Cijfers en Letters 2008 Stichting Lezen & Schrijven

03 Voorwoord Voor velen is laaggeletterdheid nog steeds een ongemakkelijke waarheid. Het grote aantal laaggeletterden in Nederland en elders in de wereld is onacceptabel en onnodig. Vanuit deze overtuiging zet Stichting Lezen & Schrijven zich er nu bijna vijf jaar voor in om laaggeletterdheid bespreekbaar te maken en structureel aan te pakken. Hierin werkt zij samen met vele publieke en private organisaties. De afgelopen jaren heeft de stichting zich met name gericht op het agenderen, het aanjagen van niet traditionele maar relevante spelers en het opzetten van voorbeeldprojecten. Deze aanpak wil een sneeuwbaleffect teweegbrengen, wat tijdens 2008 ook zichtbaar begon te worden. Tijdens de jaarlijkse Week van de Alfabetisering vonden bijvoorbeeld 120 activiteiten plaats, waarmee 95 organisaties hun actieve betrokkenheid toonden. Laaggeletterdheid kan alleen structureel worden aangepakt als iedereen doelgericht werkt vanuit de overtuiging van een gedeelde verantwoordelijkheid. Wij moeten dan ook vasthouden aan het Convenant Structurele aanpak laaggeletterdheid in samenleving en bedrijfsleven 2007-2015 dat in 2007 werd gesloten. Het geeft het zo nodige kader en meetbare doelstellingen: als het wat helder is, kunnen alle betrokkenen hun energie steken in het hoe. Dit vraagt ook om een gezamenlijke visie waarbij de mens en zijn contactmomenten met taal, lezen en schrijven centraal staat, en niet wordt geredeneerd vanuit afgebakende beleidsterreinen. Constructieve samenwerking tussen alle publieke en private partijen is hierbij onontbeerlijk. Mede op aandringen van de convenantspartijen en andere organisaties, maar ook vanuit een gevoel van eigen verantwoordelijkheid, besloot de stichting in 2008 om in ieder geval tot de einddatum van het convenant (2015) door te gaan. De aanjaagfunctie van de stichting blijft nodig. Pas als het belang van geletterdheid permanent op de sociaal-maatschappelijke en economische agenda staat en het aantal volwassen laaggeletterden substantieel is teruggedrongen, is de aanpak daadwerkelijk succesvol. Voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid moet nog breder en dieper in de samenleving worden verankerd. Dat vraagt om een frisse en open blik. Tegen deze achtergrond werd in 2008 Het Forum AtotZ opgericht, een onafhankelijk en informeel platform onder deskundig en inspirerend voorzitterschap van Frits van Oostrom. Het Forum bestaat uit 28 vooraanstaande Nederlanders, die buiten hokjes denken. Zij staan middenin de samenleving, ieder op hun vakgebied. Vanuit hun onbevangen perspectief zal Het Forum AtotZ ongetwijfeld een constructieve bijdrage leveren aan de aanpak van laaggeletterdheid. Juist nu moeten wij vasthouden aan de ambities en de aanpak doorzetten. Bekendheid met het thema laaggeletterdheid lijkt iets te stagneren. Door de economische realiteit is een stevige positie op de arbeidsmarkt belangrijker dan ooit. En de komst van het Participatiebudget, waarmee gemeenten meer vrijheid krijgen om te kiezen voor duurzame participatie, vraagt om een hernieuwde kijk op het belang van lezen, schrijven en rekenen. Ik zie er naar uit de aanpak van laaggeletterdheid samen met u verder vorm te geven. Een nieuw momentum en een nieuw elan, maar dezelfde horizon: een geletterde samenleving waarbij lezen, schrijven en rekenen basisrechten zijn van iedereen. H.K.H. Prinses Laurentien der Nederlanden Voorzitter Stichting Lezen & Schrijven

04 Inhoudsopgave Visie, missie en doelstellingen 5 Netwerk 6 Het Forum AtotZ 10 Strategie en Aanpak 15 Voortgang, geleerde lessen en vooruitblik 20 Hoogtepunten 2008 28 Activiteiten 2008 37 Brede bekendheid 49 Financieel overzicht 59 Bestuur en team 62 Meest gestelde vragen 68 Afkortingen en definities 72 Colofon 74

05 Visie, missie en doelstellingen Visie Doelstellingen Geletterdheid is een randvoorwaarde voor een gezonde, sterke en duurzame samenleving. Kunnen lezen en schrijven is een basisrecht voor elk individu. Missie De missie van Stichting Lezen & Schrijven is om laaggeletterdheid uiteindelijk structureel op te lossen. Om deze reden wil de stichting de aanpak van laaggeletterdheid blijvend verankeren in de samenleving. Dit betekent dat individuen, bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties zich bewust moeten zijn van hun blijvende rol in de aanpak van laaggeletterdheid en hier naar moeten handelen. Deze aanpak richt zich zowel op het voorkomen als op het verminderen van laaggeletterdheid. Stichting Lezen & Schrijven voert de missie langs twee wegen uit: 1. Als aanjager informeert, stimuleert en activeert Stichting Lezen & Schrijven deze organisaties en individuen in de publieke en private sector. 2. Als uitvoerder voor organisaties die een beroep doen op Stichting Lezen & Schrijven met de vraag hen te helpen om hun verantwoordelijkheid in de praktijk te brengen. Stichting Lezen & Schrijven fungeert daarbij als inspiratiebron en kenniscentrum. Stichting Lezen & Schrijven is opgericht om één doel te dienen: het voor komen en verminderen van laaggeletterd heid op zowel korte als lange termijn. De activiteiten van de stichting zijn erop gericht om: de samenleving te laten inzien dat laaggeletterdheid een belangrijk individueel en sociaal-economisch vraagstuk is, zowel nationaal als internationaal. vraagstukken structureel, pragmatisch en gezamenlijk aan te pakken door concrete projecten te starten. krachten te bundelen door samenwerking tussen organisaties te stimuleren en/of zelf samenwerking tussen relevante spelers tot stand te brengen; van alfabetiseringsorganisaties tot over - heidsinstellingen en van maat schappelijke organisaties tot bedrijven. brede maatschappelijke aandacht voor geletterdheid te creëren, vast te houden en uit te breiden. Bert Heemskerk, voorzitter Raad van Bestuur Rabobank Nederland Een ontwikkelde samenleving als de onze kan het zich niet veroorloven dat een substantieel deel van haar bevolking grote moeite heeft met lezen en schrijven. Dat is een kwestie van beschaving, maar ook van eigenbelang.

