SO TWEEDE GRAAD vak TV MECHANICA 4 u/w IT-o 2000/094
2 e graad SO Vak: MECHANICA TV 1 ste jaar: 4u/w 2 de jaar: 4u/w TECHNOLOGIE - TEKENEN EGINSITATIE VOOR HET VAK De leerlingen die beginnen in deze optie komen meestal uit een beroepsvoorbereidend leerjaar en van verschillende beroepenvelden. Er kunnen ook leerlingen komen uit een tweede gemeenschappelijk leerjaar, met de mogelijkheid dat ze zeer weinig over techniek gehoord hebben. Enkel de kennis van technologische opvoeding uit de basisvorming. Voor deze groep moet er bijzondere aandacht besteed worden om de achterstand op een zo efficiënte wijze in te halen. Voor de andere leerlingen moet er verder gebouwd worden op de verworven kennis en vaardigheden uit de beroepenvelden metaal en nijverheid. Het is in hoge mate aangewezen dat de betrokken leerkrachten een zeer goed inzicht hebben op de leerplannen van de beroepsvoorbereidende leerjaren. SPECIFIEKE VISIE Technologie en tekenen moeten in relatie met praktijk gegeven worden! De relatie tussen tekenen, technologie met de praktische realisatie in de werkplaats moet door de concrete invulling van opdrachten voor de leerlingen verduidelijkt worden. Gestructureerd werken, het leren maken van een planning moet verduidelijkt worden aan de hand van concrete situaties. Op het einde van de graad moet de leerling beschikken over de noodzakelijk basisbegrippen om op zelfstandige wijze de aangeleerde begrippen van technologie en van tekeningen toe te passen op praktijkopdrachten. De leerlingen moeten de eerste basisbegrippen in verband met CNC kunnen toepassen in eenvoudige situaties en onder begeleiding een eenvoudig CNC - programma kunnen opstellen. In alle gevallen moet er een zeer sterke binding zijn naar praktijksituaties, naar concrete uitwerkingen van opdrachten.
/ LEERINHODEN / 1 2 Het toepassingsgebruik van de meetinstrumenten verwoorden. (leerstof 1 ste graad korte herhaling) Meetinstrumenten met digitale aflezing correct gebruiken De gereedschappen herkennen De gereedschappen correct gebruiken LEERINHODEN 1 Meetgereedschappen Korte herhaling van de meetgereedschappen van de 1 ste Meetlat Schuifmaat Dieptemaat Hoogtemaat egrippen uitbreiden tot nauwkeurigheid (1/20 1/50) 2 Nazicht meetgereedschappen Linialen, gegradueerde meetlat, hoogtemaat, vlaktafels Steek- of rechte passer, diktepasser, waterpas, meetklok en krasblok Winkelhaak, zes- en achtkanthaak, T-haak, hoed- en blokwinkelhaak, zwaaihaak, kalibers, slijpmallen 3 4 De gereedschappen ordenen in toepassingsgebruik Het doel, het gebruik en de toepassingen van eindmaten toelichten 3 Meetgereedschappen voor het controleren van hoeken Hoekmeters Klein meetgereedschap (draadmallen, boogmallen) 4 Eindmaten en meetklok
/ 5 De gereedschappen herkennen, beschrijven en hun specifiek gebruik toelichten LEERINHODEN 5 Gereedschappen spaanloze vormgeving Hefboomschaar Guillotineschaar Plooibankgereedschappen Plooibank Vingerzetbank 6 7 8 De verbindingen indelen volgens functie, vorm en constructie. De werking en de functie van lasapparatuur omschrijven. De te nemen veiligheidsmaatregelen omschrijven en ze spontaan toepassen in praktische situaties. De verschillende smeermiddelen onderscheiden en het gebruik ervan toelichten. Rekening houden met de voorschriften betreffende milieu. Het instellen van snijgereedschappen toelichten aan de hand van een voorbeeld. De bedieningselementen en de functie ervan toelichten. Het principe van een CNC machine toelichten. Het inspannen van werkstukken toelichten aan de hand van een voorbeeld. 6 Demonteerbare en vaste verbindingen outen en moeren Schroeven Smelt - en druklassen Hard - en zachtsolderen Lijmverbindingen 7 Smeermiddelen Smeerolie Smeervat 8 Draaibank Hoofdbewegingen Opspannen en instellen van snijgereedschappen en werkstukken edieningselementen Digitale aflezing CNC - draaibank
