er wat aan uw klach ten te do en is, kan de gy naecolo og of urolo og een i ng ri j pender beha ndel i ng zoals een operatie vo orstel len. U bent ech ter de gene die de vo or- en nadelen van een beha ndel i ng te gen el kaar mo et af we gen. Fys iot herapie Fys iot herapie he eft als do el de fu nctie van de bek kenb o demspi er en te verb eter en do or oefen i ng en tra i n i ng. U le ert uw b ek kenb o dem spi er en bew u st te gebru iken. Do or een go e de 4
Obstetrie en Gynaecologie sa men werk i ng van blaas en bek kenb o dem ku nt u het uri neverl i es bij ho esten of lachen me estal vo orkomen of verm i nder en. E en ring of pes sa r i u m Een ri ng (pessa rium) biedt soms een oploss i ng vo or klach ten va n i n sp a n n i ngs i ncont i nent i e. Do or een ri ng wordt een verza k te blaa s of uri nebuis op de ju i ste plaats teruggebrach t. Ni et el ke vrouw met i ncont i nent i eklach ten kan met een ri ng gehol pen worden: de stev ig heid van de bek kenb o dem spe elt hierbij een rol. Een go e d p a ssende ri ng vo elt u niet zitten, ook niet bij geme en schap. Een ri ng kan zo vo or som m ige vrou wen een simpele oploss i ng zijn vo or insp a n n i ngs i ncont i nent i e. A ndere hu l p m i ddelen Bij klach ten van insp a n n i ngs i ncont i nentie zijn er naa st bek kenb o demo efen i ngen en een ri ng nog andere mogel i j k he den om de klach ten te verm i nder en. Een simpele oploss i ng is het inbr engen van een (eventue el na t gemaa k te) ta mp on in de vag i na. Hi erdo or wordt de overga ng tu ssen de blaas en de uri nebuis als het wa r e wat naar boven ge d u w d, zo dat de uri ne mo e il i j ker we gst ro om t. Vo or vrou wen die bijvo orb e eld alle en tijdens sp orten la st va n u ri neverl i es hebb en, is dit soms voldo ende. Er is nog een aa ntal andere hu l pm i ddelen die u zelf in de vag i na of de uri nebuis ku nt inbr engen om ongewen st uri neverl i es te gen te gaa n. De arts kan u hierover inf ormer en. Operat ieve beha ndel i ngen Als de hierb oven besch r even maa t r e gelen uw klach ten niet verhel pen wordt do orgaans een operatie aa ngeraden. De so ort operatie is af ha n kelijk van uw klach ten en de uitslagen van de onderzo eken. Een operatie he eft als vo orde el dat uw klach ten me estal verm i nder en of verd w i j nen. Wel mo et u er reken i ng me e houden dat de klach ten na een aa ntal jaren ku n nen terug ker en. O ok is er een kle i ne kans op compl i ca t i es. 5
De TVTO-operatie voor urineverlies bij inspanning Vo or insp a n n i ngs i ncont i nentie bestaan me erder e so orten opera t i es waar de TV TO- operatie er één van is. K iezen vo or een beha ndel i ng S oms is het mogelijk tu ssen beha ndel i ngen te kiezen. Bij i n sp a n n i ngs i ncont i nentie is fys iot herapie vaak de eerste keuze. Als dit onvoldo ende hel pt, kan een ri ng worden geplaa t st of een operatie worden uitgevo erd. Be i de beha ndel i ngen hebb en vo oren nadelen. De keuze tu ssen een ri ng of een operatie ha ngt na tuu rl i j k af van de vraag of er een ri ng vo or u is die uw klach ten voldo ende kan verhel pen. Is dat niet het geva l, dan is het alterna t i ef een operatie of ler en leven met de klach ten. Als een ri ng wel past en uw klach ten kan verhel pen, is het uw bes l i ss i ng of u de ri ng wil t bl i j ven gebru iken of to ch vo or een operatie kiest. Bij een ri ng is er altijd een kle i ne kans dat op la ter e le eftijd alsnog een operatie no o d za kelijk is. Maar ook na een operatie kan het geb eu r en dat de klach ten terug komen en dat u op n i euw ge oper e erd mo et worden. Het kan zijn dat u naa st insp a n n i ngs i ncont i nentie ook la st he eft van uri neverl i es dat vo oraf ge gaan wordt do or hev ige aa nd ra ng. Dan is de TV TO- operatie niet altijd een go e de oploss i ng vo or u. De arts zal dit dan met u bespr eken. De TV TO- operat ie Wat is een TV TO- o perat ie? De TV TO- operatie is een operatie om insp a n n i ngs i ncont i nentie te verhel pen. Het do el van deze operatie is om het afs l u i t- mecha n i s me van de blaas te versterken. Bij de operatie wordt er een bandje onder de uri nebu i s gele g d, zo dat de pla sbuis beter wordt ondersteu nd tijdens ho esten 6