06 Netwerk Een belangrijke voorwaarde voor een structurele aanpak van laaggeletterdheid is dat alle spelers in de samenleving bereid zijn samen te werken. Om deze reden heeft Stichting Lezen & Schrijven vanaf haar oprichting in 2004 gewerkt aan het opbouwen van een netwerk van private en publieke partijen. Dit netwerk functioneert als marktplaats; vraag en aanbod vinden elkaar. Bedrijven, maatschappelijke organisaties, overheden, (onderwijs) deskundigen en belangenbehartigers delen kennis en ervaring en starten gezamenlijk projecten. Daarnaast leveren deze organisaties ieder op hun eigen wijze een bijdrage aan het bespreekbaar maken van laaggeletterdheid. Ook genereren zij door de projecten die zij uitvoeren meer bekendheid over het thema. In 2008 heeft de stichting gewerkt aan verdieping van deze samenwerking. Zo wordt de aanpak van laaggeletterdheid steeds verder verankerd binnen bedrijven als Schiphol en de Rabobank: Schiphol heeft lees- en schrijfcursussen standaard opgenomen in het onderwijsaanbod van Schiphol College; Rabobank Nederland stimuleert lokale Rabobanken om een eigen aanpak vorm te geven. Ook is het netwerk verder uitgebreid met vier nieuwe Partners, een nieuw Lid en zeven nieuwe Donateurs. Uiteraard gaat de stichting door met groeien, verdiepen en verbreden. Dat doet zij door buiten de geëffende paden te denken en door haar aandacht te richten op nieuwe (maatschappelijke) samenwerkingspartners. Daarmee wil de stichting een breed en blijvend draagvlak creëren voor de aanpak van laaggeletterdheid. Het netwerk van Stichting Lezen & Schrijven onderscheidt zes categorieën van betrokkenen: 1. Grondleggers hebben zich sinds de oprichting aan de stichting verbonden. Zij zijn het fundament. Mede dankzij hun vertrouwen en steun heeft de stichting een vliegende start kunnen maken en is er een bijdrage geleverd aan het duurzaam verankeren van het werk van de stichting in de samenleving. Naast hun financiële bijdragen, initiëren zij samen met de stichting projecten. Hun betrokkenheid en doelstellingen worden iedere twee tot drie jaar herzien. 2. Leden verbinden zich aan de stich - ting voor een periode van drie jaar. Zij bieden financiële ondersteuning en initiëren samen met de stichting projecten. 3. Partners vormen vanaf de oprichting in 2004 het zo essentiële brede en inhoudelijke draagvlak van de stichting. Hun ruime expertise op het gebied van opvoeding, onderwijs, taal, literatuur, leesbevordering en onderzoek zorgen voor nieuwe inzichten. Daarnaast leveren zij een belangrijke bijdrage aan de inhoudelijke en praktische aanpak van laaggeletterdheid. 4. Donateurs steunen het werk van de stichting in de vorm van geld, diensten of goederen. 5. Het Forum AtotZ is in september 2008 opgericht. 28 prominente Nederlanders, onder voorzitterschap van Frits van Oostrom (vooraanstaand schrijver en wetenschapper) beogen de strijd tegen laaggeletterdheid een nog duidelijker maatschappelijk profiel te geven. 6. Vrienden van de stichting zijn individuen die de stichting een warm hart toedragen en de doelstellingen ondersteunen. Zij doneren bedragen naar keuze.

07 Betrokkenheid op persoonlijke titel Internationale samenwerking en verkenning Naast de vele bedrijven en (maatschappelijke) organisaties zetten ook veel mensen zich op persoonlijke titel in voor een geletterd Nederland. Hun bijdrage, betrokkenheid en creativiteit is waardevol en onmisbaar. De stichting waardeert hun inzet bijzonder en is hen daarvoor oprecht dankbaar: Ria van Adrichem, Jacques Baartmans, Elize de Bar, Marjan Berk, Riëtte Blacquière, Dieuwertje Blok, Herman de Boorder, Sipke Jan Bousema, Sander Dekker, Floortje Dessing, Fred Duijn, Emile Eshuis, Dicky Gingnagel, Karin Giphart, Ronald Giphart, Hank Gronheid, Ton Grooteman, Femke Halsema, Gerda Havertong, Angélique Heijl, Hans Hoefnagel, Marian Hoefnagel, Lien van der Hoeven, Eva Jacobson, Liesbeth de Jong, Agnes Jongerius, Annemieke Kalbfleisch, Catherine Keyl, Alina Kiers, Aart Kleijer, Auke Kok, Yvonne Kroonenberg, Hendrik de Kubber, Gerrie van Kuilenburg, Pieter Kuijt, Thomas van Leeuwen, Imke Martens, Harry Mulisch, Erik van Os, Justine Pardoen, Leroy Resodihardjo, Marc Ruis, Mike Sharrock, Olaf Sleijpen, Betty Sluyzer, Frans Spekreijse, Roelie van Stempvoort, Judith Stoep, Ewald Theunisse, Claudia van Tunen, Yvonne van der Vegt, Wesley Verhoek, Fred Versveld, Hijltje Vink, Mischa Vos, Anna Weemhoff, Renate Wennemars, Lucille Werner, Hans Westra, Bernard Wientjes. In 2008 heeft de stichting haar internationale netwerk verder uitgebreid. Door de internationale contacten ontstaan telkens weer nieuwe inzichten om laaggeletterdheid in Nederland aan te pakken. De stichting dankt de volgende organisaties voor hun inhoudelijke en deskundige betrokkenheid: Agence Nationale de Lutte contre l Illettrisme (ANLCI, Frankrijk) American Chamber of Commerce (AmCham, Nederland) Avallain (Zwitserland) ISOP In Bewegung (Oostenrijk) Lire et Ecrire (België) Ms Bush s projects office (Verenigde Staten) Mother & Child Education Foundation (ACEV, Turkije) LitCAM van de Frankfurter Buchmesse (Duitsland) National Institute of Adult Continuing Education (NIACE, Verenigd Koninkrijk) National Research Development Centre (NRDC, Verenigd Koninkrijk) National Literacy Agency (NLA, Ierland) UNESCO (Parijs) UNESCO Institute for Lifelong Learning (UIL, Duitsland) Daarnaast deelde de stichting haar ervaringen met projecten zoals Lees de Wedstrijd en Leeslicht en Taalkracht voor bedrijven, met organisaties in het Verenigd Koninkrijk, België en Oostenrijk. Marja van Bijsterveldt, staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Dweilen is belangrijk, maar de kraan dichtdraaien is minstens zo belangrijk. Nog steeds stromen er teveel jongeren uit ons onderwijs die het Nederlands onvoldoende beheersen terwijl ze beter zouden kunnen.

08 Grondleggers Financiële steun en engagement vanaf het eerste uur Partners Inhoudelijk deskundig en gedeelde verantwoordelijkheid 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 expertisecen trum nederlands Leden Overtuigde betrokkenheid en financiële steun 2004 2005 2006 2007 2008

09 Donateurs Praktische steun bij de uitvoering 2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008 Stichting Intermin

10 Het Forum AtotZ Het Forum AtotZ is een onafhankelijk en informeel platform dat bestaat uit 28 personen met verschillende achtergronden, die een toonaangevende rol spelen op hun respectievelijke vakgebieden. Zij zijn begaan met maatschappelijke ontwikkelingen zonder partijdig te zijn en erkennen het belang van geletterdheid. Het Forum AtotZ brengt jaarlijks de AtotZ Agenda uit. Hiermee zullen zij een constructieve en verfrissende bijdrage leveren aan de aanpak van laaggeletterd heid in Nederland. Het Forum is op 10 september 2008 opgericht.