/ De veiligheidsvoorschriften verwoorden aan de hand van een voorbeeld. Tabellen raadplegen. LEERINHODEN Veiligheid en onderhoud 9 10 Het instellen van snijgereedschappen toelichten aan de hand van een voorbeeld. De bedieningselementen en de functie ervan toelichten. Het principe van een CNC machine toelichten. Het inspannen van werkstukken toelichten aan de hand van een voorbeeld. De veiligheidsvoorschriften verwoorden aan de hand van een voorbeeld. Tabellen raadplegen De soorten verspaningsbewegingen onderscheiden. De onderlinge samenhang van de verspaningsbewegingen verklaren. Vlakken, snede- en snijhoeken herkennen. De waarden van de meest voorkomende snijhoeken bepalen via tabellen. Soorten herkennen en hun specifiek gebruik toelichten. 9 Freesmachine Hoofdbewegingen Horizontale freesmachine Verticale freesmachine Opspannen en instellen van snijgereedschappen en werkstukken edieningselementen Digitale aflezeing CNC-freesmachine Veiligheid en onderhoud 10 Snijtechniek Verspaningsbewegingen oren eitels Ruimers Draadsnijgereedschappen Frezen Formules en eenheden Soorten snijgereedschappen oren
/ 11 In functie van het te bewerken materiaal een verantwoorde keuze maken van het snijmateriaal Het doel en veilig gebruik toelichten. De te nemen voorzorgsmaatregelen toelichten en herkennen de gebruikte koelmiddelen. De geldende regelgeving betreffende de recyclage van koelmiddelen toelichten. De leerinhouden van het tweede leerjaar van de eerste graad verwoorden en de eigenschappen opsommen. Het verband leggen tussen massa en volume. Hebben inzicht in de verandering van de eigenschappen in functie van de temperatuur. De invloed van de legeringelementen op de basiseigenschappen van staal toelichten. De invloed van het koolstofgehalte op de eigenschappen van ijzer verwoorden. Het principe en het doel van oppervlaktebescherming toelichten aan de hand van een voorbeeld. Het belang van de kunststoffen situeren in de techniek aan de hand van toepassingen en voorbeelden. De voornaamste eigenschappen en toepassingen toelichten aan de hand van een voorbeeld. LEERINHODEN Ruimers Draaibeitels Frezen Draadsnijgereedschappen Koelvloeistoffen Etiket (codering) Milieuaspecten 11 Materialenleer Indeling en overzicht van materialen Eigenschappen gebruik en handelsvormen Ferro metalen Non-ferro metalen Legeringen Van ijzer tot gietijzer Oppervlaktebescherming Kunststoffen Indeling Nieuwe materialen Ertalon, teflon, Composietmaterialen
TEKENEN / LEERINHODEN / 12 13 14 15 De aangeleerde begrippen uit de eerste graad in concrete situaties toepassen. Dimetrisch, Cavalier en isometrisch perspectief herkennen en toepassen in eenvoudige situaties. Van een eenvoudig object een tekening in drie aanzichten maken. Ontbrekende gegevens opzoeken en aanvullen. Een eenvoudige tekening op PC uitwerken met behulp van een eenvoudig tekenpakket. Een voorwerp in plaatmateriaal schetsen, de maten opnemen en overbrengen op een schets. De geschetste opdracht overbrengen op PC. LEERINHODEN 12 asisbegrippen Tekengereedschappen Formaten Lijnsoorten Maataanduidingen Meetkundige constructies 13 Perspectief Dimetrisch Cavalier Isometrisch 14 Aanzichten Tekening lezen 15 Van schets tot werkstuk Plaatobjecten
/ 16 17 18 19 20 21 22 Het verschil herkennen tussen de twee voorstellingen. Het doel en het belang ervan verklaren. ij een concrete opdracht de uitvoering ervan toepassen. Op eenvoudige tekeningen de maataanduiding oordeelkundig aanbrengen. De voorstelling van een doorsnede herkennen. Van een eenvoudig werkstuk de doorsnede in een vlak tekenen. Arceringen toepassen. Van een eenvoudig draaistuk een schets maken en de nodige maataanduidingen aanbrengen. De opdracht op PC uitvoeren. Hun eigen realisatie vergelijke met het oorspronkelijke werkstuk en evalueren. Van een eenvoudig concreeet object een ontvouwing maken. Schroefdraadvoorstellingen herkennen en aantonen in aaniht 16 Projectiemethode Europese Amerikaanse 17 Titelhoek en stuklijst LEERINHODEN 18 Maataanduiding Element, hulpmaatlijnen, maatlijnen, maatgetallen en symbolen 19 Doorsneden Snijoppervlak Schikking Arcering 20 Van schets tot werktekening Draaistukken 21 Ontvouwingen 22 Schroefdraad