Obstetrie en Gynaecologie en lachen. De arts br engt de band via de vag i na in en leidt hem via de open i ngen in de heup b e ender en naar de liesplo oi en. De draagb a nd wordt niet va st gehecht om dat het do or de aa rd van het gebru ik te ma teri aal niet kan verschu iven en binnen korte tijd verg roeit met het we efsel erom he en. Er komen twee kle i ne wond j es in de liesplo oi en (zie fig uur 2. ). Fig uur 2 Res u l taten Na een TV TO- operatie duu rt het zes weken vo ordat u ku nt ze ggen of de operatie uw klach ten he eft verhol pen. De kans dat het u ri neverl i es helemaal verd w i j nt, is ongeve er 86%. Bij 8% van de ge oper e erde vrou wen verm i ndert het uri neverl i es duidel i j k, maa r zij zijn niet helemaal dro og. Bij 6% van de vrou wen hel pt de operatie niet. Be denk dus dat er ge en ga ra ntie op suc ces is. Vo o r b ere i di ng De operatie vindt me estal in dag b eha ndel i ng plaa t s. Als u blo e d- verd u n nende me di ci j nen (bijvo orb e eld, asca l, sint rom, ma r cou ma r of persa ntin) gebru ik t, stopt u, in overleg met de urolo og of gy naecolo og een aa ntal dagen vo or de operatie hierme e. U kri j gt een afspraak thuis gestuu rd vo or het pr e opera t i eve spr e ekuu r. Ti j dens het pr e opera t i eve spr e ekuu r 7
De TVTO-operatie voor urineverlies bij inspanning he eft u een afspraak met de anest hes iolo og over uw gezond he i d en eventuele me di ci j nen die u gebru ik t. Verder bespr e ekt de a nest hes iolo og de vorm van anest hesie met u (na r cose of ruggenprik). Vervolgens kri j gt u inf ormatie over het verlo op van de operatie en wel ke vo orb er e i di ngen hier verder vo or no dig zijn. Daa rna wordt u ingepla nd vo or de opera t i e. De operat ie U kri j gt een infuus en de anest hes iolo og ge eft u de na r cose of een ruggenprik. Ti j dens de operatie ligt u op een opera t i etafel met beensteu nen. U ligt met uw benen gespr e i d, zo dat de inga ng van de pla sbuis en vag i na goed te zien is. Er wordt een sne etje gemaakt in de vo orwa nd van de sche de. Via deze open i ng wordt het band j e i ngebracht waa rna het via de liesplo oi we er naar bu i ten kom t. Nadat het bandje is aa ngebrach t, worden de twee uite i nden va n het bandje net onder de huid af gek n ipt. Daa rna wordt de hu i d gehecht of met een pla k st rip af ge dek t. Om ont stek i ngen te vo orkomen, kri j gt u tijdens de operatie een ant i b iot i cu m. Bent u overgevo el ig vo or een bep aa ld so ort ant i b iot i cu m, vertelt u dit da n vo or de opera t i e, zo dat de arts hier reken i ng mee kan houden. Na de operat ie Na de operatie gaat u naar de uitslaap ka mer. Als u pijn he eft of m i sselijk bent, kri j gt u me di ci j nen. Daa rna gaat u naar de nazorgru i m te of naar de verple e gaf del i ng. Na de operatie he eft u een i nfuus om voldo ende vo cht binnen te kri j gen. Als u voldo ende d rinkt kan dit infuus worden verw i j derd. Nadat u de eerste ker en gepla st he eft, cont role ert een verple e g ku ndige met een scan of u de blaas voldo ende leeg pla st. Na twee à drie ke er pla ssen lukt dit me estal go e d. Als het pla ssen goed gaa t, ku nt u naar hu i s. U kri j gt een afspraak mee vo or een cont role op de pol ikl i n i ek. 8
Obstetrie en Gynaecologie Na de operatie vero orzaakt het wondje in de vag i na vaa k e en paar dagen wat blo e dverl i es of een wat blo e derige afsche i di ng. De eerste dagen ku nt u me di ci j nen te gen de pijn gebru iken. We er thu i s D i r ect na de operatie ku nt u we er onder de douche. Wij raden u aan om de eerste twee weken na de operatie ge en bad te nemen om de wond j es in de lies goed te la ten genezen. Me estal is de blo e derige afsche i di ng uit de vag i na dan ook gestopt. Gebru ik de e erste vier weken na de operatie ge en ta mp ons en wacht ook vier weken met geme en schap. Het plas s en De eerste weken na de operatie ho eft u niet ext ra te dri n ken. Wel is het bela ng rijk regel ma t ig te pla ssen, ten m i n ste vijf ke er per dag. De eerste weken he eft u soms la st van ongew ild uri