12 Het Forum AtotZ Voorzitter Frits van Oostrom Schrijver, wetenschapper Leden Nurten Albayrak-Temur Peter Bakker Frans Bauer Hans de Boer Daphne Deckers Wendy van Dijk Adriaan van Dis Huub van Doorne Rabbijn Raphael Evers Louise Fresco Inez de Graaff Pieter van den Hoogenband Yvon Jaspers André Knottnerus Tania Kross Hendrik de Kubber Paul de Leeuw Paul van Loon Ed Nijpels André Rieu Paul Rosenmöller Paul Scheffer Raymond Spanjar Naema Tahir Humberto Tan Jean-Marc van Tol Paul Witteman Directeur Centraal Orgaan Asielopvang Voorzitter Raad van Bestuur, TNT Zanger Ondernemer, voormalig voorzitter Taskforce Jeugdwerkloosheid Schrijfster, columniste Presentatrice, actrice Schrijver Voorzitter Raad van Bestuur, Lucas Bols Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap Hoogleraar UvA, schrijfster, kroonlid SER Docent Nt1, ROC Midden Nederland Zwemmer Presentatrice Voorzitter Gezondheidsraad Operazangeres Alfabetiseringsambassadeur Televisiemaker, cabaretier, zanger Kinderboekenschrijver Bestuurder, voormalig politicus Violist Televisiemaker, voormalig politicus Schrijver Mede-oprichter en CEO Hyves Schrijfster Voorzitter Straatvoetbalbond, sportjournalist Stripmaker Fokke & Sukke, uitgever Journalist

13 Joanne Hoekstra (14), leerling Gomares College, Zuidhorn

14 Loek Hermans, voorzitter MKB-Nederland, Noud van Rooij, directeur MKB-Nederland, Prinses Laurentien en minister-president Balkenende bij het jaarcongres van MKB-Nederland Naema Tahir, schrijfster Taal is een ticket voor deelname aan onze maatschappij. Laaggeletterdheid is meer aanwezig dan wij beseffen. Ik zet mij er graag voor in om dit te veranderen.

15 Strategie en Aanpak Strategie Geletterdheid raakt ons allemaal: jonge kinderen, ouders, de laaggeletterde zelf, zijn omgeving, werkgevers, iedereen in de samenleving. Alleen als iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt, wordt het thema laaggeletterdheid een prioriteit en blijft het hoog staan op de maatschappelijke, politieke en sociaal-economische agenda. schoolcarrière beginnen of daar een achterstand oplopen. Ook het onderwijs heeft hierin een sleutelrol. Nu verlaat 25 procent van de leerlingen het basisonderwijs met een leesachterstand van twee jaar. Deskundigen geven aan dat dit onnodig veel is: iedereen kan leren lezen. Deze wetenschap geeft de samenleving de mogelijkheid en de verantwoordelijkheid hier naar te handelen. Deze overtuiging is terug te zien in de strategie van de stichting: zoveel mogelijk traditionele en nieuwe partijen betrekken bij de brede en structurele aanpak van laaggeletterdheid. De stichting stimu - leert en ondersteunt hen hierin. De verschillende spelers zijn onder te brengen in de volgende categorieën: bedrijven gemeenten jongeren kinderen laaggeletterde volwassenen maatschappelijke organisaties (vaak doorverwijzers naar opleidingen voor laaggeletterden) onderwijsorganisaties ouders provincies rijksoverheid De rode draad van alles wat de stichting doet, is het vergroten van de bekendheid met en het doorbreken van het taboe over laaggeletterdheid door aanhoudende, duidelijke en gerichte communicatie in tal van vormen. Hiermee zet de stichting zich in om laaggeletterdheid te voorkomen, te verminderen en de aanpak ervan te verankeren. Voorkomen Het voorkomen van laaggeletterdheid begint op jonge leeftijd. Door ouders vroeg te wijzen op het belang van lezen en schrijven, kan worden voorkomen dat kinderen met een achterstand aan hun Verminderen Om mee te kunnen doen in de huidige en snel veranderende samenleving, is het beheersen van de basisvaardigheden lezen, schrijven en rekenen essentieel. Deze vaardigheden zijn onmisbaar voor zelfontplooiing, zelfstandigheid en het maken van keuzes. Een democratie kan pas volledig functioneren als iedereen beschikt over alle basisvaardigheden om volwaardig mee te kunnen doen in de maatschappij. Dit maakt de gehele samenleving medeverantwoordelijk voor het verminderen van laaggeletterdheid onder volwassenen. Verankeren Een structurele oplossing van laaggeletterdheid is alleen mogelijk als het belang van lezen, schrijven en rekenen als basis voor iedere verdere ontwikkeling onbetwist is en als ouders, leraren en beleidsmakers dit actief uitdragen. Daarnaast is het van groot belang dat organisaties de aanpak van laaggeletterdheid opnemen in hun structuren. Zij moeten inzien dat een organisatie niet kan functioneren zonder medewerkers of cliënten die de lees- en schrijfvaardigheden voldoende beheersen. Deze verankering en dit inzicht moeten er uiteindelijk toe leiden dat er geen aanjager, zoals de stichting, meer nodig is om de aanpak van laaggeletterdheid op de agenda te houden.