/ zichten. Schroefdraadvoorstellingen herkennen en aantonen in samenstellingstekeningen. Schroefdraad tekeningen in verschillende aanzichten. LEERINHODEN 23 24 25 26 27 28 De gebruikelijke aanduidingen herkennen en toelichten. Normbladen raadplegen. De noodzaak van de aanduiding aantonen aan de hand van een voorbeeld. De noodzaak van de aanduiding aantonen aan de hand van een voorbeeld. De gebruikelijke symbolische voorstellingen herkennen. De gebruikelijke maataanduidingen, handelsvormen en handelsdocumentatie verklaren. Symbolische voorstellingen van lasnaden op tekeningen herkennen. Van een eenvoudig draaistuk een schets maken en de nodit d idi b 23 Materiaalaanduidingen Metalen Kunststoffen 24 Maattoleranties Maatbegrippen: nominale maat, grensmaten en werkelijke maat Maatafwijking, tolerantie, tolerantieveld 25 Oppervlaktetoestand 26 Profielen 27 Lasaanduidingen Tradionele hoeklas V-naad X-naad 28 Van schets tot werktekening Freesstukken
/ ge maataanduidingen aanbrengen. De opdracht op PC uitvoeren. Hun eigen realisatie vergelijke met het oorspronkelijke werkstuk en evalueren. LEERINHODEN 29 30 De stuklijst lezen en de betekenis ervan verwoorden. Een component uit de samenstelling tekenen. Een eenvoudige bibliotheek gebruiken voor een samenstelling. Van een werkstuk een gepast doorsnede tekenen. 29 Eenvoudige samenstellingen 30 Doorsneden Half aanzicht Halve doorsnede Plaatselijke doorsnede Niet gearceerde delen
MINIMALE ITRSTING PC s Printer Software tekenpakketten Handelsdocumentatie Catalogussen op papier en softwarematig De noodzakelijke tekenuitrusting Didactische modellen Voor tekenen beschikken over praktisch realisaties waarvan de noodzakelijke ontwerptekeningen kunnen gemaakt worden. Gereedschappen welke hun toepassing vinden in de praktijk Slides panelen Tabellen PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING De leerinhoud is één pakket dat tekenkundig, technologisch en theoretisch moet benaderd worden. De leerinhouden worden opgebouwd rond concrete toepassingen en in relatie met de praktische realisaties in praktijk. Pedagogisch is het niet verantwoord om de leerlingen tijdens de les de leerstof of de opgaven te laten noteren. Nr Pedagogisch-didactische wenken Timing 1 Didactische- en of visuele middelen gebruiken Leerlingen meetoefeningen laten uitvoeren 2 Demonstraties van het juiste gebruik van de verschillende toestellen Nadruk leggen op het meten, uitvoeren en hanteren van de verschillende meettoestellen 3 Duidelijk maken aan de hand van praktische voorbeelden Verwijzen naar praktijk en tekenen 4 Demonstratie: opstellen van het werkstuk op de vlaktafel meting uitvoeren Eindmaten gebruiken als vergelijkingsmaat 5 In functie van het gebruik in de praktijkopdrachten Aandacht besteden aan plooivolgorde 6 Gebruik maken van de didactische en audiovisuele middelen die er voorhanden zijn 7 Demonstraties - documentatie 8 Demonstraties - documentatie 9 Demonstraties - documentatie 10 Demonstraties met verschillende snijgereedschappen