neverl i es. Ook ku nt u tijdelijk me er aa nd ra ng vo elen. Som m ige vrou wen hebb en het gevo el over een we ersta nd te pla ssen. Dat gevo el verd w i j nt la ter va nzel f. Niet zwaar til len De eerste twee weken is het bela ng rijk om niet zwaar te til len : ge en kinder en til len, ge en zware boodschappenta ssen dragen en ge en ander zwaar werk do en. Bespr e ek vo or de operatie met de a rts of het versta ndig is ext ra hulp vo or deze perio de te regelen. Daa rna ku nt u uw gewone werk zaa m he den gaa ndeweg herva t ten. Compl icat ies Zoals bij iedere operatie ku n nen er ook bij de TV TO- opera t i e compl i ca t i es opt r e den. De kans op compl i ca t i es is kle i n. We b esch ri j ven hier de compl i ca t i es die het me este vo orkomen. 9
De TVTO-operatie voor urineverlies bij inspanning E en blaaso nt stek i ng S oms treedt na de operatie een blaa sont stek i ng op, maar bij gebru ik van een ant i b iot i cum tijdens de operatie komt dit zelden vo or. E en kle i ne bloeduitsto rt i ng in de lies p l o oien Bij een blo e d u i t stort i ng ziet u een ro de bult van op geho opt blo e d onder de sne et j es. Vaak verd w i j nt dit va nzel f: de blo e d u i t stort i ng verspreidt zich dan onder de hu i d, waa rdo or het om ri ngende gebied alle kleu r en van de regenb o og aa n ne em t. Soms komt het bloed via de sne et j es naar bu i ten. Dit kan ge en kwaad. Als blo e d en wondvo cht naar bu i ten gekomen zijn, genezen de wond j es va nzel f. Gebru ik in die tijd een ple i ster of een gaa sje om uw kler en te beschermen. E en bloedi ng in de vag i na tijdens de operat ie Als deze compl i catie opt r e e d t, wordt een ta mp on in de vag i na gebracht om de blo e di ng te stoppen. Daa rnaa st wordt er een blaa s ka t heter ingebrach t. Eén of twee dagen na de opera t i e worden deze verw i j derd. U bl i j ft dan iets la nger in het zieken hu i s. Het lukt niet om te plas s en Bij som m ige vrou wen lukt het na de operatie niet om te pla ssen. Het is dan no dig tijdelijk een blaa s ka t heter in te br engen. Me esta l lukt het pla ssen na een paar dagen wel, maar bij en kele vrou wen ( m i nder dan 1 %) bl i j ft de klacht bestaa n. Zij mo eten ler en om zel f de blaas een aa ntal ker en per dag met een ka t heter leeg te ma ken. Het bandje kan na een aa ntal maa nden wel worden losgemaa k t, maar niet me er worden verw i j derd. E en beschadig i ng van de urine buis of de blaas Bij deze zeld za me compl i catie ont staat een gat in de uri nebuis of blaa s. Deze beschadig i ng wordt di r ect hersteld. De blaa s ka t heter bl i j ft minimaal een we ek in de blaa s. U mo et la nger in het zieken- 10
Obstetrie en Gynaecologie huis bl i j ven. Een beschadig i ng van de blaas of uri nebuis gene est me estal go e d. E en nieuwe kl ach t: aa nd ra ng i nco nt i nent ie In de eerste dagen en weken na de operatie ont staat soms een n i eu we klach t: aa nd ra ng i ncont i nent i e. Er is dan ze er vaak aa nd ra ng om te pla ssen. Me estal is dit tijdel i j k, bij 7 10 % van de patiënten is het ech ter een bl i j vende klach t. Wa n ne er mo et u na de operat ie contact op nemen? Ne em bij onverwach te geb eu rten i ssen zoals ko ort s, ve el pi j n, ve el blo e dverl i es, of niet goed ku n nen pla ssen contact op met de b eha ndelend arts of di ens plaa t sverva nger. Af del i ng Urologie (050) 361 44 11 Af del i ng Gy naecologie (050) 361 31 07 Be i de af del i ngen zijn ber e ik b aar van maa ndag t/m vri j dag van 8.00 tot 16.30 uu r. Bu i ten deze uren ku nt u in geval van spoed het a lgemene nu m mer van het UMCG bel len, telef o on nu m mer (050 ) 3 61 61 61 en vragen naar de di en stdo ende urolo og of gy naecolo og. Co nt ro le na de operat ie De urolo og of gy naecolo og verwacht u zes tot acht weken na de operatie vo or cont role. Bij deze cont roles is het beter dat de blaa s n i et leeg is. Zo kan de arts een ind ruk kri j gen of de operatie suc ces he eft gehad. V ragen Als u na het lezen van deze folder nog vragen he eft, aa rzel dan niet deze met uw arts te bespr eken. 11
De TVTO-operatie voor urineverlies bij inspanning Aa nteken i ngen 12