16 Aanpak In de eerste vier jaren van haar bestaan richtte de aanpak van de stichting zich op het betrekken van nieuwe en soms onverwachte spelers, het vergroten van de bekendheid met laaggeletterdheid en het starten van concrete projecten. De aanpak kent drie hoofdtaken: en verrassende initiatieven kunnen ontstaan. De Marktplaats is gestoeld op een sterk gevoel van gezamenlijke verantwoordelijkheid. De stichting stimuleert organisaties om ervaringen op lokaal niveau een structurele plek te geven. In 2008 kwamen op dit gebied de volgende initiatieven tot stand: 1. De Marktplaats Het activeren en bijeenbrengen van traditionele en nieuwe partijen die, ongeacht hun achtergrond en organisatievorm, hetzelfde doel nastreven: een geletterde samenleving. Deze partijen erkennen de kracht van samenwerking en versterken hiermee de aanpak van laaggeletterdheid. 2. De Communicatie Door aanhoudende, duidelijke en ge richte communicatie over laaggeletterdheid wordt het taboe rondom dit thema uiteindelijk doorbroken. Zolang dit niet of onvoldoende gebeurt, houdt het taboe zichzelf in stand. 3. Projectenoffensief Door het opzetten, uitvoeren en aanscherpen van projecten draagt de stichting middelen aan om laaggeletterdheid te voorkomen en te verminderen. De projecten worden zo opgezet dat zij een sneeuwbaleffect kunnen veroorzaken in de samenleving en grote communicatiekracht naar een brede doelgroep hebben. 1. De Marktplaats: van nationaal naar lokaal en wijkniveau In 2008 is een eerste stap gezet om na tionale projecten te vertalen naar lokaal en wijkniveau. De stichting draagt hierbij haar visie en actiegerichte aanpak uit en ondersteunt bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden om dit om te zetten naar een aanpak die bij hen aansluit. De Marktplaats staat voor de uitwisseling van kennis en ervaring, waardoor nieuwe Consultatiebureaus: bijscholen van medewerkers in hun eigen regio om laaggeletterdheid te leren herkennen en te kunnen verwijzen naar een cursus lezen en schrijven. Contacten opzetten met belangrijke partijen zoals de lokale bibliotheek. Het Forum AtotZ: gelanceerd door de stichting tijdens de Week van de Alfabetisering 2008. GGD Nederland: deelname aan de mediacampagne Leer lezen en schrijven en werd Partner van de stichting. Kunstfactor: riep schrijvers op om workshops te geven binnen het pro - ject Taalkr8! en werd Partner van de stichting. Leeslicht en campagne Nederland Leest: Twee vrouwen van Harry Mulisch werd in eenvoudig Nederlands herschreven. Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) verspreidde dit speciale boek gratis via lokale bibliotheken onder mensen die moeite hebben met lezen. De Rabobank: naast landelijke be - trokkenheid deden nu ook lokale vestigingen mee in de strijd tegen laaggeletterdheid. Zij deden dit bijvoorbeeld door samen met lokale basisscholen te werken aan het verbeteren van leesvaardigheden van leerlingen. Schiphol Group: start van grootschalige campagne op de luchthaven om laaggeletterde medewerkers te stimuleren beter te leren lezen en schrijven. Het Schiphol College, een samenwerking tussen Schiphol en het ROC van Amsterdam, biedt ondersteuning bij de scholing van medewerkers.

17 Taalkr8! en openbare bibliotheken: organiseerden zelf negen Taalkr8!- dagen op vmbo-scholen. De Directie Leren en Werken van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (tijdelijk samenwerkingsverband tussen de twee ministeries): laaggeletterdheid kreeg een prominente plaats in de Week van het Leren. 2. De Communicatie: voorbij de ongemakkelijke waarheid De stijging van bekendheid rond het thema laaggeletterdheid heeft zich in 2008 niet doorgezet. Dit bleek uit het jaarlijks onderzoek van TNS NIPO. Het probleem laaggeletterdheid in Nederland en de gebrekkige leesvaardigheid van kinderen en jongeren blijft nog steeds een ongemakkelijke waarheid. Alleen door aanhoudende, duidelijke en gerichte communi catie hierover kan de stichting werken aan bewustwording en erkenning van het probleem. Zeker nu de groei in de bekendheid lijkt te stagneren, of zelfs terug te lopen, is dit belangrijker dan ooit. Communicatie staat centraal in alles wat de stichting doet. De kracht van communicatie zit vaak in de herhaling van de boodschap. De stichting richt zich hierbij op zowel de laaggeletterde als zijn omgeving. Ook stimuleert de stichting andere partijen om zelf te communiceren over het thema. Hiermee wordt de omvang van de problematiek zichtbaar en krijgt de gedeelde verantwoordelijkheid een gezicht. In 2008 kwamen op dit gebied de volgende activiteiten tot stand: Alfabetiseringsambassadeurs en prominente Nederlanders: 34 ambassadeurs en 28 promi nente Nederlanders actief betrokken bij evenementen en in de media. Bewustwordingscampagnes: ondersteuning bij het opzetten door de stichting bij CWI, UWV en het Juridisch Loket (belangrijke doorverwijzers naar lees- en schrijfcursussen). Communicatieplannen laaggelet terd - heid van bedrijven: ondersteuning door de stichting van bedrijven zoals CSU, KLM, MKB-Nederland, Sodexo. Herkenningswijzers en ander promotiemateriaal laaggeletterdheid: brede ver spreiding tijdens beurzen, bij lezingen en andere bijeenkomsten. Informatie verspreiding internet: actuele informatie verspreiden over het thema laaggeletterdheid: lezenenschrijven.nl en projectenweb sites van mijnabc.nl, Taalkr8!, Taalkracht voor consultatiebureaus, gemeen ten, bedrijven en de nieuwe websites taalkrachtvoorbibliotheken.nl en weekvandealfabetise ring.nl waren goed voor een totaal van 6,7 miljoen hits. Lokale, regionale en landelijke media: actieve en constante benadering door de stichting over verschillende aspecten van laaggeletterdheid. Dit resulteerde in ruim 2.800 artikelen. Mediacampagne Leer lezen en schrijven: drie keer ingezet via radio en televisie. Daarnaast ook op auto s en billboards en via zogenoemde stoppers zichtbaar. Week van de Alfabetisering 2008: actieve betrokkenheid van 95 organisaties. De stichting ontwikkelde en onderhield hiervoor: weekvandealfabetisering.nl 3. Het Projectenoffensief: het aanreiken van handvatten voor belangrijke partijen in de aanpak van laaggeletterdheid Met het uitvoeren van projecten samen met relevante traditionele als ook verrassende partners wil de stichting praktische handvatten bieden voor de aanpak van laaggeletterdheid. De projecten hebben een innovatief karakter en bieden door hun opzet de mogelijkheid om laag-