Nr Pedagogisch-didactische wenken Timing 11 Gebruik maken van visueel materiaal Gebruik maken van CD-roms beschikbaar in dit domein Demonstraties Handelsdocumentatie raadplegen Didactische platen Video 12 Deze begrippen zijn aangebracht in de eerste graad Het is de bedoeling om in de loop van de graad deze begrippen geleidelijk uit te breiden Normschrift enkel in toepassingen 13 eperkt aantal opdrachten, enkel in functie van concrete toepassingen 14 Invulbladen Inkleuren CAD-software 15 De op PC ingebrachte opdracht in functie van de uitvoering in het werkhuis Concrete afspraken met werkplaats zijn noodzakelijk 16 Met eenvoudige werktekeningen aantonen 17 Met concrete voorbeelden toelichten 18 Gebruik maken van software pakket 19 Gebruik maken van reële objecten Gebruik maken van invulbladen Gebruik maken van eenvoudig software pakket 20 De op PC ingebrachte opdracht in functie van de uitvoering in het werkhuis Concrete afspraken met werkplaats zijn noodzakelijk 21 Enkele eenvoudige objecten (vb bakje uit plaatmateriaal) 22 Schroefdraadnormen NN-normen leren raadplegen 23 Concrete voorbeelden bij opdrachten 24 Toelichten met voorbeelden NN-normen leren raadplegen 25 Toelichten met voorbeelden Afspraak met leerkracht praktijk 26 Handelsdocumentatie NN-normen leren raadplegen 27 Gebruik maken van werktekeningen als voorbeeld 28 De op PC ingebrachte opdracht in functie van de uitvoering in het werkhuis Concrete afspraken met werkplaats zijn noodzakelijk 29 In functie van opdrachten uit praktijk
Nr Pedagogisch-didactische wenken Timing 30 In functie van opdrachten praktijk Voorbeelden werktekeningen ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN Het leerplan is opgeteld voor 25 lesweken, de overige lestijden kunnen gebruikt worden voor uitbreidings- of verdiepingsitems in functie van de specifieke klassituatie. De waarde van de les hangt af van de waarde van de voorbereiding. De leraar zal zich bezinnen over wat en waarom van de les, wanneer en hoe hij ze zal aanbrengen. Het middelpunt van het didactisch gebeuren is de praktijkoefening, het werkstuk dat de leerlingen zullen moeten vervaardigen. De theoretische- technische kennis wordt zo mogelijk geconcentreerd rond dit onderwerp. Het is de betrachting de theoretisch- technische vakken niet meer als afzonderlijke vakken te beschouwen. Het is de taak van de leraar de nodige informatie en documentatie te verschaffen, die het de leerlingen moet mogelijk maken zelf de oplossing van een probleem te vinden. De leerstof zal aan de leerlingen worden gegeven door het gebruik van een leerboek of nota s door de leraar opgesteld. In GEEN geval zal de cursus gedicteerd worden. Een goede raad: - spreek eenvoudige taal - benut de zintuigen - laat de leerlingen participeren in het lesgebeuren - controleer de vorderingen De leraar zal zich bezinnen over welke leerstof noodzakelijk is, welke er gewenst is. Pas dan zal hij in staat zijn de lessen zo op te bouwen dat zij aan de werkelijke behoeften van de leerlingen tegemoet komen. ij het opstellen van de vragen zal hij door voorgaande ondervindingen alleen vragen opstellen die verder peilen dan het weten, doch eveneens het inzichtelijke binnen het toepassingsgebied nagaan. Het internationaal eenhedenstelsel ASI- systeem@ is van toepassing bij de wet van 16 juni 1970. Het gebruik van de boekjes A Selectie van elgische normen A uitgegeven door elgische Vereniging Werktuigkundigen VW evenals de tekenbundels K.VIV wordt aanbevolen. Niet vermeld als afzonderlijk vak in de lessentabel, is het vanzelfsprekend dat iedere leraar beroepspraktijk bij de aanvang van een nieuwe oefening de werkmethode in al zijn aspecten bespreekt. De werkmethode is een onmisbare bijdrage bij het ontwikkelen van de kennis, het inzicht en het denkvermogen van de leerling. Waar het mogelijk is, en dit voor alle vakken, zal de leraar de differentiatie toepassen. Dit betekent dat de leraar zijn onderwijs en de bijhorende oefeningen zal aanpassen aan de INDIVIDELE verschillen tussen zijn leerlingen zoals: - de begaafdheid, de interesse, de leermotivatie en het leertempo.