18 geletterdheid iedere keer vanuit een andere invalshoek onder de aandacht te brengen. Doel is om de partners dusdanig te ondersteunen en te overtuigen van hun eigen rol in de aanpak van laaggeletterdheid dat de inzet van de stichting uiteindelijk niet meer nodig zal zijn. In 2008 kwamen op dit gebied de volgende initiatieven tot stand: Het project Lees de Wedstrijd: samen met Stichting Meer dan Voetbal gestart met ontwikkeling startpakket. Het project Taal in de buurt: ontwikkeling van een aanpak van laaggeletterdheid op buurtniveau. Informatiepakket Taalkracht voor consultatiebureaus: verspreiding van drie aanvullingen en organisatie van acht bijeenkomsten in de regiotour Taalkracht voor consultatiebureaus voor artsen en verpleegkundigen in de jeugd - gezondheidszorg. Informatiepakket Taalkracht voor ROC s: ontwikkeling en verspreiding van drie aanvullingen die aan 218 docenten en directeuren Educatie van ROC s werden verzonden. Lancering Taalkracht voor bibliotheken.nl: een website met informatie voor medewerkers van bibliotheken over hun rol in de aanpak van laaggeletterdheid. Leeslichtserie: zeven nieuwe titels verschenen verspreid over het jaar. Het tiende exemplaar in de boekenreeks in eenvoudig Nederlands betrof een hertaling van Twee vrouwen van Harry Mulisch. Taalkr8!-dagen: ruim dertig vmboscholen organiseerden, vaak dankzij een stimuleringsbijdrage van de stichting, een Taalkr8!-dag. Taalkr8! junior: ontwikkeling van een nieuw project gericht op leerkrachten en leerlingen van basisscholen. In 2008 kondigde de stichting aan om zich niet op te heffen in 2009, maar tot 2015 door te gaan. Om ook de komende jaren effectief te kunnen zijn heeft de stichting in 2008 haar aanpak: verdiept; op een hoger plan gebracht; aangescherpt. 1. Verdieping van de aanpak: De mens staat centraal Systemen, organisaties en de samenleving worden gemaakt door mensen. Door in de aanpak van laaggeletterdheid de mens centraal te stellen, lukt het de stichting om meer effectieve oplossingen aan te dragen. Daarbij zoekt de stichting naar antwoord op vragen zoals: wat hebben mensen nu echt nodig om te functioneren in de samenleving? Welke partijen in de samenleving spelen daarin een rol? En hoe kan de stichting de partijen stimuleren die rol op zich te nemen? 2. De aanpak op een hoger plan brengen door topbestuurders en prominente Nederlanders te betrekken Om de aanpak van laaggeletterdheid daadwerkelijk door te laten dringen in de samenleving is actieve betrokkenheid van topbestuurders uit het bedrijfs leven, de overheid en de politiek onontbeerlijk. Het Forum AtotZ van prominente aansprekende Nederlanders, dat in september werd op gericht, beoogt de strijd tegen laaggeletterdheid een nog duidelijker maatschappelijk profiel te geven. 3. Aanscherping van bestaande activiteiten Door zich constant af te vragen welk doel zij wil bereiken met eigen projecten en door andere partijen scherp te houden kan de stichting met een relatief klein team toch concrete resultaten bereiken. Hierdoor kan de aanpak van laaggeletterdheid op alle fronten worden verstevigd.

19 Sharon Dijksma, staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, spreekt tijdens de Nieuwjaarsbijeenkomst van Stichting Lezen & Schrijven

20 Voortgang, geleerde lessen en vooruitblik Het jaar 2008 stond in het teken van verdieping en aanscherping van de activiteiten van Stichting Lezen & Schrijven. Ook wilde de stichting de aanpak van laaggeletterdheid bij bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden hoger op de agenda krijgen en waar mogelijk verankeren. Met een klein team van zeer gedreven professionals en het zeer betrokken netwerk, heeft de stichting in de eerste vier jaar veel bereikt. De belangrijkste resultaten zijn: Toename van cursisten die leren lezen en schrijven (van 5.000 naar 9.000 cursisten); Toename van aantal organisaties dat zich heeft verbonden aan de stichting en het belang inziet van een geletterd Nederland: van 36 naar 82 organisaties. Echter, het is ook gebleken dat laaggeletterdheid een hardnekkig probleem is, dat om een aanpak van lange adem vraagt. Om laaggeletterdheid bij bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden een echte en structurele prioriteit in het dagelijks beleid en handelen te laten zijn, blijft een aanjager nodig. De aanjaagfunctie van de stichting blijft dus nog nodig om alle partijen continu scherp te houden, te informeren en te ondersteunen in de aanpak van laaggeletterdheid. De ondertekenaars van het Convenant Structurele aanpak laaggeletterdheid in de samenleving en het bedrijfsleven 2007-2015 (werkgevers, werknemers en overheid) hebben een dringend beroep op de stichting gedaan voor ondersteuning bij de uitvoering van het convenant. Dit verzoek speelde een belangrijke rol in het besluit van de stichting om haar activiteiten in ieder geval tot het einde van het convenant (2015) voort te zetten. Dit heeft de stichting tijdens een persconferentie in de Week van de Alfabetisering 2008 bekend gemaakt. Voortgang Hoger plan Om de aanpak van laaggeletterdheid op een hoger plan te tillen is het van groot belang dat geletterdheid binnen bedrijven, de overheid, maatschappelijke organisaties en de politiek tot op het hoogste niveau als relevant en essentieel wordt gezien. Het Convenant Structurele aanpak laaggeletterdheid in de samenleving en het bedrijfsleven 2007-2015 tussen werkgevers, werknemers en overheid gaf de aanpak het noodzakelijk actiekader waarmee de convenantspartners hun betrokkenheid kunnen uiten. In dit kader speelden Bernard Wientjes (voorzitter VNO-NCW) en Agnes Jongerius (voorzitter FNV) bijvoorbeeld een actieve rol bij de lancering van de multimediaproductie Lees en Schrijf! Taal op je werk en in de Week van de Alfabetisering. Ook bewindslieden onderstreepten met het uitbrengen van nieuwe beleidsinitiatieven het belang van de basisvaardig heden lezen en schrijven. Zo maakte Sharon Dijksma (staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) taal en rekenen een van de speerpunten van haar beleid en kregen consultatiebureaus een belangrijke rol in het vroegtijdig herkennen van taalproblemen. Marja van Bijsterveldt (eveneens staats secretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) presenteerde onder andere het voornemen om streng ere eisen te stellen aan eindexamen cijfers voor Nederlands, Engels en Wiskunde. Daarnaast heeft de stichting het maatschappelijke gezicht van laaggeletterdheid meer profiel gegeven. Op 10 september lanceerde de stich -

21 ting Het Forum AtotZ. Dit is een platform met in totaal 28 prominente Nederlanders met verschillende achtergronden, die een toonaangevende rol spelen op hun respectievelijke vak gebieden. Frits van Oostrom (vooraanstaand schrijver en wetenschapper) is voorzitter. De leden van Het Forum AtotZ zijn begaan met maatschappelijke ontwikkelingen zonder partijdig te zijn en erkennen het belang van geletterdheid. Zij hebben laten zien buiten hokjes te denken. Het Forum komt in het voorjaar van 2009 voor het eerst bijeen en presenteert in mei 2009 de eerste AtotZ Agenda: een actiegerichte agenda met concrete aanbevelingen voor de aanpak van laaggeletterdheid op korte en lange termijn. Hiermee zullen zij een constructieve en verfrissende bijdrage leveren aan de aanpak van laaggeletterdheid in Nederland. Verbreding Opvallende ontwikkeling in 2008 was een verbreding van de aanpak van de basisvaardigheden lezen, schrijven en rekenen. De stichting fungeerde in veel gevallen als aanjager en kenniscentrum. Steeds meer minis teries onderschrijven het belang van het beheersen van meerdere vaardigheden om te kunnen functioneren in de samenleving. Ook erkennen zij dat veel mensen in Nederland deze vaardigheden nog onvoldoende beheersen. De stichting zal ook in 2009 actief betrokken blijven bij deze initia tieven. Zij wil hiermee verkokering en onnodige fragmentatie van activiteiten voorkomen. Verder zocht de stichting onder het motto Geletterdheid raakt ons allemaal in 2008 naar nieuwe invalshoeken voor de aanpak van laaggeletterdheid. De stichting haalde de samenwerking met Stichting Meer dan Voetbal verder aan. Het Nationale Toneel in Den Haag zocht contact met de stichting om ook binnen hun activiteiten aandacht te besteden aan het belang van geletterdheid. Beleidsinitiatieven: verbreding basisvaardigheden Ministerie van Economische Zaken: beleidsnotitie over ICT-vaardigheden. Ministerie van Financiën: startte een project gericht op het verbeteren van financiële vaardigheden van jongeren en volwassenen. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap: project Mediawijsheid, dat de vaardigheden moet verbeteren van volwassenen en kinderen om zich bewust, kritisch en actief te kunnen bewegen in een complexe door de media gedomineerde wereld. Ministerie van VROM/ Wonen, Werken en Integratie: lancering van inburgeringscampagne Het begint met taal. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport: ontwikkeling van beleid op het gebied van gezondheidvaardigheden in relatie tot lager opgeleiden.

22 Verdieping Er zijn nu meer organisaties betrokken bij laaggeletterdheid dan ooit tevoren, de bekendheid met het thema laaggeletterdheid is aanzienlijk groot en het aantal cursisten lezen en schrijven is bijna verdubbeld (van 5.000 in 2004 naar 9.000 in 2008). Wel is er een verdiepingsslag nodig om de bestrijding van laaggeletterdheid in beleid vast te leggen en om meer mensen voor een lees- en schrijfcursus te enthousiasmeren. Pas dan kan de aanpak van laaggeletterdheid haar einddoel bereiken. De stichting doet dit door uit te gaan van het individu. Wat heeft de laaggeletterde nodig en wat vraagt de samenleving van hem? Uit het succes van Lees en Schrijf! van Stichting Expertisecentrum ETV.nl blijkt dat deze mensgerichte aanpak werkt. Sinds de introductie in maart 2007 werden meer dan 59.000 werkboeken aan gevraagd en meer dan 39.500 mensen maakten de bijbehorende oefeningen op de website. Ook in het nieuwe project Taal in de buurt dat in 2009 wordt gelanceerd, staat de mens centraal. In wijken met mogelijk veel laaggeletterden gaan spelers als CWI, UWV, het Juridisch Loket en de Rabobank ervoor zorgen dat laaggeletterden zo veel mogelijk prikkels krijgen om de stap naar een cursus lezen en schrijven te zetten. Taal in de buurt is een uitvloeisel van het Convenant Structurele aanpak laaggeletterdheid in de samenleving en het bedrijfsleven 2007-2015. De stichting heeft het project als uitvoerder van het convenant en in opdracht van de convenantspartners ontwikkeld. Aanscherping Vanuit de unieke zuiver resultaatgerichte aanpak van de stichting evalueert zij jaarlijks haar projecten. Vragen die de stichting zichzelf stelt zijn: levert dit project voldoende bijdrage aan het voorkomen of verminderen van laaggeletterdheid? Is de stichting de aangewezen speler om dit project uit te voeren? Is er voldoende vraag naar dit project? Deze evaluatie heeft er in 2008 voor gezorgd dat de volgende projecten en activiteiten samengevoegd zijn of overgedragen worden aan andere partijen: Alle ouders doen mee: uit 2004 is overgedragen aan ROC Zadkine en het Centrum Educatieve Dienstverlening, schoolbegeleidingsdienst (CED-groep) Rotterdam; BruTAAL: wordt in het eerste kwartaal van 2009 overgedragen aan jongerenplatform Young & Connected; de gemeentetour Hoe bereikt u iedereen?: overgedragen aan Stichting Effectief Communiceren; mijnabc.nl: wordt het eerste kwartaal van 2009 overgedragen aan een andere partij. De stichting heeft in het laatste kwartaal van 2008 verschillende geïnteresseerden hiervoor benaderd. Begin 2009 zal hierover een besluit worden genomen. Marktplaats: een dynamisch platform Het netwerk van de stichting is in 2008 uitgegroeid tot een dynamische groep van organisaties die zich gezamenlijk en op individuele basis verantwoordelijk voelt voor de bestrijding van laaggeletterdheid. Dat bleek onder meer uit de veelheid en veelzijdigheid van de activiteiten in de Week van de Alfabetisering: 95 organisaties waren actief betrokken Hendrik de Kubber, Alfabetiseringsambassadeur Ik heb zelf meegemaakt hoe het is om moeite te hebben met lezen en schrijven. De overheid moet meer letten op de jeugd, want dat is de toekomst.

23 Zeven nieuwe boeken in de serie Leeslicht Catherine Keyl, presentatrice, en Femke Halsema, fractievoorzitter GroenLinks, tijdens de presentatie van het Leeslichtboek Anne Frank, haar leven in het Anne Frankhuis Ronald Plasterk, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap overhandigt het eerste exemplaar van het Leeslichtboek Twee vrouwen aan Harry Mulisch Marian Hoefnagel, schrijfster van het Leeslichtboek Anne Frank, haar leven Hans Westra, directeur Anne Frank Stichting, Catherine Keyl, presentatrice, Herman de Boorder, Alfabetiseringsambassadeur, Femke Halsema, fractievoorzitter GroenLinks, W.P., Alfabetiseringsambassadeur, tijdens presentatie van het Leeslichtboek Anne Frank, haar leven