EVALATIE Evaluatie mag niet beschouwd worden als een procedure die op het einde van een onderwijsperiode, uitgevoerd om rapporten te kunnen invullen. Maar als een schakel in het didactisch handelen waardoor het mogelijk wordt het leer- en vormingsproces te verbeteren. We zullen dan regelmatig tijdens het afwerken van een geheel van leerdoelen een evaluatie moeten doorvoeren. Dit met de bedoeling beslissingen te nemen in verband met de: - remediëring; - de overgang naar de volgende stap in het leerproces; - de bijsturing van het didactisch handelen. Dagelijks werk Voor elke evaluatieperiode moeten er voldoende gegevens voorhanden zijn om op zinvolle wijze een evaluatie van de leerling te maken. Deze gegevens kunnen bestaan uit: korte schriftelijke overhoringen; huistaken; mondelinge overhoringen; evaluaties van tekenopdrachten. ij deze overhoringen is het belangrijk niet enkel het weten te toetsen, maar ook aandacht te besteden aan vragen die een toetsing zijn op het niveau van: inzien; toepassen. Examen De examen worden afgenomen zoals vermeld in het "VADEMECM" voor het secundair onderwijs. De ervaring leert dat het zinvol is, om latere discussies te vermijden, ervoor te zorgen dat de leerlingen kunnen beschikken over: - een duidelijk beeld van datgene wat van hen verwacht wordt. Het is aan te bevelen dat de leerlingen de doelstellingen kennen die nagestreefd worden - de aard van de vragen en opdrachten zijn reeds voorgekomen gedurende het didactisch proces - een schriftelijk overzicht van de te kennen leerstof - een geschreven mededeling waarin staat welke informatiebronnen, welk materieel ze mogen, ze moeten meebrengen op het examen - om overschrijffouten te vermijden is het wenselijk dat elke leerling over een blad met vragen kan beschikken. ij elke eventuele beperking van de leerstof moet men bedenken dat het vanzelfsprekend is dat de examenvragen handelen over alle essentiële (d.w.z. met het oog op het vervolg van de leerstof) onderdelen van het leerplan.
ILIOGRAFIE H. FELIX, mechanische technologie GOORMANS POELMANS VANSTIPHOT, Technologie MARTENS ANZARINI STIENLET, Technologie A.F.v. HOVEN e.a., Techniek- en ambachtsserie HOFSTEDE, Gereedschapswerktuigmachines T.J. VAN GELDER, Machine bankwerken (2 delen).j.m. EMER, Materialenkunde G. VAN TERHEYDEN e.a., eginselen van de niet verspanende bewerkingen J. SCHALTIN, Materialenkennis J. ELMANS, Werktuigbouw A.F. TROCH, Materialenleer VAN GORP, Werkmethoden voor de metaalbewerking Staalinfocentrum elgië Video K.J. HEEREN e.a., Gereedschapsleer deel 1 Ir. A. WOTERS, Werktuigmachines Selectie van elgische normen Deel1: basisnormen Deel 2: technisch tekenen Deel 3: mechanica algemene normen Deel 4: bevestigingsmiddelen Deel 5: overbrengingsmiddelen ANTOINE ANGENON, Werken met grootheden en wettelijke eenheden OONS, Technisch tekenen voor het SO in de tweede graad TS, Technisch tekenen 1 en 2 TS, Technisch tekenen deel 3 COLLOVATIE, Technisch tekenen Audio-visuele methode DE OER, Tekenen-schetsen-tekeninglezen DE VOOGHT, Meetkundig tekenen GROENENDIJK, Vaktekenen 1 HAZELHOF, Tekeninglezen voor metaalbewerking HTSE, Technisch tekenen deel 1 HTSE, Technisch tekenen deel 2 A.F. TROCH, Tekeninglezen voor de metaalbewerker deel 1 A.F. TROCH, Tekeninglezen voor de metaalbewerker deel 2 VAN EEK, Tekeninglezen voor de metaalbewerker deel 1 en deel 2