24 bij 120 activiteiten. Het centrale thema Geletterdheid raakt ons allemaal kwam hiermee letterlijk tot uitdrukking. Uitbreiding van het directe netwerk van de stichting: Partners: GGD Nederland, koepelorganisatie voor amateurkunst Kunstfactor, Curaçaose Alfa betiserings - orga ni satie Pro Alfa en Stichting Belangenbehartiging Alfabetisering Lid: Douwe Egberts Donateurs: AmCham, De Brauw Blackstone Westbroek, La Force, Malmberg, Narrathon, Stichting Intermin en Van Dale Daarnaast werkte de stichting in de campagne Het begint met Taal samen met het ministerie van VROM/Wonen, Werken en Integratie. Deze samenwerking zal in 2009 worden vervolgd. Het Participatiebudget (vanaf 1 januari 2009 worden de geldstromen voor inburgering, e d uc a tie en re-integratie van gemeenten gebundeld), biedt hiervoor voldoende aanknopingspunten. Door de marktplaatsactiviteiten blijft de stichting werken aan een daadwerkelijke verankering van de aanpak binnen iedere organisatie die actief betrokken raakt bij de aanpak van laaggeletterdheid. Vanuit de grondgedachte van medeverantwoordelijkheid is het essentieel dat organisaties op de langere termijn niet afhankelijk zijn van ondersteuning van de stichting. Organisaties moeten vooral hun eigen verantwoordelijkheid zien en nemen in de aanpak van laaggeletterdheid. Communicatie: aandacht blijft cruciaal De groei in de bekendheid met het thema laaggeletterdheid lijkt zich niet door te zetten in 2008 en zelfs te dalen. Was de zogenoemde spontane bekendheid in 2007 gestegen met acht procent naar 25 procent, de bekendheid daalde in 2008 naar vijftien procent. Deze opmerkelijke daling is waarschijnlijk te wijten aan de verschillende door NIPO gehanteerde onderzoeksmethodes. In 2006 en 2008 waren dit telefonische enquêtes, in 2007 een digitale enquête via internet. Betrouwbaarder is dan ook de vergelijking tussen 2006 en 2008. Ook dan zijn de resultaten enigszins teleurstellend omdat er geen sprake is van een substantiële groei. Met de oprichting van Het Forum AtotZ wil de stichting de brede maatschappelijke bekendheid in 2009 weer vergroten. De multimediaproductie Lees en Schrijf! Taal op je werk van ETV.nl en de mediacampagne Leer lezen en schrijven, zorgden voor een toename van het aantal telefoontjes naar de nationale bellijn 0800-023 4444. Via dit landelijke telefoonnummer kunnen mensen zich opgeven voor een cursus lezen en schrijven. Belden in 2007 nog gemiddeld 118 mensen per maand, in 2008 steeg het aantal naar 240 per maand. Ook lokaal bleek de campagne effect te hebben. De stichting zal ook het komend jaar nieuwe partijen benaderen en oproepen om de mediacampagne Leer lezen en schrijven te ondersteunen en in te zetten. Ook zal de proactieve mediabenadering hoog op de agenda blijven staan. Hiervoor is constante communicatie vereist, want zodra het uitdragen van de boodschap wegvalt, bestaat het gevaar dat de bestrijding van laaggeletterdheid uit het zicht verdwijnt. Het Projectenoffensief: trainingen en workshops Het principe van medeverantwoordelijkheid blijft centraal staan in alles wat de

25 Persconferentie Stichting Lezen & Schrijven op 10 september 2008 Op woensdag 10 september organiseerde Stichting Lezen & Schrijven een persconferentie waarin zij aankondigde door te gaan met haar activiteiten tot in ieder geval 2015. Tevens werd een nieuw initiatief gepresenteerd: Het Forum AtotZ. De persconferentie werd druk bezocht door verschillende media. Laurent de Vries, directeur GGD Nederland Mensen met onvoldoende lees- en schrijfvaardigheden maken vaker gebruik van de zorg, verblijven langer in ziekenhuizen en gebruiken medicijnen vaak slechter omdat de bijsluiters te moeilijk zijn. GGD Nederland wil zich daarom inzetten om geletterdheid te bevorderen voor een gezond Nederland.

26 stichting doet. Daarom blijft ook in 2009 het streven dat meer organisaties projecten structureel aanpakken zonder begeleiding of ondersteuning van de stichting. De stichting zal ook in 2009 projecten overdragen aan derden én wil organisaties die met projecten bezig zijn, trainingen en workshops aanbieden. In deze workshops leren leiding geven - den, personeelsadviseurs of baliemedewerkers laaggeletterdheid te herkennen. Ook leren zij hoe de aanpak van laaggeletterdheid binnen hun organisatie opgestart kan worden en nog belangrijker: hoe deze verankerd kan worden in hun structuren. Sinds 2005 brengt de stichting startpakketten uit onder de verzamelnaam Taalkracht. De pakketten ondersteunen organisaties bij de aanpak van laaggeletterdheid. In voorafgaande jaren heeft de stichting al startpakketten ontwik keld voor bedrijven, gemeenten, consultatiebureaus, ROC s en vmbo-scholen. In 2008 werden de volgende vier nieuwe pakketten uitgebracht of werd gestart met de ontwikkeling ervan. Taalkracht voor bibliotheken Het pakket voor medewerkers van biblio theken is ontwikkeld in samenwerking met de Vereniging Openbare Bibliotheken (VOB); Taalkr8! junior Het pakket voor leerlingen en leerkrachten van de basisschool is een samenwerking met de stadsregio Rotterdam. Het project kwam tot stand dankzij een donatie van de Amerikaanse Kamer van Koophandel; Het begint met lezen Dit pakket voor kinderopvangorganisaties wordt in een samen werking met Douwe Egberts ontwikkeld; Lees de Wedstrijd Het pakket is gericht op jongeren en ondersteunt voetbalclubs en -verenigingen bij de aanpak van laaggeletterdheid. Ook andere organisaties en partnerorganisaties als Cinop en ETV.nl maken veel - vuldig gebruik van de projecten van de stichting en/of de bijbehorende websites in hun contacten met maatschappe - lijke organisaties, overheden, onder wijsinstellingen en bedrijven. Frie van Hulten, directievoorzitter CSU Mensen moeten zich prettig voelen, zich kunnen ontwikkelen en kunnen functioneren in de maatschappij. Zowel in hun privéleven als op hun werk. Het kunnen lezen en schrijven biedt het fundament hiervoor.

Tineke Wagner (57) oud cursist lezen en schrijven, ROC Mondriaan, Den Haag

28 Hoogtepunten 2008 17 januari 2008 AmCham Nieuwjaarsdiner Op 17 januari 2008 organiseerde The American Chamber of Commerce in the Netherlands (AmCham) een speciaal Nieuwjaarsdiner in het Rotterdamse stad huis ter gelegenheid van de lancering van het Rotterdamse Comité van AmCham. Een van de belangrijkste initiatieven van dit nieuwe comité is social investment. De aanpak van laaggeletterdheid speelt daarin een belangrijke rol. Prinses Laurentien gaf tijdens het diner een toespraak waarin het belang van deze aanpak centraal stond. 29 januari Nieuwjaarsbijeenkomst Op de Nieuwjaarsbijeenkomst van de stichting in het hoofdkantoor van Rabobank Nederland sprak Prinses Laurentien over de activiteiten van Stichting Lezen & Schrijven in 2008: 1. Om laaggeletterdheid structureel aan te pakken gaat het allereerst om ver - dieping: stel de mens centraal. 2. Om de aanpak van laaggeletterdheid op een hoger plan te tillen door topbestuurders actief betrokken te maken en hen aan te spreken op hun verantwoordelijkheid. 3. Aanscherping: durf kritisch te kijken naar de activiteiten van uw eigen organisatie. Ook Bert Heemskerk (voorzitter Raad van Bestuur de Rabobank), Sharon Dijksma (staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) en Steven van Eijck (voormalig commissaris Jeugd- en Jongeren beleid) gaven een toespraak. Daarna was er een netwerkactiviteit om nieuwe mensen en organisaties te leren kennen die kunnen helpen bij de aanpak van laaggeletterdheid. 6 en 7 maart Zesde internationale conferentie National Research and Development Centre The National Research and Development Centre in het Verenigd Koninkrijk hield voor de zesde keer een internationale conferentie over laag geletterdheid. Onderzoekers, beleids makers en docenten komen jaarlijks in Nottingham bijeen om ervaringen en praktische informatie uit te wisselen. Margreet de Vries, directeur Stichting Lezen & Schrijven, verzorgde een workshop over de manier waarop bedrijven omgaan met laaggeletterdheid en over de mediacampagne Leer lezen en schrijven. 13 maart Congres gezondheidsmanagement Prinses Laurentien opende het derde themacongres Gezondheidsmanagement Bedrijf in Beweging in Amersfoort. Het Bernard Wientjes, voorzitter VNO-NCW in gesprek met Mike Sharrock, voormalig directeur BP Nederland, tijdens de Nieuwjaarsbijeenkomst van Stichting Lezen & Schrijven Prinses Laurentien met Cathy Spierenburg, Z@ppelin, Aagje van Heekeren, Biblionef, en Karin van Zwieten, Mercis, op de Nieuwjaarsbijeenkomst van Stichting Lezen & Schrijven

29 centrale thema van het congres was Mentale gezondheid en werk. In haar toespraak stond Prinses Laurentien stil bij het belang van duurzaam investeren in de gezondheid van medewerkers. Ook vroeg de Prinses aandacht voor het belang van het beheersen van gezondheidsvaardigheden. 2 april Lancering Lees en Schrijf! Taal op je werk Stichting Expertisecentrum ETV.nl bracht begin april de nieuwe productie Lees en Schrijf! Taal op je werk uit. Via uitzendingen op regionale zenders worden werkende laaggeletterden gemotiveerd om hun lees- en schrijfvaardigheden te verbeteren. Bernard Wientjes (voor zitter VNO-NCW) en Agnes Jongerius (voorzitter FNV) gaven de aftrap voor de multimediaproductie. Vanuit het kantoor van werkgeversorganisatie VNO-NCW vertrok een delegatie van betrokkenen in een originele schoolbus naar het stadhuis in Haarlem en de School voor de Toekomst in Den Bosch. april - november Gemeentetour Hoe bereikt u iedereen? Hoe kun je als overheid zoveel moge - lijk mensen bereiken met overheidsinformatie? Die vraag stond centraal tijdens de gemeentetour Hoe bereikt u iedereen?, georganiseerd door Axendo, Stich ting Accessibility en Stichting Lezen & Schrijven. Ambtenaren leerden hoe ze online informatie toegankelijk kunnen maken en hoe ze brochures in eenvoudig Nederlands kunnen herschrijven. Ook de mogelijkheden van taal/spraaktechnologie kwamen aan bod. Na drie bijeenkomsten in de gemeenten Middelburg, Den Bosch en Groningen droeg de stichting het organisatiestokje over aan haar partner Communicatie bureau Effectief Communiceren. april - juni Regiotour Taalkracht voor consultatiebureaus Artsen en verpleegkundigen in de jeugdgezondheidszorg kregen een vervolg op de geaccrediteerde nascholing over laaggeletterdheid. In december 2007 vonden de eerste bijeenkomsten van de Regiotour Taalkracht voor consultatie bureaus plaats. Jeugdartsen en -verpleegkundigen leerden hoe ze laag geletterde ouders kunnen herkennen, hoe ze laaggeletterdheid bespreekbaar kunnen maken en hoe ze gezondheidsvoorlichting goed kunnen laten aansluiten bij deze groep. Ook was er veel aandacht voor (voor)leesbevordering en taalstimulering bij jonge kinderen. Stichting Lezen & Schrijven organiseerde de bijeenkomsten met Cinop, NIGZ, Dieuwertje Blok, presentatrice, Bernard Wientjes, voorzitter VNO-NCW, Agnes Jongerius, voorzitter FNV, Jos Leenhouts, voorzitter college van bestuur van ROC Mondriaan in Den Haag tijdens de lancering van Lees en Schrijf! Taal op je werk Artsen en verpleegkundigen tijdens de regiotour voor consultatiebureaus in Groningen

30 Stich ting Lezen, de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB), ROC s en verschillende bibliotheken. 25 april Lancering tweede reeks Leeslichtboeken Elk halfjaar geeft Uitgeverij Eenvoudig Communiceren samen met de stichting Lezen & Schrijven drie nieuwe Leeslichtboeken uit. Op 25 april nam Femke Halsema (fractieleider GroenLinks) in het Anne Frank Huis uit handen van Hans Westra (directeur Anne Frank Stichting) het eerste exemplaar in ontvangst van het Leeslichtboek Anne Frank, haar leven. In deze serie verschenen ook: Moeder worden, moeder zijn van Daphne Deckers en Het beste Nederlandse elftal van alle tijden van Auke Kok (sportjournalist). 14 mei UNESCO Regional Conference in Support of Global Literacy Zien we de schokkende aantallen laaggeletterden als statistieken of realiseren we ons dat achter elk getal een mens zit? Zien we geletterdheid alleen als een techniek om letters, woorden en zinnen te gebruiken en te onthouden of is het een weg naar menselijke vooruitgang? Deze vragen stelde Prinses Laurentien de toehoorders in de openingsspeech van de UNESCO Regional Conference in Support of Global Literacy in Baku, Azerbeidzjan. Prinses Laurentien sneed in haar toespraak de wereldwijde omvang en problematiek aan van laaggeletterdheid. Zij onderstreepte daarbij ook het belang van het voorkomen van laaggeletterdheid bij kinderen en riep op tot samenwerking. 17 juni Schoonmaakbedrijf CSU ondertekent convenant De directie, ondernemingsraad en Raad van Commissarissen van schoonmaakbedrijf CSU ondertekenden samen met de vakbond CNV Schoonmaak een convenant over de aanpak van laaggeletterdheid onder medewerkers. CSU erkent dat laaggeletterdheid veel voorkomt binnen het bedrijf. Het aantal laaggeletterden binnen CSU moet met 60 procent omlaag. Zij willen met hun actie ongeveer 400 cursisten bereiken. Paul Rosenmöller (Raad van Commissarissen van CSU), Frie van Hulten (directie voor zitter CSU), Robert-Jan Schaars (vice-voorzitter v a n d e C e n t r a l e O n d e rn e m i n gsr a a d ) e n Willem Kruithof (CNV Schoonmaak) bekrachtigden het convenant. Namens Stichting Lezen & Schrijven was Margreet de Vries (directeur) aanwezig. Lodewijk van Noort, projectmanager Stichting Lezen & Schrijven, Hank Gronheid, Kenniscentrum Alfabetisering Nederlandssprekenden en Philip Freriks, nieuwslezer, op Manuscripta Namens CSU waren Frie van Hulten, Paul Rosenmöller en Robert-Jan Schaars samen met Willem Kruithof, CNV Schoonmaak en Margreet de Vries, aanwezig bij ondertekening convenant